اظهارنامه برآوردی چیست؟

چند سالی است که سازمان امور مالیاتی بابت تغییر سیستم و ساختار مالیات ستانی سنتی خود اقدام کرده و رویکرد جدیدی را بر مبنای اخذ مالیات از تمامی اقشار مشمول اتخاذ کرده است به همین دلیل اقدامات مهمی نیز انجام گرفته است که برخی از آن‌ها عبارتند از تکمیل منابع اطلاعاتی سازمان امور مالیاتی، دریافت مجوز دسترسی به اطلاعات حساب‌های بانکی، جرم انگاری فرار مالیاتی، راه اندازی بستر سامانه مودیان و… سازمان امور مالیاتی با این اقدامات قصد دارد تا در جهت طرح جامع مالیاتی قدم بردارد و بتواند از تمامی مودیان مشمول و مورد نظر مالیات صحیحی را دریافت نماید.

یکی دیگر از اقدامات سازمان امور مالیاتی در جهت رسیدن به هدف نهایی طرح جامع مالیاتی بحث اظهارنامه برآوردی است که سازمان امور مالیاتی در مدت اخیر بسیار این مورد را جدی گرفته و راهی برای دریافت مالیات از اشخاصی که تکالیف خود را انجام نمی‌دهند یا مالیات واقعی خود را پرداخت نمی‌نمایند می‌داند.

موضوع اظهارنامه برآوردی

اظهارنامه برآوردی در واقع اظهارنامه‌ای است که طبق تشخیص سازمان امور مالیاتی تکمیل شده و در پرونده مالیاتی مودی به وی ابلاغ می‌شود. در این اظهارنامه، میزان فروش بر اساس اطلاعات حاصله سازمان مانند ورودی‌های حساب بانکی، اطلاعات ارسالی دیگران مانند سامانه معاملات فصلی یا سامانه مودیان، اظهارنامه‌ ارزش افزوده و… درج می‌گردد و مالیات مودی بر همان اساس محاسبه می‌شود.

ماده 97 قانون مالیات‌های مستقیم

مطابق با ماده 97 قانون مالیات‌های مستقیم چنانچه مودی از ارائه اظهارنامه مالیاتی در مهلت قانونی و مطابق با مقررات خودداری نماید، سازمان امور مالیاتی کشور نسبت به تهیه اظهارنامه مالیاتی برآوردی بر اساس فعالیت و اطلاعات اقتصادی کسب شده مودیان از طرح جامع مالیاتی اقدام می‌نماید و بر اساس آن برگ تشخیص مالیات متعلقه را صادر می‌نماید.

نحوه اطلاع رسانی اظهارنامه برآوردی

سازمان امور مالیاتی اظهارنامه برآوردی را بصورت ابلاغ الکترونیک در پرونده مالیاتی مودی ارسال می‌نماید و مودی می‌تواند با ورود به پرونده مالیاتی، قسمت مشاهده ابلاغ الکترونیک برگ تشخیص صادره بر اساس اظهارنامه برآوردی را مشاهده نماید.

اعتراض به اظهارنامه برآوردی

در صورتی که مودی پس از مشاهده اظهارنامه برآوردی سازمان امور مالیاتی، اطلاعات مندرج را قبول نداشته باشد می‌تواند ظرف مدت 30 روز از زمان ابلاغ، اعتراض خود را بصورت الکترونیک و در همان پرونده مالیاتی ثبت نماید تا در مراحل بعدی به اعتراض وی و اظهارنامه برآوردی سازمان امور مالیاتی مجددا رسیدگی شود.

تفاوت اظهارنامه برآوردی و مالیات علی الراس

تا پیش از سال 1394 و در روش محاسبه مالیات علی الراس سازمان امور مالیاتی در صورت‌های مختلفی مانند عدم تسلیم اظهارنامه، عدم تسلیم دفاتر یا حتی رد دفاتر مالیاتی نسبت به محاسبه مالیات از روش علی الراس اقدام می‌نمود اما پس از اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم در سال 1394 دیگر سازمان امور مالیاتی در هر شرایطی نمی‌تواند پرونده مودی را با روش علی الراس مورد رسیدگی قرار دهد و فقط در صورتی که مودی نسبت به ارسال اظهارنامه مالیاتی خودداری نماید سازمان امور مالیاتی از طریق اظهارنامه برآوردی می‌تواند نسبت به تشخیص و ابلاغ مالیات مودی اقدام نماید.

چراکه در این شرایط ممکن است به دلیل عدم پالایش حساب‌های بانکی و اقدام سازمان صرفا با مواردی که در دست دارد، مالیات تشخیصی نسبت به مالیات حقه و واقعی مودی بیشتر در نظر گرفته شود به علاوه در شرایطی که سازمان اظهارنامه برآوردی را تهیه نماید مودی مشمول جریمه‌های دیگری نیز می‌گردد که در صورت ارسال اظهارنامه توسط خود مودی، این جریمه‌ها موضوعیت پیدا نمی‌کنند.

آیا اظهارنامه برآوردی فقط برای مالیات بر عملکرد است؟

در جواب این سوال باید گفت خیر؛ سازمان امور مالیاتی با اجرایی شدن مقدماتی سامانه مودیان از ابتدای سال 1403 نسبت به تهیه اظهارنامه برآوردی ارزش افزوده نیز اقدام کرده و در پایان هر فصل با اطلاعاتی همچون صورتحساب‌های ارسالی موجود در سامانه مودیان اظهارنامه ارزش افزوده را تهیه می‌کند و مودی با مشاهده آن می‌تواند این اظهارنامه را تایید یا اصلاح نماید.

درست است که بین اظهارنامه برآوردی عملکرد و ارزش افزوده تفاوت‌هایی وجود دارد اما هر دو برای جبران و تنبیه مودیانی هستند که تکالیف مالیاتی خود را در موعد مقرر به انجام نمی‌رسانند و سازمان بابت جلوگیری از فرار مالیاتی مودیان این اظهارنامه‌ها را خود تهیه کرده و مودی را در صورت عدم اعتراض وادار به پرداخت مالیات تشخیصی می‌نماید.