فیش حقوقی چیست؟ کاربرد و نحوه دریافت

فیش حقوقی، به عنوان یک پیام رسمی در روابط مالی بین کارفرما و کارمندان همواره نقش مهمی دارد. این سند، نحوهٔ محاسبه حقوق را با جزئیات نشان می‌دهد. به این ترتیب، کارکنان کاملاً از حقوق و مزایای خود مانند حقوق پایه، مزایای رفاهی، کسورات و دریافتی خالص آگاه می‌‌شوند. در این مقاله از محاسبان، موضوع فیش حقوقی کارکنان را بررسی می‌کنیم.

فیش حقوقی چیست؟

فیش حقوقی، سندی کتبی است که کارفرما در پایان هر ماه برای کارکنان خود صادر می‌کند و اطلاعات دقیقی از میزان حقوق، مزایا، کسورات و سایر اطلاعات مربوط به درآمد ماهیانه فرد را نشان می‌دهد. این سند علاوه بر ارائه اطلاعات مالی، به عنوان مدرکی معتبر برای دریافت تسهیلات بانکی، امور بیمه و دیگر خدمات مالی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

چه کسانی فیش حقوقی دارند؟

فیش حقوقی به افرادی تعلق می‌گیرد که به‌صورت رسمی یا قراردادی در سازمان‌های دولتی، عمومی یا خصوصی مشغول به کار بوده و تحت پوشش قانون کار یا تأمین اجتماعی هستند. این گروه‌ها عبارت است از:

• کارمندان دولت: کارکنان وزارتخانه‌ها، سازمان‌های دولتی، نیروهای مسلح و فرهنگیان.
• کارگران مشمول قانون کار: افرادی با قراردادهای دائم یا موقت در کارگاه‌های خصوصی یا عمومی.
• بازنشستگان: مستمری‌بگیران صندوق بازنشستگی تامین اجتماعی، کشوری یا لشکری.
• کارکنان قراردادی: افرادی که با قراردادهای موقت یا پروژه‌ای در بخش خصوصی یا دولتی مشغول به کار هستند.

انواع فیش حقوقی

فیش‌های حقوقی بر‌اساس نوع شغل و سازمان به دسته‌های زیر تقسیم می‌شوند:

۱. فیش حقوقی کارگران مشمول قانون کار

این نوع فیش برای کارگران شاغل در کارگاه‌ها یا شرکت‌های خصوصی و عمومی صادر می‌شود و شامل آیتم‌های مصوب شورای عالی کار است.

۲. فیش حقوقی کارمندان دولتی

فیش حقوقی کارمندان دولتی، شامل کارکنان وزارتخانه‌ها، سازمان‌های دولتی، نیروهای مسلح و فرهنگیان، بر‌اساس قانون مدیریت خدمات کشوری تنظیم می‌شود. این فیش شامل آیتم‌هایی مانند حق پست (برای مشاغل تخصصی)، فوق‌العاده شغل (برای مشاغل سخت) و حق جذب است.

۳. فیش حقوقی بازنشستگان

این فیش برای مستمری‌بگیران تامین اجتماعی از طریق سامانه eservices.tamin.ir و صندوق بازنشستگی کشوری یا لشکری از طریق سامانه‌ cspf.ir صادر می‌شود و قابل مشاهده است.

۴. فیش حقوقی کارکنان قراردادی

این فیش برای کارکنان با قرارداد موقت (معین، ساعتی یا پروژه‌ای) در بخش دولتی یا خصوصی صادر می‌شود. فیش حقوقی کارکنان قراردادی شامل حقوق ثابت یا ساعتی براساس توافق قرارداد است و همچنین کسورات بیمه و مالیات به نوع قرارداد بستگی دارد که توسط کارفرما ارائه می‌شود.

۵. فیش حقوقی پیمانکاران

این فیش برای پیمانکاران مستقل یا شرکت‌های پیمانکاری که به‌صورت پروژه‌ای کار می‌کنند، صادر می‌شود. شامل مبلغ توافقی پروژه (ثابت یا درصدی) و بدون مزایای ثابت مانند سنوات است، مگر در قرارداد ذکر شده باشد و کسورات قانونی در صورت مشمولیت کسر می‌شود.

آیتم های فیش حقوقی 

آیتم‌های فیش حقوقی به دو دسته دریافتی‌ها و کسورات تقسیم و مطابق با  قوانین کار و تامین اجتماعی محاسبه و درج می‌شوند. 

اصطلاحات فیش حقوقی مرتبط با حقوق و مزایا

حقوق و مزایا در فیش حقوقی شامل همهٔ دریافتی‌هایی است که به کارگر تعلق می‌گیرد. مهم‌ترین اصطلاحات آن در این بخش شامل حقوق ماهانه، حق مسکن، حق اولاد، بن و خواربار، حق تأهل، حق سرپرستی، بدی آب و هوا، حق جذب، فوق العاده مسئولیت، سختی کار، اضافه کاری، تعطیل کاری، فوق العاده نوبت کاری و حق ماموریت در صورت وجود است و سایر مزایای مستمر و غیر مستمر در بخش دستمزد و مزایا ثبت می‌شود.

فوق العاده‌ها در فیش حقوقی

فوق العاده‌ها مبالغی مکمل هستند که بر‌اساس قانون کار به حقوق فرد اضافه می‌شوند و هر کدام از آن‌ها مبلغ معینی را به حقوق فرد اضافه می‌کند. برخی از مهم‌ترین آن‌ها به ترتیب زیر هستند:

1. فوق العاده شغل

مبلغی است که با توجه به مدرک تحصیلی در رشته شغلی و پست سازمانی تعیین می‌شود که جزء حقوق و مزایای مستمر بوده و جهت کسری حقوق به حقوق پایه اضافه می‌شود.

۲. فوق العاده سختی کار

مبلغی است که بسته به حقوق مبنا و شرایط محیط کار متفاوت است.

۳. فوق العاده جذب مشاغل

مبلغی است که با توجه به درصد تعیین شده، از طریق فرمول (فوق‌العاده شغل + افزایش سنواتی + حقوق مبنا) محاسبه می‌شود.

۴. فوق العاده محرومیت از تسهیلات زندگی

مبلغی که با توجه به درجه محرومیت از تسهیلات زندگی، همچنین با توجه به محل زندگی در مناطق و شهرستان‌های مختلف تعیین و مطابق با حقوق مبنای گروه‌های شغلی محاسبه می‌شود.

۵. فوق العاده ویژه

مبلغی که از طریق فرمول (فوق‌العاده جذب + فوق‌العاده شغل + افزایش سنواتی + حقوق مبنا) محاسبه و به افرادی که مشمول آن هستند، پرداخت می‌شود.

۶. فوق العاده برجستگی

مبلغی معادل ١٠ تا ٢٠ درصد از حقوق پایه به مدت یک‌سال به کارکنانی که بالاترین نمره ارزشیابی را کسب کرده‌اند، پرداخت می‌شود. 

۷. فوق العاده محل خدمت

مبلغی متناسب با حقوق پایه که در صورت جا‌به‌جایی محل کار از یک شهرستان به شهرستان دیگر به کارکنان پرداخت می‌شود.

۸. فوق العاده جذب مناطق محروم

مبلغی که به کارکنان شاغل در مناطق محروم تعلق می‌گیرد و برای افراد غیر‌بومی در این مناطق، ۵ درصد بیشتر پرداخت می‌شود.

اصطلاحات فیش حقوقی مرتبط با کسورات

بخش کسورات فیش حقوقی، مبلغ‌هایی را نشان می‌دهد که از مجموع ناخالص حقوق کسر شده و حقوق خالص پرداختی به کارکنان را تعیین می‌کند. مهم‌ترین اصطلاحات کسورات شامل موارد زیر است که برای ارسال لیست مالیات حقوق و گزارش به مراجع قانونی اهمیت دارند: 

• بیمه: حق بیمه تأ‌مین اجتماعی سهم کارکنان، کسری قانونی در فیش حقوقی است که مطابق با قانون تأمین اجتماعی از حقوق کارکنان کسر می‌شود. این مبلغ با توجه به ساعات کاری کارمند در طول ماه تعیین می‌شود. هر چه ساعات کاری کارمند بیشتر باشد، مبلغ بیشتری از حقوق او کسر خواهد شد.
• مالیات: یکی از کسورات مهم در فیش حقوقی، مالیات حقوق کارگران است که مطابق با ماده‌های قانونی ۸۲ الی ۹۲ قانون مالیات‌های مستقیم محاسبه و از حقوق آن‌ها کسر می‌شود. در پایان هر ماه، کارفرما موظف است با رعایت نرخ­‌های پلکانی مندرج در ماده ۱۳۱ این قانون، مالیات حقوق را محاسبه، کسر و به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند.
• اقساط وام: کسورات ناشی از بازپرداخت وام و تسهیلات، مبلغ‌هایی است که بر‌اساس توافق میان کارمند و کارفرما، بابت پرداخت اقساط وام و تسهیلات در زمان‌های تعیین شده از حقوق کارمند کسر می‌شود.
• بیمه تکمیلی: در برخی از شرکت‌ها، علاوه بر بیمه تأمین اجتماعی که اجباری است، برای کارمندان خود بیمه تکمیلی هم فراهم می‌کنند. بیمه تکمیلی، خدماتی را پوشش می‌دهد که معمولاً تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار نمی‌گیرند؛ مانند هزینه‌های دندانپزشکی و بستری‌های طولانی‌مدت. 
• بستانکاری و جریمه: در برخی موارد، مدیران به دلیل عدم رعایت اصول و آیین‌نامه‌های انضباطی سازمان، بر‌اساس آیین‌نامه‌های داخلی و عرف کارگاه، جریمه نقدی برای کارکنان در نظر می‌گیرند. جریمه نقدی کارکنان، طبق قانون کار مجاز نیست، مگر در موارد اثبات خسارت از طریق مراجع حل اختلاف. این مبلغ ممکن است در فیش حقوقی درج و از حقوق پرداختی کسر شود.
• مساعده: بخشی از حقوق و دستمزد مربوط به کار انجام شده است که با درخواست کارمند و موافقت کارفرما، پیش از پرداخت حقوق، به او پرداخت می‌شود و معمولاً به صورت کامل از حقوق و دستمزد همان ماه کسر می‌شود. 

جمع ناخالص پرداختی در فیش حقوقی

جمع ناخالص پرداختی در فیش حقوقی، به معنای مجموع تمام پرداختی‌هایی است که کارگر از کارفرما دریافت می‌کند، پیش از آن‌که کسوراتی مانند مالیات و بیمه از آن کسر شود. برای محاسبه این مبلغ، ابتدا حقوق پایه در نظر گرفته می‌شود و سپس مبالغ ناشی از اضافه‌کاری، پاداش‌ها و سایر مزایا به آن اضافه می‌شود. حاصل این محاسبه، همان درآمد ناخالص فرد است که مبنای تعیین حقوق خالص پس از کسر مالیات و بیمه خواهد بود.

پرداختی خالص در فیش حقوقی

پرداختی خالص فیش حقوقی همان مبلغی است که کارگر در پایان هر ماه پس از کسر مالیات، بیمه و سایر کسورات از حقوق خود دریافت می‌کند. برای محاسبه این عدد کافی است مجموع کسورات را از جمع ناخالص پرداختی درج شده در فیش حقوقی کسر کنید.

افزایش سنواتی

افزایش سنواتی مبلغی است که با توجه به حقوق سال قبل و بر‌اساس نتایج ارزشیابی سالانه محاسبه می‌شود. هر چه مدت اشتغال کارمند یا کارگر در یک مجموعه بیشتر باشد، میزان سنوات تعلق گرفته به او افزایش خواهد یافت.

جمع‌بندی

فیش حقوقی، یک سند رسمی است که جزئیات مربوط به حقوق و مزایای مالی کارکنان را نشان می‌دهد. این سند، به کارکنان کمک می‌کند که از میزان درآمد، مزایا و کسورات حقوق خود آگاه شوند. همچنین به آن‌ها نشان می‌دهد چه مقدار از حقوقشان بابت کسورات کسر شده و چه مبلغی به عنوان دریافتی نهایی از سوی سازمان یا شرکت پرداخت می‌شود.

سوالات متداول