شرایط بازنشستگی تامین اجتماعی + محاسبه مستمری (آپدیت شهریور)

منظور از بازنشستگی زمانی است که دیگر بعد از سال‌ها کار در جوانی، کار کردن را کنار می‌گذارید تا دوران میانسالی آرام و بدون دردسری را تجربه کنید. میزان مبلغ مستمری بازنشستگی هم که تامین اجتماعی به حسابتان واریز می‌کند، بستگی به سال‌هایی دارد که کار کرده‌اید. اما بازنشستگی تامین اجتماعی و شرایط آن چیست؟ در این مقاله این موضوع را با هم بررسی می‌کنیم تا اگر ابهامی در این خصوص وجود دارد، برایتان روشن و شفاف شود.

فهرست مطالب

بازنشستگی چیست؟

بازنشستگی یعنی فرد از زمینه‌ای که در آن شاغل بوده دست می‌کشد. در ایران اگر فرد در طی سال‌های شاغل بودن خود تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی بوده باشد و هر ماه مقداری از حقوق خود را بابت حق بیمه به سازمان تامین اجتماعی پرداخت کرده باشد، وقتی به سن بازنشستگی می‌رسد از صندوق بازنشستگی تامین اجتماعی مبلغی به حساب او بابت مستمری واریز می‌شود.

تعریف بازنشستگی تامین اجتماعی

در ماده ۲ قانون تامین اجتماعی بازنشستگی یعنی عدم اشتغال شخص بیمه شده به کار به سبب رسیدن به سن بازنشستگی مقرر در این قانون.

دلایل بازنشستگی

می‌توان گفت که بازنشستگی به دلایل زیر انجام می‌شود:

۱. کهولت و رسیدن به سن بازنشستگی

در این حالت شخص بیمه شده بعد از سال‌ها کار کردن و تلاش با رسیدن به سن و شرایطی که قانون شخص را بازنشسته می‌داند، بازنشسته می‌شود.

۲. بازنشستگی زود هنگام

برخی از افراد در کارهای سخت و زیان‌آور مانند معدن کار می‌کنند که باعث فرسودگی زودرس کارگر می‌شود یا افرادی که در مناطق بد آب‌وهوا کار کرده‌اند. در این صورت فرد قبل از رسیدن به سن مورد نظر یا داشتن سابقه کامل بازنشسته می‌شود. در تبصره 2 ماده 76 قانون تامین اجتماعی این موضوع را کامل توضیح می‌دهیم.

۳. شرایط اقتصادی، اجتماعی، سیاسی

برخی مواقع بر اساس شرایط خاص اقتصادی مثل بیکاری گسترده یا بحران و یا تورم نیرو در بنگاه‌های اقتصادی یا برخی ویژگی‌های خاص گروه‌ها، دولت‌ها تصمیم می‌گیرند گروهی را به صورت زودرس بازنشسته کنند. در این خصوص می‌توان به بازنشستگی با ۲۵ سال سابقه به موجب قانون نوسازی صنایع و یا بازنشستگی زودهنگام کارکنان دولت و بازنشستگی زنان با ۲۰ سال سابقه اشاره کرد.

با وجود این دلایل به نظرتان قانون چه تدبیرهایی برای افراد و بازنشستگی آن‌ها در نظر گرفته است؟ در ادامه قوانین تامین اجتماعی و جدیدترین مصوبه‌های مجلس شورای اسلامی در خصوص بازنشستگی تامین اجتماعی را به طور کامل بررسی می‌کنیم.

شرایط بازنشستگی تامین اجتماعی

برای بازنشستگی تامین اجتماعی قوانین و شرایط جدیدی در نظر گرفته شده است که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

1. بر اساس ماده 76 قانون تامین اجتماعی، کسانی که شرایط زیر را داشته باشند حق استفاده از مستمری بازنشستگی را خواهند داشت:

حداقل 10 سال حق بیمه مقرر را قبل از تاریخ تقاضای بازنشستگی پرداخته باشند.
سن مرد به 60 سال تمام و سن زن به 55 سال تمام رسیده باشد.

تبصره 1 (اصلاحی 1371/12/16)
کسانی که 30 سال تمام کار کرده و در هر مورد حق بیمه مدت مزبور را به سازمان پرداخته باشند در صورتی که سن مردان 50 سال و سن زنان 45 سال تمام باشد می‌توانند تقاضای مستمری بازنشستگی نمایند.

تبصره 2 (اصلاحی 1380/07/14)
الف: مشاغل سخت و زیان ‌آور کارهایی است که در آن‌ها عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و بیولوژیکی محیط کار غیر استاندارد بوده و در اثر ‌اشتغال کارگر تنشی به مراتب بالاتر از ظرفیت‌های طبیعی (جسمی و روانی) در وی ایجاد گردد که نتیجه آن بیماری شغلی و عوارض ناشی از آن بوده و ‌بتوان با بکارگیری تمهیدات فنی، مهندسی، بهداشتی و ایمنی و… صفت سخت و زیان ‌آور بودن را از آن مشاغل کاهش یا حذف نمود.

الف.1: کارفرمایان کلیه کارگاه‌های مشمول قانون تامین اجتماعی که تمام یا برخی از مشاغل آن‌ها حسب تشخیص مراجع ذی‌ ربط سخت و زیان ‌آور اعلام‌ گردیده یا خواهند گردید، مکلفند ظرف دو سال از تاریخ تصویب این قانون نسبت به ایمن ‌سازی عوامل شرایط محیط کار مطابق حد مجاز و ‌استاندارد های مشخص شده در قانون کار و آیین‌ نامه‌های مربوطه و سایر قوانین موضوعه در این زمینه اقدام نمایند.

الف.2: کارفرمایان کارگا‌ه‌های مشمول قانون تمین اجتماعی مکلفند قبل از ارجاع کارهای سخت و زیان ‌آور به بیمه شدگان، ضمن انجام معاینات پزشکی ‌آنان از لحاظ قابلیت و استعداد جسمانی متناسب با نوع کارهای رجوع داده شده (موضوع ماده 90 قانون تامین اجتماعی)، نسبت به انجام معاینات ‌دوره‌ای آنان که حداقل در هر سال نباید کمتر از یک بار باشد، نیز به منظور آگاهی از روند سلامتی و تشخیص به هنگام بیماری و پیشگیری از فرسایش ‌جسمی و روحی اقدام نمایند. وزارتخانه‌های بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و کار و امور اجتماعی مکلفند تمهیدات لازم را در انجام این بند توسط ‌کارفرمایان اعمال نمایند.

ب: حمایت‌ها

ب.1: افرادی که حداقل 20 سال متوالی و 25 سال متناوب در کارهای سخت و زیان‌آور (‌مخل سلامت) اشتغال داشته باشند و در هر مورد‌ حق بیمه مدت مزبور را به سازمان تامین اجتماعی پرداخته باشند می‌توانند تقاضای مستمری بازنشستگی نمایند. هر سال سابقه پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و‌ زیان‌ آور یک و نیم سال محاسبه خواهد شد.

ب.2: در صورتی که بیمه شدگان موضوع این تبصره قبل از رسیدن به سابقه مقرر در این قانون دچار فرسایش جسمی و روحی ناشی از اشتغال در کارهای‌ سخت و زیان‌ آور گردند با تایید کمیسیون‌های پزشکی (‌موضوع ماده 91 قانون تامین اجتماعی) با هر میزان سابقه خدمت از مزایای مندرج در این تبصره‌ برخوردار خواهند شد.

بیشتر بخوانید: سن جدید بازنشستگی

ب.3: در مورد سایر بیمه شدگان حداقل سابقه پرداخت حق بیمه برای استفاده از مستمری بازنشستگی از تاریخ تصویب این قانون هر سال یک سال‌ افزایش خواهد یافت تا آنکه این حداقل به 20 سال تمام برسد.

ب.4: از تاریخ تصویب این قانون جهت مشمولان این تبصره، چهار درصد (4%) به نرخ حق بیمه مقرر در قانون تامین اجتماعی افزوده خواهد شد که آن هم‌ در صورت تقاضای مشمولان قانون، به طور یکجا یا به طور اقساطی توسط کارفرمایان پرداخت خواهد شد.

ب.5: تشخیص مشاغل سخت و زیان‌آور و نحوه احراز توالی و تناوب اشتغال، نحوه تشخیص فرسایش جسمی و روحی و سایر موارد مطروحه در این‌ تبصره به موجب آیین‌نامه‌ای خواهد بود که حداکثر ظرف چهار ماه توسط سازمان تامین اجتماعی و وزارتخانه‌های کار و امور اجتماعی و بهداشت،‌ درمان و آموزش پزشکی تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.

ب.6: بیمه شدگانی که دارای سابقه پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیان‌ آور به تاریخ قبل از تاریخ تصویب این قانون باشند می‌توانند با استفاده از‌مزایای این قانون درخواست بازنشستگی نمایند. در این صورت با احراز شرایط توسط بیمه شده، کارفرمایان مربوطه مکلفند حق بیمه مربوطه و میزان‌ مستمری برقراری را تا احراز شرایط مندرج در تبصره (2) همچنین چهاردرصد (4%) میزان مستمری برقراری نسبت به سنوات قبل از تصویب این قانون‌ را یکجا به سازمان تامین اجتماعی پرداخت نمایند.

تبصره 3 (الحاقی 1371/12/16)
بیمه ‌شدگانی که دارای 35 سال تمام سابقه پرداخت حق بیمه باشند می‌‌توانند بدون در نظر گرفتن شرط سنی مقرر در قانون تقاضای بازنشستگی‌ نمایند.

تبصره 4 (الحاقی 1376/07/01)
زنان کارگر با داشتن 20 سال سابقه کار و 42 سال سن به شرط پرداخت حق بیمه با 20 روز حقوق می‌توانند بازنشسته شوند.

2. بر اساس جدیدترین مصوبه مجلس حداکثر سال‌های خدمت برای مردان ۳۵ سال و برای زنان ۳۰ سال و همچنین حداکثر سن بازنشستگی تامین اجتماعی برای آقایان ۶۲ سال و برای خانم‌ها ۵۵ سالگی است.

3. طبق جدیدترین مصوبه مجلس بیمه پردازانی که ۲۸ تا ۳۰ سال سابقه خدمت دارند به سنوات اشتغال آن‌ها برای بازنشستگی اضافه نمی‌شود. بیمه پردازانی که ۲۵ تا ۲۸ سال سابقه خدمت دارند به سنوات اشتغال آنان به ازای هر سال تا زمان بازنشستگی دو ماه اضافه می‌شود.

نحوه محاسبه مستمری بازنشستگی

برای محاسبه مبلغ بازنشستگی تامین اجتماعی، سازمان مربوطه به میانگین دو سال آخر حقوق مشمول بیمه شخص که بر اساس آن حق بیمه را پرداخت نموده است نگاه کرده و آن را ملاک می‌داند. حال منظور از حقوق مشمول بیمه در واقع حقوق ناخالص منهای آیتم‌های معاف از بیمه مانند حق اولاد و ماموریت می‌باشد.

نکته مهم

اگر سال‌های کارکرد شخص کمتر یا بیشتر از 30 سال باشد به همان نسبت کارکرد، حقوق پرداخت می‌گردد. به عنوان مثال چنانچه میانگین حقوق دو سال آخر شخصی به طور ماهانه 150,000,000 ریال باشد و 35 سال سابقه بیمه پردازی داشته باشد، حقوق بازنشستگی وی به صورت زیر محاسبه می‌شود :

150,000,000 ÷ 30 = 5,000,000
5,000,000 × 35 = 175,000,000

مشاوره بازنشستگی تامین اجتماعی

در این مقاله درباره بازنشستگی تامین اجتماعی، دلایل، شرایط و نحوه محاسبه مستمری بازنشستگی صحبت کردیم. چنانچه در خصوص بازنشستگی و قوانین آن برایتان ابهامی وجود دارد یا مشکلی در این خصوص برایتان پیش آمده، می‌توانید از صفحه مشاوره بیمه و کار محاسبان، برای دریافت مشاوره اقدام کنید یا با شماره 0314020 تماس بگیرید.