تفاوت مالیات عملکرد و ارزش افزوده چیست؟ (آپدیت شهریور)

مالیات در سال‌های اخیر جدی‌تر از قبل توسط دولت پیگیری می‌شود و کسب‌وکارها باید بیشتر از قبل روی انجام تکالیف مالیاتی خود تمرکز کنند. مالیات عملکرد و مالیات ارزش افزوده دو نوع از مالیات‌هایی هستند که کسب‌وکارها باید نسبت به پرداخت آن در موعد تعیین شده توسط سازمان امور مالیاتی اقدام کنند. گاهی برای خیلی از افراد سوال پیش می‌آید که تفاوت مالیات عملکرد و ارزش افزوده در چیست؟ در این مقاله می‌خواهیم تفاوت این دو مالیات را دقیق بررسی کنیم تا اگر ابهامی در خصوص آن دارید، رفع شود.

فهرست مطالب

تعریف مالیات عملکرد

مالیات عملکرد در دسته‌بندی مالیات مستقیم است و نوعی مالیات بر درآمد محسوب می‌شود که براساس سود خالص کسب‌وکارها محاسبه و پرداخت می‌شود. معمولا مالیات عملکرد برای یک سال مالی محاسبه و دریافت می‌شود. به همین دلیل اشخاص حقوقی و صاحبین کسب‌وکار باید اطلاعات یک دوره مالی کسب‌وکار خود را به صورت شفاف در اظهارنامه عملکرد وارد و برای سازمان امور مالیاتی ارسال کنند.

در اظهارنامه عملکرد به مواردی مانند خرید، فروش، هزینه‌ها، درآمدها، دارایی‌ها، بدهی‌ها، سرمایه و… می‌توان اشاره کرد. مدیران پس از تنظیم صورت‌های مالی اساسی مانند صورت سود و زیان و ترازنامه براساس اطلاعاتی که ذکر کردیم، باید آن را برای سازمان مالیات ارسال کنند و بعد از تعیین مالیات، نسبت به پرداخت آن اقدام کنند. مالیات بر عملکرد به دو نوع تقسیم بندی می‌شود:

مالیات عملکرد اشخاص حقوقی

موضوع فصل پنجم قانون مالیات‌های مستقیم درباره مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی است. این فصل از قانون ماده ۱۰۵ تا ۱۱۸ قانون مالیات‌های مستقیم را در برمی‌گیرد.

در ماده ۱۰۵ قانون مالیات مستقیم بیان شده که جمع درآمد شرکت‌ها و درآمد ناشی از فعالیت‌های‌ انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف در ایران یا خارج ‌از ایران تحصیل می‌شود، پس از وضع زیان‌های حاصل از منابع ‌غیرمعاف و کسر معافیت‌های مقرر به استثنای مواردی که طبق ‌مقررات این قانون دارای نرخ جداگانه‌ای می‌باشد، مشمول مالیات ‌به نرخ بیست و پنج درصد (٪۲۵) خواهند بود.

همچنین براساس ماده ۱۱۰ قانون مالیات‌های مستقیم، اشخاص حقوقی مکلف‌اند اظهارنامه مالیاتی، ترازنامه و حساب سود و زیان متکی به دفاتر و اسناد و مدارک خود را حداکثر تا چهار ماه پس از سال مالیاتی همراه با فهرست هویت شرکا و سهامداران و حسب مورد میزان سهم‌ الشرکه یا تعداد سهام و نشانی‌ هر یک از آن‌ها را به اداره امور مالیاتی که محل فعالیت اصلی شخص‌ حقوقی در آن واقع است تسلیم و مالیات متعلق را پرداخت نمایند.

مالیات عملکرد اشخاص حقیقی

علاوه بر اشخاص حقوقی، اشخاص حقیقی که صاحب کسب‌وکار هستند هم طبق ماده ۹۷ قانون مالیات مستقیم باید در پایان سال مالی باید گزارش درآمدها و هزینه‌های خود را به صورت اظهارنامه مالیاتی برای سازمان امور مالیاتی ارسال کنند.

براساس ماده ۱۳۱ قانون مالیات های مستقیم، نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی به استثنای مواردی که طبق مقررات این قانون دارای نرخ جداگانه‌ای هستند به شرح زیر است:

درآمد	نرخ مالیات
تا 2,000,000,000 ریال	۱۵ درصد
نسبت به مازاد 2,000,000,000 تا 4,000,000,000 ریال	۲۰ درصد
نسبت به مازاد 4,000,000,000 ریال	۲۵ درصد

تعریف مالیات ارزش افزوده

ارزش افزوده در دسته‌بندی مالیات‌های غیرمستقیم قرار می‌گیرد و به صورت غیر مستقیم روی کالاها و خدمات ارائه می‌شود. یعنی خریدار زمانی که بابت کالا هزینه پرداخت می‌کند، هم‌زمان هزینه مالیات بر ارزش افزوده را هم پرداخت می‌کند. براساس ماده ۱ قانون ارزش افزوده عرضه کالا و خدمات در ایران و همچنین واردات و صادرات آن‌ها مشمول این قانون می‌شود.

همچنین بر اساس ماده ۱۰ قانون ارزش افزوده؛ هر سال شمسی به چهار دوره مالیاتی تقسیم‌بندی می‌شود. در صورتی که شروع یا خاتمه فعالیت مودی در خلال یک دوره مالیاتی باشد، زمان فعالیت مودی طی دوره مربوطه یک دوره مالی تلقی می‌شود. وزیر امور اقتصاد و دارایی مجاز است با پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور مدت دوره مالیاتی را برای هر گروه از مودیان دو یا یک ماهه تعیین کند.

همچنین طبق ماده ۲۱ قانون ارزش افزوده؛ مودیان مالیاتی مکلفند، اظهارنامه ارزش افزوده هر دوره مالیاتی را طبق نمونه و دستورالعملی که سازمان امور مالیات کشور تعیین و اعلام می‌شود، حداکثر ظرف ۱۵ روز از دوره انقضاء هر دوره، به ترتیب مقرر تسلیم و مالیات متعلق به دوره را پس از کسر مالیات‌هایی که طبق مقررات این قانون پرداخت کرده‌اند و قابل کسر می‌باشد، در مهلت مقرر مذکور، به حسابی که توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی تعیین و توسط سازمان امور مالیاتی کشور اعلام می‌گردد، واریز نمایند.

نکته مهم

طبق ماده ۲۳ قانون ارزش افزوده؛ تاخیر در پرداخت مالیات‌های موضوع این قانون در مواعد مقرر، موجب تعلق جریمه‌ای به میزان دو درصد در ماه، نسبت به مالیات پرداخت نشده و مدت تاخیر خواهد بود.

طبق قانون جدید تصویب شده، نرخ مالیات بر ارزش افزوده 10 درصد تعیین شده است که 4 درصد مربوط به مالیات، 4 درصد عوارض شهرداری‌ها و دهیاری‌ها و 2 درصد حق وزارت بهداشت و سلامت تعیین شده است.

بر طبق ماده ۱۳ قانون مالیات ارزش افزوده، پس از راه‌اندازی سامانه مودیان، همه مشمولان این قانون موظفند به ترتیبی که سازمان مقرر و اعلام می‌کند، در سامانه مزبور ثبت‌نام و معاملات خود را در آن ثبت نمایند.

ثبت معاملات در سامانه مودیان، به منزله ثبت در دفاتر قانونی است. تا آن زمان ترتیبات ثبت‌نام، نحوه ارائه اظهارنامه مالیاتی و رسیدگی به آن حسب مقررات قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب ۱۳۸۷/۰۲/۱۷ و اصلاحات بعدی آن است.

تفاوت مالیات عملکرد و ارزش افزوده

در این قسمت تفاوت مالیات عملکرد و ارزش افزوده را از جنبه‌های مختلف اعم از ماهیت، سامانه‌ها و .. مورد بررسی قرار می‌دهیم.

۱. دسته‌بندی

مالیات عملکرد در دسته‌بندی مالیات مستقیم قرار دارد و مالیات ارزش افزوده در دسته‌بندی مالیات غیرمستقیم قرار می‌گیرد.

۲. تفاوت در محاسبه مالیات عملکرد و ارزش افزوده

مالیات عملکرد براساس سود خالص یک شرکت محاسبه می‌شود و مالیات ارزش افزوده کاملا بستگی به اجناس خریداری شده توسط افراد دارد.

۳. تفاوت در زمان و دوره ارسال

دوره زمانی ارسال مالیات عملکرد بعد از یک سال مالی است و مالیات ارزش افزوده به صورت براساس چهار دوره مالی در سال است. یعنی به صورت فصلی باید ارسال شود.

۴. نرخ مالیات و بخشودگی‌ و جرایم مالیاتی

تفاوت مالیات عملکرد و ارزش افزوده در این است که مالیات عملکرد براساس قانون مالیات‌های مستقیم و مالیات ارزش افزوده براساس قوانین ارزش افزوده نرخ مالیات و بخشودگی‌ و جرایم مالیاتی آن تعیین می‌شود. نرخ مالیات عملکرد 15 تا 25 درصد از سود خالص یک شرکت است و مالیات ارزش افزوده در حال حاضر 10 درصد است.

۵. زمان رسیدگی متفاوت به پرونده‌های مالیاتی

زمان رسیدگی به پرونده‌های مالیات عملکرد با رسیدگی به مالیات ارزش افزوده متفاوت است. ممیزان مالیاتی برای رسیدگی به پرونده‌های مالیات عملکرد به یک سال زمان نیاز دارند اما در پرونده‌های مالیات ارزش افزوده اولویت ابتدا با مودیان بزرگ است و از طرفی محدودیتی برای رسیدگی به آن‌ها وجود ندارد.

۶. سازمان و سامانه متفاوت

با اینکه مالیات ارزش افزوده همسو با سازمان مالیاتی است، از آن هم مجزا هست. از این رو تمام فرایندهایی که باید در هر یک از مالیات‌ها طی شود، کاملا با یک‌دیگر تفاوت دارد.

جمع بندی

تفاوت مالیات عملکرد و ارزش افزوده در مواردی بود که با یک‌دیگر بررسی کردیم. در نظر داشته باشید که موضوع‌های مالیاتی و ارسال اظهارنامه‌های عملکرد و ارزش افزوده بسیار حساسیت دارد و در صورت اشتباه جزئی یا تاخیر در ارسال؛ شخص براساس قوانین مالیاتی مختلفی که وجود دارد، ممکن است جریمه شود یا مجبور به پرداخت مالیات بیشتری شود.

از این رو توصیه می‌کنیم، اگر تازه کسب‌وکار خود را راه انداخته‌اید و درباره مالیات عملکرد و ارزش افزوده ابهامی برای شما وجود دارد، حتما از یک مشاوره مالیاتی برای انجام کارهای مالیاتی خود راهنمایی دریافت کنید. پیشنهاد ما به شما استفاده از خدمات مشاوره مالیاتی محاسبان است که تیمی از مشاوران مالیاتی خبره و باتجربه کشور را دور هم جمع کرده است.