ماده 72 قانون تامین اجتماعی چیست؟
مطالعه متمرکز
گاهی اوقات در اثر حوادث شغلی و یا بیماری‌های ناشی از کار، کارگران به قدری دچار سانحه یا فرسایش می‌شوند که دیگر توانایی انجام کار ندارند. در این مواقع چنانچه کارگر در گذشته دارای سوابق بیمه مطابق با ماده 36 قانون تأمین اجتماعی یا ماده 148 قانون کار باشد، سازمان بیمه تأمین اجتماعی تشکیل کمیسیون داده و اگر آسیب وارد شده به کارگر زیاد باشد، او را مطابق با ماده 72 قانون تامین اجتماعی تحت حمایت سازمان قرار می‌دهد.
متن ماده 72 قانون تامین اجتماعی
میزان مستمری ماهانه از کارافتادگی کلی ناشی از کار عبارت است از یک سی‌ام مزد یا حقوق متوسط بیمه شده ضرب در سنوات پرداخت حق بیمه، مشروط بر اینکه این مبلغ از پنجاه درصد مزد یا حقوق متوسط ماهانه او کمتر و از صد درصد آن بیشتر نباشد. در مورد بیمه‌شدگانی که همسر یا فرزند یا پدر و مادر تحت تکفل داشته باشند و مستمری استحقاقی آن‌ها از شصت درصد مزد یا حقوق متوسط آن‌ها کمتر باشد، علاوه بر آن معادل ده درصد مستمری استحقاقی به عنوان کمک مشروط بر آن که جمع مستمری و کمک از 60% تجاوز نکند، پرداخت خواهد شد.
بیشتر بخوانید: مشاهده سوابق بیمه تامین اجتماعی
تبصره 1– شوهر یا فرزند یا پدر یا مادر با شرایط زیر تحت تکفل بیمه شده محسوب می‌شوند:
- سن شوهر از شصت سال متجاوز باشد یا به تشخیص کمیسیون‌های پزشکی موضوع ماده 91 این قانون از کار افتاده کلی بوده و در هر دو حالت به حکم این قانون مستمری دریافت نکند و معاش او توسط زن تأمین شود.
- فرزندان بیمه شده که حائز شرایط مذکور در بند 3 ماده 58 این قانون باشند.
- سن پدر از شصت و سن مادر از پنجاه و پنج سال بیشتر بوده یا اینکه به تشخیص کمیسیون‌های پزشکی موضوع ماده 91 این قانون از کار افتاده باشند و معاش آن‌ها توسط بیمه شده تأمین و در هر حال به موجب این قانون مستمری دریافت ندارند.
تبصره 2– مزد یا حقوق متوسط ماهانه بیمه شده موضوع این ماده عبارت است از جمع کل مزد یا حقوق او که به مأخذ آن حق بیمه دریافت شده ظرف هفتصد و بیست روز قبل از وقوع حادثه ناشی از کار یا شروع بیماری حرفه‌ای که منجر به از کار افتادگی شده است تقسیم بر روزهای کار ضرب در سی.
تفسیر ماده 72 قانون تامین اجتماعی
در این ماده بیان شده است که چنانچه شخصی طبق نظر کمیسیون‌های پزشکی ماده 91 قانون تامین اجتماعی بیش از 66 درصد از توان جسمی خود را از دست داده باشد، در دسته از کار افتادگی کلی قرار می‌گیرد. در این شرایط مطابق ماده 72 قانون تامین اجتماعی، این شخص بدون در نظر گرفتن مدت پرداخت حق بیمه در سابقه خود، استحقاق دریافت مستمری از کارافتادگی کلی را خواهد داشت.
برای محاسبه مستمری از کارافتادگی مطابق با متن ماده 72 قانون تامین اجتماعی، حقوق و مزایا متوسط فرد محاسبه و تقسیم بر 30 می‌شود که متوسط حقوق یک روز فرد به دست آید. منظور از مزد یا حقوق متوسط فرد مطابق با ماده 72 قانون تامین اجتماعی جمع کلیۀ حقوق و مزایای دریافتی فرد در مدت 720 روز پیش از حادثه یا شروع بیماری تقسیم بر روزهای کارکرد و محاسبه 30 روز آن.
پس از آن حقوق متوسط روزانه فرد از کارافتاده در سنوات یا همان سال‌های بیمه پردازی او ضرب می‌شود که مستمری از کارافتادگی وی محاسبه شود. نکته مهم در زمینهٔ محاسبهٔ حقوق مستمری از کار افتادگان در ماده ۷۲ قانون تامین اجتماعی آن است که مستمری به دست آمده نمی‌تواند از ۵۰% حقوق متوسط ماهانه شخص کمتر باشد؛
در این شرایط سازمان تامین اجتماعی موظف به پرداخت حداقل نیمی از حقوق متوسط ماهانه شخص به عنوان مستمری از کار افتادگی به وی است. در این شرایط چنانچه حقوق محاسبه شده شخص از 60% حقوق متوسط او کمتر باشد و او دارای همسر، فرزند یا پدر و مادر تحت تکفل باشد، برای ایشان معادل 10% مستمری استحقاقی محاسبه فرد نیز برای او اختصاص می‌یابد.
به عنوان مثال اگر کسی که دارای 15 سال سابقه بیمه است و مطابق با ماده 72 قانون تامین اجتماعی از کارافتادگی او محرز شود، چنانچه حقوقش 6 میلیون تومان باشد، مزد یک روز آن به میزان 200 هزار تومان محاسبه می‌شود که متوسط ماهانه آن 3 میلیون تومان است که این مبلغ از 50 درصد کمتر نیست و از 100 درصد بیشتر هم نیست. اما این که افراد ذکر شده تحت تکفل فرد باشند و مشمول ماده 72 قانون تامین اجتماعی قرار بگیرند، شرایط و لازمه‌هایی دارد که در تبصره 1 ماده 72 قانون تامین اجتماعی آورده شده است.
فرمول محاسبه ماده ۷۲ قانون تامین اجتماعی
فرمول محاسبه ماده ۷۲ قانون تامین اجتماعی به شرح زیر است.
متوسط حقوق ماهانه بیمه شده = (جمع حقوق ۷۲۰ روز گذشته / روزهای کارکرد) * ۳۰
میزان مستمری ماهانه از کار افتادگی = (متوسط حقوق بیمه شده / ۳۰) * سنوات بیمه شده >= متوسط حقوق ماهانه * ۵۰٪)
تبصره ۲ ماده ۷۲ قانون تامین اجتماعی
تبصره ۲ ماده ۷۲ قانون تامین اجتماعی بر مزد یا حقوق متوسط ماهانه بیمه‌شده تأکید دارد. این مبلغ حاصل جمع کل مزدها یا حقوق‌هایی است که به میزان حق بیمه تعلق دارد و سپس با روزهای کار تقسیم می‌شود. از تجزیه و تحلیل تبصره ۲ ماده ۷۲، درمی‌یابیم که مزد یا حقوق متوسط ماهانه بیمه‌شده از میانگین مزدها یا حقوق‌ها در هفتصد و بیست روز قبل از حادثه یا بیماری محاسبه می‌شود.
جمع‌آوری کل مزد یا حقوق دریافتی در ۷۲۰ روز قبل از حادثه یا بیماری حرفه‌ای و تقسیم آن بر روزهای کار، سپس ضرب در سی. مزد یا حقوق متوسط ماهانه بیمه‌شده از جمع کل مزدها یا حقوق‌ها در ۷۲۰ روز قبل از حادثه یا بیماری تقسیم بر تعداد روزهای کاری دوره به دست می‌آید و سپس در ۳۰ ضرب می‌شود.
نکته مهم
1- مهم دیگر در بحث از کار افتادگی کلی آن است که اگر حادثه ناشی از کار باشد، به شرایط فوق عمل می‌شود اما اگر حادثه ناشی از کار نبوده باشد، شخص برای برخورداری از حمایت سازمان تامین اجتماعی باید در 10 سال آخر دارای 1 سال سابقه پرداخت بیمه و در سال آخر دارای 3 ماه سابقه پرداخت بیمه باشد که مشمول دریافت حمایت از سازمان تأمین اجتماعی مطابق با ماده 72 قانون تأمین اجتماعی قرار بگیرد.
2- در شرایطی دیگر ممکن است شخص مشمول از کارافتادگی کلی و ماده 72 قانون تامین اجتماعی قرار بگیرد، به آن صورت که در طی حادثه یا بیماری دیگر نتواند بیش از یک سوم درآمد خود را به دست آورد؛ در این شرایط هم باید مطابق با قانون تامین اجتماعی مستمری از کار افتادگی کلی به وی تعلق بگیرد.
البته در این مورد بحث زیادی در تفسیر قانون وجود دارد. برخی معتقدند برای مثال اگر شخصی که خلبان است به واسطه حادثه‌ای دیگر نتواند خلبانی کند، با توجه به حقوق بالای شغل سابق خود و آنکه دیگر با انجام کارهای معمولی نمی‌تواند 30% حقوق قبلی را به دست آورد، مشمول از کار افتادگی کلی می‌شود اما سازمان تامین اجتماعی بر این باور است که منظور از این قسمت قانون در مورد از کار افتادگی کلی 30% حقوق اداره کار است.
یعنی چنانچه شخصی با حقوق 100 میلیونی دچار حادثه‌ای شود که کمتر از 66% صدمه دیده است و دیگر قادر به انجام کار سابق خود نباشد، اما بتواند با انجام کارهای عادی دیگر حقوق بیش از 30% اداره کار دریافت کند، نمی‌تواند مشمول از کار افتادگی کلی شود.
جمع‌بندی
چنانچه فردی به هر دلیلی مطابق با قانون تامین اجتماعی، از کار افتاده کلی تشخیص داده شود، باید مطابق با ماده 72 قانون تأمین اجتماعی با او رفتار شود و مستمری وی مطابق با همین ماده محاسبه و پرداخت شود. به شرطی که دیگر موارد مندرج در ماده 72 قانون تأمین اجتماعی برای او رعایت و در محاسبات آن لحاظ شود.
سوالات متداول
1. مستمری از کار افتادگی کلی چیست؟
فردی که به تشخیص کمیسیون‌های پزشکی بیش از ۶۶% از توان جسمی خود را از دست داده باشد، به عنوان از کارافتاده کلی شناخته می‌شود و مستحق دریافت مستمری از کار افتادگی کلی است.
2. میزان مستمری از کار افتادگی کلی چگونه محاسبه می‌شود؟
مستمری برابر با یک‌سی‌ام مزد متوسط فرد ضرب در تعداد سنوات پرداخت بیمه است. این مبلغ نباید از ۵۰% و بیشتر از ۱۰۰% مزد متوسط فرد باشد.
3. در صورتی که مستمری محاسبه‌شده کمتر از ۶۰% حقوق فرد باشد، چه اقداماتی انجام می‌گیرد؟
اگر مستمری کمتر از ۶۰% مزد متوسط فرد باشد، برای همسر، فرزند یا والدین تحت تکفل فرد ۱۰% مستمری اضافه می‌شود. اما مجموع مستمری و کمک نباید از ۶۰% بیشتر شود.
4. حقوق یک روز فرد از کار افتاده چگونه محاسبه می‌شود؟
مجموع حقوق و مزایای دریافتی فرد، در ۷۲۰ روز قبل از حادثه را محاسبه کرده و در تعداد روزهای کاری تقسیم سپس این مبلغ تقسیم بر ۳۰ می‌شود که حقوق یک روز به‌دست آید.
دیدگاهتان را بنویسید