مالیات شرکت سهامی عام؛ معافیت ها و جرایم عدم پرداخت

شرکت سهامی عام یکی از انواع شرکت‌های تجاری مندرج در قانون تجارت است. در این شرکت، سرمایه به سهام تقسیم شده و سهام آن در بورس اوراق بهادار یا بازار خارج از بورس قابل معامله است. برخلاف شرکت‌های سهامی خاص، معمولاً سهامداران بیشتری دارد و حداقل ۵۱ درصد از سهام آن‌ها در اختیار عموم است. در این مقاله از سایت محاسبان، مالیات شرکت سهامی عام را بررسی می‌کنیم.

مالیات شرکت سهامی عام چقدر است؟

مطابق با ماده ۱۰۵ قانون مالیات‌های مستقیم، نرخ مالیات بر درآمد شرکت‌های سهامی عام مانند سایر اشخاص حقوقی، ۲۵ درصد از درآمد مشمول مالیات است. این درآمد پس از کسر هزینه‌های قابل قبول، زیان‌های حاصل از منابع غیر معاف و معافیت‌های قانونی محاسبه می‌شود. همچنین مالیات نقل و انتقال سهام و حق تقدم سهام در شرکت‌های سهامی عام، بر‌اساس تبصره ۱ ماده ۱۴۳ قانون مالیات‌های مستقیم، به نرخ ۰.۵ درصد ارزش فروش محاسبه می‌شود و مالیات آن را از فروشنده دریافت می‌‌کنند.

محاسبه مالیات شرکت سهامی عام

برای محاسبه مالیات شرکت سهامی عام یک فرآیند چند مرحله‌ای باید طی شود که مراحل آن به شرح زیر است. 

1. تعیین سال مالی و سود خالص: سال مالی شرکت معمولاً یک‌ساله است و سود خالص از طریق ترازنامه و حساب سود و زیان محاسبه می‌شود. این سود شامل درآمدهای حاصل از فعالیت‌های اقتصادی در داخل و خارج از ایران است.
2. کسر هزینه‌های قابل قبول: هزینه‌هایی مانند هزینه‌های عملیاتی، استهلاک، حقوق کارکنان و سایر هزینه‌های مجاز مطابق مواد 147، 148 و 149  قانون مالیات‌های مستقیم از درآمد کسر می‌شوند.
3. اعمال ضریب سود فعالیت: سازمان امور مالیاتی برای برخی فعالیت‌ها از ضرایب سود فعالیت استفاده می‌کند تا سود مشمول مالیات را تخمین بزند؛ به‌ویژه در مواردی که دفاتر قانونی شرکت رد شود یا به‌صورت علی‌الرأس مالیات محاسبه شود. این ضرایب بسته به نوع فعالیت، تفاوت دارد و در جدول‌های سازمان امور مالیاتی مشخص شده‌ است. 
4. کسر معافیت‌ها: معافیت‌های مالیاتی مانند معافیت‌های بورسی یا منطقه‌ای از سود مشمول مالیات کسر می‌شوند.
5. محاسبه مالیات ماده ۱۰۵ قانون مالیات‌های مستقیم: پس از کسر معافیت‌ها و هزینه‌ها، ۲۵ درصد از سود خالص به‌عنوان مالیات بر درآمد محاسبه می‌شود. 
6. اظهارنامه مالیاتی: شرکت موظف است که اظهارنامه مالیاتی خود را تا پایان تیرماه سال بعد به سازمان امور مالیاتی ارائه دهد. این اظهارنامه باید شامل ترازنامه، حساب سود و زیان و اطلاعات سهامداران باشد.

مالیات شرکت سهامی عام به عهده کیست؟

مسئولیت پرداخت مالیات شرکت سهامی عام بر‌عهدهٔ خود شرکت به عنوان شخصیت حقوقی قرار دارد. این بدان معناست که سهامداران به جز در مواردی که سود سهام دریافت می‌کنند، تعهدی برای پرداخت مالیات شرکت ندارند. سود سهام دریافتی توسط سهامداران مشمول مالیات جداگانه‌ای است و مطابق با قوانین مالیاتی محاسبه می‌شود.

مدیران شرکت به‌ویژه مدیرعامل و اعضای هیئت‌مدیره، مسئولیت تضامنی برای ارائه به‌موقع اظهارنامه مالیاتی و پرداخت مالیات دارند. در صورت انحلال شرکت طبق ماده ۱۱۴ قانون مالیات‌های مستقیم، آخرین مدیر یا مدیران موظف‌اند که اظهارنامه دارایی و بدهی شرکت را قبل از تشکیل مجمع عمومی انحلال به اداره مالیاتی ارائه دهند. در غیر این صورت، باید شخصاً مسئولیت پرداخت مالیات و جرائم را برعهده بگیرند. 

مالیات شرکت سهامی عام بدون فعالیت

شرکت‌های سهامی عام که هیچ‌گونه فعالیتی ندارند، موظف‌اند این موضوع را به صورت کتبی به اداره امور مالیاتی اعلام کنند. این اطلاع رسانی باید ظرف چهار ماه از شروع سال مالی انجام شود. در این صورت، مالیات عملکرد این شرکت‌ها صفر خواهد بود. با این حال شرکت‌های تازه تأسیس باید نیم در هزار مالیات بر سرمایه اولیه خود را پرداخت کنند. اعلام نکردن عدم فعالیت شرکت، منجر به محاسبه مالیات به صورت علی الراس و اعمال جرایم مالیاتی می‌شود.

استعلام بدهی مالیاتی شرکت سهامی عام

استعلام بدهی مالیاتی شرکت سهامی عام، از طریق سامانه الکترونیکی سازمان امور مالیاتی به نشانی my.tax.gov.ir امکان‌پذیر است. با وارد کردن شناسه ملی شرکت، به همهٔ اطلاعات مربوط به بدهی‌های مالیاتی، شامل مالیات‌های معوق و جریمه‌ها دسترسی دارید و می‌توانید بدهی مالیات را به صورت آنلاین پرداخت و رسید آن را دریافت کنید. توصیه می‌شود که شرکت‌ها با استعلام منظم، وضعیت بدهی مالیاتی خود را بررسی و از انباشت بدهی جلوگیری کنند. 

معافیت های مالیاتی شرکت سهامی عام

شرکت‌های سهامی عام از معافیت‌های مالیاتی خاصی در قانون مالیات‌های مستقیم برخوردارند، برخی از این معافیت‌ها عبارت‌اند از:

• معافیت شرکت‌های بورسی: طبق ماده ۱۴۳ قانون مالیات‌های مستقیم، شرکت‌های سهامی عام پذیرفته‌شده در بورس تا زمانی که از فهرست بورس حذف نشده‌اند، از ۱۰ درصد معافیت مالیاتی برخوردارند. اگر بیش از ۲۰ درصد سهام شناور آزاد داشته باشند، این معافیت تا دو برابر افزایش می‌یابد.
• معافیت افزایش سرمایه از سود تقسیم‌ نشده: طبق قوانین مالیاتی، اگر افزایش سرمایه از محل سود تقسیم‌ نشده باشد، معاف از مالیات است. 
• معافیت‌های صادرات: شرکت‌هایی که محصولات خود را صادر می‌کنند، ممکن است از مالیات بر درآمد حاصل از صادرات معاف شوند.
• معافیت‌های منطقه‌ای: طبق ماده ۱۳۲ قانون مالیات‌های مستقیم، شرکت‌هایی که در مناطق محروم یا شهرک‌های صنعتی فعالیت می‌کنند، ممکن است تا چند سال از مالیات معاف شوند یا از نرخ صفر مالیاتی برخوردار شوند.

برای بهره‌مندی از این معافیت‌ها، ارائه اظهارنامه مالیاتی به‌موقع و صحیح ضروری است.

جرایم مالیاتی شرکت سهامی عام

جرائم مالیاتی شرکت‌های سهامی عام مانند سایر اشخاص حقوقی، در مواد ۱۹۰ تا ۲۰۲ قانون مالیات‌های مستقیم تعریف شده‌اند. برخی از جرائم رایج عبارتند از:

• عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی: جریمه‌ای معادل ۳۰% مالیات متعلق و غیر قابل بخشودگی.
• تأ‌خیر در پرداخت مالیات: جریمه‌ای معادل ۲.۵% مالیات متعلق به‌ازای هر ماه تأخیر.
• محرومیت از معافیت‌ها: شرکت‌هایی که اظهارنامه ارائه ندهند و مالیات خود را به‌موقع پرداخت نکنند، از معافیت‌های مالیاتی محروم می‌شوند.
• ممنوع‌الخروجی مدیران: بر‌اساس ماده ۲۰۲ قانون مالیات‌های مستقیم، بدهی مالیاتی می‌تواند منجر به ممنوع‌الخروجی مدیران شود. 
• محاسبه علی‌الرأس: در صورت عدم ارائه دفاتر قانونی یا اظهارنامه، مالیات به‌صورت تخمینی محاسبه می‌شود که معمولاً بالاتر از مبلغ واقعی است. 

جمع‌بندی

در نهایت، مالیات شرکت سهامی عام یکی از مهم‌ترین تعهدات این نوع شرکت‌ها است که طبق سود خالص مشمول مالیات با نرخ ۲۵ درصد می‌شود. این شرکت‌ها باید اظهارنامه مالیاتی خود را حتی در صورت عدم فعالیت به‌موقع ارائه دهند. معافیت‌های مالیاتی مانند معافیت بورس، صادرات و سرمایه‌گذاری در مناطق محروم می‌توانند بار مالیاتی را کاهش دهند، اما عدم رعایت قوانین ممکن است جرائم سنگینی به دنبال داشته باشد.

سوالات متداول