انواع مشوق های مالیاتی + شرایط استفاده

یکی از راهکارهای سازمان امور مالیاتی برای ترغیب مودیان به پرداخت به موقع مالیات، ارائه مشوق های مالیاتی است. این مشوق‌ها شامل بخشودگی جرائم مالیاتی و تخفیف در میزان مالیات پرداختی می‌شوند، تعهدات مالی مودیان را کاهش می‌دهند و نظم مالی را در جامعه تقویت می‌کنند. در این مقاله، با انواع مشوق های مالیاتی و شرایط استفاده از آن‌ها بیشتر آشنا خواهید شد.

مشوق های مالیاتی چیست؟

مطابق با قانون مالیاتهای مستقیم، اشخاص و صاحبان کسب‌وکارهایی که حداقل سه سال متوالی مالیات خود را به‌موقع تسویه کنند و به تعهدات مالی خود پایبند باشند، مشمول دریافت مشوق های مالیاتی می‌شوند. این تسهیلات به‌عنوان پاداشی برای خوش‌حسابی طراحی شده‌اند تا افراد و کسب‌وکارها را به رعایت دقیق مهلت‌های قانونی تشویق کنند.

مشوق‌ های مالیاتی به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟

مشوق های مالیاتی به شرکت‌ها یا اشخاص خاصی محدود نمی‌شوند. مطابق با قانون مالیات‌های مستقیم، تمامی مودیان اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی که مکلف به پرداخت مالیات هستند، در صورت رعایت شرایط مشخص، می‌توانند از این تسهیلات بهره‌مند شوند. برخلاف معافیت های مالیاتی که معمولاً به کالاها، خدمات یا شرکت‌های خاصی اختصاص دارند، مشوق‌های مالیاتی برای همهٔ مودیان واجد شرایط قابل استفاده است.

انواع مشوق های مالیاتی

مشوق های مالیاتی در قالب‌های مختلفی به مودیان تعلق می‌گیرد و هر‌کدام شرایط خاص خود را دارند؛ در ادامه مهم‌ترین این مشوق‌ها را توضیح می‌دهیم.

تخفیفات مالیاتی (جایزه خوش حسابی)

یکی از رایج‌ترین مشوق های مالیاتی، جایزهٔ خوش‌حسابی (تخفیفات مالیاتی) است. بر‌اساس ماده ۱۸۹ قانون مالیات‌های مستقیم، مودیانی که شرایط زیر را رعایت کنند، مشمول این جایزه خواهند شد.

• نگهداری دفاتر قانونی (ترازنامه، حساب سود و زیان، و سایر مدارک) به‌مدت حداقل سه سال متوالی.
• تأیید مدارک ارائه‌شده توسط سازمان امور مالیاتی.
• پرداخت به‌موقع مالیات بدون مراجعه به هیأت‌های حل اختلاف مالیاتی.

در این صورت، مودی معادل ۵ درصد اصل مالیات سه سال را به‌عنوان جایزهٔ خوش‌حسابی دریافت می‌کند. این مبلغ می‌تواند به‌صورت نقدی از محل وصولی‌های جاری پرداخت شود یا در حساب مالیاتی او برای سنوات بعدی منظور شود.

تشویقات مالیاتی

طبق ماده ۱۹۰ قانون مالیات‌های مستقیم، اگر مودی مالیات خود را پیش از سررسید مقرر پرداخت کند، معادل ۴ درصد از مالیات پرداختی، برای پرداخت به‌موقع از بدهی مالیاتی او کسر خواهد شد. در مقابل، اگر پرداخت مالیات بیش از چهار ماه پس از مهلت قانونی انجام شود، مودی مشمول جریمه‌ای معادل ۱۰ درصد مالیات پرداخت نشده خواهد شد. این مشوق‌ها مودیان را به پرداخت به موقع مالیات ترغیب کرده و از جریمه‌های سنگین جلوگیری می‌کنند.

تخفیف جرایم مالیاتی

علاوه بر پاداش خوش‌حسابی، تخفیف در جرایم مالیاتی هم یکی از انواع مشوق‌ها به شمار می‌آید. بر‌اساس ماده ۱۹۰ قانون مالیات‌های مستقیم، در صورت تأخیر در پرداخت مالیات، جریمه‌ای معادل ۲.۵ درصد مالیات پرداخت نشده به ازای هر ماه تأخیر در نظر گرفته می‌شود. با این حال، اگر مودی بدهی مالیاتی خود را به صورت اقساطی و در مهلت تعیین شده پرداخت کند، امکان برخورداری از بخشودگی تا نیمی از جریمه برای او فراهم خواهد شد.

شرایط استفاده از مشوق های مالیاتی

برای اینکه اشخاص حقیقی و حقوقی بتوانند از مشوق های مالیاتی و کاهش مالیات پرداختی استفاده کنند، باید شرایط مندرج در قانون مالیات‌های مستقیم را رعایت کنند. این شرایط بسته به نوع مشوق و مالیات متفاوت است و در ادامه شرح داده می‌شود:

۱. قبولی اظهارنامه و دفاتر به مدت ۳ سال متوالی: براساس ماده ۱۸۹ قانون مالیات های مستقیم، مودیان باید به مدت حداقل سه سال متوالی دفاتر قانونی، ترازنامه، حساب سود و زیان، گواهی ارزش افزوده و سایر مدارک مالیاتی خود را به سازمان امور مالیاتی ارائه دهند. این مدارک پس از بررسی در صورت تأیید، مبنای استفاده از مشوق‌ها قرار می‌گیرند.

۲. پرداخت مالیات بدون مراجعه به هیات‌‌های حل اختلاف مالیاتی: یکی دیگر از شروط ماده ۱۸۹ این است که مودیان طی سه سال متوالی، مالیات خود را بدون نیاز به مراجعه به هیأت‌های حل اختلاف مالیاتی پرداخت کرده باشند.

۳. رسیدگی در سال تسلیم اظهارنامه: طبق ماده ۱۹۰ قانون مالیات‌های مستقیم، مودیانی که مالیات بر درآمد یا سایر انواع مالیات‌ها را پیش از مهلت قانونی تسویه کنند، پاداش پرداخت زودهنگام دریافت به آن‌ها تعلق می‌گیرد.

۴. پرداخت منظم مالیات: بر‌اساس بند ماده ۱۹۰ قانون مالیات‌های مستقیم، در صورتی‌که مودیان اصل مالیات یا جرائم خود را به صورت اقساطی و در مهلت تعیین شده پرداخت کنند، نیمی از جریمه‌ها به عنوان مشوق مالیاتی بخشیده می‌شوند و مودی از پرداخت آن‌ها معاف خواهد بود.

قانون مشوق های مالیاتی

مشوق‌های مالیاتی مانند سایر طرح‌های قانونی، تابع قوانین و شرایط خاصی هستند. ماده‌های ۱۸۹ و ۱۹۰ قانون مالیات‌های مستقیم به شرایط کلی بهره‌مندی از این مشوق‌ها اشاره دارند و ضوابط لازم برای استفاده از این مزایا را مشخص کرده‌اند.

ماده 189- اشخاص حقوقی و همچنین اشخاص حقیقی چنانچه طی سه‌ سال متوالی ترازنامه و حساب سود و زیان‌ و دفاتر و مدارک آنان مورد قبول قرار گرفته باشد و مالیات هر سال را در سال تسلیم اظهارنامه بدون مراجعه به هیات‌های حل اختلاف مالیاتی پرداخت کرده باشند معادل پنج درصد (5%) اصل مالیات سه سال مذکور علاوه بر استفاده‌ از مزایای مقرر در ماده‌ (190) این قانون به عنوان جایزه خوش‌حسابی از محل وصولی‌های جاری پرداخت یا در حساب سنوات بعد آنان منظور خواهد‌شد.

ماده 190- علی‌الحساب پرداختی بابت مالیات عملکرد هر سال مالی قبل از سررسید مقرر در این قانون برای پرداخت مالیات عملکرد موجب تعلق جایزه‌ای‌ معادل یک درصد (1%) مبلغ پرداختی به ازای هر ماه تا سررسید مقرر خواهد بود که از مالیات متعلق همان عملکرد کسر خواهد شد. پرداخت مالیات‌ پس از آن موعد موجب تعلق جریمه‌ای معادل دو و نیم درصد (%2/5) مالیات به ازای هر ماه خواهد بود.

‌مبدأ احتساب جریمه در مورد مودیانی که مکلف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی هستند نسبت به مبلغ مندرج در اظهارنامه از تاریخ انقضای مهلت تسلیم ‌آن و نسبت به مابه‌الاختلاف از تاریخ مطالبه و در مورد مودیانی که از تسلیم اظهارنامه خودداری نموده یا اصولا مکلف به تسلیم اظهارنامه نیستند،‌ تاریخ انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه یا سررسید پرداخت مالیات حسب مورد می‌باشد.

تبصره ‌1- مودیانی که به تکالیف قانونی خود راجع به تسلیم به موقع اظهارنامه یا ترازنامه و حساب سود و زیان و پرداخت یا ترتیب دادن پرداخت‌ مالیات طبق اظهارنامه یا ترازنامه و حساب سود و زیان و حسب مورد ارائه به موقع دفاتر و اسناد و مدارک خود اقدام نموده‌اند در موارد مذکور در ماده‌ (239) این قانون، هرگاه برگ تشخیص مالیاتی صادره را قبول یا با اداره امور مالیاتی توافق نمایند و نسبت به پرداخت مالیات متعلقه یا ترتیب دادن ‌پرداخت آن اقدام کنند از هشتاد درصد (80%) جرایم مقرر در این قانون معاف خواهند بود.

همچنین، در صورتی‌که این­گونه مودیان ظرف یک ماه از ‌تاریخ ابلاغ برگ قطعی مالیات نسبت به پرداخت یا ترتیب دادن پرداخت آن اقدام نمایند از چهل درصد (40%) جرایم متعلقه مقرر در این قانون معاف‌ خواهند بود.

تبصره ‌2- چنانچه فاصله تاریخ وصول اعتراض مودی نسبت به برگ تشخیص مالیات تا تاریخ قطعی‌شدن مالیات از یک سال تجاوز نماید، جریمه دو ‌و نیم درصد (%2/5) در ماه موضوع این ماده نسبت به مدت زمان بیش از یک سال مذکور تا تاریخ ابلاغ برگ قطعی مالیات قابل مطالبه از مودی نخواهد‌ بود. سازمان امور مالیاتی کشور مکلف است ترتیباتی اتخاذ نماید که رسیدگی و قطعیت یافتن مالیات مودیان حداکثر تا یک سال پس از تاریخ تسلیم ‌اعتراض آنان صورت پذیرد.

تفاوت مشوق مالیاتی با معافیت مالیاتی

مشوق های مالیاتی و معافیت‌های مالیاتی دو مفهوم متفاوت در قانون مالیات‌های مستقیم هستند. معافیت مالیاتی، بر‌اساس ماده‌های ۱۳۲ تا ۱۴۶ قانون مالیات‌های مستقیم، به فعالیت‌ها یا مناطق خاصی مانند کشاورزی، صیادی و برخی صنایع منتخب اختصاص دارد و برای همهٔ مودیان قابل اعمال نیستند. در مقابل مشوق های مالیاتی برای همهٔ اشخاص حقیقی و حقوقی که شرایط مشخصی را رعایت کنند، قابل استفاده است و محدودیت خاصی برای بهره‌مندی از آن‌ها وجود ندارد. 

جمع‌بندی

در این مقاله از محاسبان بررسی کردیم که مشوق های مالیاتی روش مؤثری برای تشویق مودیان به پرداخت به‌موقع مالیات، کاهش فرار مالیاتی و حمایت از رونق اقتصادی است. این تسهیلات که در ماده‌های ۱۸۹ و ۱۹۰ قانون مالیات‌های مستقیم پیش‌بینی شده‌اند، شامل تخفیف مالیاتی، پاداش پرداخت زود هنگام و بخشودگی جرایم مالیاتی می‌شوند. برخلاف معافیت‌های مالیاتی که به فعالیت‌ها یا مناطق خاصی محدود هستند، مشوق های مالیاتی برای همهٔ مودیان واجد شرایط قابل استفاده است. 

سوالات متداول