حسابداری تعهدی چیست؟ مزایا، معایب و ثبت های حسابداری

حسابداری تعهدی یک روش حسابداری است که در آن درآمدها و هزینه‌ها در زمان تحقق، بدون توجه به زمان دریافت یا پرداخت وجه نقد ثبت می‌شوند. این نوع حسابداری در دستگاه‌های دولتی بیشترین کاربرد را دارد. در مقابل حسابداری تعهدی، حسابداری نقدی وجود دارد که معاملات را در زمان دریافت و پرداخت ثبت می‌کند و برای کسب و کارهای کوچک‌تر مناسب است. در ادامه به بررسی حسابداری تعهدی و تفاوت آن با حسابداری نقدی، ثبت حسابداری آن و انجام مثال کاربردی می‌پردازیم.

حسابداری تعهدی چیست؟

در حسابداری تعهدی درآمد زمانی شناسایی و ثبت می‌شود که به وجود آمده است و هزینه‌ها زمانی شناسایی و ثبت می‌شوند که تعهد به پرداخت آن‌ها ایجاد شده، حتی اگر هنوز پرداختی صورت نگرفته باشد. این روش به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا پیش از دریافت وجه کالای فروخته شده یا خدمات ارائه شده و پیش از پرداخت برای کالا یا خدمات خریداری شده، درآمد و هزینه را ثبت کنند.

ثبت های حسابداری تعهدی

در ادامه به بررسی ثبت های حسابداری این روش خواهیم پرداخت:

ثبت حسابداری درآمد

فرض کنید یک شرکت خدماتی پروژه‌ای را به اتمام رسانده و حق الزحمه آن را در آینده دریافت می‌کند.

ثبت حسابداری هزینه

فرض کنید شرکت برای ماه جاری حقوق کارمندان خود را پرداخت نکرده است.

ثبت بستن حساب درآمد

در صورتی که مانده حساب درآمد در طول سال مالی بستانکار باشد.

ثبت بستن حساب هزینه

در صورتی که مانده حساب هزینه در طول سال مالی بدهکار باشد.

ثبت بستن حساب خلاصه سود و زیان

در صورتی که مانده حساب خلاصه سود و زیان بدهکار باشد، نشان دهنده زیان است.

در صورتی که مانده حساب خلاصه سود و زیان بستانکار باشد، نشان دهنده سود است.

انواع حساب های تعهدی

انواع مختلفی از حساب های تعهدی وجود دارد، پرکاربردترین حساب های تعهدی عبارتند از:

• حساب‌های پرداختنی
• حساب‌های دریافتنی
• سرقفلی
• سود انباشته
• بدهی مالیاتی انباشته

مثال حسابداری تعهدی

مثال 1: فرض کنید شخصی از یک فروشگاه رایانه، به صورت اقساطی لپ تاپی را خریداری کرده است و مقرر شده اقساط آن را طی یک سال پرداخت کند. در چنین شرایطی حسابدار به محض فروش لپ تاپ آن را به عنوان درآمد فروش ثبت می‌کند، در صورتی که هنوز وجه آن پرداخت نشده است.

مثال 2: فرض کنید شخصی مبلغی را در بانک سرمایه گذاری می‌کند و قرار است به صورت ماهانه سود دریافت کند. این شخص در ابتدا وجهی دریافت نکرده است اما بر اساس قراردادی که با بانک دارد، مشخص است که ماهانه سودی برای او واریز می‌شود.

صورت های مالی الزامی در حسابداری تعهدی

تهیه صورت‌های مالی زیر در حسابداری تعهدی الزامی است:

• صورت وضعیت مالی
• صورت تغییر در وضعیت مالی
• صورت سود و زیان
• صورت سود و زیان جامع
• گردش حساب تغییرات
• صورت جریان‌های نقدی
• یادداشت‌های توضیحی صورت‌های مالی
• صورت مقایسه بودجه و عملکرد

حسابداری تعهدی و نقدی

حسابداری تعهدی و حسابداری نقدی دو روش اصلی برای ثبت و گزارش رویدادهای مالی هستند. این دو روش در شناسایی و نحوه ثبت درآمدها و هزینه‌ها، عدم شناسایی استهلاک در روش نقدی و عدم استفاده از حساب‌های دریافتنی و پرداختنی در روش نقدی با یکدیگر تفاوت دارند.

مزایای حسابداری تعهدی

معایب حسابداری تعهدی

معایب اصلی حسابداری تعهدی عبارت است از:

• درآمد شناسایی شده ممکن است در آینده وصول نشود
• چالش برانگیز بودن
• پیچیدگی بیشتر
• نیاز به دانش و تخصص بالاتر

ویژگی های حسابداری تعهدی

ویژگی‌های اصلی حسابداری تعهدی به شرح زیر است:

• پیروی از اصل تطابق درآمد و هزینه
• شناسایی و ثبت درآمد و هزینه در زمان وقوع
• اندازه گیری عملکرد هزینه و درآمد واقعی سازمان

مبانی حسابداری تعهدی

مبانی حسابداری به معنای زمان شناسایی و ثبت درآمد و هزینه‌ها است. زمان ثبت درآمد و هزینه‌ها در حسابداری بسیار حائز اهمیت است و در سیستم حسابداری موثر است.

حسابداری تعهدی تعدیل شده

در حسابداری تعهدی تعدیل شده، هزینه‌ها مانند حسابداری تعدیل شده در زمان وقوع شناسایی و ثبت می‌شوند؛ اما در رابطه با درآمد، اگر درآمد در مدت زمان کوتاهی پس از شناسایی قابل وصول باشد، از حسابداری تعهدی استفاده می‌شود اما مواقعی که زمان وصول مشخص نباشد، از حسابداری نقدی برای شناسایی و ثبت درآمد استفاده می‌شود.

حسابداری نیمه تعهدی

جمع بندی

حسابداری تعهدی به عنوان یکی از مهم‌ترین روش‌های حسابداری، امکان ارائه تصویری دقیق و جامع از وضعیت مالی یک سازمان را فراهم می‌کند. این نوع حسابداری برای برخی از کسب و کارها سودمند است اما باید توجه داشت که با نظارت بر تراکنش‌های مالی می‌توان آن را به بهترین شکل پیش برد.

گرچه حسابداری تعهدی به دلیل پیچیدگی و نیاز به تخصص بیشتر، ممکن است برای برخی کسب‌وکارها چالش‌هایی ایجاد کند، اما مزایای آن بسیار بیشتر است و آن را به ابزاری قدرتمند برای مدیریت مالی تبدیل کرده است.

سوالات متداول