بازنشستگی پیش از موعد چیست؟ شرایط و انواع آن

بازنشستگی پیش از موعد، یکی از موضوع‌های پر‌چالش در حوزه قوانین کار و تامین اجتماعی است که به عنوان گزینه‌ای جایگزین، به افراد این امکان را می‌دهد قبل از رسیدن به سن قانونی بازنشستگی، تحت شرایطی خاص از مزایای بازنشستگی بهره‌مند شوند. در ادامه این مقاله از موسسه محاسبان، بازنشستگی پیش از موعد را مورد بررسی قرار می‌دهیم. 

بازنشستگی پیش از موعد

بازنشستگی پیش از موعد به شرایطی می‌گویند که که فرد پیش از رسیدن به سن رسمی بازنشستگی، از کار خود کناره گیری کرده و مستمری بازنشستگی دریافت می‌کند. در این نوع بازنشستگی، شخص با داشتن سابقه بیمه مشخص و بنا به دلایل مختلفی درخواست بازنشستگی می‌دهد.

طبق قانون جدید تامین اجتماعی، سن قانونی بازنشستگی برای مردان ۶۲ سال و برای زنان ۵۵ سال تعیین شده است. با این‌حال، بیمه‌شدگان با داشتن ۳۵ سال سابقه بیمه، بدون در نظر گرفتن محدودیت سنی، می‌توانند بازنشسته شوند. بازنشستگی زودتر از موعد معمولاً به دلایل مختلفی مانند سختی کار، مشکلات جسمانی یا تغییر شرایط شغلی درخواست می‌شود. 

انواع بازنشستگی پیش از موعد

طبق ماده واحده بخشنامه جدید، بیمه‌شدگان سازمان تامین اجتماعی در صورت داشتن حداقل ۵۵ سال سن و ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه، می‌توانند درخواست بازنشستگی کنند. برای انجام این فرآیند، متقاضی ابتدا باید درخواست خود را به‌صورت کتبی به کارفرما ارائه کند و سپس آن را برای سازمان تامین اجتماعی شعبهٔ محل کار خود ارسال کند. در این میان، سن بازنشستگی برای بانوان ۱۰ سال کمتر از آقایان در نظر گرفته شده است.

مشاغل سخت و زیان‌آور بر‌اساس آیین‌نامه شورای عالی حفاظت فنی و با نظر مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی تعریف و بررسی می‌شوند. در حال حاضر، سقف مدت ارفاق برای متقاضیان این نوع بازنشستگی حداکثر ۱۰ سال تعیین شده است.

بازنشستگی پیش از موعد آقایان

طبق بخشنامه جدید بازنشستگی پیش از ۶۰ سالگی برای آقایان، با شرایط و قوانین خاصی امکان‌پذیر است که به شرح زیر است:

• داشتن حداقل ۱۰ سال سابقه کار و  ۶۰ سال سن
• داشتن ۳۰ سال سابقه کار در مشاغل عادی یا سخت و زیان‌آور با حداقل ۵۰ سال سن
• ۵۰ سال سن و ۳۰ سال سابقه بیمه‌پردازی
• داشتن ۳۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه در مشاغل عادی و در مشاغل سخت و زیان‌آور بدون شرط سنی
• ۲۵ سال سابقه متوالی پرداخت حق بیمه در مشاغل سخت و زیان‌آور بدون شرط سنی
• ۲۰ سال سابقه متوالی پرداخت حق بیمه در مشاغل سخت و زیان‌آور بدون شرط سنی

بازنشستگی پیش از موعد بانوان

مطابق با قانون، خانم‌ها هم می‌توانند از طرح بازنشستگی زودتر از موعد زنان استفاده کنند؛ اما باید شرایط زیر را داشته باشند:

• حداقل ۱۰ سال سابقه کار با ۵۵ سال سن
• حداقل ۲۰ سال سابقه پرداخت حق‌بیمه زیان‌آور و سخت با حداقل ۴۲ سال سن
• ۳۰ سال سابقه بیمه پردازی با حداقل ۴۵ سال سن
• ۳۵ سال سابقه بیمه پردازی در مشاغل سخت‌ و زیان‌آور و عادی بدون لحاظ شرط سنی
• ۲۰ سال سابقه متوالی پرداخت حق‌بیمه در مشاغل زیان‌آور و سخت بدون لحاظ شرط سنی
• ۲۵ سال سابقه متناوب پرداخت حق‌بیمه در مشاغل زیان‌آور و سخت بدون لحاظ شرط سنی
• ۳۰ سال سابقه بیمه در مشاغل سخت و زیان‌آور یا عادی با حداقل ۴۵ سال سن

شرایط بازنشستگی پیش از موعد

طبق تبصره ۱ این قانون، فرآیند بازنشستگی زودهنگام پس از اعلام کتبی درخواست فرد به کارفرما و ثبت آن در اداره تامین اجتماعی آغاز می‌شود. اگر کارفرما همچنان به تخصص کارگر نیاز داشته باشد، می‌تواند حداکثر ظرف ۵ روز درخواست خود را به اداره تامین اجتماعی محل ارائه دهد.

سپس این درخواست در کمیته‌ای متشکل از مدیر کل کار و امور اجتماعی، نماینده شورای اسلامی محل کار یا نماینده قانونی کارگر و مدیرکل تأمین اجتماعی بررسی می‌شود. این کمیته پس از شنیدن نظرات دو طرف، حداکثر ظرف ۱۰ روز تصمیم خود را اعلام خواهد کرد. در صورتی که دلایل کارفرما موجه تشخیص داده شود، بازنشستگی فرد حداکثر تا ۳ ماه به تعویق می‌افتد.

شرایط بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان‌آور

افراد شاغل در مشاغل سخت و زیان آور می‌توانند از حداکثر ۱۰ سال ارفاق بیمه‌ای بهره‌مند شوند.

طبق بخش اول بند (ب) تبصره ۲ قانون بازنشستگی زودتر از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور، افراد شاغل در این مشاغل می‌توانند در صورت داشتن حداقل ۲۰ سال سابقه متوالی یا ۲۵ سال سابقه متناوب پرداخت حق بیمه، درخواست بازنشستگی خود را به اداره کار و امور اجتماعی استان‌ها ارائه دهند. اگر فرد حق بیمه این مدت را پرداخت کرده باشد، نیازی به داشتن شرط سنی نخواهد داشت.

محاسبه حقوق بازنشستگی پیش از موعد

در مشاغل عادی، میزان مستمری بازنشستگی زودتر از موعد مطابق با سال‌های سابقه کاری محاسبه می‌شود. به این معنا که اگر فرد ۲۱ سال سابقه بیمه داشته باشد، مستمری او معادل ۲۱ روز حقوق در هر ماه خواهد بود.

مشاوره بیمه و کار

تصمیم برای بازنشستگی پیش از موعد نیاز به اطلاع از آخرین قوانین کار و بیمه دارد. همچنین خیلی از افراد برای ثبت چنین درخواستی با سوال‌های متعددی روبرو می‌شوند که بهترین روش دریافت مشاوره بیمه و کار از موسسه حسابداری محاسبان است. چون شما با دریافت مشاوره از آخرین تغییرات قانون با خبر می‌شوید و برای انجام کار خود راهکار قانونی دریافت می‌کنید. 

مشاوره بیمه و کار محاسبان متشکل از خبره‌ترین، باتجربه‌ترین حسابداران، وکلا و مشاوران بیمه و قانون کار آماده ارائه مشاوره به جامعه کارگران و کارفرمایان است. مزایای دریافت مشاوره بیمه و کار محاسبان عبارتند از:

• دریافت راهکار 
• راه حل قانونی
• تصمیم‌گیری صحیح
• کاهش ریسک جرم
• اطمینان خاطر در فضای کار

جمع‌بندی

بهره‌مندی از بازنشستگی پیش از موعد، یکی از حقوق بیمه‌شدگان تامین اجتماعی است که برای شرایط مختلف ارائه می‌شود. انتخاب مسیر مناسب برای بازنشستگی زودهنگام بستگی به شرایط فرد، میزان سابقه بیمه و قوانین جاری دارد. با وجود این که امکان استفاده از این مزیت برای افراد واجد شرایط فراهم است، روند دریافت حکم بازنشستگی ممکن است پیچیده و زمان‌بر باشد. بنابراین، آگاهی از بخشنامه‌های جدید و قوانین برای تسهیل این فرآیند ضروری است که برای آن بهترین راه دریافت مشاوره است.

سوالات متداول