غرامت دستمزد ایام بیماری؛ قوانین، شرایط و نحوه دریافت

یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های کارگران و بیمه‌شدگان، حفظ امنیت مالی در زمان بیماری و ناتوانی موقت است. بیماری یا آسیب‌دیدگی، نه‌تنها سلامت جسمی و روانی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه به دلیل عدم توانایی در انجام کار، درآمد فرد را هم به خطر می‌اندازد. سازمان تأمین اجتماعی با ارائه خدمتی به نام غرامت دستمزد ایام بیماری، گامی مؤ‌ثر در جهت حمایت از بیمه‌شدگان برداشته است. در این مقاله از محاسبان، موضوع غرامت دستمزد ایام بیماری تامین اجتماعی را بررسی می‌کنیم.

غرامت دستمزد ایام بیماری چیست؟

غرامت دستمزد ایام بیماری تامین اجتماعی، مبلغی است که سازمان تامین اجتماعی به بیمه‌شدگانی که به دلیل بیماری یا حوادث ناشی از کار، قادر به انجام وظایف خود نیستند، پرداخت می‌کند. این مبلغ با هدف جبران بخشی از دستمزد از دست رفته در دورۀ درمان و استراحت پزشکی انجام می‌شود و برای دریافت آن، ارائه گواهی پزشکی معتبر مبنی بر نیاز به استراحت ضروری است.

انواع غرامت دستمزد عبارت است از:

• غرامت دستمزد ایام بیماری و حوادث برای بیمه‌شدگانی که به دلیل بیماری یا سانحه قادر به کار نیستند. 
• غرامت ایام بارداری ویژۀ زنان شاغلی که در دوران زایمان نیاز به مرخصی دارند. 
• غرامت مرخصی استعلاجی در صورتی‌که فرد به دلایل پزشکی نیاز به استراحت داشته باشد. 
• غرامت ناشی از اخراج غیرقانونی در شرایطی که کارفرما بدون دلیل موجه اقدام به اخراج کارمند کند، ممکن است شامل پرداخت غرامت شود.

زمان پرداخت غرامت دستمزد ایام بیماری

به طور معمول، غرامت دستمزد ایام بیماری تامین اجتماعی از چهارمین روز استراحت پزشکی توسط سازمان تامین اجتماعی پرداخت می‌شود. اما در شرایط زیر، بیمه‌شده از همان روز اول استراحت مشمول دریافت غرامت خواهد بود:

• بیمار بخشی از دوران نقاهت یا تمام آن را در بیمارستان گذرانده باشد.
• در صورتی‌که استراحت فعلی به دنبال بیماری قبلی تجویز شده باشد.
• استراحت بیمه شده به دلیل بیماری حرفه‌ای (ناشی از عوامل شیمیایی، فیزیکی، بیولوژیکی یا ارگونومی در محل کار) باشد.
• در مواردی که طبق مقررات اعمال شده، کارفرما حقوق ۳ روز ابتدایی را به بیمه شده پرداخت کرده باشد.

مبلغ غرامت دستمزد ایام بیماری

مبلغ غرامت دستمزد ایام بیماری تامین اجتماعی بر‌اساس وضعیت خانوادگی و درمانی فرد محاسبه می‌شود. طبق ماده ۶۲ قانون تأمین اجتماعی، برای افراد متأهل یا کسانی که افراد تحت تکفل (مانند فرزند یا والدین) دارند، این غرامت معادل سه‌ چهارم میانگین دستمزد ۹۰ روز آخر قبل از شروع بیماری است. به افراد مجرد، این مبلغ دو‌ سوم میانگین دستمزد ۹۰ روز آخر پرداخت می‌شود. 

اگر بیمه شده با هزینۀ سازمان تأمین اجتماعی بستری شود، در این صورت غرامت دستمزد معادل یک‌ دوم میانگین ۹۰ روز آخر قبل از شروع بیماری محاسبه می‌شود، اما در هرحال کمتر از حداقل حقوق مصوب اداره کار نخواهد بود. 

شرایط لازم برای دریافت غرامت دستمزد ایام بیماری

شرایط دریافت غرامت ایام بیماری تامین اجتماعی به شرح زیر است: 

1. بیمه شده دچار از کار افتادگی کلی نباشد.
2. کارفرما بر‌اساس قوانین و مقررات ملزم به پرداخت حقوق به بیمه‌شده در دوره بیماری نباشد.
3. بیمه‌شده در ایام بیماری از کارفرما حقوق یا دستمزد دریافت نکرده باشد.
4. استراحت پزشکی بیمه‌شده توسط مراجع پزشکی معتبر تأ‌یید شده باشد.
5. بیمه‌شده در تاریخ اعلام بیماری مشغول به کار بوده یا در مرخصی استحقاقی باشد.
6. بیمه شده در ایام بیماری بازخرید، مستعفی یا اخراج نشده باشد و همچنان مشمول دریافت دستمزد باشد.

مدارک لازم برای دریافت غرامت ایام بیماری

در صورتی‌که کارگر بیمه شده تأ‌مین اجتماعی به علت بیماری یا حوادث ناشی از کار، دچار آسیب شود و نتواند کار کند با ارائه مدارک زیر امکان دریافت غرامت برای او وجود دارد.

• دفترچه درمانی بیمه‌شده: جهت ثبت اطلاعات و تأ‌یید سوابق بیمه‌ای.  
• گواهی استراحت پزشکی: که باید دارای مهر و امضای پزشک معالج باشد و نوع بیماری و مدت زمان مورد نیاز برای استراحت را مشخص کند. 
• گواهی کارفرما: تأییدیه مبنی بر عدم اشتغال به کار و عدم دریافت دستمزد در ایام بیماری.  
• تأ‌ییدیه مراجع پزشکی: در صورتی‌که مدت استراحت پزشکی بیش از ۷ روز باشد، تأیید پزشک معتمد تامین اجتماعی ضروری است.  

برای دریافت غرامت دستمزد ایام بیماری تامین اجتماعی، ارائه تمامی مدارک بدون نقص و در زمان مقرر ضروری است. 

درخواست غرامت دستمزد ایام بیماری

مراحل ثبت درخواست غرامت دستمزد ایام بیماری تامین اجتماعی به شرح زیر است:

۱. آماده‌سازی مدارک:

• گواهی استراحت پزشکی: گواهی صادرشده توسط پزشک معالج که شامل تاریخ شروع و پایان دوره استراحت باشد. 
• گواهی کارفرما: سندی که تأ‌یید می‌کند بیمه‌شده در دوره بیماری مشغول به کار نبوده‌ و دستمزدی دریافت نکرده‌ است.
• سایر مدارک مرتبط: در صورت نیاز، مدارکی مانند نتایج آزمایش یا گزارش‌های پزشکی را تهیه کنید.

۲. ورود به سامانه تأ‌مین اجتماعی:

• به وب‌سایت رسمی سازمان تأ‌مین اجتماعی (eservices.tamin.ir) مراجعه کنید.
• مسیر زیر را دنبال کنید:
  از قسمت «بیمه‌شدگان»، گزینهٔ «حمایت‌های کوتاه‌مدت» را انتخاب کرده، سپس روی «درخواست غرامت دستمزد بیماری» کلیک کنید.

۳. ثبت شماره حساب بانکی (در صورت عدم ثبت):

در صورتی که پیام «فاقد شماره حساب بانکی» دریافت کردید، به بخش «بیمه‌شدگان» > «خدمات نام‌نویسی» > «اعلام شماره حساب بانکی» بروید و اطلاعات حساب بانکی خود را ثبت کنید.

۴. ثبت درخواست غرامت:

• به بخش درخواست «غرامت دستمزد بیماری» بازگردید.
• اطلاعات مورد نیاز شامل شماره بیمه، نام و نام خانوادگی، نوع بیمه، شماره حساب بانکی و شماره همراه را بررسی و در صورت مغایرت، اصلاح کنید.
• شعبه بیمه‌پردازی: آخرین شعبه‌ای که حق بیمه شما به آن پرداخت شده است را انتخاب کنید.
• تاریخ استراحت: تاریخ شروع و پایان دوره استراحت را مطابق گواهی پزشکی وارد کنید.
• اطلاعات پزشک: نام پزشک معالج و کد نظام پزشکی (موجود در نسخه یا گواهی) را ثبت کنید.
• اطمینان حاصل کنید که پزشک، گواهی استراحت را در سامانه نسخ الکترونیک تأ‌مین اجتماعی ثبت کرده است.

۵. بارگذاری مدارک:

•  گزینه «دارای مدرک پزشکی مرتبط» را انتخاب کنید. 
• مدارک اسکن شده (گواهی استراحت پزشکی، گواهی کارفرما و سایر مدارک) را در قالب فایل‌های JPG یا PDF در بخش «افزودن تصویر جدید» بارگذاری کنید.

۶. ثبت نهایی درخواست:

• پس از بررسی و بارگذاری مدارک، درخواست را ثبت کنید.
•  برای جلوگیری از توقف فرآیند، از کامل بودن مدارک و صحت اطلاعات اطمینان حاصل کنید. 

نحوه محاسبه غرامت دستمزد ایام بیماری تامین اجتماعی

مطابق قوانین کار، هزینۀ مرخصی استعلاجی کمتر از سه روز بر عهدهٔ کارفرما است. اما در صورتی‌که دورهٔ استراحت پزشکی بیش از سه روز باشد، سازمان تامین اجتماعی مسئولیت پرداخت غرامت دستمزد ایام بیماری را بر عهده می‌گیرد. مبنای محاسبه غرامت دستمزد ایام بیماری بر پایهٔ مزد یا حقوق روزانه بیمه‌شده است. مراحل محاسبۀ غرامت دستمزد ایام بیماری تامین اجتماعی به شرح زیر است:

1. جمع‌آوری اطلاعات دستمزد: ابتدا، مجموع مزد یا حقوقی که مبنای کسر حق بیمه در ۹۰ روز آخر پیش از شروع استراحت پزشکی جمع‌آوری می‌شود. این مبلغ شامل تمامی وجوه مشمول کسر حق بیمه، اعم از حقوق ثابت، اضافه‌کاری یا سایر مزایای مشمول بیمه است.
2. تعیین تعداد روزهای کارکرد: تعداد روزهای واقعی که بیمه‌شده در ۹۰ روز گذشته فعالیت کاری داشته و حق بیمه برای آن پرداخت شده، مشخص می‌شود. 
3. محاسبه میانگین دستمزد روزانه: مجموع مزد یا حقوق مشمول کسر حق بیمه در ۹۰ روز تقسیم بر تعداد روزهای کارکرد تقسیم می‌شود تا میانگین مزد روزانه به دست آید. این مبلغ مبنای محاسبه غرامت است.  
4. اعمال ضریب غرامت: طبق قوانین تأمین اجتماعی، غرامت دستمزد معمولاً معادل دو سوم (یا در برخی موارد خاص، مانند بستری شدن، سه‌چهارم) میانگین مزد روزانه برای هر روز استراحت پرداخت می‌شود، مشروط بر اینکه استراحت پزشکی توسط پزشک معتمد سازمان تأیید شده باشد.

سامانه غرامت دستمزد ایام بیماری

سامانه غرامت دستمزد ایام بیماری، سیستمی طراحی‌ شده توسط سازمان تامین اجتماعی tamin.ir است که به کارگران بیمه‌شده‌ای که به دلیل بیماری موقتاً قادر به کار نیستند، غرامت دستمزد پرداخت می‌کند. این سیستم با هدف جبران بخشی از درآمد از دست‌رفته کارگران فعالیت می‌کند. برای دریافت غرامت، ارائه مدارک پزشکی و احراز شرایط لازم ضروری است.

غرامت دستمزد ایام بیماری در بیمه اختیاری

مطابق با قوانین تامین اجتماعی، بیمه شدگان اختیاری مانند مشاغل آزاد و زیر مجموعه‌های آن، مشمول غرامت دستمزد ایام بیماری نمی‌شوند. این مشاغل شامل موارد زیر می‌شود:

• نویسندگان و هنرمندان
• زنان خانه‌دار
• خادمان مساجد
• مددجویان و زنان سرپرست خانوار تحت پوشش سازمان بهزیستی و کمیته امداد
• نخبگان و استعدادهای برتر
• باربران
• زنبورداران و صیادان مشمول یارانه
• برخی بیمه‌‌های توافقی مانند اعضای سازمان نظام مهندسی ساختمان و کشاورزی

غرامت دستمزد ایام بیماری کارگران ساختمانی

بر‌اساس مقررات سازمان تأ‌مین اجتماعی، پرداخت غرامت دستمزد ایام بیماری صرفاً به کارگرانی که تحت پوشش بیمه اجباری هستند، تعلق می‌گیرد. با این حال، کارگران ساختمانی و قالیبافان بیمه‌شده مشمول این غرامت نمی‌شوند، زیرا بخش عمدهٔ حق بیمه آن‌ها توسط دولت تأمین می‌شود.

در صورتی‌که کارگر ساختمانی یا قالیباف به دلیل بیماری یا حادثه به طور کلی توان ادامه کار را از دست بدهد، می‌تواند از طریق مراجعه به شعب سازمان تأمین‌ اجتماعی و تکمیل فرم‌های مربوطه، درخواست از کارافتادگی ارائه دهد. کمیسیون‌های پزشکی سازمان، طبق مستندات پزشکی، وضعیت فرد را بررسی کرده و در صورت تأ‌یید، مستمری ازکارافتادگی برای فرد برقرار خواهد شد.

غرامت دستمزد ایام بارداری

غرامت دستمزد ایام بارداری، حمایت ویژه برای مادران شاغل بیمه‌شده است. مطابق ماده ۶۷ قانون تأمین اجتماعی، زنان بیمه‌شده‌ای که در سال منتهی به زایمان حداقل ۶۰ روز سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشند، می‌توانند از مرخصی زایمان به مدت ۶ ماه استفاده کنند. غرامت این ایام معادل دو سوم آخرین حقوق دریافتی است و بدون کسر سه روز اول پرداخت می‌شود.

برای محاسبه میانگین مزد روزانه، مجموع مبالغ مشمول کسر حق بیمه (دریافتی در ۹۰ روز آخر پیش از شروع مرخصی) با هم تجمیع شده و بر تعداد روزهای کارکرد بیمه‌شده در این مدت تقسیم می‌شود. این مبلغ به عنوان مبنای محاسبه غرامت دستمزد ایام بارداری استفاده خواهد شد.

بخشنامه غرامت دستمزد ایام بیماری

بخشنامه غرامت دستمزد ایام بیماری تامین اجتماعی (بخشنامه شماره ۱۴ امور فنی بیمه‌شدگان)، مجموعه‌ای منسجم از قوانین مربوط به پرداخت غرامت دستمزد ایام بیماری است. این بخشنامه با هدف رفع ابهامات قوانین قبلی، شرایط پرداخت، بررسی استراحت‌های پزشکی، مدت و میزان غرامت را یکپارچه کرده و نکات جدیدی مانند محاسبات مربوط به جانبازان و بیمه‌شدگان چند کارگاهی را به آن افزوده است.

جمع‌بندی

غرامت دستمزد ایام بیماری تامین اجتماعی، یکی از حمایت‌های سازمان تامین اجتماعی برای جبران درآمد از دست رفته کارگران بیمه‌شده در دورۀ بیماری است. برای دریافت این غرامت، بیمه شده باید دارای شرایطی از جمله داشتن بیمه فعال، تأیید پزشک معالج و عدم دریافت حقوق از کارفرما در دوره بیماری باشد. مدارک مورد نیاز برای دریافت غرامت شامل گواهی پزشکی، دفترچه بیمه و گواهی کارفرما است. میزان غرامت بسته به وضعیت تاهل و تکفل، بین دو‌ سوم تا سه‌ چهارم آخرین حقوق دریافتی بیمه‌شده محاسبه می‌شود.

سوالات متداول