حسابداری مدیریت؛ بررسی مزایا و بازار کار

بسیاری از کسب‌وکارها به دلیل نداشتن تحلیل مالی دقیق، شکست می‌خوردند. راه حل این مسئله، علم “حسابداری مدیریت” است که به شما یاد می‌دهد: نقشه آینده مالی سازمان چیست؟ کجا باید سرمایه‌گذاری کرد و کجا باید هزینه را کاهش داد؟ در این مقاله از محاسبان، حسابداری مدیریت را به صورت ساده و کاربردی یاد می‌گیرید تا برای پیشرفت سازمان‌تان از آن بهره ببرید. همراه ما باشید.

حسابداری مدیریت چیست؟

براساس سایت جهانی IMA، حسابداری مدیریت را می‌توان اینطور تعریف کرد: 

«حسابداری مدیریت، فرآیندی است که اطلاعات مالی و غیرمالی را برای کمک به تصمیم‌گیری، برنامه‌ریزی و کنترل در اختیار مدیران قرار می‌دهد.» 

به زبان ساده، به شکل زیر نیز می‌توان توضیح داد:

حسابداری در مدیریت، دانشی است که اطلاعات مالی را تفسیر، تجزیه و تحلیل و طبقه‌بندی می‌کند تا مدیران آگاهانه بتوانند تصمیم‌گیری و ارزیابی انجام دهند. همهٔ سازمان‌ها برای رشد به اطلاعات دقیق مالی نیاز دارند، در غیر این صورت ضررهای سنگینی در انتظارشان خواهد بود.

وظایف حسابداری مدیریت چیست؟

این حسابدار مجموعه‌ای از وظایف را برعهده دارد که هر‌کدام نقش مهمی در ارتقای سازمان دارند. شش فعالیت اصلی حسابدار مدیریت عبارت است از:

۱. تجزیه و تحلیل اطلاعات مالی 

یکی از وظایف حسابدار مدیریت، جمع‌آوری اطلاعات و تبدیل داده‌های خام به تهیه صورت‌های مالی و گزارش‌های ساده و قابل فهم و ارائه آن به مدیریت جهت تصمیم‌گیری است.

۲. کنترل و نظارت بر فرآیندهای مالی

حسابدار مدیریت، با نظارت بر فرآیندهای مالی و شناسایی انحرافات از ضرر و زیان‌های مالی احتمالی جلوگیری می‌کند.

۳. شناخت اهداف جدید 

حسابدار مدیریت با ارائه اطلاعات مالی، اهداف جدید را شناسایی می‌کند و به مدیران پیشنهادهای سودآور ارائه می‌دهد.

۴. ارزیابی عملکرد سازمان 

حسابداری که علم مدیریت دارد، با نظارت، سنجش KPI‌ها و رتبه‌بندی واحدها، صحت و درستی اطلاعات مالی سازمان را ارزیابی می‌کند و سازمان را به اهدافش نزدیک‎‌تر می‌کند.

۵. گزارش مدیریت براساس مرکز هزینه

یک حسابدار با علم مدیریت، تفکیک و تحلیل مراکز هزینه مانند واحد اداری و انبار، بازاریابی را برعهده دارد. هزینه‌های هر بخش را شفاف می‌کند و گزارش‌های مقایسه‌ای ارائه می‌دهد تا مدیریت هزینه‌ها را کاهش دهد. مثال: گزارش هزینه‌های سربار واحد اداری در مقایسه با بودجه و پیشنهاد کاهش ۱۵٪ هزینه‌های غیرضروری.

6. گزارش مدیریت براساس مرکز درآمد

حسابدار فعال در زمینهٔ مدیریت با شناسایی و تحلیل مراکز درآمد (مانند شعبه‌های فروش، محصولات، کانال‌های توزیع)، درآمد هر بخش را اندازه‌گیری و گزارش می‌دهد تا مدیران روی بخش‌های سودآور تمرکز کنند. مثال: گزارش درآمد شعبه شیراز در مقایسه با تهران و پیشنهاد گسترش کانال آنلاین با حاشیه سود بالاتر.

اهداف حسابداری مدیریت

هر کدام از شاخه‌های حسابداری اهداف خاصی را دنبال می‌کنند. حسابداری مدیریت به رشد و موفقیت سازمان گره خورده و آگاهی نسبت به این اهداف، راه حل بهبود تصمیم‌گیری‌های مدیران کسب‌وکارها است. از مهم‌ترین اهداف این شاخه از حسابداری به موارد زیر می‌توان اشاره کرد: 

1. تصمیم‌گیری دقیق مدیران 
2. برنامه‌ریزی واقع‌بینانه 
3. شناسایی فرصت‌ها و تهدیدها
4. تدوین استراتژی‌ برای رفع موانع موجود
5. افزایش سودآوری 

۱. تصمیم‌گیری دقیق مدیران 

مدیریت سازمان، مسئول بررسی اطلاعات و تصمیم‌گیری مناسب در راستای اهداف سازمان است. بدون اطلاعات مالی معتبر، تصمیم‌ها بر پایهٔ حدس و گمان گرفته می‌شود. نقش حسابدار مدیریت، تجزیه و تحلیل صحیح و عمیق اطلاعات مالی و ارائه گزارش‌های واضح و روشن و قابل اتکا به مدیریت سازمان است. 

۲. برنامه‌ریزی واقع‌بینانه 

ارائه اطلاعات مالی دقیق توسط حسابدار، تنها اساس قابل اعتماد برای برنامه‌ریزی‌های کسب‌وکار است. حسابدار مدیریت، اطلاعات مالی صحیح و قابل اجرا را در اختیار مدیران قرار می‌دهد تا برنامه‌ریزی‌ها هم‌راستا با اهداف سازمان تدوین شود؛ زیرا بدون این اطلاعات یا ارائه اطلاعات نادرست، امکان ضرر و زیان‌های هنگفت به کسب‌و‌کار وجود دارد. 

۳. شناسایی فرصت‌ها و تهدیدها 

هر سازمان در مسیر فعالیت خود با فرصت‌ها و تهدیدهای متعددی روبرو است. شناسایی و استفاده از فرصت‌ها، تفاوت بین رشد و رکود را نشان می‌دهد و تبدیل تهدیدها به فرصت‌ها نشان از مدیریت مالی قوی آن مجموعه دارد. تمام این موارد از اهداف حسابداری در شاخهٔ مدیریت محسوب شده و سبب رشد سازمان می‌شود.

۴. تدوین استراتژی برای رفع موانع موجود 

با تأمین اطلاعات مالی دقیق و به موقع در لحظات حساس و بحرانی، یک تصمیم درست می‌تواند سازمان را نجات دهد. زمانی که مدیریت، اطلاعات صحیح در دست داشته باشد، تحلیل و تدوین استراتژی سازمان را به سمت عملکرد بهتر سوق می‌دهد. تدوین استراتژی سبب برنامه‌ریزی صحیح، کاهش هزینه‌ها، تخصیص منابع به بخش‌های اثرگذار، تمرکز بر کالاها و خدمات با حاشیه سود بالا و پاسخ صحیح به تغییرات محیطی می‌شود. 

۵. افزایش سودآوری 

یکی از اصلی‌ترین اهداف این رشته، تخصیص منابع به فعالیت‌های سودآور است؛ زیرا بدون کنترل هزینه و بهینه‌سازی منابع، امکان دسترسی به سود پایدار وجود ندارد. همچنین افزایش سودآوری کسب‌وکار در نتیجه تلاش‌ها و تصمیم‌های مدیریتی حاصل می‌شود. حسابدار در سازمان به مدیریت کمک می‌کند تا براساس اهداف سازمانی برنامه‌ریزی‌های صحیح را انجام دهد. اگر مدیریت از اطلاعات مالی به صورت صحیح آگاه نباشد، احتمال اتخاذ برنامه‌ریزی‌های نامناسب بسیار بالاست. ارائه اطلاعات نادرست به مدیریت ممکن است ضرر و زیان‌های هنگفتی به کسب و کار مربوطه وارد کند.

رشته حسابداری مدیریت چیست؟

حسابداری با گرایش مدیریت یکی از مهم‌ترین و پرطرفدارترین شاخه‌های حسابداری است. افراد محصل این رشته می‌توانند برای بهبود و توسعه عملکرد کسب‌و‌کارها در مشاغلی مانند تحلیلگر مالی، مدیر مالی و مدیر برنامه‌ریزی مشغول به کار شوند.  

سرفصل‌های رشته حسابداری مدیریت

• روش تحقیق پیشرفته
• تئوری حسابداری ۱ و ۲
• حسابرسی پیشرفته
• مسائل جاری در حسابداری
• اقتصاد مدیریت
• تحلیل آماری
• سیستم اطلاعاتی حسابداری
• تصمیم گیری در مسائل مالی
• بررسی موارد خاص در حسابداری

حسابداری مدیریت رفتاری

حسابداری مدیریت رفتاری، شاخه‌ای از حسابداری با گرایش مدیریت است که رفتار انسان‌ها را در فرآیندهای مدیریتی و حسابداری مورد توجه قرار می‌دهد. افراد شاغل در این رشته، به‌جای تمرکز روی اعداد، گزارش‌ها و تکنیک‌ها را بررسی می‌کنند تا بفهمند افراد در سازمان چرا و چگونه تصمیم می‌گیرند؟ و سیستم حسابداری موجود چه تأثیری بر رفتار آن‌ها دارد.

ایده این شاخه از حسابداری، از روانشناسی رفتاری و نظریه نمایندگی شکل گرفته است. برخلاف حسابداری مدیریت با شیوۀ سنتی که متمرکز بر مدل‌های ریاضی و عقلانی پایه‌گذاری شده، این رویکرد سوگیری‌های شناختی مانند سوگیری تأیید، لنگر و اثر قاب‌بندی را مورد بررسی قرار می‌دهد. 

بازار کار رشته حسابداری مدیریت

حسابداری مدیریت، با تمرکز روی تحلیل هزینه‌ها و تصمیم‌گیری استراتژیک، یکی از پرتقاضاترین رشته‌های مالی در ایران در سال ۱۴۰۴ است. با رشد استارت‌آپ‌ها، این شغل نه تنها ثبات دارد، بلکه حقوق‌های رقابتی در آن، مسیر رسیدن سریع به مدیر مالی یا CFO را هموار می‌کند. تنها کافی است که مهارت‌های لازم را در این مسیر کسب و همیشه خود را به‌روز کنید. در ادامه، 4 مزیت اصلی این رشته را توضیح می‌دهیم.

4 مزیت حسابداری مدیریت

۱. تقاضای پایدار: هر ماه بیش از ۸۰ الی ۱۰۰ آگهی در سایت‌های کاریابی برا‌ساس انتخاب فیلترهای استان، حقوق و… وجود دارد که شامل استارتاپ‌ها، شرکت‌ها و هلدینگ‌های بزرگ صنعتی می‌شود. 

۲. حقوق نسبتاً مناسب: میانگین حقوق، بسته به سابقه کاری است و برای افرادی با سمت کارشناس ارشد حسابدار مدیریت بین ۲۰ الی ۴۰ میلیون تومان است. 

۳. مسیر رشد سریع: در این مسیر برای تبدیل شدن از یک نیروی تازه کار به مدیر مالی باید یک مسیر ۵ الی ۷ ساله را طی کنید و مدارک حسابداری بین المللی مانند ACCA یا ‌CMA دریافت کنید.

۴. فرصت‌های نوظهور: در این شغل می‌توانید علاوه بر کار تمام وقت، به صورت پروژه‌ای هم فعالیت کنید یا هم‌زمان روی چند پروژه تمرکز کنید و چند منبع درآمد برای خود بسازید. برای یافتن موقعیت‌های شغلی جدید، باید در شبکه‌هایی مانند لینکدین فعالیت حرفه‌ای در زمینه شغل خود آغاز کنید و ارتباطات جدید با افراد متخصص در این زمینه بسازید تا از کارفرماها و نیروهای منابع انسانی سازمان‌ها، پیشنهاد همکاری دریافت کنید.

مبلغ حقوق حسابداری مدیریت چقدر است؟

در این رشته چقدر حقوق دریافت می‌کنیم؟ در ادامه جدول نمونه آگهی‌ از میانگین حقوق این رشته در استان تهران از سایت‌های جاب‌ویژن، جابینجا و ایران‌تلنت را براساس جستجوهای آبان ۱۴۰۴ در اختیارتان قرار می‌دهیم تا بتوانید با میانگین سمت‌های این شغل‌ آشنا شوید. 

دقت داشته باشید که حقوق دریافتی شما کاملاً بسته به مهارت‌ها و میزان تجربه شما است. یعنی بیشترین زمان را باید بر روی ارتقای مهارت صرف کنید. 

مسیر شغلی حسابداری مدیریت 

مسیر شغلی در گرایش مدیریت رشته حسابداری، یک مسیر ۱۰ ساله است. ما این مسیر شغلی را از زمان دانشجویی تا مدیر مالی شدن در ادامه توضیح می‌دهیم. هر مرحله شامل سمت، مدت زمان، شرایط، وظایف و نکات مهم است. 

منظور از مدت زمان، تعداد ماه یا سال‌هایی است که باید تجربه لازم را کسب کنید و برای مرحله بعدی آماده شوید. در جدول موارد دیگری مانند: مدت زمان سابقه کار، شرایط همکاری و وظایف را از سایت‌های استخدامی ایران درج کرده‌ایم تا با بازار کار این رشته بهتر آشنا شوید.  

مرحله اول: کارآموز حسابداری مدیریت 

مرحله دوم: حسابدار مدیریت جونیور

مرحله سوم: حسابدار مدیریت ارشد 

مرحله چهارم: سرپرست حسابداری مدیریت یا کنترلر‌ 

مرحله پنجم: مدیر مالی یا مشاور ارشد 

مهارت های مورد نیاز حسابداری مدیریت

برای فعالیت در زمینهٔ حسابداری در مدیریت به ترکیبی از مهارت‌های علم حسابداری و مالی، تحلیل اطلاعات و تهیهٔ گزارش و مهارت‌های نرم برای ارتباط با مدیران و توضیح روندهای اجرایی به زبان ساده نیاز است. بنابراین یک حسابدار مدیریت، باید مهارت‌های فنی و نرم خود را هم‌زمان تقویت کند. 

مهارت‌های فنی یا Hard Skills 

مهارت‌های فنی یک حسابدار مدیریت عبارت است از: 

۱. اکسل پیشرفته 

در حسابداری با گرایش مدیریت، تمام بودجه‌ریزی‌ها و قیمت‌گذاری‌ها از طریق تعریف فرمول و مدل‌سازی در اکسل انجام می‌شود و لازم است که شما به مهارت‌های زیر و اکسل در حسابداری مسلط باشید: 

• Power Query برای یکپارچه‌سازی داده‌ها
• توابع پیشرفته (VLOOKUP, INDEX-MATCH, XLOOKUP)
• ماکرو و VBA برای اتوماسیون گزارش‌ها
• Pivot Table برای تحلیل سریع

۲. نرم افزارهای حسابداری و ERP

بیشتر سازمان‌ها دارای سیستم‌های یکپارچه برای جمع‌آوری تمام اطلاعات سازمان در یک نرم افزار هستند. پس تسلط به سیستم‌های حسابداری و ERP یک مهارت محسوب می‌شود. مانند تسلط به نرم افزارهای زیر:

• تسلط به نرم افزار آرپا
• تسلط به نرم افزار همکاران 

۳. تحلیل آماری اطلاعات و پیش‌بینی

برای بودجه‌بندی، سنجش سود هر پروژه و مدیریت ریسک، تسلط به مهارت‌های زیر ضروری است:

• Excel Data Analysis
•  Python basics
• رگرسیون، سری‌های زمانی 
• تحلیل واریانس هزینه‌ها 

۴. نرم افزارهای هوش تجاری 

استفاده از ابزارهایی مانند Power BI و Tableau برای ایجاد داشبوردهای مدیریتی، تحلیل روندها، پیش‌بینی آینده و نمایش عملکرد مالی در لحظه باعث افزایش سرعت در تصمیم‌گیری‌های مدیریتی می‌شود. 

۵. نرم افزارهای مدیریت پروژه

یکی دیگر از مهارت‌های فنی برای حسابدار مدیریت، تسلط به نرم افزارهای مدیریت پروژه مانند تسکولو، میزیتو، Trello و Jira است. 

مهارت‌های نرم یا Soft Skills شغل حسابداری مدیریت

مهارت‌های نرم یک حسابدار مدیریت عبارت است از: 

۱. تفکر استراتژیک 

برای تصمیم‌گیری‌های هم‌راستا با هدف‌های سازمان، حسابدار مدیریت باید تفکر استراتژیک داشته باشد. یعنی بتواند فعالیت‌های سود‌آور و زیان‌آور را شناسایی کند و با تحلیل رقبا، نقاط ضعف و قوت سازمان را شناسایی کند. 

۲. مدیریت پروژه 

یک حسابدار مدیریت باید با مهارت مدیریت پروژه آشنا باشد و دارای مهارت‌هایی مانند: برنامه‌ریزی، بودجه‌بندی، زمان‌بندی، کنترل پیشرفت کارها و ارائه گزارش‌های زمانبندی شده باشد و بتواند با بخش‌ها و تیم‌های مختلف در سازمان ارتباط برقرار کند. 

۳. داستان سرایی با اعداد و ارقام 

این گرایش حسابداری یک مهارت تخصصی است و فردی که در این زمینه دانش دارد، باید بتواند آمار و ارقام مستند شده و حاصل شده در طول زمان را به پیشنهادهای اجرایی تبدیل کند. همچنین مهارت فن بیان برای توضیح این روندها به زبان ساده را داشته باشد. 

۴. ارائه گزارش‌ها به هیئت مدیره سازمان 

زمانی که یک حسابدار مدیریت قصد دارد که تمام گزارش‌های تهیه شده را به مدیریت ارائه دهد، باید مهارت کافی برای ارائه منسجم را داشته باشد تا مدیریت برای انجام کارهای جدید قانع و ترغیب شود. این مهارت شامل تهیه اسلایدهای حرفه‌ای و نمودارهایی برای بیان اعداد و ارقام و خلاصه‌کردن پیام‌های مالی مانند پیامد انجام دادن کارها برای مدیران است. 

مدارک بین المللی حسابداری مدیریت 

برای پیشرفت جدی در حسابداری با گرایش مدیریت، داشتن مدارک بین المللی حسابداری یک برگ برنده است و شما را از دیگر رقیبان متمایز می‌کند. کسب مدارک بین المللی حسابداری برای شما اعتبار بین المللی و فرصت فعالیت در بازارهای جهانی را فراهم می‌کند و به دنبال آن، درآمد بیشتری کسب خواهید کرد. 

دوره ACCA

در این میان، دوره حسابداری بین المللی ACCA انگلستان یکی از معتبرترین گواهینامه‌های حرفه‌ای جهان است و در بیش از ۱۱۰ کشور به رسمیت شناخته می‌شود. 

 چرا ACCA برای علاقه‌مندان به حسابداری در مدیریت بهترین انتخاب است؟

• برگزاری دوره‌ها و آزمون‌ها داخل ایران (تهران و اصفهان در آموزشگاه حسابداری محاسبان)
• امکان شاغل شدن در شرکت‌های بین‌المللی 
• افزایش شانس مهاجرت و کسب‌ درآمدهای بالاتر
• تمرکز بر تحلیل‌های مالی، برنامه‌ریزی استراتژیک و بودجه‌بندی 
• تقویت مهارت‌های تصمیم‌گیری و مدیریتی 

آموزشگاه حسابداری محاسبان 

خبر خوب به علاقه‌مندان؛ این دوره به صورت حضوری و غیرحضوری، در چارچوب استاندارد و تحت نظارت ACCA انگلستان در آموزشگاه حسابداری محاسبان در اصفهان برگزار می‌شود. ما تنها شریک آموزشی ACCA انگلستان در مرکز ایران هستم. 

دوره CMA 

در دوره CMA، تمرکز بر مدیریت عملکرد، تحلیل هزینه‌ها، تصمیم‌سازی مالی و بودجه‌ریزی است. از مزایای این دوره می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• برگزاری توسط انجمن حسابداران آمریکا 
• آینده‌ درخشان برای مدیران مالی 
• یادگیری تخصصی حسابداری در مدیریت
• افزایش درآمد سالانه و بیشتر نسبت به حسابداران عادی

دوره CIMA

دوره حسابداری CIMA، ترکیبی از حسابداری، مدیریت استراتژیک و کنترل عملکرد سازمان است. از مزایای این دوره موارد زیر را می‌توان نام برد: 

• کاربردی برای افرادی که هدفشان مدیر مالی یا CFO است
• اعتبار مدرک در شرکت‌های چند ملیتی و قاره اروپا
• چند وجهی بودن یعنی مرتبط با دنیای کسب و کار و اعداد و ارقام 

تفاوت حسابداری مالی و حسابداری مدیریت

تفاوت حسابداری مدیریت با حسابداری مالی در ماهیت، اهداف و کاربرد آن‌ها است. در ادامه به بررسی این تفاوت‌ها خواهیم پرداخت.

کاربردهای حسابداری مدیریت

همکاری با یک فرد متخصص در این رشته، نیاز هر کسب‌و‌کار است؛ زیرا ظرفیت تغییر موقعیت و عملکرد مالی سازمان را دارد. از مهم‌ترین کاربردهای این رشته می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سودآوری
• کمک به برنامه‌ریزی
• تصمیم گیری درست
• شناخت موانع و مشکلات
• مدیریت بحران
• تخصیص بهینه منابع
• تحلیل بازار و رفتار مشتری
• قیمت‌گذاری حرفه‌ای محصولات و خدمات

جمع‌بندی

با توجه به حساس بودن نقش حسابداری مدیریت در تصمیم‌گیری و آینده سازمان‌ها، این گرایش حسابداری بسیار با اهمیت است. در حقیقت این گرایش حسابداری، می‌تواند به طور مستقیم در آینده و به‌طور غیرمستقیم روی سودآوری سازمان تأثیر داشته باشد. برای موفقیت در این شغل توصیه می‌شود که مهارت‌هایی را علاوه بر تحصیلات آکادمیک داشته باشید. شما برای شاغل شدن در این گرایش از حسابداری چه قدم‌هایی برداشته‌اید؟ چه مهارت‌هایی را لازم است که یاد بگیرید؟ در صورتی که در زمینه حسابداری مدیریت تجربه کاری دارید، با ما به اشتراک بگذارید. 

سوالات متداول