مالیات قرارداد پیمانکاری و نحوه محاسبه آن + معافیت ها

بسیاری از پیمانکاران هنگام تنظیم و اجرای قراردادهای پیمانکاری با اصطلاحاتی مانند مالیات علی‌الحساب، مالیات مقطوع یا مفاصاحساب مالیاتی مواجه می‌شوند و دقیق نمی‌دانند که این تکالیف چگونه محاسبه و پرداخت می‌شود. ناآگاهی در این زمینه موجب کاهش مبا‌لغ قابل دریافت یا حتی جرایم سنگین مالیاتی می‌شود. در این مقاله از سایت محاسبان، به‌طور کاربردی، مالیات قرارداد پیمانکاری و روش محاسبه آن را توضیح می‌دهیم که بتوانید با مدیریت تعهدات مالیاتی از زیان‌های احتمالی در پروژه‌های خود جلوگیری کنید.

انواع مالیات قرارداد پیمانکاری

مالیات قرارداد پیمانکاری مبلغی است که سازمان امور مالیاتی از درآمد حاصل از اجرای پروژه‌های پیمانکاری دریافت می‌کند. به زبان ساده، پیمانکار در ازای انجام کار، ارائه خدمت یا اجرای پروژه‌ای مشخص، مبلغی از کارفرما دریافت می‌کند و بخشی از این مبلغ مطابق قانون، مالیات محسوب می‌شود.

این مالیات در واقع نوعی مالیات بر درآمد است که بر مبنای قانون مالیات‌های مستقیم تعیین می‌شود. پیمانکار وظیفه دارد که آن را هنگام تنظیم قرارداد محاسبه کرده و در صورتحساب درج کند که از بروز اختلاف بین کارفرما و پیمانکار جلوگیری شود. انواع مالیات قرارداد‌های پیمانکاری به شرح زیر است:

• مالیات بر درآمد پیمانکاری
• مالیات مقطوع پیمانکاری

مالیات مقطوع پیمانکاری

مالیات مقطوع پیمانکاری یا مالیات تکلیفی پیمانکاری، نوعی مالیات است که به‌صورت مستقیم از مبلغ قرارداد پیمانکار کسر و توسط کارفرما به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز می‌شود. این نوع مالیات بر‌اساس ماده ۱۰۴ قانون مالیات‌های مستقیم وضع شده و هدف از آن، تسهیل فرآیند وصول مالیات از پروژه‌های پیمانکاری و جلوگیری از فرار مالیاتی است.

 افراد زیر، موظف به پرداخت مالیات قرارداد پیمانکاری هستند: 

• کارفرمایان
• سازمان‌های دولتی
• شهرداری‌ها
• مؤسسات عام‌المنفعه مستقل
• شرکت‌ها

مالیات بر درآمد پیمانکاری

شرکت‌های پیمانکاری اعم از سهامی و غیرسهامی موظف به پرداخت مالیات بر درآمد پیمانکاری هستند. در این نوع مالیات، تمام درآمدهای پیمانکار از قراردادهای پیمانکاری محاسبه می‌شود. روش‌های تعیین درآمد مشمول مالیات عبارت است از:

1. بررسی دفاتر مالی پیمانکار

در این روش، اداره مالیات دفاتر قانونی، صورت‌حساب‌ها، قراردادها و اسناد هزینه و درآمد پیمانکار را بررسی می‌کند. اگر دفاتر معتبر و قابل رسیدگی باشند، درآمد مشمول مالیات طبق اطلاعات واقعی ثبت‌ شده محاسبه می‌شود.

2. تشخیص علی‌الرأس یا تعیین مؤدی مالیاتی بر اساس شواهد و قرائن

اگر دفاتر پیمانکار رد یا ارائه نشود، ممیز مالیاتی بر‌اساس شواهد، قراردادها، حجم فعالیت، اطلاعات طرف قراردادها، استعلام‌ها و ضرایب مالیاتی، اقدام به تخمین درآمد واقعی می‌کند. این روش معمولاً زمانی اجرا می‌شود که اطلاعات کافی و دقیق وجود ندارد.

3. حساب مالیاتی پیمانکار

در این حالت، اداره مالیات از پرونده مالیاتی پیمانکار در سال‌های قبل، سوابق رسیدگی، گزارش‌های قبلی و روند فعالیت او استفاده می‌کند. در نتیجه، درآمد مشمول مالیات بر‌اساس رویه تاریخی و الگوی فعالیت مؤدی تعیین می‌شود.

4. استفاده از اسناد مالیات مقطوع پیمانکاری که توسط کارفرما پرداخت شده است

گاهی کارفرما طبق قانون موظف است مالیات مقطوع یا علی‌الحساب پیمانکاری را هنگام پرداخت صورت‌ وضعیت‌ها کسر و به اداره مالیات واریز کند. این پرداخت‌ها به‌عنوان مبنای تعیین یا تعدیل مالیات عملکرد پیمانکار مورد استفاده قرار می‌گیرد و به حساب مالیاتی او منظور می‌شود.

5. درآمدهای مشمول مالیات که در پایان سال مالی در دفاتر ثبت شده‌اند

درآمدهایی که در دفاتر شرکت تا پایان سال مالی ثبت و تحقق یافته‌اند (نظیر صورت‌وضعیت‌های تأیید شده، تعدیلات قراردادی و درآمدهای قطعی) مبنای محاسبه مالیات قرار می‌گیرند. ملاک، درآمد تحقق‌یافته است، نه صرفاً دریافت‌شده.

بیمه و مالیات قرارداد پیمانکاری

بیمه و مالیات قرارداد پیمانکاری، شامل پرداخت حق بیمه کارکنان، پیمانکاران و کسر مالیات مطابق با قوانین مالیات‌های مستقیم است. در ادامه جزئیات مالیات و بیمه‌ای قرارداد پیمانکاری را توضیح می‌دهیم. 

۱. بیمه قراردادهای پیمانکاری

بر‌اساس ماده ۳۸ قانون تأمین اجتماعی، در قراردادهای پیمانکاری که کار به صورت مقاطعه به اشخاص حقیقی یا حقوقی واگذار می‌شود، کارفرما موظف است حق بیمه پیمانکار و کارکنان او را طبق ماده ۲۸ قانون تأمین اجتماعی پرداخت یا قبل از پرداخت صورت وضعیت کسر و به سازمان وایز کند. درصد حق بیمه بسته به نوع قرارداد به سه دسته تقسیم می‌شود:  

• قراردادهای عمرانی مشاوره‌ای: حق بیمه ۱۵.۶٪ ناخالص کارکرد، سهم پیمانکار ۳.۶٪ و سهم کارفرما ۱۲٪
• قراردادهای پیمانکاری اجرایی: حق بیمه ۶.۶٪ ناخالص کارکرد، سهم پیمانکار ۱.۶٪ و سهم کارفرما ۵٪. کارفرما پیش از پرداخت هر صورت وضعیت، حق بیمه را کسر و به سازمان واریز می‌کند.
• قراردادهای خدماتی و غیرعمرانی: اگر کار مکانیکی انجام شود، حق بیمه ۷٪ ناخالص کارکرد و اگر کار دستی باشد، ۱۵٪ است. در قراردادهای ترکیبی، حق بیمه بر‌اساس نسبت کار مکانیکی و دستی محاسبه می‌شود. 

جدول حق بیمه قراردادهای پیمانکاری

۲. مالیات قراردادهای پیمانکاری

برای قراردادهای پیمانکاری قانون جداگانه‌ای وجود ندارد و پیمانکاران تابع قوانین مالیات‌های مستقیم هستند. این قراردادها مشمول مالیات مقطوع و مالیات بر درآمد می‌شوند.

• در قراردادهایی با مبلغ بیش از یک میلیون تومان، مالیات ۵٪ محاسبه می‌شود.
• اگر پیمانکار مشاور باشد، درصد مالیات تا ۱۰٪ افزایش می‌یابد.

نحوه محاسبه مالیات قرارداد پیمانکاری

محاسبه مالیات قراردادهای پیمانکاری بستگی به نوع مودی (شخص حقیقی یا حقوقی) و نوع مالیات دارد. در ادامه، هر کدام را شرح می‌دهیم.

۱. محاسبه مالیات مقطوع پیمانکاری

مالیات مقطوع که به آن مالیات تکلیفی پیمانکاری نیز گفته می‌شود، به طور کلی ۴٪ از مبلغ قرارداد است. در صورتی که مبلغ قرارداد بیش از ۱۰ میلیون ریال باشد، این میزان برای پیمانکاران حقیقی و حقوقی به ۵.۵٪ افزایش می‌یابد. نکته مهم این است که نوع قرارداد در تعیین نرخ کسر مالیات تأثیری ندارد.

مبلغ کسرشده به حساب وزارت امور اقتصادی و دارایی واریز می‌شود و پیمانکار موظف است رسید پرداخت مالیات قراردادی را برای پرونده‌های مالیاتی خود نگه دارد.

۲. محاسبه مالیات بر درآمد پیمانکاری

مالیات بر درآمد پیمانکاری برای شرکت‌ها و پیمانکاران حقیقی بر‌اساس دو روش اصلی محاسبه می‌شود:

روش اول: بررسی دفاتر
در این روش، دفاتر قانونی و حسابداری شرکت‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. اطلاعات مورد نیاز شامل پیش‌ پرداخت مالیات پیمانکار، مالیات‌های قطعی و درآمدهای مشمول مالیات است. این روش زمانی کاربرد دارد که شرکت دفاتر رسمی خود را در اختیار سازمان مالیاتی قرار داده باشد.

روش دوم: تشخیص علی‌الراس
در صورتی که شرکت ترازنامه یا حساب سود و زیان خود را ارائه نکرده باشد یا بازرسان سازمان مالیاتی امکان بررسی مدارک را نداشته باشند، مالیات بر درآمد پیمانکاری به روش علی‌ الراس محاسبه می‌شود. در این روش، نوع شرکت و ماهیت فعالیت آن نقش مهمی در تعیین نرخ مالیات دارد.

• مالیات شرکت‌های پیمانکاری سهامی:

1. سهم شهرداری: ۳٪ از کل درآمد مشمول مالیات
2. سهم اتاق بازرگانی، صنایع و معادن: ۳.۵ در هزار از کل درآمد مشمول مالیات
3. مالیات سود اکتسابی سهامداران: ۱۵٪
4. مالیات سود اکتسابی سرمایه شرکت: ۲۵٪
   

• مالیات شرکت‌های پیمانکاری غیرسهامی:

1. سهم شهرداری: ۳٪ از کل درآمد مشمول مالیات
2. سهم اتاق بازرگانی، صنایع و معادن: ۳.۵ در هزار از کل درآمد مشمول مالیات
3. مالیات سهم شرکا پس از کسر مالیات شهرداری طبق ماده ۱۳۴ قانون مالیات‌های مستقیم

مالیات قرارداد پیمانکاری انفرادی

قرارداد پیمانکاری شخص حقیقی یا قرارداد پیمانکاری انفرادی، قراردادی است که میان کارفرما و پیمانکار حقیقی منعقد می‌شود. مطابق با این قرارداد، پیمانکار موظف است که فعالیت مشخصی را در مدت زمان معین و در ازای وجه معین انجام دهد. به قراردادهای پیمانکاری انفرادی اشخاص حقیقی، مالیات تعلق می‌گیرد. اگر انجام کار طبق قانون کار باشد، پرداخت‌کننده حقوق هنگام هر پرداخت یا تخصیص، موظف است مالیات متعلق به مازاد سقف معافیت را محاسبه، کسر و به اداره امور مالیاتی پرداخت کند.

در صورتی که قرارداد به صورت کارفرمایی و پیمانکاری تنظیم شود، پرداخت مالیات باید طبق ماده ۱۶۹ قانون مالیات‌های مستقیم انجام شود. همچنین، اطلاعات مربوط به قرارداد و انجام عملیات پیمانکاری و خدمات مرتبط باید در صورت معاملات فصلی به سازمان امور مالیاتی ارسال شود.

مالیات پیمانکاران دست دوم

پیمانکار دست دوم یا پیمانکار فرعی، به شخص یا شرکتی گفته می‌شود که قرارداد خود را با پیمانکار اصلی منعقد می‌کند و بخشی از کارهای یک پروژه را انجام می‌دهد. مالیات مقطوع ۱۰ درصد قراردادهای پیمانکاری به پیمانکاران دست دوم حقیقی تعلق نمی‌گیرد. بنابراین، کارفرمایان و پیمانکاران اصلی موظف به پرداخت مالیات مقطوع ۱۰ درصد حقوق به سازمان امور مالیاتی در قراردادهای پیمانکاری دست دوم حقیقی نیستند.

همچنین، اگر پیمانکاران خارجی، کل یا بخشی از فعالیت پیمانکاری خود را به پیمانکاران حقوقی ایرانی (به عنوان پیمانکار دست دوم) واگذار کنند، مبالغ پرداخت شده برای خرید لوازم و تجهیزات مورد نیاز در قرارداد اصلی که توسط پیمانکار دست دوم تهیه می‌شود، از پرداخت مالیات بر درآمد معاف است.

معافیت‌ مالیاتی قرارداد پیمانکاری

پیمانکاران در زمینهٔ مالیات عملکرد معافیت خاصی ندارند، مگر در موارد مرتبط با قرارداد پیمانکاری مانند خرید مصالح یا تجهیزات پروژه که در این صورت، مبالغ دریافتی برای این خریدها از درآمد مشمول مالیات کسر می‌شود، به شرط آنکه در قرارداد پیش‌بینی شده و مستندات آن موجود باشد.

1. بر اساس تبصره ۱ ماده ۱۰۷ قانون مالیات‌های مستقیم:

اگر پیمانکار بخشی از قرارداد خود را برای خرید لوازم و تجهیزات صرف کند، همان مبلغ از پرداخت مالیات معاف خواهد شد. شرط معافیت این است که مبالغ لوازم و تجهیزات به‌صورت جداگانه از سایر اقلام قرارداد ذکر شده باشد.

• اگر خرید از داخل کشور انجام شود، معافیت تا مبلغ صورت‌حساب خرید اعمال می‌شود.
• اگر خرید از خارج کشور باشد، معافیت شامل جمع ارزش گمرکی کالا، حقوق ورودی و سایر پرداخت‌های قانونی مندرج در پروانه سبز گمرکی خواهد بود.
  

2. پیمانکار ایرانی به‌عنوان پیمانکار دست دوم:

درصورتی‌که پیمانکار ایرانی به‌عنوان پیمانکار دستِ‌ دوم، بخشی یا تمام کارِ واگذارشده از سوی پیمانکار خارجی را انجام دهد و تجهیزات مورد نیاز قرارداد اصلی را مطابق تبصره‌ ۱ ماده ۱۰۷ از پیمانکار خارجی دریافت کند، درآمد مربوط به مبالغ تجهیزات دریافتی، مشمول مالیات بر درآمد نخواهد بود.

پرداخت مالیات صورت وضعیت پیمانکاران

قبل از آن‌که مالیات قرارداد پیمانکاری پرداخت شود، کارفرما موظف است که اطلاعات کامل پیمانکاران و مهندسان مرتبط با پروژه را به سازمان امور مالیاتی اعلام کند. تمام تراکنش‌ها و پرداخت‌های مالی میان کارفرما و پیمانکار، برای نظارت دقیق‌ در فرآیند مالی پروژه باید در سامانه رسمی سازمان امور مالیاتی کشور ثبت شود.

مطابق ماده ۱۰۵ قانون مالیات‌های مستقیم، جمع درآمد شرکت‌ها و درآمد ناشی از فعالیت‌های‌ انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف در ایران یا خارج ‌از ایران تحصیل می‌شود، پس از وضع زیان‌های حاصل از منابع ‌غیرمعاف و کسر معافیت‌های مقرر به استثنای مواردی که طبق ‌مقررات این قانون دارای نرخ جداگانه‌ای است، مشمول مالیات ‌به نرخ بیست و پنج درصد (۲۵%) خواهند بود.

جمع‌بندی

مالیات قرارداد پیمانکاری موضوعی مهم و تعیین‌کننده در تمامی قراردادها برای اشخاص حقیقی و حقوقی است. در این  مقاله دربارهٔ انواع این مالیات و همچنین چگونگی پرداخت، محاسبه و نکات مربوط به معافیت صحبت کردیم و پیشنهاد می‌کنیم که تمام شرکت‌ها و افراد درگیر با چنین قراردادهایی با آگاهی کامل از مشکلات و جریمه‌های مالیاتی جلوگیری کنند. آیا تاکنون با مشکلات پرداخت مالیات قرارداد پیمانکاری مواجه شده‌اید؟ نظرات و تجربیات خود را در کامنت‌ها با ما به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول