سوت زنی مالیاتی چیست؛ اعلام فرار مالیاتی، قوانین و انواع سوت زنی
مطالعه متمرکز
منظور از سوت زن مالیاتی کسی است که تقلب و تخلف مالیاتی دیگران را گزارش می‌دهد. یعنی یک نوع افشاگری است. افراد می‌توانند با توجه به بسیاری از انواع فعالیت‌های نامناسب یا غیرمناسب افشاگری کنند. از جمله سوت زنی‌های مالیاتی یا افشاگری یا گزارش‌های مالیاتی می‌توان به گزارش‌های تقلب مالیاتی، پرداخت ناکافی مالیات و دریافت وجه نقد به جای استفاده از دستگاه پوز برای فروش کالا و خدمات اشاره کرد. هدف سوت زنی مالیاتی جلوگیری از آسیب زدن بیش از پیش به افراد جامعه، سازمان‌ها و نهادهای عمومی است. در این مقاله قوانین سوت زنی در ایران و سامانه‌هایی برای گزارش سوت زنی مالیاتی را بررسی می‌کنیم.
سوت زنی مالیاتی
اداره امور مالیاتی برای ایجاد سیستم مالیاتی یکپارچه و عادلانه، قوانین مالیاتی سفت و سختی را ایجاد کرده است تا مانع فرار و تخلفات مالیاتی شوند. این روزها، تخلف مالیاتی نابودگرایانه‌ترین راهی است که مودیان می‌توانند انجام دهند؛ زیرا موانع بسیار زیادی بر سر راه متخلفین قرار داده شده است و جرائم مالیاتی آن نیز بسیار سنگین است. یکی از مهم‌ترین موانع مالیاتی وضع شده، سوت زنی مالیاتی است. حالا که با تعریف سوت زنی مالیاتی آشنا شدیم، می‌خواهیم سوت زنی مالیاتی و سوت زن مالیاتی را بررسی کنیم. حالا که با تعریف سوت زنی مالیاتی آشنا شدیم، می‌خواهیم سوت زنی مالیاتی و سوت زن مالیاتی را بررسی کنیم.
تفاوت سوت زن مالیاتی با سوت زنی مالیاتی
به قانون‌هایی که دولت تعیین کرده تا افراد طبق آن فسادهای مالیاتی را در کلیه ارگان‌های عمومی، خصوصی و دولتی گزارش دهند، سوت زنی مالیاتی گفته می‌شود و به فردی که تخلف‌ها را گزارش می‌دهد، سوت زن مالیاتی گفته می‌شود.
سوت زنی مالیاتی در ایران
سوت زنی به معنی گزارش یک تخلف و آشکارسازی آن است. تخلفات می‌تواند شامل رفتارهای غیرقانونی، غیراخلاقی کارکنان و مدیران، رانت، رشوه و تقلب باشد. در سال‌های اخیر در ایران، به خصوص در رابطه با فرارهای مالیاتی صورت گرفته توسط فعالان اقتصادی، سوت زنی مالیاتی بیشتر شنیده می‌شود.
همچنین بعد از تصویب ارسال فاکتور و صورتحساب که از طریق نرم‌افزار صدور صورت‌حساب‌الکترونیکی که هرساله مودیان به سازمان امور مالیاتی ارسال میکنند و یا در زمان ارسال اظهارنامه مالیاتی، تخلفات انجام شده ممکن است افزایش یابد. بنابراین در این زمان‌ها سوت زنی مالیاتی انجام شده از طریق روش‌های تعیین شده، به مراتب بیشتر از زمان‌های دیگر به سازمان مالیاتی گزارش می‌شود. بیایید یک مثال بزنیم تا موضوع سوت زنی مالیاتی برایتان شفاف‌تر شود.
مثال سوت زنی مالیاتی
علی نیروی کار یک فروشگاه است. علی مشکوک است که کارفرمای او برای اجتناب از پرداخت مالیات به سازمان امور مالیاتی از فروشندگان درخواست پول نقد می‌کند. او با استفاده از فرم درج شده در سازمان امور مالیاتی گزارش درخواست پول نقد کارفرمایش را به اداره دارایی گزارش می‌کند.
علی تحت حمایت قانون سوت زنی مالیاتی است، چون او نیروی کار آن فروشگاه است و به نظر او افشای اطلاعات به سازمان امور مالیاتی کمک می‌کند تا وظایف خود را طبق قانون امور مالیاتی انجام دهد. خوب حالا بیاید این مثال را تحلیل کنیم. علی برای مبارزه با فرار مالیاتی کارفرمایش افشاگری کرد یا سوت زنی مالیاتی انجام داد. به عبارتی با سوت زنی مالیاتی، افرادی که از پرداخت مالیات اجتناب میکنند، شناسایی می‌شوند. کارفرمای علی به نوعی فرار مالیاتی انجام داده است.
خب تا اینجا با تعریف سوت زنی مالیاتی آشنا شدیم و با مثال آن را یاد گرفتیم. در قسمت بعدی قصد داریم که ببینیم روش‌های رایج فرار مالیاتی چیست؟ برای مثال کارفرمای علی جزء افرادی است که از دستگاه کارتخوان استفاده نمی‌کند.
روش های فرار مالیاتی
در این قسمت می‌خواهیم روش‌های رایج فرار مالیاتی را توضیح دهیم. اما ارتباط فرار مالیاتی با سوت زنی مالیاتی چیست؟ می‌توان گفت این دو نقطه مقابل همدیگر هستند. کسی که فرار مالیاتی انجام می‌دهد، توسط یک سوت زن مالیاتی کارهای غیرقانونی‌اش افشا می‌شود. اما روش‌های فرار مالیاتی چیست؟ در ادامه رایج‌ترین آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
- کسب درآمد و عدم پرداخت مالیات
- عدم استفاده از دستگاه کارتخوان
- تفاوت بین نوع شغل درج شده روی رسید دریافتی از دستگاه کارتخوان با نوع شغل واقعی
- عدم صدور فاکتور
- صدور فاکتورهای غیرواقعی
- کم اظهاری درآمد به سازمان امور مالیاتی
- استفاده از کارت بازرگانی اشخاص دیگر۸. استفاده از چندین دفتر یا نرم افزار حسابداری و سایر موارد.
خب همینطور که خواندیم، روش‌های فرار مالیاتی هم چندان کم نیست و خوب از طرفی هم در نگاه اول سوت زنی مالیاتی هم جالب به نظر نمی‌رسد. اما خوب بیایید قبل از قضاوت درباره اینکه این عمل خوب است یا نه، مزایای آن را بررسی کنیم.
مزایای سوت زنی مالیاتی
اگر بخواهیم در مسئله سوت زنی مالیاتی کمی جزئی و عمیق نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که این امر تخلفات مالیاتی را آشکار می‌کند و شرایطی را فراهم می‌کند تا همه برابر سهم مالیات خود را پرداخت کنند. در نتیجه این قانون به برقراری آرامش و امنیت جامعه کمک می‌کند. مزایای سوت زنی مالیاتی عبارت است از:
- از فساد و سودجویی مالیاتی جلوگیری می‌کند.
- شفافیت مسائل مالی جامعه
- افزایش نظارت عمومی در جامعه
- ایجاد فضای امن جهت کاهش فساد
- کاهش فرار مالیاتی
با بررسی مزایای سوت زنی مالیاتی متوجه شدیم که آن‌طور که در ذهن تصور می‌کنیم هم عمل ناخوشایندی به نظر نمی‌آید. اما چه قوانینی برای آن وضع شده است؟ در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
قوانین سوت زنی مالیاتی
سوت زنی مالیاتی قدمت چندانی در ایران ندارد و تازه در کشورمان رایج شده است، برای همین هم قوانین سفت‌وسختی برای آن هنوز وضع نشده است، اما در آینده‌ای نزدیک احتمالا چارچوب محکمی برای آن وضع می‌شود. با این حال برای سوت زنی مالیاتی وجود قوانین زیر مهم و ضروری محسوب می‌شود:
پیگیری گزارش های غیر واقعی ارائه شده
قانونی برای سوت زنی‌های غیر واقعی تنظیم و نوشته شود. یعنی کسانی که اقدام به گزارش تخلفاتی میکنند که هیچ‌گاه اتفاق نیفتاده و به دروغ تخلف به سازمان امور مالیاتی گزارش می‌دهند، وضع شود. گزارش تخلفات غیر واقعی عواقب زیر را دارد:
- هدر رفتن منابع سازمان امور مالیاتی
- برهم خوردن آرامش افرادی که به آن‌ها اتهام وارد شده است.
حفظ حریم خصوصی افراد سوت زن
باید قوانین در راستای امنیت و حفظ حریم خصوصی افراد سوت زن مالیاتی در گرفته شود. باید این نکته را در نظر داشت وقتی که هویت افراد افشاگر مشخص باشد، احتمال دارد که از سمت افراد متخلف آسیب ببینند. بنابراین باید شرایطی امن را برای افشاگران فراهم کرد تا افراد بدون ترس اقدام به افشاگری کنند. با توجه به قوانینی که وضع شده در سامانه موارد زیر محرمانه است:
- هویت فرد سوت زن مالیاتی مخفی باقی می‌ماند.
- در صورت بروز مشکل به خصوص در بحث موقعیت شغلی، سازمان بازرسی کل کشور با استفاده از تمام ظرفیت‌های قانونی از افراد افشاگر حمایت می‌کند.
گزارش فرار مالیاتی به صورت ناشناس
همه افراد برای ثبت گزارش نیازی به ثبت‌نام ندارند. این افراد می‌توانند بدون ثبت‌نام یا بدون ذکر نام و نشانی خود گزارش تخلف مالیاتی را ارسال کنند. این یکی از بهترین ویژگی‌های این سامانه است که کاربران با اطمینان خاطر می‌توانند انواع فسادها را گزارش دهند. این سامانه به کاهش فساد در جامعه کمک می‌کند. گاهی گزارش‌های ارسال شده در این سامانه توسط سازمان بازرسی کل کشور بررسی مب‌شود.
سامانه سوت زنی سازمان بازرسی
سامانه سوت زنی مالیاتی، زیر نظر سازمان قوه قضاییه کشور راه اندازی شده است. این سامانه برای عموم مردم قابل دسترس است تا گزارش‌های فساد خود را در هر ارگان و سازمان دولتی و عمومی و خصوصی برای قوه قضاییه ارسال کنند. پس از ارسال این گزارش‌ها، قوه قضاییه موظف است که مراحل پیگیری گزارش فرار مالیاتی را انجام دهد و در صورت صحت موضوع، موضوع فساد را پیگیری کند.
به دو روش می‌توان از طریق سامانه مراحل ارسال گزارش فساد را انجام داد: یکی به صورت شناس و از طریق سایت sootzan.com با ثبت‌نام و روش دیگر هم بدون ثبت‌نام و ارسال ناشناس از طریق سایت است. شاید برایتان جالب باشد که علاوه بر سایت برای گزارش فرار مالیاتی، یک سیستم تلفنی هم برای گزارش فرار مالیاتی طراحی کرده‌اند که در ادامه برایتان توضیح می‌دهیم.
تلفن گزارش فرار مالیاتی ۱۵۲۶
سازمان امور مالیاتی کشور یک سامانه تلفن گویا با شماره ۱۵۲۶برای ارتباطات مردمی راه‌اندازی کرده است. اشخاص می‌توانند در صورت تمایل در ۲۴ ساعت شبانه روز تماس برقرار کنند و ضمن وارد کردن کلید راهنما، موضوع مربوطه را مطرح کنند. طبق اطلاعیه سازمان امور مالیاتی در صورتی که فردی بخواهد نسبت به گزارش تخلف مالیاتی شرکت‌ها و اشخاص حقیقی اقدام کند، سامانه ۱۵۲۶ داخلی شماره ۱ به گزارش فرارهای مالیاتی به عنوان سامانه گزارش فرار مالیاتی تخصیص داده شده است. حالا وقتی شما گزارش فرار مالیاتی را به را ثبت می‌کنید، چطور پیگیری می‌شود؟ در قسمت بعد نحوه پیگیری گزارش فرار مالیاتی توسط سازمان امور مالیاتی را توضیح می‌دهیم.
پیگیری گزارش فرار مالیاتی
بعد از قطع تماس گزارش در نوبت رسیدگی قرار می‌گیرد و در اولین فرصت و بدون اطلاع قبلی بازرسان سازمان امور مالیاتی به محلی که گزارش گردیده مراجعه میکنند، تا در صورت وجود تخلف، پیگیری گزارش فرار مالیاتی را بر اساس ماده ۱۸۱ قانون مالیات های مستقیم انجام دهند. حالا که با سامانه سوت زنی مالیاتی و گزارش فرار مالیاتی از طریق آن آشنا شدیم، می‌خواهیم ببینیم که سوت زنی مالیاتی چه انواعی دارد؟ و با آن‌ها آشنا شویم.
انواع مختلف سوت زنی مالیاتی
در جامعه چهار گروه وجود دارد که با روش‌های مختلف اقدام به سوت زنی مالیاتی می‌کند:
سوت زنی داخلی
این روش به معنی گزارش تخلف‌های درون سازمانی است. بدین معنی که فردی از داخل سازمان، گزارش تخلف مربوط به همان سازمان را می‌دهد.
سوت زنی شخصی
منظور از سوت زنی شخصی این است که یک شخص حقیقی علیه سایر کارکنان، کارمندان و مدیران به افشاگری تخلف صورت گرفته در سامانه گزارش فرار مالیاتی و یا سامانه سوت زنی مالیاتی اقدام می‌کند.
سوت زنی غیر شخصی
این روش زمانی رخ می‌دهد که یک شخصیت حقوقی مانند یک شرکت یا سازمان، نسبت به تخلف صورت گرفته علیه یک شخصیت حقوقی دیگری اقدام به افشاگری و اعلام تخلف می‌کند.
خبرنگاران و رسانه
به دلیل ماهیت شغلی این اشخاص، مهم‌ترین گروه سوت زنی در جامعه هستند و با توجه به دسترسی‌هایی که دارند و به تبع آن می‌توانند نسبت به سوت زنی مالیاتی اقدام کنند. وظیفه اصلی‌شان افشاگری و گزارش تخلفات، اقدامات غیر قانونی، تهدید منافع عمومی، امنیت ملی و غیره است که واقعیت را به اطلاع همگان می‌رسانند.
تا اینجای کار با انواع سوت زنی مالیاتی، سامانه‌های ارسال گزارش و… آشنا شدیم. نکته جالب بعدی درباره این موضوع؛ جایزه گزارش فرار مالیاتی و دستورالعمل آن است که در ادامه توضیح می‌دهیم.
پاداش سوت زنی مالیاتی
در ماده ۳۴ آیین نامه اجرایی ماده ۲۱۹ قانون مالیات های مستقیم به اشخاصی که کتمان درآمد اشخاص ثالث (فرار مالیاتی) را گزارش دهند و این امر موجب وصول مالیات شود، متناسب با اطلاعات مکتسبه به اشخاص مذکور از سوی سازمان امور مالیاتی پاداش سوت زنی مالیاتی داده می‌شود. مطابق ماده ۱۲ دستورالعمل حمایت از گزارشگری فساد سوت زنی مالیاتی، پرداخت پاداش سوت زنی مالیاتی به پیشنهاد کارگروه ستادی و تایید رئیس کل سازمان از مبلغ وصولی ناشی از کشف فرار مالیاتی گزارش موثق شده به گزارش‌دهندگانی که اطلاعات خود را برای پیشگیری کشف با اثبات جرم فرار مالیاتی و همچنین شناسایی مرتکبین جرم فرار مالیاتی در اختیار سازمان قرار می‌دهند، قابل انجام خواهد بود.
کارگروه‌ستادی: کارگروه مستقر در ستاد سازمان که اعضاء آن متشکل از مدیران کل با نمایندگان دفاتر بازرسی، ارزیابی‌عملکرد و هماهنگی هیات‌های‌رسیدگی به تخلفات‌اداری حقوقی و قراردادهای مالیاتی، حراست، حسابرسی، مالیاتی و دادستانی انتظامی مالیاتی بوده و دبیر کارگروه ستادی نیز مدیر کل دفتر بازرسی و مبارزه با فرار مالیاتی و پولشویی است. چنانچه پس از بررسی و محرز شدن فرار مالیاتی توسط واحد اجرایی مطابق ماده ۱۳ دستورالعمل سوت زنی مالیاتی پس از طی مراحل(رسیدگی و دادرسی) و وصول مالیات از محل فرار مالیاتی شناسایی‌شده تا میزان یک درصد مبلغ مالیات قطعی و وصول‌شده به عنوان پاداش سوت زنی مالیاتی قرار می‌گیرد.
نکته مهم
- مبلغ پاداش پرداختی معاف از مالیات است.
- مأخذ تخصیص پاداش صرفا میزان مالیات شناسایی و وصول شده ناشی از فرار مالیاتی، از محل درآمدهای اختصاصی موضوع ماده ۲۱۷ قانون مالیاتهای مستقیم و مطابق آیین نامه آن قابل پرداخت است.
البته برای پاداش سوت زنی مالیاتی شروطی نیز تصویب شده است که یکی از شروط پرداخت پاداش به این افراد، به دست آوردن مبلغی بیش از ۴۰ میلیون تومان از طریق گزارش فرار مالیاتی است. پرداخت این پاداش باید متناسب با اطلاعات به دست آمده، مالیات وصولی و در چارچوب دستورالعمل‌های تصویب شده توسط رئیس کل سازمان باشد.لذا برای در نظر گرفتن پاداش این افراد، حتما باید اطلاعات مربوط به هویت آن‌ها مانند شماره تلفن‌همراه و مشخصات حساب بانکی در سامانه سازمان امور مالیاتی ثبت شود. همچنین خود شخص باید در مرحله ثبت گزارش تخلف مالیاتی برای ثبت نهایی تیک ثبت گزارش و درخواست دریافت پاداش سوت زنی مالیاتی را زده باشد.
دستورالعمل سوت زنی مالیاتی
در اجرای مقررات ماده ۳۴ آیین نامه اجرایی ماده ۲۱۹ قانون مالیات های مستقیم چنانچه براساس اطلاعات ارسالی اشخاص ثالث، مودیان مالیاتی جدید و درآمدهای کتمان شده مشمول مالیات شناسایی و مالیات متعلق مطالبه و وصول گردد؛ سازمان می‌تواند با رعایت مقررات قانونی مربوط نسبت به پرداخت پاداش متناسب با اطلاعات مکتسبه و مالیات وصولی از درآمد اختصاصی سازمان در وجه اشخاص مذکور، در چارچوب دستورالعمل سوت زنی مالیاتی که به تصویب رئیس کل سازمان می‌رسد، اقدام کند.
نکته مهم
پرداخت پاداش موضوع این ماده در خصوص اشخاصی که به موجب قوانین و مقررات ملزم به ارسال اطلاعات مربوط می‌باشند، برای ارائه اطلاعات مزبور جاری نخواهد بود. لذا افرادی که فرار مالیاتی را گزارش میکنند، نباید ملزم به ارائه اطلاعات فرد مورد نظر باشند.
به طور مثال اگر شرکت الف ملزم به ارائه اطلاعات فروش شرکت ب در سامانه معاملات فصلی است و شرکت الف کتمان فروش مربوطه شرکت “ب” را گزارش کند، پاداشی تعلق نخواهد گرفت. چراکه شرکت الف ملزم به ارائه اطلاعات فروش شرکت ب بوده است.
خوان آخر گزارش فرار مالیاتی
در این مقاله سوت زنی مالیاتی را کامل یاد گرفتیم. با سامانه سوت زنی مالیاتی و نحوه گزارش فرار مالیاتی هم آشنا شدیم. راستی نظر شما درباره قوانین و مقررات سوت زنی مالیاتی چیست؟ نظرات خود را در ارتباط با این موضوع از طریق کامنت با ما در میان بگذارید و اگر سوالی درباره آن دارید، مطرح کنید.
سوالات متداول
۱. در کدام سایت می‌توان گزارش فرار مالیاتی ثبت کرد؟
sootzan.com
۲. آیا می‌توان ناشناس گزارش فرار مالیاتی را ارسال کرد؟
بله در سامانه sootzan.com به صورت شناس و ناشناس می‌توان گزارش فرار مالیاتی ثبت کرد.
۳. شماره سوت زنی مالیاتی چیست؟
تلفن گزارش فرار مالیاتی ۱۵۲۶ است.
۴. سازمان مالیات چگونه پیگیری گزارش فرار مالیاتی را انجام می‌دهد؟
بعد از ثبت در سایت یا تماس با سامانه ۱۵۲۶ سازمان امور مالیاتی در اولین فرصت به صورت سرزده به محل گزارش شده می‌رود و در صورت وجود تخلف مالیاتی، گزارش فرار مالیاتی را پیگیری می‌کند.
دیدگاهتان را بنویسید
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
با سلام .. من فروشنده ابزار صنعتی و ساختمانی بصورت خرده فروشی هستم . پرسش من اینست که چرا عمده فروشها براحتی با نقل وانتقال پول به حسابهای دیگر از زیر پرداخت مالیات فرار میکنند ولی خرده فروش باید تا ریال اخر مالیات را بپردازد . ان اداره چه راهکاری برای این زیر ابی رفتن اکثر عمده فروشها اتخاذ کرده عمده فروشی که حداقل ده نفر کارگر وکارمند دارد مبلغ تراکنش کارتخوانش از یک بقالی کمتر است .
با تشکر
سلام
راهکارهای اداره مالیات را در این رابطه می‌توان به دو دسته تقسیم کرد:
1. دسته اول: راه هایی هستند که اداره امور مالیاتی با اجرایی کردن آن‌ها، مودیان را به مرور مجبور به ارائه اطلاعات خود می‌نماید مانند اجرای طرح چک‌های صیادی و یا دسترسی به کلیه گردش حساب‌ها.
2. دسته دوم: راه هایی که به وسیله آن اطلاعات هر یک از اشخاص به وسیله دیگر مودیان، به سازمان امور مالیاتی انتقال داده می‌شود مانند اظهارنامه ارزش افزوده که در زمان رسیدگی باید اطلاعات و اسناد و مدارک ارائه شود و یا اجرای ماده 169 قانون مالیاتهای مستقیم که برای تطابق با اظهارنامه ارزش افزوده و یا اظهارنامه عملکرد ارسالی مودی می‌بایست ریز معاملات و طرف دیگر مغاملات برای اداره امور مالیاتی مشخص گردد.