مالیات مناطق آزاد تجاری؛ معافیت‌ها + Pdf بخشنامه

فعالیت در مناطق آزاد تجاری همیشه با وعده‌های جذابی مثل معافیت مالیاتی طولانی‌ مدت همراه است. اما آیا می‌دانستید این معافیت مالیاتی مشروط است؟ و در صورتی که مقررات مناطق آزاد تجاری را رعایت نکنید، نه تنها از معافیت خبری نیست، بلکه مشمول جریمه‌های سنگین مالیاتی می‌شوید؟ داستان واقعی مالیات مناطق آزاد تجاری پیچیده و پر از نکات مهم است. در این مقاله از محاسبان، تمام نکات کلیدی مربوط به مالیات مناطق آزاد از جمله مالیات عملکرد، ارزش افزوده، حقوق، اجاره و نقل‌وانتقال سهام در این مناطق را بررسی می‌کنیم.

قانون مناطق آزاد تجاری

مالیات مناطق آزاد، تابع مقررات مالیاتی ویژه‌ای است که برای تشویق به سرمایه‌گذاری فعالیت اقتصادی در این مناطق طراحی شده‌اند. ماده ۱۳ قانون، چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری و صنعتی و پایه و اساس این معافیت‌های مالیاتی را تعیین می‌کند. طبق این ماده:

«اشخاص حقیقی و حقوقی فعال در منطقه، نسبت به هر نوع فعالیت اقتصادی در منطقه آزاد از تاریخ بهره‌برداری مندرج در مجوز به مدت ۲۰ سال از پرداخت مالیات بر درآمد و دارایی موضوع قانون مالیات‌های مستقیم معاف خواهند بود».

شرایط استفاده از مزایای معافیت ماده ۱۳ قانون مالیات مناطق آزاد به شرح زیر است:

• فعالیت اقتصادی واقعی در داخل منطقه آزاد
• اخذ مجوز فعالیت از سازمان مناطق آزاد
• تسلیم اظهارنامه مالیاتی و اطلاعات عملکرد مالی در مواعد قانونی
• عدم اجرای فعالیت خارج از محدوده مناطق آزاد

مالیات عملکرد مناطق آزاد

مالیات عملکرد، مالیاتی است که بر درآمد سالانه اشخاص حقیقی و حقوقی اعمال می‌شود. در مناطق آزاد مطابق ماده ۱۳ معافیت مالیاتی مناطق آزاد، این نوع مالیات برای ۲۰ سال نخست فعالیت معاف است.

اما شرط مهم معافیت مالیات مناطق آزاد، داشتن مجوز رسمی فعالیت و تسلیم اظهارنامه مالیاتی در زمان مقرر است. طبق بند «ت» ماده ۱۳۲ قانون مالیات‌های مستقیم، اگر اظهارنامه مالیاتی در مناطق آزاد ارائه نشود، معافیت مالیاتی موضوع ماده ۱۳ قانون چگونگی اداره مناطق آزاد لغو خواهد شد و مودی از مزایای این معافیت برخوردار نخواهد بود. در چنین شرایطی، سازمان امور مالیاتی می‌تواند مالیات عملکرد را بر‌اساس تشخیص علی‌الرأس محاسبه و مطالبه کند که معمولاً منجر به پرداخت مبالغ سنگینی می‌شود.

مالیات ارزش افزوده مناطق آزاد

برای برخورداری مناطق آزاد از معافیت مالیات بر ارزش افزوده، سه شرط هم‌زمان باید برقرار باشد:

1. خارج بودن از نقاط جمعیتی متمرکز: منطقه آزاد نباید در داخل شهرهای پرجمعیت یا محدوده‌های شهری متمرکز واقع شود.
2. داشتن تراز تجاری مثبت: منطقه آزاد باید در تجارت خود تراز تجاری مثبت داشته باشد؛ یعنی صادرات کالا و خدمات آن بیشتر یا مساوی واردات باشد.
3. محصور بودن منطقه به تأ‌یید گمرک: محدودهٔ منطقه آزاد باید به صورت رسمی توسط گمرک جمهوری اسلامی ایران محصور و مشخص شده باشد.

همچنین، کالاها و خدمات داخل خود مناطق آزاد از مالیات ارزش افزوده معاف هستند، اما به محض ورود به قلمرو گمرکی کشور، به آن مالیات بر ارزش افزوده تعلق می‌گیرد. بنابراین، نقل و انتقال کالا به سرزمین اصلی باید مطابق مقررات مالیاتی صورت گرفته و مالیات مربوط پرداخت شود.

معافیت مالیات حقوق در مناطق آزاد تجاری

موضوع مالیات حقوق در مناطق آزاد تجاری از جمله مواردی است که تغییرات زیادی را تجربه کرده است. بر‌اساس تفسیر اولیه ماده ۱۳، حقوق‌بگیران شاغل در مناطق آزاد هم از معافیت مالیاتی برخوردار بودند، اما پس از صدور رأی دیوان عدالت اداری و اصلاح بخشنامه‌های سازمان امور مالیاتی، این معافیت لغو شد. به زبان ساده:

• کارکنان شاغل در واحدهای اقتصادی مناطق آزاد باید مالیات بر حقوق پرداخت کنند.
• کارفرمایان موظف هستند که مالیات حقوق را از حقوق کارکنان کسر و به سازمان امور مالیاتی پرداخت کنند.
• تنها در صورتی که فعالیت کارفرما در محدوده منطقه آزاد و با مجوز رسمی باشد، ممکن است از نرخ صفر مالیاتی بهره‌مند شود، اما این معافیت شامل کارگران یا کارمندان نمی‌شود.

 مالیات خودروهای مناطق آزاد

مالیات خودروهای مناطق آزاد، از دو دیدگاه قابل بررسی هستند: مالیات برای شرکت‌های فعال در منطقه آزاد و مالیات برای اشخاص حقیقی که قصد واردات خودرو به سرزمین اصلی را دارند. می‌توان در چارچوب قانون مالیات‌های مستقیم تعریف کرد:

۱. شرکت‌های دارای مجوز که در مناطق آزاد تجاری – صنعتی به فعالیت‌های اقتصادی مانند واردات خودرو اشتغال دارند، از معافیت مالیات مستقیم بر درآمد ناشی از این فعالیت به مدت ۲۰ سال از تاریخ شروع بهره‌برداری برخوردار هستند. این معافیت شامل مالیات بر ارزش افزوده مبادلات داخل منطقه و صادرات به خارج از کشور هم می‌شود، اما واردات کالا (از جمله خودرو) از این مناطق به سرزمین اصلی مشمول پرداخت مالیات و عوارض است.

۲. برای مالکان شخصی، مهم‌ترین رخداد مالیاتی زمانی است که قصد دارند خودروی خود را از منطقه آزاد به سرزمین اصلی منتقل کرده و پلاک ملی دریافت کنند. در این صورت، طبق مقررات، موظف به پرداخت حقوق ورودی کامل (شامل حقوق گمرکی و سود بازرگانی) و کلیه عوارض و مالیات‌های متعلقه به گمرک هستند. مبنای محاسبه این پرداخت‌ها، ارزش خودرو در زمان ترخیص است که طبق ضوابط گمرکی تعیین می‌شود.

مالیات نقل و انتقال سهام در مناطق آزاد

نقل و انتقال سهام شرکت‌های ثبت‌ شده در مناطق آزاد، تابع قوانین عمومی مالیاتی کشور است و معافیت مالیاتی این مناطق به معنای حذف کامل مالیات نقل و انتقال سهام نیست.

بر‌اساس حق تمبر موضوع ماده ۴۸ قانون مالیات‌های مستقیم، شرکت‌هایی که در مناطق آزاد به ثبت رسیده‌اند و در همان مناطق فعالیت دارند، از پرداخت مالیات نقل و انتقال سهام معاف هستند؛ اما اگر سهام این شرکت‌ها در خارج از محدودهٔ منطقه آزاد معامله شود، مشمول مالیات نقل و انتقال خواهد بود.

مالیات اجاره در مناطق آزاد

در مناطق آزاد، درآمد حاصل از اجاره املاک در صورتی از مالیات بر درآمد و دارایی معاف است که شرایط قانون مالیات مناطق آزاد رعایت شود. به این معنا که اگر مالک یک ملک یا زمین در محدودهٔ منطقه آزاد، آن را از طریق عقود معین (مانند اجاره) در اختیار یک فعال اقتصادی دارای مجوز قرار دهد، درآمد اجاره او مشمول نرخ صفر مالیاتی خواهد بود.

از سوی دیگر، مستأ‌جری که از ملک اجاره‌ شده برای فعالیت‌های اقتصادی مانند تولید، صادرات یا فروش کالا استفاده کند، در صورت داشتن مجوز فعالیت و تسلیم اظهارنامه مالیاتی، از همین معافیت مالیاتی بهره‌مند می‌شود.

بخشنامه معافیت مالیاتی مناطق آزاد

برای درک بهتر موضوع قانون مالیات مناطق آزاد تجاری، بخشنامه معافیت آن را با شما به اشتراک می‌گذاریم:

جمع‌بندی

مالیات مناطق آزاد شامل مالیات عملکرد، ارزش افزوده، حقوق، نقل‌و‌انتقال سهام و اجاره است و معافیت ماده ۱۳ تنها برای فعالان اقتصادی با مجوز و فعالیت واقعی در منطقه اعمال می‌شود. رعایت تسلیم اظهارنامه و قوانین جدید مالیات مناطق آزاد ضروری است. به نظر شما ثبت شرکت در مناطق آزاد بدون فعالیت واقعی، چقدر می‌تواند ریسک مالیاتی ایجاد کند؟ نظرات خود را در کامنت‌ها با ما به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول