مراجع حل اختلاف مالیاتی کدام اند؟
هرگاه بین مودیان مالیاتی اعم از حقیقی یا حقوقی و ماموران مالیاتی اختلافی بروز کند مراجع مرتبط با سازمان امور مالیاتی مسئول رفع این اختلافات هستند که به این مراجع،هیات های حل اختلاف مالیاتی گفته میشود. بنابراین وظیفه این مراجع به زبان ساده، حل اختلاف مالیاتی بین مودیان و سازمان امور مالیاتی است.
اغلب مودیان مالیاتی به این نکته واقف اند که در مواقعی که به نحوه محاسبه درآمد مشمول مالیات اعتراض داشته باشند، میتوانند با طرح اعتراض، پرونده را جهت رسیدگی به هیات هایی ارجاع کنند که قانون مالیات های مستقیم تحت عنوان هیات های حل اختلاف مالیاتی پیش بینی کرده است. در این مقاله مراجع حل اختلاف مالیاتی را به طور کامل شرح میدهیم.
مراجع حل اختلاف مالیاتی
هرگونه اختلاف میان مودیان مالیاتی اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی از یک طرف و ماموران و مراجع مالیاتی از طرف دیگر در خصوص کلیه مسائل مالیاتی از جمله مبلغ مالیات و یا چگونگی وصول آن در مراجع حل اختلاف مالیاتی مطرح میگردد. این مراجع عبارتند از: هیات موضوع ماده 238 قانون مالیات های مستقیم، هیات حل اختلاف بدوی، هیات حل اختلاف تجدیدنظر، شورای عالی مالیاتی، هیات ماده 216 قانون مالیات های مستقیم، هیات موضوع ماده 251 مکرر، دیوان عدالت اداری.
هدف اصلی مراجع هیات حل اختلاف مالیاتی
- حل و فصل اختلافات مالیاتی بین مودیان مالیاتی و سازمان امور مالیاتی
- افزایش سطح قانونی و قضایی رسیدگی و وصول مالیات
- جبران خسارت برای شرکت ها به دلیل تاخیر در پرداخت مالیات
- کاهش اتلاف زمان و هزینههای قضایی مربوط به اختلافات مالی
در کل، هیات حل اختلاف مالیاتی به عنوان یک سازمان مستقل و کارآمد، به شرکتها و سازمانهای دولتی و خصوصی کمک می کند تا در مسائل مربوط به مالیات و عوارض، اختلافات خود را حل کنند و از اتلاف زمان و هزینه های ناشی از شکایات قضایی جلوگیری کنند.
وظیفه هیات حل اختلاف مالیاتی چیست؟
گاها پیش آمده که سازمان امور مالیاتی برای مودیان احکامی مانند: غیر قابل رسیدگی یا رد دفاتر قانونی و از این قبیل موارد را صادر کرده و همین امر باعث ایجاد اختلاف بین مودی و سازمان امور مالیاتی شده است.
لذا قانون گذار برای رفع این گونه مسائل در ماده ۲۴۴ قانون مالیات های مستقیم موارد زیر را عنوان کرده است: مرجع رسیدگی به کلیه اختلاف های مالیاتی جز در مواردی که ضمن مقررات این قانون مرجع دیگری پیش بینی شده، هیات حل اختلافات مالیاتی است. بنابراین مودیان در صورت بروز اختلاف با سازمان امور مالیاتی باید به این هیاتها مراجعه نمایند.
شرایط عمومی هیات های حل اختلاف
- برگ دعوت باید حداقل ۱۰ روز قبل از تشکیل جلسه به مودی ابلاغ شده باشد
- هیات حل اختلاف مالیاتی با حضور هر سه عضو رسمی است
- رای هیات با حضور اکثریت آرا قطعی است
- اعضای هیات نباید سابقه رای، ارتباط کاری، خانوادگی و دعاوی حقوقی با مودی داشته باشند
- می توان فقط یکبار جلسه هیات را به درخواست مودی و با ارایه دلایل موجه به تعویق انداخت
- هیات نباید اقدام به صدور رای به صورت عام و کلی نماید
نحوه دفاع در هیات های حل اختلاف مالیاتی چگونه است؟
مودیان مالیاتی برای دفاع در مراجع حل اختلاف مالیاتی پیشنهاد می شود نکات زیر را رعایت هستند:
- دریافت گزارش رسیدگی و کشف اشکالات
- جمع آوری اسناد و مدارک مثبته: شامل کلیه اسناد مالی، قراردادها، کلیه فاکتورها و هرگونه مکاتبه مرتبط با موضوع مورد اعتراض باید به گونه ای باشد که پشتیبان ادعاهای مودی مالیاتی باشد و به آن اعتبار دهد، همچنین جمع آوری شواهدی از جمله گزارش های حسابداری،بررسی های مستقل و نظریات کارشناسی که کمک شایانی به مودی در این زمینه می کند.
- مطالعه قوانین و بخشنامههای مالیاتی مرتبط: جهت داشتن استدلالهای قانونی محکم، دانستن و شناخت کامل از قوانین مالیاتی مرتبط با پرونده
- تنظیم لایحه / بیان واضح اعتراض: بیان استدلال های قانونی به صورت واضح و منطقی با اطمینان از ادعاهای خود بر اساس دلایل و اسناد مثبته
- تاکید بر نقاط قوت: توجه به نقاط قوت پرونده و تاثیر اشتباهات احتمالی در ارزیابی های مالیاتی را به حداقل رساندن
مرجع اعتراض مالیاتی با توجه به نوع برگه مالیاتی
سازمان امور مالیاتی کشور به عنوان اصلی ترین مرجع برای رسیدگی به اعتراضات مالیاتی عمل میکند. با این حال، بسته به نوع برگه مالیاتی و مهلت زمانی تعیین شده برای اعتراض، مراجع مختلفی برای رسیدگی به این اعتراضات وجود دارد:
برگ تشخیص مالیات چیست؟
برگهای است که بهموجب آن سازمان امور مالیاتی، نتیجه محاسبات مالیاتی مودیان را طی آن اعلام مینماید. قانونگذار مقرر کرده که مودیان مالیاتی موظف هستند ظرف مدت چهار ماه بعد از پایان سال مالیاتی، اظهارنامه خود را تسلیم ادامه امور مالیاتی کنند.
پس از تسلیم اظهارنامه مالیاتی توسط مودیان و طی کردن مراحل بررسی، برگ تشخیص مالیاتی صادر میگردد. این برگه، حاوی اطلاعاتی مبنی بر میزان مالیات متعلقه است؛ اما مبلغ درج شده در برگه تشخیص، قطعی نبوده و قابل اعتراض است. همچنین اداره مالیات نیز در مقابل مکلف است در طی یک سال پس از ارسال اظهارنامه، آن را بررسی کرده و تا بازه زمانی سه ماه پس از پایان مهلت ذکر شده، برگه تشخیص مالیات را صادر کند.
در صورتی مودی نسبت به برگ تشخیص مالیاتی صادر شده توسط سازمان امور مالیاتی اعتراض داشته باشد، میتواند ظرف مدت ۳۰ روز پس از دریافت برگ تشخیص، اعتراض خود را به ادارات کل امور مالیاتی مربوطه ارائه دهد. این ادارات مسئول بررسی و رسیدگی به اعتراضات در این مرحله هستند.
برگ قطعی مالیات
برگ قطعی مالیات چیست؟ برگ قطعی مالیات، برگهای است که سازمان مالیاتی در نتیجه اقدامات مودی در خصوص برگ تشخیص مالیات صادر میکند. به بیان دیگر، در صورتی که مودی برگ تشخیص را تمکین نموده و یا نسبت به پرداخت (و یا ترتیب پرداخت) مالیات متعلق اقدام نماید یا به آن بیاعتنا باشد، پس از طی شدن مهلت مقرر، برگ قطعی به صورت خودکار برای او صادر میشود.
برگ قطعی مالیات را میتوان تصمیم نهایی مودیان در مورد مالیات تشخیصی سازمان مالیاتی دانست؛ زیرا آنچه باعث قطعی شدن برگه مالیاتی میشود، بررسی و تشخیص مالیات از سوی سازمان نیست، بلکه اقدامات مودیان در خصوص برگ تشخیص مالیات است.
اگر برگ مالیاتی صادر شده به صورت قطعی باشد و مودی قصد داشته باشد نسبت به آن اعتراض کند، باید ظرف مدت ۱۰ روز پس از دریافت برگ قطعی، اعتراض خود را به وزیر امور اقتصادی و دارایی ارائه دهد. در این مرحله، وزارت امور اقتصادی و دارایی مسئولیت رسیدگی به اعتراضات را بر عهده دارد.
رای قطعی مالیاتی
در صورتی که رای قطعی مالیاتی صادر شده و مودی خواستار اعتراض به این رای باشد، میتواند ظرف مدت دو ماه پس از دریافت رای، اعتراض خود را به شورای عالی مالیاتی ارائه دهد. شورای عالی مالیاتی بالاترین مرجع برای رسیدگی به اعتراضات در این مرحله است.
دعوی مالیاتی چیست؟
دعوی مالیاتی دعوایی است که بین مودی مالیاتی و اداره امور مالیاتی که موضوع اصلی آن در خصوص مالیات مطرح میشود. در نظر تخصصی تنها آن دسته از دعاوی، به عنوان دعاوی مالیاتی شناخته میشوند که در مراجع رسیدگی به اختلافات مالیاتی مطرح گردند. هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی و تجدید نظر، مرجع رسیدگی تخصصی به دعاوی مالیاتی است.
این دعوی در خصوص موارد مختلفی مانند میزان درآمد مشمول مالیات، نرخ مالیات، عوارض و جرایم مالیاتی، محاسبات مالیاتی و نحوه تشخیص مالیات مطرح میگردد. مودیان مالیاتی میتوانند در صورت اعتراض به برگ تشخیص مالیات، از طریق یکی از روشهای زیر اقدام کنند:
- اعتراض به برگ تشخیص مالیات در اداره امور مالیاتی مربوطه
- اعتراض به رای اداره امور مالیاتی در هیات حل اختلاف مالیاتی تجدیدنظر
- طرح دعوی مالیاتی در دیوان عدالت اداری
اعضای تشکیل دهنده مراجع حل اختلاف مالیاتی
در ماده ۲۴۴ قانون مالیات های مستقیم اعضا هیات حل اختلاف مالیاتی معرفی شدند که بر این اساس سه نفر نماینده قانونی به شرح زیر اعضا این هیات را تشکیل می دهند. نفر اول نماینده ی سازمان امور مالیاتی است که باید دارای شرایطی باشد از جمله اینکه کارمند سازمان امور مالیاتی باشد، به مسائل مالیاتی کاملا آگاه باشد و دارای سابقه ی کاری لازم باشد.
یک نفر از میان قضات بازنشسته یا حقوقدانان مطلع در امور مالیاتی که به درخواست سازمان امور مالیاتی و با انتخاب رئیس کل دادگستری هر استان، انتخاب میشود. و نفر سوم به انتخاب مودی نماینده اتاق بازرگانی و صنایع و معادن یا اتاق تعاون و جامعه حسابداری و مجامع حرفه ای خواهد بود، به این صورت که مودی همزمان با اعتراض به برگ تشخیص یا مطالبه مالیات یکی از مراجع این بند را بهعنوان نماینده خود جهت شرکت در جلسات هیات حل اختلاف مالیاتی معرفی مینماید.
در صورتی که برگ تشخیص مالیات به صورت قانونی ابلاغ شده باشد و یا همزمان با تسلیم اعتراض به برگ تشخیص در مهلت قانونی مودی انتخاب خود را اعلام ننماید، سازمان امور مالیاتی به تشخیص خود یک نفر را به عنوان نماینده مودی انتخاب خواهد کرد.
ماده 238 قانون مالیات های مستقیم
حسابرس کل مالیاتی (ممیز کل) که اصطلاحا به آن هیات ماده ۲۳۸ قانون مالیاتهای مستقیم نیز میگویند، اولین مرجع رسیدگی به اختلافات مالیاتی بین مودی و ماموران مالیاتی است. بنابراین در مواردی که برگ تشخیص مالیات صادر و به مودی ابلاغ میشود چنانچه مودی به آن معترض باشد، میتواند ظرف مدت ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ شخصا یا به وسیله وکیل تام الاختیار خود با ارائه دلایل و اسناد و مدارک کتبا از اداره امور مالیاتی تقاضای رسیدگی مجدد نماید. بعد از ابلاغ برگ تشخیص به مودی دو حالت وجود دارد:
۱. عدم اعتراض مودی
اگر مودی ظرف مدت ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ برگ تشخیص به وی اعتراض نکند؛ ( سکوت مودی ) که در این حالت مالیات مودی قطعی خواهد شد و مودی مطابق ماده ۲۱۰ قانون مالیات های مستقیم بعد از صدور برگ قطعی مالیاتی، ۱۰ روز فرصت دارد که مالیات مطالبه شده را پرداخت کند در غیر این صورت پرونده وی به اداره وصول و اجرا سازمان امور مالیاتی ارسال و برگ اجرایی برای مودی صادر و ملزم به پرداخت یا ترتیب پرداخت مالیات است.
۲. اعتراض مودی
اگر مودی ظرف مدت ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ برگ تشخیص به آن اعتراض کند؛ ابتدا پرونده مورد اعتراض در مرجع حل اختلاف موضوع ماده ۲۳۸ قانون مالیات های مستقیم مطرح میشود که اصطلاحا به آن مرحله توافق با حسابرس کل مالیاتی گفته میشود.
اولین مرجع ماده 238 قانون مالیات های مستقیم
اگر مودی با حسابرس کل مالیاتی به توافق برسد و اسناد و مدارک و دلایل ارائه شده مورد قبول حسابرس کل مالیاتی قرار گیرد، حسابرس کل مالیاتی بایستی نظر خود را در پشت برگ تشخیص درج و پرونده برای صدور برگ قطعی به واحد مالیاتی ارجاع داده میشود.
اما اگر دلایل و مدارک مودی مورد قبول حسابرس کل مالیاتی قرار نگیرد، وی نظر خود را در پشت برگ تشخیص درج و پرونده جهت طرح در هیاتهای حل اختلاف مالیاتی (هیات بدوی) به دبیرخانه هیات حل اختلاف مالیاتی ارسال میشود. نکته مورد توجه در این است که مودی درخواست احاله پرونده به هیات حل اختلاف مالیاتی را داشته باشد.
زمانی که برگ تشخیص مالیات برای مودی صادر و ابلاغ میشود، اگر مودی با آن اختلاف داشته باشد میتواند در مدت ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ به صورت شخصی یا از طریق وکیل تام الاختیار خود با ذکر دلایل و ارائه اسناد و مدارک به صورت کتبی درخواست بازبینی مجدد کند.
مسوول یا مسئولان مربوط که توسط سازمان امور مالیاتی تعیین میشوند، باید پس از ثبت درخواست مودی و حداکثر ظرف ۴۵ روز از تاریخ ثبت درخواست به موضوع بازبینی کنند و در صورت کافی بودن دلایل و اسناد و مدارک ارائه شده برای رد محتوای برگ تشخیص، آن را لغو کنند و در صورت تأثیر دلایل و اسناد و مدارک در تغییر درآمد تشخیص شده، مقدار جدید درآمد قابل مالیات را مشخص کنند.
اگر مودی با نظر مسوول یا مسئولان در خصوص تغییر درآمد قابل مالیات موافق نباشد، درآمد قابل مالیات تغییر یافته نهایی است. در غیر این صورت برای بررسی تفاوت بین درآمد قابل مالیات قبل و بعد از تغییر تا حدود مبلغ اعتراض شده توسط مودی، پرونده به هیات حل اختلاف مالیاتی منتقل میشود. همچنین اگر دلایل و اسناد و مدارک ارائه شده توسط مودی را برای رد یا تغییر درآمد مناسب ندانند، باید دلایل خود را در پرونده ثبت و پرونده را به هیات حل اختلاف مالیاتی ارجاع دهند.
مزیت هیات حل ماده 238 قانون مالیات مستقیم
طبق تعریف ماده ۲۳۸ قانون مالیات های مستقیم، مهمترین امتیازی که مودی میتواند در این مرحله از مراجع حل اختلاف مالیاتی از آن بهره ببرد مدت زمان ۴۵ روزه است که طی آن میتواند با ارائه دلایل و اسناد و مدارک مثبته اعتراض خود را اعلام کند. همچنین در این مرحله از هیاتهای حل اختلاف مودی با یک شخص که آن ممیز کل مالیاتی نام دارد جهت توافق روبرو است در صورتیکه در هیاتهای حل اختلاف بعدی اینگونه نیست.
از دیگر مزیتهای این هیات می توان به این نکته اشاره کرد که مودی مالیاتی می تواند با ممیز کل مالیاتی چندین مرحله جلسه داشته باشد و اگر نیاز به بررسی بیشتر داشته باشد ممیز کل مالیاتی میتواند پرونده را جهت بررسی بیشتر به اجرای قرار داخلی ارجاع دهد.
نکته مهم
از معایب این مرحله این است که طی یک باور عمومی معمولا بیشتر از 20 درصد تعدیل در این مرحله انجام نمیشود.
هیات حل اختلاف بدوی
هیات حل اختلاف بدوی مالیاتی یکی از مهمترین حلقههای زنجیره دادرسی مالیاتی است که نقش مهمی در احقاق حقوق مودیان و جلوگیری از تضییع حقوق دولت ایفا میکند. این هیات با بررسی اعتراضات مودیان نسبت به برگههای تشخیص مالیات، به حل و فصل اختلافات مالیاتی کمک میکند و زمینه را برای اجرا عادلانه قوانین مالیاتی فراهم میآورد. بعد از ارسال پرونده از اداره امور مالیاتی به دبیرخانه هیات حل اختلاف مالیاتی و تعیین وقت صورت گرفته شده و ارائه اسناد و دلایل دو حالت رخ میدهد:
- اگر هیات حل اختلاف بدوی دلایل و مدارک مودی را قبول کند مالیات وی را تعدیل یا صفر میکند در غیر این صورت تعدیلی در مالیات صورت نمیگیرد و همان برگ تشخیص تایید میشود.
- چنانچه مودی رای هیات بدوی را قبول کند پرونده وی جهت صدور برگ قطعی به حوزه مالیاتی ارجاع داده میشود و اگر مودی به رای هیات بدوی معترض باشد باید ظرف مدت ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رای هیات بدوی به وی، اعتراض خود را به واحد مالیاتی مربوطه ارائه کند و بعد از اعتراض کتبی مودی پرونده برای رسیدگی به هیات حل اختلاف تجدید نظر موضوع ماده 247 قانون مالیات های مستقیم ارسال میشود.
نماینده بند 3 ماده 244 قانون مالیات های مستقیم
یکی از حقوقی که مودیان مالیاتی در زمان اعتراض مالیاتی دارند این است که میتوانند نماینده خودشان را در هیئتهای حل اختلاف مالیاتی توسط خودشان انتخاب کنند، به این نماینده، نماینده بند 3 ماده 244 میگویند.
توجه کنید که مودی میتواند درخواست کند که نماینده وی (نماینده بند 3 ماده 244) در جلسه هیات حل اختلاف مالیاتی حضور پیدا کند، اما این نماینده به معنای تعیین یک فرد خاص نیست بلکه یک فردی به انتخاب سازمان امور مالیاتی و از صنف یا سازمان مورد درخواست مودی است.
نکته مهم
زمانی مودی میتواند درخواست نماینده بدهد که برگ تشخیص عملکرد یا برگ مطالبه / استرداد ارزش افزوده ابلاغ به مودی،ابلاغ واقعی باشد و اگر ابلاغ قانونی شده باشد از این حق محروم میشود و سازمان امور مالیاتی راسا نماینده بند 3 ماده 244 قانون مالیات های مستقیم را انتخاب میکند. در مهلت قانونی ۳۰ روزه درخواست خود را اعلام کند.
نماینده انتخابی مودی در هیاتهای حل اختلاف بدوی، تجدیدنظر، میتواند حاضر شود و در هیات های ماده 238 قانون مالیاتهای مستقیم،هیات حل اختلاف 251 مکرر و شورای عالی مالیاتی چنین امکانی برای مودی وجود ندارد.
جلسات هیات های حل اختلاف با حضور 3 نفر رسمیت مییابد (نماینده سازمان امور مالیاتی،قاضی حقوقدان و نماینده مودی) دقت کنید اگر هریک از اعضا در جلسات هیات حل اختلاف حضور نداشته باشد جلسه رسمیت ندارد، به خصوص زمانی که نماینده بند 3 ماده 244 قانون مالیات های مستقیم که مودی انتخاب کرده است. اگر درجلسه حضور نداشته باشد، مودی میتواند درخواست عدم رسمیت و تشکیل جلسه برای زمان دیگری را درخواست کند. رای هیاتهای مزبور با اکثریت آرا اعضا قطعی و لازم الاجرا است ولی نظر اقلیت باید در متن رای درج شود.
چه قرارهای مالیاتی از سوی هیات حل اختلاف بدوی مالیاتی صادر می شوند؟
به طور کلی هیات بدوی مالیاتی رسیدگی جداگانه ای انجام نمیدهد و تنها برگه تشخیص را مورد بررسی قرار داده و آن را تایید یا رد میکنند. آرایی که توسط هیات حل اختلاف مالیاتی صادر میشوند، پس از مهلت بیست روز پس از ابلاغ، قابل تجدیدنظر خواهی در هیات تجدید نظر مالیاتی است. هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی در جریان رسیدگی به اعتراض مودیان مالیاتی، قرارهای زیر را صادر میکند:
قرار رد اعتراض
در صورتی که هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی اعتراض مودی را وارد نداند، قرار رد اعتراض صادر میکند. در این صورت رای هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی صادر نمیشود و رای اداره امور مالیاتی که مورد اعتراض بوده، قطعی میگردد.
قرار قبول اعتراض
در صورتی که هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی اعتراض مودی را وارد بداند، قرار قبول اعتراض را صادر میکند و رای هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی صادر میشود؛ با این حال رای هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی، قطعی نیست و مودی یا اداره امور مالیاتی میتوانند نسبت به آن اعتراض کنند.
قرار ابطال برگ تشخیص مالیات
در صورتی که هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی تشخیص دهد که برگ تشخیص مالیات به دلایلی از جمله عدم رعایت مقررات قانونی، عدم ارائه دلایل و مدارک کافی، وجود اشتباه محاسباتی، عدم رعایت مواعد قانونی یا عدم رعایت حقوق مودی در جریان رسیدگی مالیاتی صحیح نیست، قرار ابطال برگ تشخیص مالیات را صادر میکند و مودی از پرداخت مالیات معاف میشود.
قرار ابطال برگ مطالبه مالیات
اگر هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی تشخیص دهد که برگ مطالبه مالیات مستند به برگ تشخیص مالیاتی است که ابطال شده، قرار ابطال برگ مطالبه مالیات را صادر نموده و در این صورت مودی از پرداخت مالیات معاف میشود.
قرار ابطال برگ قطعی مالیات
در صورتی که هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی تشخیص دهد که برگ قطعی مالیات مستند به برگ تشخیص مالیاتی است که ابطال شده، قرار ابطال برگ قطعی مالیات صادر شده و مودی از پرداخت مالیات معاف میگردد.
قرار ابطال برگ تشخیص و مطالبه و قطعی مالیات
چنانچه هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی تشخیص دهد که برگ تشخیص مالیات، برگ مطالبه مالیات و برگ قطعی مالیات به دلایلی از جمله عدم رعایت مقررات قانونی، عدم ارائه دلایل و مدارک کافی، وجود اشتباه محاسباتی، عدم رعایت مواعد قانونی یا عدم رعایت حقوق مودی در جریان رسیدگی مالیاتی صحیح نیستند، قرار ابطال برگ تشخیص و مطالبه و قطعی مالیات را صادر میکند و در این صورت مودی از پرداخت مالیات معاف میشود.
هیات حل اختلاف تجدید نظر
بعد از اعتراض مودی به رای هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی، پرونده مودی به هیات حل اختلاف تجدید نظر ارسال میشود در این حال دو موضوع ممکن است رخ دهد: در جلسه هیات حل اختلاف مالیاتی تجدید نظر همانند هیات بدوی چنانچه دلایل و اسناد و مدارک مودی مورد قبول هیات تجدید نظر قرار گیرد مالیات مودی تعدیل و یا رفع تعرض خواهد شد و چنانچه دلایل و اسناد و مدارک مودی مورد قبول هیات حل اختلاف تجدیدنظر قرار نگیرد، تغییری در مالیات مودی داده نمی شود و رای هیات بدوی مورد تایید قرار میگیرد.
در صورتی که مودی رای هیات تجدید نظر را قبول کند، پرونده وی به واحد مالیاتی ارجاع شده و برگ قطعی مالیاتی صادر خواهد شد و در صورتی که مودی به رای هیات تجدیدنظر معترض باشد، باید ظرف مدت مشخص ۲ ماه از تاریخ ابلاغ رای هیات تجدیدنظر به وی، اعتراض کتبی خود را به واحد مالیاتی مربوطه ارائه کند.
نکته مهم
هیات حل اختلاف تجدیدنظر از لحاظ شکلی کاملا مشابه هیات حل اختلاف بدوی است با این تفاوت که اعضای هیات تجدیدنظر نبایستی قبلا در هیات بدوی حضور داشته باشند. فرصت اعتراض به رای هیات بدوی ۲۰ روز است.
مودی مالیاتی حتما برای اعتراض به هیات حل اختلاف تجدیدنظر بایستی فرم تبصره 1 ماده 247 قانون مالیاتهای مستقیم را تکمیل نکند.
مودی در فرم ماده 247 باید مشخص نماید که چه میزان از مالیاتی را که طبق رای هیات بدوی تعیین شده است را قبول دارد قاعدتا مبلغی که در فرم ماده 247 اعلام مینماید نبایستی کمتر از میزان مالیات ابرازی شخص باشد.
نکته مهم
اصولا اگر مالیات ابرازی مودی پرداخت و یا ترتیب پرداخت آن داده نشده باشد اجازه تشکیل جلسه هیات را به مودی نمیدهند.
ابلاغ وقت رسیدگی با رعایت حداقل فاصله زمانی
وقت رسیدگی هیات حل اختلاف مالیاتی در مورد هر پرونده، جهت حضور مودی یا نماینده وی و نیز اعزام نماینده اداره امور مالیاتی توسط دبیرخانه هیاتهای حل اختلاف مالیاتی به آنها ابلاغ میگردد.
نکته مهم
- فاصله تاریخ ابلاغ و روز تشکیل جلسه هیات نباید کمتر از ۱۰ روز باشد مگر به درخواست مودی و موافقت امور هیات حل اختلاف مالیاتی.
- روز ابلاغ وقت رسیدگی و روز اقدام آن جز مدت محسوب نمیشود.
هیات ماده 216 قانون مالیات های مستقیم
در ماده ۲۱۶ قانون مالیات و براساس نص صریح قانون آمده هر زمانی که پرونده بدون تشریفات قانونی قطعی شود و مراحل قطعی شدن را به درستی سپری نکند، مودی میتواند پرونده را به هیات ماده ۲۱۶ احاله کند و درخواست اعتراض خود را کتبا در سامانه به ثبت رساند.
هیات حل اختلاف مالیاتی ماده 216 قانون مالیاتهای مستقیم زمانی تشکیل میشود که مالیات مودی بدون اطلاع یا درخواست وی قطعی و برای وصول به اداره وصول و اجرا ارسال شده باشد. یکی از نکات مهم در مورد هیئتهای حل اختلاف مالیاتی که در صدر ماده (۲۱۶) قانون مالیات های مستقیم آمده است، فوریت و خارج از نوبت بودن رسیدگی آنها به شکایات است.
مواردی که موجب شکایت به هیات 216 قانون مالیات های مستقیم میشود:
- اگر مودی به نحوه وصول و اجرا و یا برگ اجرایی صادر شده شکایت داشته باشد، تنها یکبار هیات حل اختلاف 216 تشکیل خواهد شد و اگر مودی به رای هیات فوق معترض باشد، میتواند بر طبق ماده 251 قانون مالیاتهای مستقیم ظرف مدت ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ رای، به شورای عالی مالیاتی شکایت کند.
- اگر شکایت مودی ناشی از تبصره 1 ماده 216 باشد یعنی قبل از اینکه پرونده مودی قطعی و برگ قطعی و متعاقب آن برگ اجرایی صادر شده باشد
اگر آخرین مرحله پرونده مودی،برگ تشخیص باشد.تشکیل هیات 216 در حکم هیات بدوی است و چنانچه مودی یا مامور مالیاتی از رای هیات شکایت کند، پرونده به هیات تجدید نظر ارسال خواهد شد. اگر آخرین مرحله پرونده مودی، هیات بدوی بوده باشد یعنی بر اثر اشتباه یا هر علت دیگری رای هیات بدوی قطعی شده باشد. تشکیل هیات ماده 216 در حکم هیات تجدید نظر است و چنانچه مودی یا مامور مالیاتی از رای صادره شکایت داشته باشد،شکایت در شورای عالی مالیاتی مطرح خواهد شد.
نکته مهم
- اگر هیات ماده 216 در حکم، هیات بدوی باشد مودی ۲۰ روز مهلت اعتراض دارد و اگر هیات ماده 216 در حکم هیات تجدید نظر باشد مطابق ماده 251 مودی ۲ ماه مهلت اعتراض دارد.
- تنها دو هیات حل اختلاف مالیاتی میتوانند به مالیات قطعی شده (برگ قطعی صادره) ورود کنند:
- هیات ماده 216 قانون مالیات های مستقیم
- هیات ماده 251 مکرر
شورای عالی مالیاتی
شورای عالی مالیاتی به عنوان مرجع عالی كه دارای وظایف مهمی است، تلقی میشود و در برخی موارد به عنوان بازوی مشورتی رئیس كل سازمان امور مالیاتی یا وزیر امور اقتصادی و دارایی به شمار میآید. شورای عالی مالیاتی مركب از ۲۵ نفر عضو كه از بين اشخاص صاحبنظر، مطلع و مجرب در امور حقوقی، اقتصادی، مالی، حسابداری و حسابرسی كه حداقل دارای مدرک تحصیلی کارشناسی باشند به پیشنهاد رئیس كل سازمان امور مالیاتی و حكم وزیر امور اقتصادی و دارایی منصوب میگردند. دوره عضویت اعضا سه سال میباشد و در این مدت قابل تغییر نیستند.
از آرای هیات های زیر می توان به شورای عالی مالیاتی شکایت کرد:
- هیات حل اختلاف تجدید نظر
- هیات ماده 216 قانون مالیات های مستقیم
چنانچه شورای عالی مالیاتی رای هیات حل اختلاف مالیاتی را نقض کند مطابق ماده 257 قانون مالیات های مستقیم پرونده به هیات حل اختلاف هم عرض ارجاع داده میشود و چنانچه مودی از رای هیات حل اختلاف هم عرض شکایت داشته باشد، میتواند ظرف مدت ۳ ماه از تاریخ ابلاغ رای هیات هم عرض به دیوان عدالت اداری شکایت کند.
هیات ماده 251 مکرر
در این مرجع دادرسی که موضوع ماده 251 مکرر قانون مالیات های مستقیم است، فقط میتوان نسبت به مالیات قطعی شده موضوع قوانین مالیاتهای مستقیم و غیرمستقیم اعتراض کرد، چرا که وقتی مالیات به علت عدم اعتراض مودی به برگ تشخیص یا رای هیات قطعی شود، یعنی برگ قطعی صادر شود در هیچ مرجعی قابل طرح و شکایت نیست و فقط میتواند در هیات 251 مکرر مطرح شود.
رسیدگی هیات 251 مکرر قانون مالیاتهای مستقیم به صورت ماهوی (ماهیتی) است یعنی میتواند به پرونده ورود کرده و مالیات را تعدیل یا صفر نماید. در صورتی که رسیدگی شورای عالی مالیاتی و دیوان عدالت اداری به صورت شکلی است، و این به این معنی است که شورای عالی مالیاتی و دیوان عدالت اداری نمیتوانند درآمد مشمول مالیات را تعدیل و یا صفر نمایند و فقط میتوانند رای هیاتهای مورد شکایت را از لحاظ مطابقت با قوانین و مقررات و آیین دادرسی رسیدگی و بررسی کنند.
نکته مهم
تا زمانیکه به سایر مراجع دادرسی میتوان اعتراض کرد نمیتوان به این هیات اعتراض نمود.
هیات حل اختلاف 3 نفری ماده 251 مکرر قانون مالیاتهای مستقیم، این هیات خارج از سازمان امور مالیاتی و در وزارت امور اقتصاد و دارایی تشکیل میشود و اعضای این هیئت زیر نظر مستقیم وزیر اقتصاد انتخاب میشوند.
صلاحیت هیأت موضوع ماده ۲۵۱ قانون مالیات مستقیم به دو بعد تقسیم میشود
- رسیدگی به تمام پروندههای مالیاتی قطعی، شامل مالیاتهای مستقیم و غیرمستقیم
- صلاحیت رسیدگی در هر دو بعد شکلی و ماهوی نسبت به رایهای مورد اعتراض را داراست
به عکس از دیگر مراجع دادرسی مالیاتی که دارای مهلت مشخصی برای طرح اعتراض هستند، ثبت درخواست برای رسیدگی در هیأت موضوع ماده ۲۵۱ قانون مالیات مستقیم بدون محدودیت زمانی و تعداد دفعات امکانپذیر است. البته اگر تقاضای رسیدگی به رای هیات مذکور منجر به صدور یک رای شود، با توجه به اصل اعتبار امر مختومه، رای صادره از هیات قطعی و لازم الاجرا خواهد بود و امکان رسیدگی مجدد به رای هیات مخصوصاً در صورت نقض رای تنها از نظر مغایرت با قوانین و مقررات در دیوان عدالت اداری امکانپذیر است.
در چه صورت پرونده به هیات ماده ۲۵۱ مکرر قانون مالیات های مستقیم میرود؟
مطابق ماده 251 مکرر قانون مالیاتهای مستقیم در مورد مالیاتهای قطعی موضوع مالیاتهای مستقیم و غیر مستقیم که در مرجع دیگری قابل طرح نباشد و به ادعای غیر عادلانه بودن مالیات مستندا به مدارک و دلایل کافی از طرف مودی شکایت و تقاضای تجدید رسیدگی شود وزیر امور اقتصاد و دارایی میتواند پرونده امر را به هیاتی مرکب از سه نفر به انتخاب خود جهت رسیدگی ارجاع نماید. رای هیات به اکثریت آرا قطعی و لازم الاجرا است.
دیوان عدالت اداری
این مرحله مربوط به دیوان عدالت اداری میباشد. این بخش اصلا کاری به مبلغ مالیات مودی ندارد. اگر بخشنامه و آییننامههای مالیاتی مغایر با قانون باشد، دیوان عدالت اداری رای به ابطال آن بخشنامه و یا آیین نامه میدهد. اگر هم این بخشنامهها و برگ تشخیص مالیاتی طبق قوانین مالیاتی باشد، شکایت مودی مالیاتی را رد میکند.
دیوان عدالت اداری که زیر نظر رئیس قوه قضائیه است، آخرین مرحله دادخواهی برای رفع اختلافات مالیاتی به حساب میآید. تقدیم کردن دادخواست به دیوان عدالت اداری نسبت به رأی یا تصمیم قطعی مراجعی از قبیل هیئت حل اختلاف مالیاتی، شورای عالی مالیاتی، هیئت موضوع ماده (251) مکرر قانون مالیاتهای مستقیم برای افراد داخل کشور به مدت ۳ ماه و برای افراد مقیم خارج از ایران ۶ ماه از تاریخ ابلاغ رأی یا تصمیم قطعی مرجع مربوط میشود.
جمع بندی
اغلب مودیان مالیاتی به این نکته واقف اند که در مواقعی که به نحوه محاسبه درآمد مشمول مالیات اعتراض داشته باشند، میتوانند با طرح اعتراض، پرونده را جهت رسیدگی به هیات هایی ارجاع کنند که قانون مالیات های مستقیم تحت عنوان هیات های حل اختلاف مالیاتی پیش بینی کرده است. لذا هرگونه اختلاف میان مودیان مالیاتی اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی از یک طرف و ماموران و مراجع مالیاتی از طرف دیگر در خصوص کلیه مسائل مالیاتی از جمله مبلغ مالیات و یا چگونگی وصول آن در مراجع حل اختلاف مالیاتی مطرح میگردد.
سوالات متداول
۱. چند روز بعد از صدور برگ تشخیص مالیاتی مودی حق اعتراض دارد؟
۳۰ روز بعد از صادر شدن برگ تشخیص مودی مالیاتی زمان دارد تا نسبت به مبلغ مالیات اعتراض کند.
۲. اگر رای قطعی مالیاتی صادر شده باشد و مودی نسبت به آن اعتراض باشد، چه کاری میتواند انجام دهد؟
بعد از صدور رای قطعی، مودی ۲ماه بعد از آن فرصت دارد نسبت به رای صادر شده در شورای عالی مالیاتی اعتراض خود را ثبت کند.
۳. وظایف هیات حل اختلاف مالیاتی چیست؟
مرجع رسیدگی به کلیه اختلاف های مالیاتی جز در مواردی که ضمن مقررات این قانون مرجع دیگری پیش بینی شده، هیات حل اختلافات مالیاتی است. بنابراین مودیان در صورت بروز اختلاف با سازمان امور مالیاتی باید به این هیاتها مراجعه نمایند.
دیدگاهتان را بنویسید