میثاق های حسابداری چیست و انواع آن کدام است؟

میثاق های حسابداری به مجموعه‌ای از اصول و رویه‌ها اشاره دارد که در فرایند حسابداری مورد استفاده قرار می‌گیرند. این میثاق‌ها به نوعی راهنمایی هستند که به حسابداران کمک می‌کند تا در مواجهه با عدم قطعیت‌ها و پیچیدگی‌های حسابداری، اطلاعات مالی دقیق و قابل اعتمادی ارائه دهند. اگرچه میثاق‌ها الزام قانونی ندارند، اما به دلیل تجربه و تاریخچه طولانی در حسابداری به عنوان استانداردهای غیررسمی شناخته می‌شوند.

فهرست مطالب

منظور از میثاق‌های حسابداری چیست؟

میثاق‌های حسابداری یا اصول محدودکننده حسابداری، نحوه اجرای اصول پذیرفته‌شده حسابداری، استانداردهای حسابداری، مفروضات حسابداری و روش‌های حسابداری را تحت تأثیر قرار می‌دهند. در واقع این میثاق‌ها اجرای اصول و مفروضات حسابداری را در چارچوب مشخصی محدود می‌کنند. این میثاق‌ها به عنوان رهنمودهایی عمل می‌کنند که حسابداران را در تصمیم‌گیری‌های مالی هدایت می‌کنند و باعث می‌شوند فرآیند تهیه گزارش‌های مالی همواره با چارچوبی قابل اعتماد و منسجم دنبال شود.

انواع میثاق های حسابداری (میثاق های چهارگانه حسابداری)

فزونی منافع بر مخارج
محافظه کاری
خصوصیات صنعت
اهمیت

1. فزونی منافع بر مخارج

بر اساس این اصل، اگر هزینه‌های مربوط به جمع‌آوری و پردازش اطلاعات حسابداری بیشتر از منافع ناشی از آن‌ها باشد، تهیه و گزارش این اطلاعات به صرفه نخواهد بود. به عبارت دیگر، پیش از اجرای هر فرایند حسابداری، باید به‌طور دقیق منافع و هزینه‌های مرتبط با آن بررسی شود و تنها زمانی اقدام به جمع‌آوری و ارائه این اطلاعات کرد که ارزش و سود حاصل از آن‌ها نسبت به هزینه‌های انجام‌شده، بیشتر باشد. این اصل بر اهمیت ارزیابی اقتصادی در تصمیم‌گیری‌های حسابداری تأکید دارد و به مدیریت کمک می‌کند تا منابع خود را به‌طور بهینه تخصیص دهد.

2. محافظه کاری

واحدهای تجاری باید از روش‌هایی استفاده کنند که درآمدها و دارایی‌ها را به‌طور واقع‌گرایانه و دقیق نشان دهند و از نمایش غیر واقعی مقادیر خودداری کنند. به عبارت ساده‌تر، این اصل از میثاق‌های حسابداری تأکید دارد که در شرایط ابهام و پیش‌بینی‌ها، باید با احتیاط و محافظه‌کاری عمل کرد. بدین ترتیب، درآمدها باید با احتیاط بیشتری ثبت شوند و کمتر از مقدار واقعی برآورد شوند، در حالی که هزینه‌ها و بدهی‌ها باید بیشتر از میزان مورد انتظار در نظر گرفته شوند.

هدف از این رویکرد این است که اثرات اصلی در ثبت‌های حسابداری بر هزینه‌ها تمرکز یابد و از ارائه سودهای غیرواقعی جلوگیری شود. به‌عبارت دیگر، باید دقت بیشتری در ثبت درآمدها و هزینه‌ها به‌کار گرفته شود و در شرایط عدم اطمینان، درآمدها با احتیاط بیشتری ثبت شوند تا واقعیت مالی شرکت به‌طور دقیق‌تری منعکس شود.

3. خصوصیات صنعت

در صنایع مختلف، به دلیل ویژگی‌ها و شرایط منحصر به فرد هر صنعت، ممکن است نیاز به تغییر یا تنظیم روش‌های حسابداری وجود داشته باشد یا استفاده از روش‌های جدید ضروری باشد. این تغییرات باید به‌گونه‌ای انجام شوند که اثبات کنند روش‌های جدید یا اصلاح‌شده، اطلاعات دقیق‌تر و مفیدتری نسبت به روش‌های استاندارد ارائه می‌دهند یا برای جلوگیری از تحلیل‌های نادرست ضروری هستند.

از آنجایی که هر صنعت ویژگی‌های خاص خود را دارد که با صنایع دیگر متفاوت است، برای اطمینان از دقت و کاربردی بودن گزارش‌های مالی، باید روش‌های حسابداری متناسب با آن صنعت به کار گرفته شود. به عبارت دیگر، این اصول و روش‌های خاص فقط برای صنایع خاص معتبر هستند و به کارگیری آن‌ها در صنایع دیگر می‌تواند به ارائه اطلاعات غیر قابل اعتماد منجر شود. بنابراین، ویژگی‌های خاص هر صنعت است که نیاز به استثناء در اصول حسابداری را توجیه می‌کند.

4. اهمیت

واحدهای اقتصادی مجازند برای اقلامی که از نظر ارزش، با توجه به وضعیت کلی، محیط و عملکرد واحد، ناچیز و کم اهمیت هستند، از استفاده از روش‌های پیچیده اجتناب کنند و به جای آن از روش‌های ساده‌تر و عملی‌تر استفاده کنند. بر اساس این میثاق، اقلامی که از نظر مالی و محیطی برای یک واحد اقتصادی کم‌اهمیت به شمار می‌آیند، می‌توانند از اصول دقیق حسابداری معاف شوند.

این بدان معناست که لازم نیست برای این اقلام، تمامی روش‌های حسابداری پیچیده و دقیق را به‌کار برد، بلکه می‌توان از روش‌های ساده‌تر که هزینه و زمان کمتری صرف می‌کنند، استفاده کرد. با این حال، این اصل به این معنی نیست که اقلام کم‌ارزش باید به کلی نادیده گرفته شوند؛ بلکه به طور مثال، برای چنین اقلامی می‌توان از محاسبه استهلاک‌های طولانی‌مدت صرف‌نظر کرده و آن‌ها را به‌طور مستقیم به هزینه‌ها منظور کرد.

مزایا میثاق های حسابداری

میثاق‌های حسابداری به تسهیل مقایسه‌پذیری اطلاعات مالی سازمان‌ها و کاهش ابهام در تحلیل‌های مالی کمک می‌کنند. این اصول به ذینفعان مختلف این امکان را می‌دهند که اطلاعات مالی را به‌طور یکنواخت و روشن بررسی و تحلیل کنند. با استفاده از این میثاق‌ها، سازمان‌ها قادر به ارزیابی دقیق‌تر عملکرد مالی خود و اتخاذ تصمیمات مدیریتی هوشمندانه‌تر می‌شوند. علاوه بر این، این اصول به‌طور معمول توسط نهادهای حرفه‌ای و کمیته‌های تخصصی تنظیم و بازبینی می‌شوند تا همواره با تحولات مالی و تغییرات قانونی به‌روز بمانند. به‌طور کلی، میثاق‌های حسابداری به ایجاد یک سیستم منسجم و استاندارد برای گزارش‌گری مالی کمک می‌کنند و فرآیندهای تحلیلی و مدیریتی را تسهیل می‌نمایند.

کلام آخر

میثاق‌های حسابداری به‌عنوان چارچوب‌هایی استاندارد و کاربردی، دقت، شفافیت و مقایسه‌پذیری گزارش‌های مالی را افزایش می‌دهند. این اصول با رویکردی محافظه‌کارانه، به تصمیم‌گیری‌های مالی دقیق‌تر کمک کرده و متناسب با ویژگی‌های هر صنعت، راهکارهایی را برای بهبود کارایی و کاهش هزینه‌های حسابداری ارائه می‌دهند. به‌روزرسانی‌های دوره‌ای این میثاق‌ها تضمین می‌کند که گزارش‌های مالی همواره معتبر و قابل‌اعتماد باقی بمانند.