مالیات بر درآمد اتفاقی چیست و مشمول چه کسانی می شود؟

مالیات بر درآمد اتفاقی هم یکی از انواع مالیات است که در قانون مالیات‌های مستقیم کشور وجود دارد. از آن‌جایی که مالیات‌ها نقش کلیدی در درآمد دولت‌ها دارد، بهتر است که به عنوان یک شهروند با قوانین مالیاتی آشنا باشیم تا در صورت مواجه شدن با موضوع‌های مالیاتی آگاهانه برخورد کنید. در این مقاله مالیات بر درآمد اتفاقی را مورد بررسی قرار می‌دهیم تا کامل با آن آشنا شوید.

تعریف مالیات بر درآمد اتفاقی

درآمد اتفاقی همانطور که از اسمش پیداست به صورت اتفاقی به دست می‌آید. حالا مالیات درآمد اتفاقی چیست؟ براساس ماده ۱۱۹ قانون مالیات مستقیم، اگر شخص حقیقی یا حقوقی از یکی از سه راه زیر کسب‌درآمد کند، آن درآمد؛ درآمد اتفاقی محسوب می‌شود به آن مالیات بر درآمد اتفاقی تعلق می‌گیرد: 

1. درآمدی که به صورت بلاعوض یا هدیه باشد. منظور از بلاعوض یعنی اینکه شخص مبلغ نقدی یا نقدی را به شخصی می‌بخشد و انتظار برگشت آن را ندارد.
2. مورد دوم کسب درآمد از طریق معاملات محاباتی. یعنی درآمد از راه معاملاتی که ارزش معامله‌ها کمتر از حالت واقعی است. برای مثال من یک ماشین یک میلیاردی دارم و آن را به قیمت ۳۰۰ میلیون‌تومان به شما می‌فروشم.
3. کسب درآمد از طریق قرعه‌کشی یا دریافت جایزه که به شخص تعلق می‌گیرد. مانند برنده شدن ۱۰۰ میلیون‌تومان در قرعه‌کشی بانک.

درآمد مشمول مالیات اتفاقی 

مطابق ماده ۱۲۰ قانون مالیات مستقیم، درآمد مشمول مالیات اتفاقی عبارت است از:

۲. در مورد صلح معوض یعنی زمانی که مثلا یک پدر زمینی را به پسرش می‌بخشد، اما کل اختیار خرید و فروش آن زمین تا زمانی که زنده است با خودش است و زمانی که فوت شود اختیار آن با پسر است  و هبه معوض هم یعنی بخشیدن بخشیدن یک هدیه به دیگری. اینجا مالیات درآمد اتفاقی اینطور محاسبه می‌شود که ما به التفاوت ارزش چیزی که عوض کرده‌اند مشمول این مالیات می‌شود و این مالیات از شخصی که سود بیشتری از معامله برده است، دریافت می‌شود.

مطابق ماده ۶۳ قانون مالیات مستقیم نقل‌وانتقال املاکی که به صورتی غیر از عقد فروش انجام می‌شود به استثنای نق‌وانتقال بلاعوض که طبق مقررات مربوط مشمول مالیات است، مشمول مالیات نقل‌وانتقال قطعی املاک خواهد بود و چنانچه کسانی که با هم چیزی را عوض کرده‌اند هردو مالک باشند، هرکدام از آن‌ها باید به ترتیب فوق مالیات نقل‌وانتقال قطعی مربوط به ملک واگذاری خود را باید پرداخت کنند.

معافیت های مالیاتی درآمد اتفاقی

مالیات درآمد اتفاقی هم مانند دیگر مالیات‌ها برای آن معافیت یا استثناهایی در نظر گرفته شده است. در ماده ۱۲۷ قانون مالیات‌های این معافیت‌ها بیان شده است که در ادامه آن را توضیح می‌دهیم.

ب- در زمان رخ دادن بلایای طبیعی مانند سیل، زلزله، آتش‌سوزی و یا حوادثی از این قبیل، کمک‌های مختلفی از سمت اشخاص حقیقی و حقوقی مانند هلال احمر به افراد آسیب‌دیده تقدیم می‌شود. کمک‌های مالی یا اهدایی در این زمان‌ها مشمول مالیات نمی‌شود.

ج- گاهی دولت برای تشویق فعالان اقتصادی به تولید، خرید و صادرات محصولات کشاورزی، جوایزی را در نظر می‌گیرد. این درآمدهای اهدایی مشمول مالیات اتفاقی نمی‌شود.

د- دولت در سال‌های اخیر برای پیشرفت حوزه تکنولوژی به شرکت‌هایی دانش بنیان یا استارتاپ‌هایی که در پارک‌های علم و فناوری مشغول فعالیت هستند، کمک‌هایی را اهدا می‌کند. این اهدای نقدی و غیرنقدی مشمول درآمد اتفاقی نمی‌شود.

نرخ مالیات بر درآمد اتفاقی اشخاص حقیقی

نرخ مالیات بر درآمد اتفاقی در خصوص اشخاص حقیقی بر اساس نرخ مقرر در ماده ۱۳۱ قانون مالیات های مستقیم است که به شرح زیر است:

مبلغ	نرخ مالیات بر درآمد اتفاقی
میزان درآمد تا ۵۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال	٪۱۵
نسبت به مازاد پانصد میلیون (۵۰۰,۰۰۰,۰۰۰) ریال تا میزان یک میلیارد (۱,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰) ریال	٪۲۰
نسبت به درآمد مازاد ۱,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال	٪۲۵

نرخ مالیات بر درآمد اتفاقی اشخاص حقوقی

نرخ مالیات بر درآمد اتفاقی اشخاص حقوقی هم طبق بخشنامه شماره ۲۳۰/۹۷/۱۵۸ مورخ ۱۳۹۷/۱۱/۲۴ نرخ مقرر در ماده ۱۳۱ قانون مالیات های مستقیم است.

علاوه بر این در ماده ۱۲۸ قانون مالیات مستقیم هم به درآمد مشمول مالیات اشخاص حقوقی اشاره دارد که «درآمد مشمول مالیات اشخاص حقوقی ناشی از درآمدهای اتفاقی از طریق رسیدگی به دفاتر تشخیص داده خواهد شد و مالیات‌هایی که طبق ‌مقررات این فصل در منبع پرداخت می‌گردد به عنوان پیش پرداخت مالیات آن‌ها منظور خواهد شد».

محاسبه مالیات بر درآمد اتفاقی

در این قسمت می‌خواهیم چند نمونه سوال مالیات درآمد اتفاقی را باهم حل کنیم.

۱. شرکت گل‌ها در سال ۱۴۰۲ یک دستگاه آپارتمان به ارزش معاملاتی ۱۰۰،۰۰۰،۰۰۰ ریال و ارزش روز ۱۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰ ریال و یک دستگاه وسیله نقلیه به ارزش ۲۰۰،۰۰۰،۰۰۰ ریال به صورت بلاعوض تحصیل نموده است. مالیات درآمدهای یاد شده را محاسبه کنید؟

۲. شرکت کاج در سال ۱۴۰۲ موارد زیر را تحصیل نموده است. مالیات درآمد اتفاقی شرکت یاد شده را محاسبه کنید؟

• دریافت یک ساختمان به صورت بلاعوض به ارزش روز ۵۰۰،۰۰۰،۰۰۰ ریال و ارزش معاملاتی ۱۰۰،۰۰۰،۰۰۰ ریال از یک نهاد انقلاب اسلامی
• دریافت مبلغ ۲۰،۰۰۰،۰۰۰ ریال از دولت بابت جایزه تشویق تولید
• دریافت یک خودرو به صورت بلاعوض از سازمان خیریه به ارزش ۹۰،۰۰۰،۰۰۰ ریال

وظایف مودیان مالیات بر درآمد اتفاقی 

مطابق ماده ۱۲۳ قانون مالیات مستقیم، در صورتی که منافع مالی به طور دائم یا موقت بلاعوض به کسی واگذار شود، انتقال گیرنده مکلف است مالیات منافع هر سال  را در سال بعد پرداخت کند. بر طبق ماده ۱۲۶ قانون مالیات مستقیم، کلیه اشخاص مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی وظیفه دارند هر سال اظهارنامه مالیاتی خود را تا آخر اردیبهشت ماه سال بعد و به صورت سالیانه پرداخت کنند. در صورتی که معامله در دفاتر اسناد رسمی انجام و مالیات وصول شده باشد تکلیف تسلیم اظهارنامه ساقط است.

در خصوص اشخاص حقوقی به استناد تبصره ماده ۱۱۰ قانون مالیات مستقیم، اشخاص حقوقی نسبت به درآمدهایی که طبق مقررات قانون مالیات‌های مستقیم نحوه دیگری برای تشخیص آن مقرر شده است، مکلف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی جداگانه که در فصل‌های مربوط پیش‌بینی شده است، نیستند.

اشخاص حقوقی وظیفه دارند در مورد تمامی منابع مالیاتی مربوط از جمله منافع موضوع ماده ۱۲۳ قانون مالیات مستقیم، اظهارنامه واحد همراه با ترازنامه و حساب سود و زیان متکی به دفاتر و اسناد و مدارک خود را حداکثر تا چهار ماه پس از سال مالی به اداره امور مالیاتی مربوط تسلیم و حسب مورد مالیات متعلق را پرداخت کنند.

ماده های قانونی مالیات بر درآمد اتفاقی

ماده ۱۲۱ قانون مالیات مستقیم

صلح با شرط خیار فسخ و هبه با حق رجوع از نظر مالیاتی قطعی تلقی می‌‌شود. ولی در صورتی که ظرف شش ماه از تاریخ وقوع عقد معامله فسخ یا اقاله یا برگشت داده شود، وجوهی که به‌ عنوان مالیات موضوع این فصل وصول شده ، قابل استرداد است. در این صورت اگر در فاصله بین وقوع عقد و فسخ یا اقاله یا رجوع منتقل‌الیه از منافع آن استفاده کرده باشد نسبت به آن منفعت‌ مشمول مالیات این فصل خواهد بود.

ماده ۱۲۲ قانون مالیات مستقیم

در مورد صلح مالی که منافع آن مادام‌العمر یا برای ‌مدت معین به مصالح یا شخص ثالث اختصاص داده میشود بهای‌ مال به مأخذ جمع ارزش عین و منفعت در تاریخ تعلق منافع‌، مأخذ مالیات متصالح در تاریخ مزبور خواهد بود.

ماده ۱۲۴ قانون مالیات مستقیم

مال مورد وصیت به نفع اشخاص معین در حدودی که وصیت قانونا نافذ است بعد از قطعی شدن آن در مورد وراث به سهم‌الارث آنها‌ اضافه و مشمول مالیات بر ارث می‌باشد و در مورد غیر وراث نسبت به کل آن مشمول مالیات این فصل خواهد بود.

ماده ۱۲۵ قانون مالیات مستقیم

انتقالاتی که طبق مقررات فصل مالیات بر ارث‌ مشمول مالیات می‌باشد مشمول مالیات این بخش نخواهد بود.

با یک کلیک مشاوره مالیاتی رزرو کن

با بررسی موضوع مالیات بر درآمد اتفاقی متوجه شدیم که اگر به صورت هدیه، قرعه‌کشی یا از طریق معامله‌ای با ارزش کمتری نسبت به ارزش واقعی درآمدی به دست آوریم باید مانند مالیات‌های دیگر، برای پرداخت آن اقدام کنیم. همچنین محاسبه مالیات این مورد را در متن مقاله به صورت تخصص توضیح دادیم.

اگر در خصوص مسائل مالیاتی نیاز به راهنمایی دارید، می‌توانید از طریق کامنت‌ها با ما در ارتباط باشید، کارشناسان ما آماده پاسخگویی به سوالات شما هستند. همچنین می‌توانید اگر کار ضروری در خصوص مالیات دارید، همین الان از مشاوران محاسبان با یک کلیک، مشاوره مالیاتی دریافت کنید.

سوالات متداول