حسابرسی چیست؟ تعریف حسابرسی در حسابداری
حسابرسی یعنی بررسی و ارزیابی صحت اطلاعات مالی. همانطور که می‌دانید، شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف، باید اسناد و فعالیت‌های مالی خود را در چارچوب تهیه صورت‌های مالی ارائه دهند. معمولا حسابداران هر مجموعه وظیفه ارائه گزارشات مالی را برعهده دارند، اما حسابرسان بررسی صحت و سقم این گزارشات و اطلاعات مالی را انجام می‌دهند.
دلایل مختلفی برای انجام فعالیت‌های حسابرسی وجود دارد. برخی شرکت‌ها ممکن است به دلیل اختلافی که بین شرکا وجود دارد، اقدام به استخدام حسابرس می‌کنند. همچنین ممکن است الزامات قانونی انجام حسابرسی را اجتناب‌ناپذیر کند. به هر حال حسابرس و فعالیت‌هایی که انجام می‌دهد از اهمیت بالایی برای شرکت‌ها برخوردار است.
منظور از حسابرسی چیست؟
به فرآیندی که در آن صحت اطلاعات مالی مورد ارزیابی و سنجش قرار می‌گیرد، حسابرسی گفته می‌شود. این سنجش و بررسی توسط حسابرس انجام می‌گیرد. البته برای این عنوان نام‌های دیگری، ازجمله ممیزی و رسیدگی هم در نظر گرفته‌اند.
حسابرسی را می‌توان نوعی اظهار نظر منصفانه در خصوص اطلاعات و گزارشات مالی دانست. درواقع هدف از این کار تعیین اشتباهات و پی بردن به تقلب در اسناد حسابداری و بررسی اسناد مالی است. به همین منظور رشته حسابرسی پایه‌گذاری شده است. در این رشته به دانشجویان نحوه بررسی و ارزیابی دقیق صورت‌های مالی آموزش داده می‌شود. افرادی که در دوره‌های حسابرسی شرکت می‌کنند، باید تسلط کافی روی مهارت‌ها و سیستم‌های مرتبط با آن داشته باشند.
حسابرسی باید در چارچوب استانداردهای خاصی که مراجع ذی‌صلاح اعلام می‌کنند انجام شود. به همین دلیل آشنایی با آموزش حسابداری و اصول حسابداری هم در این رشته ضروری است. به طور کلی حسابرسی فرایندی است که در آن درستی یا نادرستی اطلاعات مالی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
مروری بر تاریخچه حسابرسی
حسابرسی به صورت رسمی از سال ۱۸۶۲ و توسط شرکت‌های انگلیسی انجام شد. در واقع حسابرسی از این سال به بعد به عنوان یک حرفه مطرح شد. بعدها این رشته در آمریکا هم گسترش و رشد پیدا کرد. کشور ما هم در سال ۱۳۱۱ اولین قوانین مربوط به حسابرسی به تصویب رسید. قوانین مربوط به حسابرسان خبره در سال ۱۳۴۰ به تصویب رسید.
قانون مربوط به مالیات‌های مستقیم هم از سال ۱۳۵۰ به تصویب رسید. در همین سال شرکت سهامی حسابرسی تاسیس شد. سازمان حسابرسی به شکل کنونی هم در سال ۱۳۶۶ تاسیس شد که زیر نظر وزارت اقتصاد و امور دارایی فعالیت می‌کرد. از سال ۱۳۹۱ هم این رشته به صورت جداگانه در دانشگاه‌ها آموزش داده می‌شود.
بررسی انواع حسابرسی
حسابرسی انواع مختلفی دارد که باید با آنها آشنا باشید. در ادامه با انواع این رشته آشنا خواهید شد.
حسابرسی داخلی
این نوع حسابرسی در داخل شرکت‌ها و سازمان‌ها قرار دارد. مدیران برای این که بخش مالی و حسابداری خود را راستی‌آزمایی کنند از این بخش کمک می‌گیرند. به همین دلیل از حسابرسان داخلی استفاده می‌کنند تا صحت اطلاعات بخش مالی را مورد ارزیابی قرار دهند.
حسابرسی قانونی
وقتی صحبت از نظر کارشناسی بی‌طرفانه در مورد اسناد مالی می‌شود، منظور همان حسابرسی قانونی و رایج است. این نوع حسابرسی توسط سازمان‌های رسمی انجام می‌شود. همچنین ممکن است در برخی مسائل مالی، برخی شرکا با یکدیگر اختلاف داشته باشند. در این حالت از حسابرس قانونی برای اعمال نظر بی‌طرفانه کمک می‌گیرند.
حسابرسی صورت‌های مالی
در این نوع حسابرسی کلیه صورت‌های مالی از نظر استانداردها و چارچوب‌های حسابداری مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. به این ترتیب گزارش مالی ارائه شده توسط حسابرس هم باید با این اصول و استانداردها همخوانی داشته باشد.
حسابرسی عملیاتی
میزان سود و اثربخشی شرکت‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. در این نوع حسابرسی صرفه اقتصادی شرکت‌ها مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. به همین دلیل تفاوت زیادی با سایر انواع حسابرسی دارد. بررسی صرفه اقتصادی توسط حسابرس و طی گزارش به مدیر مجموعه ارائه می‌شود. همچنین پیشنهادهای اصلاحی هم توسط حسابرس به مدیر اعلام می‌شود.
حسابرسی رعایتی
در این نوع حسابرسی، میزان دقیق رعایت اصول و قوانین شرکت در مسائل مالی مورد بررسی قرار می‌گیرد. همانطور که می‌دانید هر شرکت ضوابط مالی خاصی دارد که باید با اطلاعات مالی واقعی همخوانی داشته باشد.
بررسی روند و چگونگی انجام حسابرسی
چگونگی حسابرسی نکته حائز اهمیت در خصوص زمان حسابرسی است. این فرآیند زمانی آغاز می‌شود که واحد حسابداری گزارش کامل مالی خود را تنظیم و ارسال کرده باشد. در واقع شروع فرایند حسابرسی در گرو ارائه اطلاعات مالی توسط حسابداری است. مدیران بعد از دریافت اطلاعات مالی حسابرسی و بررسی آنها، اطلاعات را در اختیار حسابرس قرار می‌دهند.
حسابرس با توجه به اصول و عوامل تاثیرگذار در صنعت یا اقتصاد، اقدام به بررسی فعالیت‌های مالی شرکت می‌کند. حسابرسان به بررسی ریسک‌های مالی، گزارشات مالی و … می‌پردازند. بر این اساس وظیفه اصلی حسابرسی، یعنی بررسی صحت اطلاعات مالی آغاز می‌شود. حسابرس گزارشات مالی خود را به صورت دقیق و بی‌طرفانه ارائه می‌دهد. در این گزارش باید میزان تطابق فعالیت‌های مالی با استانداردها و اصول حسابداری نیز ذکر شود.
حسابرس کیست و چه وظایفی دارد؟
تا اینجا با تعریف حسابرسی آشنا شدید. پرواضح است که حسابرس به فردی گفته می‌شود که وظیفه و مسئولیت بررسی صحت اطلاعات و اسناد مالی شرکت‌ها را برعهده دارد. حسابرس باید تحصیلات مرتبط با حسابداری داشته باشد و شاخه حسابرسی را از شاخه های حسابداری به صورت مستقل گذرانده باشد. به این ترتیب باید روی اصول و استانداردهای حسابداری تسلط کافی داشه باشد.
برای تبدیل شدن به یک حسابدار رسمی، باید مدرک رسمی و معتبر هم داشته باشید. این موضوع از اهمیت بالایی برخوردار است. چرا که در صورت تخلف حسابرس، می‌توان مجوز و مدرک وی را باطل کرد. در مورد حسابرسی و تخلفات آن، معمولا جرائم سنگینی در نظر گرفته می‌شود.
نکته مهم: حسابرسی باید کاملا مستقل از حسابداری سازمان باشد. در واقع بسیار اهمیت دارد که بین حسابرس و حسابداران مجموعه اقتصادی رابطه‌ای وجود نداشته باشد.
۳ نوع حسابرس که باید با آنها آشنا باشید
همانطور که حسابرسی انواع مختلفی دارد، حسابرس هم به ۳ دسته مختلف تقسیم می‌شود. مبنای این دسته‌بندی، نوع و شیوه فعالیت حسابرس است. در ادامه با انواع حسابرس بیشتر آشنا می‌شوید.
حسابرس داخلی
این نوع حسابرسان در داخل شرکت و بخش حسابرسی مشغول به فعالیت هستند. حسابرس داخلی از طرف مدیریت شرکت، مسئولیت بررسی و تحلیل فعالیت‌های مالی را برعهده دارد. حسابرس داخلی در بازه زمانی متفاوت اقدام به ارائه گزارشات مالی می‌کند. فعالیت حسابرس داخلی کاملا مستقل از بخش حسابداری است.
حسابرس مستقل
این نوع حسابرسان به صورت حرفه‌ای و کاملا مستقل، اقدام به انجام خدمات حسابرسی می‌کنند. در واقع شرکت‌ها و سازمان‌ها از این حسابرسان برای بررسی صورت‌های مالی خود استفاده می‌کنند. این حسابرسان برای انجام خدمات حسابرسی با مجموعه مورد نظر قرارداد می‌بندند. این حسابرسان باید پیشنهادات اصلاحی خود را هم ارائه دهند.
حسابرس دولتی
این نوع حسابرسان هم برای انجام خدمات حسابرسی با تکیه بر استانداردهای دولتی اقدام می‌کنند. معمولا از این نوع حسابرسان برای بررسی درستی یا نادرستی اطلاعات مالی سازمان‌های دولتی استفاده می‌کنند.
بررسی ارتباط بین حسابرسی و حسابداری
افرادی که اطلاعات زیادی در خصوص حسابداری ندارند، این سوال در ذهنشان ایجاد می‌شود که آیا حسابداری و حسابرسی ارتباطی با یکدیگر دارند؟ این دو رشته تشابهات زیادی با یکدیگر دارند. با این حال نباید باهم اشتباه گرفته شوند. حسابرسی و حسابداری تفاوت‌های زیادی دارند که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم:
- حسابداران کارمندان شرکت یا مجموعه اقتصادی هستند و در قبال انجام فعالیت‌های مالی شرکت، حقوق دریافت می‌کنند. از طرف دیگر حسابرسان معمولا به صورت مستقل یا از سوی نهادی دیگر اقدام به انجام فعالیت‌های حسابرسی می‌کنند. البته در مواردی هم ممکن است حسابرس در داخل شرکت مشغول به فعالیت باشد، اما هیچگونه ارتباطی با بخش حسابداری ندارد.
- جذب حسابدار برای همه شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی امری ضروری است، اما استخدام حسابرس کاملا اختیاری است.
- وظایف حسابدار به صورت روزانه و دائمی انجام می‌شود. در حالیکه فعالیت‌های حسابرسی به سورت ماهانه یا سالانه انجام می‌شود.
- حسابداران در پایان سال مالی، صورت‌های مالی را تنظیم و ارائه می‌کنند. در حالی که وظیفه حسابرسان بررسی و ارزیابی صورت‌های مالی ارائه شده است.
آشنایی با انواع استانداردهای حسابرسی
همانطور که اشاره کردیم، حسابرسان بر اساس استانداردها و اصول خاصی اقدام به بررسی صورت‌های مالی و ارزیابی آنها می‌کنند. این استانداردها معیار و چارچوبی برای سنجش کیفیت کار حسابرسان هم محسوب می‌شود. در هر کشور نوع این استانداردها متفاوت است. در کشور ما سازمان حسابرسی، مسئولیت تدوین این استانداردها را برعهده دارد. استانداردهای حسابرسی به صورت کلی در ۳ دسته قرار می‌گیرند. در ادامه به بررسی این استانداردها می‌پردازیم.
استانداردهای عمومی
با توجه به این استاندارد، وظایف حسابرسی باید توسط فردی انجام شود که صلاحیت فنی لازم در این خصوص را داشته باشد. همچنین حسابرسان باید در تمام فعالیت‌های حسابرسی استقلال رای داشته باشند.
استانداردهای عملیاتی
عملیات حسابرسی باید برنامه‌ریزی شود و روی کار حسابرسان هم نظارت وجود داشته باشد. به طور کلی این استانداردها به مسئولیت‌های حسابرس در اجرای عملیات رسیدگی به صورت‌های مالی مربوط می‌شوند. همچنین باید شناخت و کنترل داخلی مناسبی داشته باشد تا فعالیت‌های حسابرسی با مشکل مواجه نشوند.
نکته مهم: کنترل داخلی توسط مدیران مجموعه طراحی و اجرا می‌شود. هدف از این کار دستیابی به سطح اطمینان برای رسیدن به اهداف است.
استانداردهای گزارشگری
همانطور که اشاره شد، حسابرسی شامل ارائه گزارش به مدیران مجموعه هم می‌شود. به همین دلیل گزارش هم باید طبق اصول و استانداردهای حسابداری تهیه و تنظیم شود. همچنین گزارش‌ها باید حاوی اظهارنظر در خصوص صورت‌های مالی باشد. البته این اظهار نظر باید نهایی باشد و شخص دیگری نتواند اظهار نظر تازه‌ای به آن اضافه کند.
بررسی تفاوت حسابرسی و حسابداری از نظر آکادمیک
الزاماتی که برای تحصیل در حسابداری وجود دارد در حسابرسی هم باید رعایت شود. امروزه رشته دانشگاهی حسابداری و حسابرسی وجود دارد. با این حال این که کدام مقطع برای کار کافیست، برای هر شرکت و سازمان متفاوت است. برای مثال ممکن است یک شرکت برای استخدام حسابرس یا حسابدار، مدرک کارشناسی ارشد را شرط استخدام قرار دهد. البته گواهینامه‌ها و مدارک معتبری هم توسط آموزشگاه‌ها و موسسات مختلف اعطا می‌شود. با این حال اخذ مدرک آکادمیک دانشگاهی برای استخدام ضروری است.
منظور از موسسه حسابرسی چیست؟
برای انجام فعالیت‌های حسابرسی، موسسات و شرکت‌های زیادی وجود دارند. این موسسات به بررسی و ارزیابی دقیق صورت‌های مالی شرکت‌های مختلف می‌پردازند. در واقع کار این موسسات جلوگیری از تقلب، اهمال، اشتباه و … توسط شرکت‌ها است.
این موسسات با استخدام کارشناسان خبره و کاربلد، اقدام به پیاده‌سازی اصول حسابرسی می‌کنند. همچنین این موسسات در قبال خدماتی که انجام می‌دهند، مبلغی را هم دریافت می‌کنند. بیشتر شرکت‌ها و مجموعه‌های اقتصادی به این موسسات برای انجام امور حسابرسی اعتماد می‌کنند.
محاسبان با در اختیار داشتن کارشناسان حسابداری، آماده همکاری با شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف در خصوص رفع ابهامات و سوالات مختلف حسابرسی است. البته خدمات این موسسه به مشاوره ختم نمی‌شود. موسسه حسابداری محاسبان یکی از معتبرترین مراکز آموزش حسابداری نیز به شمار می‌رود. شما می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما به شماره تماس ۰۳۱۴۰۲۰ تماس بگیرید.
سخن پایانی
به طور خلاصه حسابرسی فعالیتی است که طی آن گزارشات و اسناد مالی ارزیابی و بررسی می‌شوند. در واقع صورت‌های مالی که توسط حسابدار ارائه می‌شوند، باید مورد بررسی قرار بگیرند. این صورت‌های مالی باید با اصول و استانداردهای مالی مطابقت داشته باشند. حسابرسی وظیفه بررسی این صورت‌ها در چارچوب‌های مشخصی را دارد. به این ترتیب حسابرسی با حسابداری متفاوت است. حسابدار و حسابرس نباید هیچگونه ارتباطی با یکدیگر داشته باشند.
همچنین حسابرس ممکن است به صورت مستقل، داخلی با دولتی مشغول به فعالیت شود. خدمات حسابرسی معمولا به صورت فصلی با سالانه ارائه می‌شود. حسابرس باید بعد از بررسی و ارزیابی، اقدام به ارائه گزارش و پیشنهادات اصلاحی کند.
سوالات متداول
حسابرسی داخلی چیست؟
این نوع حسابرسی در داخل شرکت‌ها و سازمان‌ها قرار دارد.
حسابرسی عملیاتی چیست؟
در این نوع حسابرسی کلیه صورت‌های مالی از نظر استانداردها و چارچوب‌های حسابداری مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.
دیدگاهتان را بنویسید