روش‌های ثبت حسابداری پیمانکاری – نحوه ثبت حسابداری پیمانکاری

حسابداری پیمانکاری یکی از شاخه‌های پیچیدهٔ حسابداری است که برای ثبت و گزارش‌گیری مالی در پروژه‌های پیمانکاری استفاده می‌شود. این عملیات شامل ثبت هزینه‌ها، درآمدها و جریان نقدی مرتبط با قراردادهای پیمانکاری است. در این مقاله به نحوهٔ ثبت حسابداری پیمانکاری می‌پردازیم.

تعریف حسابداری پیمانکاری 

پیمانکاری نوعی قرارداد است که در آن پیمانکار تعهد می‌کند در ازای دریافت مبلغ مشخصی، پروژه‌ای را برای کارفرما اجرا کند. از این رو، حسابداری پیمانکاری نیازمند ثبت دقیق اطلاعات مالی مرتبط با هزینه‌ها، درآمدها و پیشرفت پروژه است.

عملیات حسابداری پیمان های بلندمدت

سیستم حسابداری مؤسسات پیمانکاری باید به گونه‌ای باشد که مانده حساب‌های مرتبط با هر پیمان و همچنین سود یا زیان هر پیمان را به وضوح نشان دهد. بدین منظور برای ثبت حسابداری پیمانکاری در دفاتر پیمانکار معمولاً از حساب‌های زیر استفاده می‌شود:

۱. پیمان در جریان پیشرفت

این حساب، یک حساب دائمی است و برای انباشت مخارج ساخت پروژه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۲. مبلغ بازیافتنی پیمان

این حساب، یک حساب دائمی است و در طی دورهٔ مالی معادل مبلغ خالص صورت وضعیت‌های تأیید شده بستانکار شده و در پایان هر سال معادل درآمد شناسایی شده بدهکار می‌شود.

۳. پیش پرداخت مالیات

هنگام کسر مالیات از مبلغ صورت وضعیت‌های تأیید شده، حساب پیش پرداخت مالیات بدهکار شده و در پایان دورهٔ مالی که مالیات عملکرد سالانه پیمانکار تعیین می‌شود، مبلغ پیش پرداخت از آن کسر و مابقی به سازمان امور مالیاتی پرداخت می‌شود.

۴. سپرده بیمه

این حساب هنگام کسر بیمه از مبلغ صورت وضعیت بدهکار شده و پس از اخذ مفاصا حساب و دریافت وجه سپرده از کارفرما بستانکار می‌شود.

۵. سپرده حسن انجام کار

این حساب هنگام کسر سپرده بابت حسن انجام کار بدهکار شده و هنگام استرداد آن به پیمانکار بستانکار می‌شود.

۶. درآمد پیمان

در پایان دورهٔ مالی این حساب معادل درآمد برآوردی پیمان برای آن دوره بستانکار شده و نهایتاً به حساب سود و زیان جاری بسته می‌شود.

۷. هزینه‌های پیمان

در پایان دورهٔ مالی این حساب معادل هزینه‌های واقعی تحمل شده برای کارهای انجام شده، بدهکار شده و نهایتاً به حساب سود و زیان جاری بسته می‌شود.

۸. پروژه در جریان مناقصه

هزینه‌های شرکت در مناقصه مانند حق الزحمهٔ کارشناسی و پیشنهاد قیمت، تهیهٔ تضمین و خرید اسناد مناقصه در بدهکار این حساب ثبت می‌‌شود.

۹. سپرده شرکت در مناقصه

این حساب هنگام پرداخت سپرده‌‌ نقدی بابت شرکت در مناقصه بدهکار شده و هنگام استرداد آن بستانکار می‌شود.

۱۰. سپرده نقدی صدور ضمانت نامه

این حساب هنگام پرداخت سپرده نقدی بابت صدور ضمانت نامه‌های بانکی مختلف بدهکار شده و هنگام استرداد سپرده مربوطه بستانکار می‌شود.

۱۱. حساب‌های انتظامی

این حساب هنگام پرداخت وثیقه و ضمانت‌نامه‌های مختلف بدهکار شده و پس از عودت وثیقه‌ها بستانکار می‌شود.

ثبت حسابداری عملیات مالی قراردادهای بلند مدت پیمانکاری 

ثبت حسابداری عملیات مالی قراردادهای بلندمدت پیمانکاری به منظور پیگیری و ثبت هزینه‌ها و درآمدها در طول مدت پیمان، بسیار حائز اهمیت است. این ثبت‌ها به تعیین وضعیت مالی پروژه و شفافیت در گزارش‌دهی کمک می‌کنند. مراحل مختلف عملیات ثبت حسابداری پیمانکاری شامل موارد زیر است:

1. شرکت در مناقصه

هنگام شرکت در مناقصه معمولاً ۲ ثبت عملیات حسابداری پیمانکاری به شرح زیر در دفاتر پیمانکار انجام می‌شود. 

بابت هزینه‌های شرکت در مناقصه

بابت واریز سپرده شرکت در مناقصه

2. مشخص شدن نتیجه مناقصه             

پس از اتمام مناقصه و مشخص شدن برنده، دو وضعیت ممکن است رخ دهد: 

الف. پیمانکار برنده مناقصه نباشد

در این حالت سپرده یا ضمانت‌نامه شرکت در مناقصه آزاد خواهد شد و تمام مخارج شرکت در مناقصه به عنوان هزینهٔ دوره منظور خواهد شد.

ب. پیمانکار برنده مناقصه باشد

در این حالت سپرده یا ضمانت‌نامه شرکت در مناقصه آزاد شده و ثبت عملیات حسابداری پیمانکاری به شرح زیر انجام می‌شود.

3. انعقاد قرارداد

هنگام انعقاد قرارداد، پیمانکار جهت اطمینان نسبت به اجرای تعهدات خود باید ضمانت نامه‌ای معادل ۵ درصد مبلغ اولیه قرارداد از بانک مورد قبول کارفرما اخذ کرده و به کارفرما ارائه کند.

که ثبت‌های زیر در دفاتر پیمانکار ثبت می‌شود:

الف. بابت پرداخت سپرده نقدی به بانک جهت صدور ضمانت‌ نامه

ب. بابت کارمزد صدور ضمانت نامه

ج. بابت تحویل وثیقه به بانک و اخذ ضمانت نامه و ارائه آن به کارفرما

4. وصول پیش دریافت از کارفرما

پیش دریافت در طول اجرای پیمان از صورت وضعیت‌هایی که پیمانکار برای کارفرما ارسال می‌کند، کسر می‌شود.

5. مخارج اجرای پیمان

الف. مخارج مستقیم پیمان

مخارجی است که مشخصاً به یک پیمان خاص مربوط می‌شود و می‌توان آن‌ها را به طور مستقیم به پیمان مورد نظر تخصیص داد. جهت انعکاس مخارج مستقیم پیمان ثبت زیر صورت می‌گیرد:

ب. مخارج مشترک پیمان

مخارجی است که مختص یک پیمان نبوده و بین چند پیمان مشترک است. مثل هزینهٔ حقوق و دستمزد، هزینهٔ استهلاک ماشین آلات و ….

مخارج مشترک بین پیمان‌ها در طی دورهٔ مالی در حسابی تحت همین عنوان ثبت شده و در پایان دوره بین پیمان‌های در جریان تسهیم و به حساب پیمان در جریان پیشرفت منظور می‌شود.

6. تهیه صورت وضعیت

7. دریافت وجه صورت وضعیت 

هنگام دریافت وجه صورت وضعیت ثبت زیر در دفاتر پیمانکار صورت می‌گیرد:

8. تحویل موقت

پیمانکار هنگام تحویل موقت باید اقدام به تخریب و برچیدن کارگاه کرده و مواد و مصالح حاصل از تخریب و همچنین کلیهٔ تجهیزات، ماشین آلات متعلق به خود را از محل کارگاه خارج کند. کلیهٔ هزینه‌های تخریب و انتقال بر‌عهدهٔ پیمانکار بوده و بابت آن ثبت عملیات حسابداری پیمانکاری زیر انجام می‌شود: 

9. ثبت درآمد و هزینه پیمان در پایان دوره مالی 

الف. بابت ثبت درآمد شناسایی شده پیمان در دوره جاری

ب. بابت ثبت هزینه‌های دوره جاری پیمان:

جمع بندی