ماده 132 قانون مالیات های مستقیم؛ متن و تفسیر ماده

ماده 132 قانون مالیات های مستقیم، چراغ راهی برای بهره‌مندی از معافیت‌های مالیاتی و چرخ محرک توسعه اقتصادی است. این ماده با در بر گرفتن طیف گسترده‌ای از فعالان اقتصادی با توجه به نوع فعالیت و محل جغرافیایی، تسهیلات مالیاتی چشم‌گیری به آن‌ها اعطا می‌کند. در این مقاله از محاسبان به بررسی جامع ماده 132 قانون مالیات های مستقیم می‌پردازیم.

متن ماده ۱۳۲ قانون مالیات های مستقیم

درآمد ابرازی ناشی از فعالیت‌های ‌تولیدی و معدنی اشخاص حقوقی غیردولتی در واحدهای تولیدی یا معدنی که از تاریخ اجرای این ماده از طرف‌ وزارتخانه‌های ذی‌ربط برای آن‌ها پروانه بهره‌برداری صادر یا قرارداد استخراج و فروش منعقد می‌شود و همچنین درآمدهای خدماتی بیمارستان‌ها، هتل‌ها و مراکز اقامتی گردشگری اشخاص یاد شده که از تاریخ مذکور از طرف مراجع قانونی ذی‌ربط برای آن‌ها پروانه بهره‌برداری یا مجوز صادر می‌شود، از تاریخ شروع بهره‌برداری یا استخراج یا فعالیت به مدت پنج‌ سال و در مناطق کمتر توسعه‌یافته به مدت ده‌ سال با نرخ صفر مشمول مالیات است.

دستورالعمل ماده 132 قانون مالیات های مستقیم

دستورالعمل این ماده به منظور تشویق سرمایه‌گذاری و توسعه اقتصادی، معافیت‌های مالیاتی را برای واحدهای تولیدی، معدنی، خدماتی و برخی فعالیت‌های خاص مانند پروژه‌های دانش‌بنیان، بیمارستان‌ها، هتل‌ها و مراکز اقامتی گردشگری پیش‌بینی کرده است. این دستورالعمل اجرایی که مطابق با آخرین اصلاحات تنظیم شده، شرایط، ضوابط و ضروریات بهره‌مندی از این معافیت‌ها را به طور دقیق مشخص می‌کند.

تفسیر ماده 132 قانون مالیات های مستقیم

تمرکز اصلی ماده ۱۳۲ قانون مالیاتهای مستقیم بر روی معافیت مالیاتی اشخاص است. در ابتدای این ماده قانون‌گذار به “درآمد ابرازی اشخاص حقوقی غیردولتی در واحدهای تولیدی و معدنی” اشاره کرده است. بدین صورت فقط درآمد ابرازی مودی مشمول معافیت بوده و درآمدهای کتمان شده مشمول مالیات با نرخ صفر نخواهد شد. 

در عبارت دوم به اشخاص حقوقی غیردولتی، یکی از شروط اصلی ماده قانونی اشاره شده است. در نتیجه همهٔ اشخاص حقیقی و حقوقی که ۵۰% سهام آن‌ها یا بیشتر متعلق به دولت باشد، مشمول مالیات با نرخ صفر نمی‌شوند.

در ادامه ماده 132 قانون مالیات های مستقیم، قانون‌گذار به درآمدهای خدماتی بیمارستان‌ها، هتل‌ها و مراکز اقامتی و گردشگری اشخاص اشاره کرده است. این مراکز زمانی مشمول معافیت این ماده خواهند بود که متعلق به اشخاص حقوقی غیردولتی باشند.

شرایط معافیت ماده 132 قانون مالیات های مستقیم

شرط برخورداری از نرخ صفر مالیاتی و هر‌گونه معافیت یا مشوق مالیاتی در ماده 132 قانون مالیات های مستقیم به شرح زیر عبارت است از:

• تسلیم اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرv
• ارائه دفاتر قانونی و اسناد و مدارک حسابداری مانند حساب‌های سود و زیان و ترازنامه در مهلت مقرر

بند الف ماده 132 قانون مالیات های مستقیم

در بند «الف» ماده 132 قانون مالیات های مستقیم، قانون‌گذار استفاده از نرخ صفر مالیاتی را برای برخی از فعالیت‌های اقتصادی پیش‌بینی کرده است.

منظور از نرخ صفر مالیاتی روشی است که در آن مودی مکلف به انجام تکالیف مالیاتی مانند ارائه اظهارنامه مالیاتی، اسناد و مدارک حسابداری و دفاتر قانونی در مدت زمان مشخص شده به سازمان امور مالیاتی است.

در این روش، سازمان امور مالیاتی مکلف است اظهارنامه و مدارک ارائه‌شده را بررسی کرده و درآمد مشمول مالیات مودی را تعیین کند. پس از محاسبه، مالیات متعلق با نرخ صفر اعمال می‌شود.

بند ب ماده 132 قانون مالیات های مستقیم 

در صورتی که بنگاه اقتصادی در سال جدید، ۵۰ درصد نیروهای سال قبل خود، استخدام جدید داشته باشد، امکان افزایش زمان استفاده از مالیات با نرخ صفر برای آن‌ها در نظر گرفته می‌شود.

به عبارتی دیگر چنانچه بنگاه اقتصادی در دوران معافیت بیش از ۵۰ نفر نیرو داشته باشد و هر سال حداقل ۵۰ درصد نیرو اضافه کند (با تأیید اداره کار و همچنین ارائه اسناد مثبته)، به ازای هر سال افزایش یک سال به مدت معافیت اضافه می‌شود.

بند پ ماده 132 قانون مالیات های مستقیم

بند پ به افزایش مدت استفاده از معافیت ماده 132 قانون مالیات های مستقیم اشاره دارد. به اینصورت که دوره برخورداری محاسبه مالیات با نرخ صفر برای واحدهای اقتصادی مذکور موضوع این ماده واقع در شهرک‌های صنعتی یا مناطق ویژه اقتصادی به مدت دو سال و در صورت استقرار شهرک‌های صنعتی یا مناطق ویژه اقتصادی در مناطق کمتر توسعه‌یافته، به مدت سه‌سال افزایش می‌یابد.

بند ث ماده 132 قانون مالیات های مستقیم

به منظور تشویق و افزایش سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی در واحدهای موضوع این ماده علاوه بر دوره حمایت از طریق مالیات با نرخ صفر حسب مورد، سرمایه‌گذاری در مناطق کمترتوسعه‌یافته و سایر مناطق به شرح زیر مورد حمایت قرار می‌گیرد:

1- در مناطق کمترتوسعه‌ یافته

مالیات سال‌های بعد از دوره محاسبه مالیات با نرخ صفر مذکور در صدر این ماده تا زمانی که جمع درآمد مشمول مالیات واحد به دو برابر سرمایه ثبت و پرداخت‌شده برسد، با نرخ صفر محاسبه می‌شود و بعد از آن، مالیات متعلقه با نرخ‌های مقرر در ماده ‌(105) این قانون و تبصره‌های آن محاسبه و دریافت می‌شود.

2- در سایر مناطق

پنجاه ­درصد (50%) مالیات سال‌های بعد از دوره محاسبه مالیات مذکور در صدر این ماده با نرخ صفر و پنجاه‌ درصد (50%) باقی‌مانده با نرخ‌های مقرر در ماده‌ (105) قانون مالیات‌های مستقیم و تبصره‌های آن محاسبه و دریافت می‌شود. این حکم تا زمانی که جمع درآمد مشمول مالیات واحد، معادل سرمایه ثبت و پرداخت‌شده شود، ادامه می­ یابد و بعد از آن، صددرصد (100%) مالیات متعلقه با نرخ‌های مقرر در ماده‌ (105) این قانون و تبصره‌های آن محاسبه و دریافت می‌شود.

درآمد حمل و نقل اشخاص حقوقی غیردولتی، از مشوق مالیاتی جزءهای (1) و (2) این بند برخوردار هستند. اشخاص حقوقی غیردولتی موضوع این ماده که قبل از این اصلاحیه تأسیس شده‌اند، درصورت سرمایه‌گذاری مجدد از مشوق این ماده می‌توانند استفاده کنند.

هرگونه سرمایه‌گذاری که با مجوز مراجع قانونی ذی‌ربط به‌ منظور تأسیس، توسعه، بازسازی و نوسازی واحدهای مذکور برای ایجاد دارایی‌های ثابت به‌استثنای زمین هزینه می‌شود، مشمول حکم این بند است.

محدوده جغرافیایی مشمول نرخ صفر مالیاتی

نرخ صفر مالیاتی و مشوق‌های موضوع این ماده شامل درآمد واحدهای تولیدی و معدنی مستقر در شعاع یکصد و بیست کیلومتری مرکز استان تهران و پنجاه کیلومتری مرکز استان اصفهان و سی کیلومتری مراکز سایر استان‌ها و شهرهای دارای بیش از سیصد هزار نفر جمعیت براساس آخرین سرشماری نفوس و مسکن نمی‌شود.

همچنین مالیات واحدهای تولیدی و معدنی مستقر در کلیهٔ مناطق ویژه اقتصادی و شهرک‌های صنعتی به استثنای مناطق ویژه اقتصادی و شهرک‌های مستقر در شعاع یکصد و بیست کیلومتری مرکز استان تهران، با نرخ صفر محاسبه می‌شود و از مشوق‌های مالیاتی موضوع این ماده برخوردار است. 

فهرست مناطق کمتر توسعه‌یافته شامل استان، شهرستان، بخش و دهستان در سه‌ ماهه اول در هر برنامه پنج‌ ساله، توسط سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور با همکاری وزارت امور اقتصادی و دارایی با لحاظ کردن شاخص‌های نرخ بیکاری و سرمایه‌گذاری در تولید تهیه می‌شود و به‌ تصویب هیأت وزیران می‌رسد.

لیست مناطق کمتر توسعه یافته را می‌توانید از سایت سازمان مالیاتی کشور به نشانی www.intamedia.ir دانلود کنید.

تشریح فاصله در ماده 132 قانون مالیات های مستقیم

به شرکت‌های تولیدی و معدنی که از مرکز استان تهران ۱۲۰ کیلومتر فاصله دارند، نرخ صفر مالیاتی تعلق می‌گیرد. همچنین شرکت‌های تولیدی و معدنی که از مرکز استان اصفهان بیش از ۵۰ کیلومتر فاصله دارند، باز هم مشمول نرخ صفر مالیاتی هستند.

شرکت تولیدی و معدنی که فاصله آن از مرکز سایر استان‌ها بیش از ۳۰ کیلومتر است، باز هم در این حالت مشمول نرخ صفر مالیاتی می‌شوند. شرکت تولیدی و معدنی که فاصله آن از مرکز استان تهران کمتر از ۱۲۰ کیلومتر باشد، اما در شهرک صنعتی یا منطقه ویژه اقتصادی قرار دارد، مشمول نرخ صفر نمی‌شوند.

شرکت تولیدی و معدنی که فاصله آن از مرکز اصفهان کمتر از ۵۰ کیلومتر باشد، اما در شهرک صنعتی یا منطقه ویژه اقتصادی قرار گرفته باشد، مشمول نرخ صفر است، برخلاف استان تهران.

شرکت تولیدی و معدنی که در فاصله کمتر از ۳۰ کیلومتر سایر مراکز استان‌ها قرار دارد، اما در شهرک صنعتی یا منطقه ویژه اقتصادی قرار گرفته باشد، مشمول نرخ صفر مالیاتی است.

بند ر ماده 132 قانون مالیات های مستقیم

کلیه تأ‌سیسات ایرانگردی و جهانگردی که قبل از اجرای این‌ماده پروانه بهره‌برداری از مراجع قانونی ذی‌ربط أ‌خذ کرده باشند تا مدت شش‌ سال پس از تاریخ لازم‌الاجراشدن این ماده از پرداخت پنجاه‌ درصد (۵۰٪) مالیات بر درآمد ابرازی معاف هستند. حکم این بند نسبت به درآمد حاصل از اعزام گردشگر به خارج از کشور مجری نیست.

بند ز ماده 132 قانون مالیات های مستقیم

صد درصد (٪۱۰۰) درآمد ابرازی دفاتر گردشگری و زیارتی دارای مجوز از مراجع قانونی ذی‌ربط که از محل جذب گردشگران خارجی یا اعزام زائر به عربستان، عراق و سوریه کسب شده باشد، با نرخ صفر مالیاتی مشمول مالیات است. 

بند س ماده 132 قانون مالیات های مستقیم

معادل هزینه­‌های تحقیقاتی و پژوهشی اشخاص حقوقی خصوصی و تعاونی در واحدهای تولیدی و صنعتی دارای پروانه بهره‌برداری از وزارتخانه‌های ذی‌ربط که در قالب قرارداد منعقده با دانشگاه‌ها یا مراکز پژوهشی و آموزش عالی دارای مجوز قطعی از وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که در چارچوب نقشه جامع علمی کشور انجام می‌­شود، مشروط بر اینکه گزارش پیشرفت سالانه آن به‌تصویب شورای پژوهشی دانشگاه‌ها و یا مراکز تحقیقاتی مربوطه برسد و ناخالص درآمد ابرازی حاصل از فعالیت‌های تولیدی و معدنی آن‌ها کمتر از پنج ‌میلیارد (۵,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰) ریال نباشد، حداکثر به میزان ده‌ درصد (۱۰٪) مالیات ابرازی سال انجام هزینه مذکور بخشوده می‌شود.

دستورالعمل اجرائی این بند با پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور به‌تصویب وزرای امور اقتصادی و دارایی، صنعت، معدن و تجارت، علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌رسد.

تبصره ۱- کلیه معافیت­های مالیاتی و محاسبه با نرخ صفر مالیاتی مازاد بر قوانین موجود مذکور در این ماده از ابتدای سال ۱۳۹۵ اجراء می‌شود.

تبصره ‌۲- آیین‌نامه اجرائی موضوع این ماده و بندهای آن حداکثر ظرف مدت شش‌ماه پس از ابلاغ قانون توسط وزارتخانه­‌های امور اقتصادی و دارایی و صنعت، معدن و تجارت با همکاری سازمان امور مالیاتی کشور تهیه می‌شود و به‌ تصویب هیأت‌وزیران می‌رسد.

تفاوت نرخ صفر مالیاتی و معافیت مالیاتی

نرخ صفر مالیاتی به معنی عدم اعمال هیچگونه مالیات بر روی درآمد یا محصولات خاصی است که توسط عامل اقتصادی تولید یا عرضه می‌شوند. به عبارت دیگر در این حالت، مالیاتی از درآمد یا محصولات مورد نظر کسر نمی‌شود و عامل اقتصادی به صورت کامل و بدون کسر هیچ‌گونه مالیاتی، پول خود را دریافت می‌کند.

اما معافیت مالیاتی به معنی این است که بخشی از درآمد عامل اقتصادی از مالیات معاف خواهد بود. در این حالت، عامل اقتصادی باید برای بقیه درآمدهای خود مالیات پرداخت کند، اما برای بخشی از درآمدش که معافیت دارد، مالیات پرداخت نمی‌کند.

جمع‌بندی

در نهایت، ماده 132 قانون مالیات های مستقیم یکی از مهم‌ترین ابزارهای تشویقی برای سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی در ایران است. این ماده با ارائه معافیت‌های مالیاتی برای واحدهای تولیدی، معدنی، خدماتی و پروژه‌های دانش‌بنیان، نقش مهمی در توسعه اقتصادی ایفا می‌کند. با این حال، بهره‌مندی از این معافیت‌ها نیازمند رعایت دقیق شرایط قانونی، از جمله تسلیم به‌موقع اظهارنامه و ارائه اسناد معتبر است.

سوالات متداول