حسابداری صنعتی چیست و چه کاربردی دارد؟
حسابداری شاخه‌های مختلفی دارد که یکی از پرطرفدارترین آنها، حسابداری صنعتی است. همانطور که از عنوان این نوع حسابداری پیداست، باید با صنعت و تولید سروکار داشته باشد. هر محصولی که تولید می‌شود، هزینه‌هایی را شامل می‌شود. این هزینه‌ها باید به صورت دقیق توسط حسابدار بررسی، محاسبه و تجزیه و تحلیل شوند. چه روش‌هایی برای هزینه‌یابی وجود دارد؟
برای آشنایی با این شاخه از حسابداری، باید اطلاعات کافی در مورد هزینه‌های تولید محصول داشته باشید. گزارش‌هایی که توسط حسابداران به مدیریت ارسال می‌شوند، نقش مهمی در تصمیمات آتی دارند. به همین دلیل حساسیت این شغل بسیار بالاست. هرگونه اشتباهی در محاسبات، ممکن است در سطح کلان باعث تاثیر منفی روی سودآوری شرکت شود. در این مطلب قصد داریم به طور مفصل در مورد حسابداری بهای تمام شده یا صنعتی صحبت کنیم.
آشنایی با مفهوم حسابداری صنعتی
این نوع حسابداری که در زبان انگلیسی به آن Cost Accounting گفته می‌شود، جزو یکی از پرطرفردارترین شاخه های حسابداری است. موضوع و هدف اصلی این نوع حسابداری، محاسبه دقیق قیمت تمام شده محصولات است.
همانطور که می‌دانید، کنترل هزینه‌های مختلف برای کسب و کارها ضروری است. کاهش هزینه‌ها و اتخاذ تصمیماتی برای افزایش سود شرکت از اهداف اصلی هر بنگاه اقتصادی است. به همین دلیل حسابداری صنعتی از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای در کسب و کار بهره می‌برد.
با استفاده از این نوع حسابداری، روند ساخت کالاها و موجودی آنها ارزیابی می‌شود. درواقع این نوع حسابداری تاثیر زیادی روی قیمت‌گذاری کالا دارد. به همین دلیل اهمیت و حساسیت‌های خاص خود را داراست. به طور کلی این شاخه از حسابداری با تعیین هزینه استاندارد، تنظیم بودجه و … می‌پردازد.
می‌توان این حسابداری را با عنوان هزینه‌یابی برای محصول تعریف کرد. هزینه‌یابی محصول عبارتست از تهیه اطلاعاتی در مورد صورت‌های مالی و قیمت تمام شده محصولات تولید شده. به این ترتیب نقش مهم و تاثیرگذاری روی مدیریت بهتر بنگاه اقتصادی دارد.
مرور تاریخچه حسابداری صنعتی
این شاخه از حسابداری، قدمت زیادی ندارد. درواقع هرچقدر که صنعت و تکنولوژی پیشرفته‌تر شد، نیاز به این حسابداری هم افزایش پیدا کرد. هرچقدر عرضه و تقاضا افزایش پیدا کنند، نیاز به محاسبه بهای تمام شده محصولات هم بیشتر می‌شود.
زمان اصلی شروع این نوع حسابداری را می‌توان همزمان با انقلاب صنعتی دانست. بیشتر صنایع و کسب و کارها برای رشد و گسترش تجارت خود به وجود حسابداران صنعتی حرفه‌ای روی آوردند. این شاخه از حسابداری که پیچیدگی‌های زیادی هم دارد، بعد از گسترش تجارت اوج بیشتری هم گرفت.
آشنایی با وظایف حسابداری صنعتی
در این حسابداری باتوجه به ارتباط هزینه با تولید محصول، هزینه‌ها طبقه‌بندی می‌شوند. همانطور که اشاره شد، مدیریت و کاهش هزینه‌های تولید در این حسابداری اهمیت ویژه‌ای دارد. در این شاخه از حسابداری، جمع‌آوری، تجزیه و تحلیل، محاسبه بهای تمام شده کالاها و … انجام می‌گیرد و به همین دلیل اصطلاحا به حسابداری بهای تمام‌شده هم معروف است. حسابداری صنعتی وظایف زیادی دارد که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.
برآورد دقیق هزینه‌های مستقیم تولید
همانطور که از عنوان پیداست، هزینه‌هایی که مستقیما روی ساخت کالا تاثیر می‌گذارند را هزینه مستقیم تولید می‌گویند. هزینه‌های مستقیم، شامل حقوق و دستمزد کارکنان، مواد اولیه و سایر هزینه‌ها می‌شوند. به همین دلیل برای محاسبه قیمت تمام شده محصول باید مورد محاسبه توسط حسابداران صنعتی قرار گیرند.
برآورد دقیق هزینه‌های غیرمستقیم تولید
برخی هزینه‌ها مستقیما روی تولید محصول نقش ندارند. درواقع این نوع هزینه‌ها در راستای تولید محصول نیستند و به صورت کلی روی کسب و کار تاثیر می‌گذارند. این هزینه‌ها شامل هزینه‌های نگهداری از دارایی‌های شرکت می‌شود. به این موارد هزینه‌هایی، مثل مزایا، بازاریابی، تبلیغات، حقوق و دستمزد و … هم اضافه می‌شود. به این ترتیب محاسبه این نوع هزینه‌ها هم جزو وظایف حسابداری صنعتی قرار می‌گیرد.
تجزیه و تحلیل مراکز هزینه
این نوع مراکز، شامل زیرمجموعه‌هایی هستند که روی تولید محصول تاثیر می‌گذارند. بخشی از دستگاه‌ها یا ماشین‌آلات تولیدی که در چرخه تولید محصول نقش دارند، مرکز هزینه محسوب می‌شوند. طبیعی است که با افزایش مراکز هزینه در یک بنگاه اقتصادی، کار حسابدار هم برای محاسبه بیشتر می‌شود. حسابداران صنعتی با بررسی و محاسبه مراکز هزینه به مدیریت برای اتخاذ تصمیمات مالی مهم کمک می‌کنند.
تهیه و ارائه گزارش
در هر شاخه از حسابداری که مشغول فعالیت باشید، باید اطلاعاتی را در خصوص عملکرد خود ارائه دهید. این اطلاعات در قالب گزارش به مدیران تحویل داده می‌شود. درواقع این کار یکی از اصلی‌ترین وظایف هر حسابداری محسوب می‌شود. ارائه این گزارشات به مدیریت کسب و کار در تصمیم‌گیری‌های مهم تجاری کمک می‌کند. این گزارشات در دو نوع برون سازمانی و درون سازمانی تهیه می‌شوند. گزارش‌های درون سازمانی برای افزایش سطح آگاهی مدیران از میزان مصرف مواد اولیه، بهای تمام شده محصول و … ارائه می‌شوند. گزارش‌های برون سازمانی هم با هدف ارائه به سازمان‌های دولتی برای آگاهی از میزان سود و زیان شرکت و قیمت تمام شده محصول انجام می‌گیرند.
آشنایی با سایر وظایف حسابداری صنعتی
بعد از مرور مهم‌ترین وظایف این شاخه از حسابداری، نوبت به معرفی برخی دیگر از این وظایف می‌رسد. آگاهی از این وظایف کمک زیادی به شناخت شما از این شغل خواهد کرد. این وظایف عبارتند از:
- نظارت بر عملکرد کارکنان حسابداری مالی
- مشاوره و راهنمایی به مدیران کسب و کار برای رسیدن به اهداف
- دادن اطلاعات لازم به حسابرس سازمان و سایر مراجع دولتی
- تهیه اطلاعات مالی برای مشاوره مدیریت
- پیشنهاد راهکارهایی برای کنترل و کاهش هزینه‌ها
- تهیه صورت‌های مالی
- استفاده از روش‌های مناسب برای قیمت‌گذاری محصولات
اهمیت حسابداری صنعتی برای کسب و کارها
این گرایش از حسابداری در زمینه شرکت‌های صنعتی و تولیدی کاربرد دارد. درواقع بازار کار متخصصان این حوزه کلیه کسب و کارهای تولیدی و صنعتی هستند. همانطور که می‌دانید، فعالیت اصلی این نوع کسب و کارها هم تولید محصولات مختلف است. وقتی محصولی تولید می‌شود، باید هزینه‌یابی‌های لازم صورت گرفته و با محاسبه قیمت تمام شده به دست خریدار برسد.
مسئولیت محاسبه دقیق قیمت تمام شده محصول و برآورد هزینه‌های شرکت، برعهده حسابداری صنعتی است. سود شرکت بستگی به قیمت تمام شده محصول دارد. به همین دلیل دقت در محاسبه این عوامل برای موفقیت کسب و کار ضروری است.
هرچقدر عوامل تاثیرگذار روی هزینه به خوبی شناسایی شوند، کار مدیریت آنها هم ساده‌تر می‌شود. در این صورت مدیریت هم می‌تواند استراتژی‌های بهتری برای آینده شرکت اتخاذ کند. هرگونه خطا یا اشتباه در برآورد هزینه‌ها، می‌تواند سودآوری شرکت را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. همین موضوع اهمیت حسابداری بهای تمام شده در کسب و کارهای صنعتی و تولیدی را نمایان می‌کند.
بررسی روش‌های هزینه‌یابی در حسابداری صنعتی
همانطور که اشاره کردیم، یکی از وظایف این نوع حسابداری، هزینه‌یابی شرکت‌های تولیدی و صنعتی است. اهمیت این موضوع به قدری است که اگر اشتباهی در محاسبات آن رخ بدهد، باعث تاثیر منفی روی سودآوری شرکت می‌شود. در ادامه با انواع روش‌های هزینه‌یابی در حسابداری صنعتی آشنا می‌شوید.
هزینه‌یابی مستقیم
وقتی حجم تولید دچار تغییر می‌شود، هزینه‌های محصول هم با تغییراتی همراه خواهد شد. درواقع هزینه‌ای که در پایان دوره به محصول تولید شده تحمیل می‌شود با روش هزینه‌یابی مستقیم مورد محاسبه قرار می‌گیرد.
هزینه‌یابی جذبی
این روش به بررسی تمامی هزینه‌های مرتبط با خط تولید محصول می‌پردازد. هزینه‌هایی ازجمله دستمزد، مواد مستقیم، سربار و … در این روش محاسبه می‌شوند.
هزینه‌یابی سفارش کار
برخی شرکت‌های تولیدی، براساس نیاز و سفارش مشتری اقدام به تولید محصول می‌کنند. این نوع محصولات را سفارشی می‌گویند. هزینه‌یابی این نوع محصولات بر اساس هر سفارش جداگانه خواهد بود و برای جمع‌آوری، تحلیل و ثبت هزینه‌های تولید باید نهایت دقت صورت بگیرد.
هزینه‌یابی تخمینی
ویژگی اصلی این روش پیش‌بینی هزینه‌های احتمالی است. وقتی شرکت با پیمانکار یا سایر شرکت‌ها قراردادی را منعقد می‌کند، برآورد هزینه‌های احتمالی آن برعهده حسابداری صنعتی است. به این روش هزینه‌یابی برآوردی یا تخمینی گفته می‌شود.
هزینه‌یابی استاندارد
در این روش، حسابداران بعد از پیش‌بینی هزینه‌ها به بررسی و برآورد هزینه‌های واقعی می‌پردازند. کار حسابدار در این روش، تجزیه و تحلیل اختلاف بین هزینه‌های واقعی و پیش‌بینی شده است.
هزینه‌یابی مرحله‌ای
وقتی شرکت تولیدی بعد از مرحله مواد خام اقدام به تولید محصول می‌کند، کار هزینه‌یابی مرحله‌ای آغاز می‌شود. این روش بیشتر برای شرکت‌هایی کاربرد دارد که محصولات متنوعی تولید می‌کنند.
هزینه‌یابی فعالیت
در این نوع هزینه‌یابی، کلیه هزینه‌ها براساس فعالیت‌های صورت گرفته روی محصول تولید شده برآورد می‌شوند.
بررسی انواع هزینه‌ها در حسابداری صنعتی
حالا که با اهمیت بررسی هزینه‌ها در شرکت‌های تولیدی آگاه شدیم، بهتر است اطلاعاتی هم در مورد انواع هزینه‌ها داشته باشیم. همانطور که می‌دانید هر محصولی که تولید می‌شود، هزینه‌هایی را هم به همراه دارد. در ادامه انواع این هزینه‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
هزینه مستقیم
این نوع هزینه‌ها مستقیما در ساخت محصول موثر هستند. این هزینه‌ها، شامل دستمزد مستقیم کارکنان و مواد اولیه می‌شود.
هزینه غیرمستقیم
این نوع هزینه‌ها مستقیما روی تولید محصول نقش ندارند، اما به صورت کلی روی کسب و کار تاثیر می‌گذارند. ازجمله این نوع هزینه‌ها، می‌توان به هزینه برق، آب، استهلاک ماشین‌آلات و … اشاره کرد.
هزینه ثابت
این نوع هزینه‌ها ارتباطی با حجم و نوع تولیدات در کارخانه ندارند. هزینه استهلاک ساختمان، اجاره به، بیمه و … ازجمله هزینه‌های ثابت هستند. درواقع میزان و حجم تولید هیچ تاثیری روی استهلاک ساختمان ندارد.
هزینه متغیر
این نوع هزینه‌ها با میزان و حجم تولید رابطه مستقیم دارند. درواقع هرچقدر میزان تولید افزایش پیدا کند، این هزینه‌ها هم بیشتر می‌شوند. برای مثال هزینه برق و استهلاک ماشین‌آلات ازجمله هزینه‌هایی هستند که با تغییر حجم تولید افزایش یا کاهش می‌یابند.
بررسی انواع گزارشات در حسابداری صنعتی
همانطور که اشاره کردیم، یکی از وظایف اصلی و مهم حسابدار، ارائه گزارش فعالیت به مدیریت است. مدیران از این گزارش‌ها برای اتخاذ تصمیمات تجاری آتی بهره می‌برند. گزارشی که حسابداران برای مدیران ارسال می‌کنند، انواع مختلفی دارند که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.
گزارش خرید و مصرف مواد اولیه
وقتی صحبت از تولید می‌شود، قطعا وجود مواد اولیه هم اجتناب‌ناپذیر است. در شرکت‌های صنعتی و تولیدی، قیمت مواد اولیه تاثیر مستقیمی روی قیمت تمام شده محصول دارد. به همین دلیل گزارش‌های خرید و میزان مصرف آنها باید به مدیران ارسال شود. در این گزارش میزان و نوع دقیق مواد اولیه باید قید شوند.
گزارش موجودی مواد اولیه
موادی که توسط شرکت خریداری می‌شوند را در انبار ذخیره می‌کنند. گزارش موجودی این مواد در انبار باید توسط حسابدار صنعتی به مدیریت ارسال شود تا باتوجه به این موجودی برای سفارش‌های دوره‌های آتی تصمیم‌گیری شود.
گزارش سربار تولید
این گزارش به مواد غیرمستقیم و دستمزد در روند تولید اشاره دارد. ارسال این گزارش برای مدیریت در تصمیم‌گیری بهینه‌سازی موثر است.
گزارش هزینه دستمزد
کارکنانی که در فرایند تولید به صورت مستقیم نقش دارند، دستمزدی را تحت عنوان دستمزد مستقیم دریافت می‌کنند. این هزینه باید طی گزارشی برای مدیریت ارسال شود.
گزارش قیمت تمام‌شده محصول
این موضوع یکی از اصلی‌ترین وظایف حسابداری صنعتی محسوب می‌شود. درواقع گزارش بهای تمام‌شده محصول، میزان سود شرکت را نشان خواهد داد. همچنین این گزارش به مدیریت کسب و کار برای اتخاذ تصمیماتی در مورد کاهش هزینه‌ها و افزایش سودآوری کمک می‌کند.
گزارش ضایعات تولید
هر محصولی که تولید می‌شود، ممکن است ضایعاتی را داشته باشد. دلیل بوجود آمدن این ضایعات هرچه که باشد، باید توسط حسابدار و در گزارش قید شود. از این گزارش برای کاهش هزینه‌ها و خطای نیروی انسانی بهره گرفته می‌شود.
مهارت‌های مورد نیاز حسابداری صنعتی
برای موفقیت در هر شغل و حرفه‌ای، باید مهارت‌های مناسب آن را هم کسب کنید. این مهارت‌هه عبارتند از:
- تسلط کافی روی سرفصل‌های دروس حسابداری
- تسلط کافی روی کار با کامپیوتر
- توانایی نوشتن رزومه کاری
- تسلط کافی روی قوانین مالیاتی
- توانایی کار با نرم افزارهای مرتبط با حسابداری
- آشنایی با قوانین بیمه و کار
نتیجه گیری
حسابداری صنعتی با آغاز دوره انقلاب صنعتی وارد علم حسابداری شد. در این شاخه از حسابداری به محاسبه هزینه‌ها و بهای تمام‌شده محصول پرداخته می‌شود. درواقع این نوع حسابداری نقش مهمی در تعیین سودآوری شرکت‌های تولیدی دارد.
برای موفقیت در این شغل، باید با روش‌های مختلف هزینه‌یابی آشنا شوید. این روش‌ها که شامل هزینه‌یابی مستقیم، جذبی، سفارش کار و … می‌شوند در این مطلب مورد بررسی قرار گرفتند. همچنین یکی از وظایف اصلی حسابدار، ارائه گزارش دقیق به مدیریت است. این گزارشات در تصمیم‌گیری‌های آتی کسب و کار تاثیر مهمی دارند. ازجمله مهم‌ترین گزارشات حسابداری، می‌توان به گزارش خرید و مصرف مواد اولیه، گزارش موجودی مواد اولیه، گزارش بهای تمام شده محصول و … اشاره کرد.
موسسه محاسبان با برگزاری دوره‌های آموزشی ویژه حسابداری صنعتی، کلیه سرفصل‌های مرتبط با این رشته را به حرفه‌جویان آموزش می‌دهد. شما می‌توانید با شرکت در این دوره‌ها از امتیاز معرفی به شرکت‌های معتبر برای استخدام هم بهره‌مند شوید. موسسه محاسبان با در اختیار داشتن مجرب‌ترین اساتید و امکانات لازم، آموزش شاخه‌های مختلف حسابداری را انجام می‌دهد.
دیدگاهتان را بنویسید