صفر تا صد پرونده مشارکتی مالیاتی

مشارکت در کسب‌وکار، یکی از هوشمندانه‌ترین استراتژی‌هایی است که بسیاری از واحدهای تجاری برای تقویت جایگاه خود در بازار به کار می‌گیرند. این رویکرد علاوه بر ایجاد هم‌افزایی منابع و توانمندی‌ها، زمینه‌ای مطمئن برای توسعه و رقابت فراهم می‌کند. از سوی دیگر حمایت‌های سازمان امور مالیاتی و تسهیلات ویژه‌ای که برای پرونده‌های مشارکتی در نظر گرفته شده، این نوع همکاری را به فرصتی طلایی برای رشد پایدار تبدیل کرده است. در این مقاله از محاسبان، پرونده‌های مشارکتی مالیاتی و نکات مهم آن را بررسی می‌کنیم.

پرونده مشارکتی مالیاتی چیست؟

پرونده مشارکتی یک ساختار قانونی است که بر‌اساس تبصره ۱ ماده ۱۰۱ قانون مالیات‌های مستقیم تعریف شده و به گروهی از افراد حقیقی اجازه می‌دهد تا فعالیت اقتصادی مشترک خود را در قالب یک پروندۀ واحد در سازمان امور مالیاتی ثبت كنند. در این پرونده، شرکاء به عنوان یک واحد تجاری مشمول مالیات شناخته می‌شوند، اما مسئولیت مالیاتی هر شریک بر‌اساس میزان سهم‌الشرکه محاسبه می‌شود.

این مفهوم متفاوت از شرکت‌های حقوقی است، چرا‌که نیازی به ثبت رسمی در اداره ثبت شرکت‌ها ندارد و صرفاً بر پایه توافق شرکا و ثبت در سامانه مالیاتی شکل می‌گیرد.

تبدیل پرونده مالیاتی انفرادی به مشارکتی

یکی از پرسش‌های رایج میان مودیان مالیاتی، چگونگی تغییر پرونده انفرادی به مشارکتی و اضافه کردن شریک جدید است. بر‌اساس آخرین دستورالعمل‌های سازمان امور مالیاتی، امکان تبدیل مستقیم پرونده انفرادی به مشارکتی وجود ندارد. در عمل، مودی ابتدا باید پرونده انفرادی خود را غیرفعال کند. سپس یک پرونده جدید به‌صورت مشارکتی برای فعالیت مشترک تشکیل دهد.

در پرونده مشارکتی مالیاتی، مشخصات تمامی شرکا به‌طور کامل ثبت می‌شود و از میان آن‌ها یک نفر به‌عنوان نمایندۀ مالیاتی معرفی خواهد شد که امور اداری و مکاتبات رسمی با سازمان امور مالیاتی از طریق او پیگیری شود.

مراحل تبدیل پرونده مالیاتی انفرادی به مشارکتی

برای تبدیل یک پرونده مالیاتی از انفرادی به مشارکتی باید مراحل زیر را طی کنید:

1. ثبت درخواست غیرفعال‌سازی پرونده انفرادی در سامانه my.tax.gov.ir یا مراجعه حضوری به اداره امور مالیاتی محل.
2. تهیه مدارک هویتی برای تمامی شرکاء.
3. ثبت پرونده مشارکتی جدید و وارد کردن اطلاعات شرکاء.
4. تعیین نمایندۀ قانونی.
5. افتتاح یا اعلام حساب بانکی شرکتی یا شخصی برای فعالیت مشارکتی.
6. تکمیل اظهارنامه مشارکتی مطابق با دستورالعمل.

نحوه افزودن شریک به پرونده مالیاتی

اگر ثبت‌نام اولیه مودی به صورت انفرادی انجام شده باشد، امکان افزودن شریک به همان پرونده وجود ندارد. در چنین شرایطی، باید یک پرونده مشارکتی جدید در سامانه ثبت‌نام الکترونیکی سازمان امور مالیاتی ایجاد شود. پس از تشکیل پرونده مشارکتی، می‌توان اطلاعات شرکا را ثبت، ویرایش یا حتی حذف کرد؛ البته مشروط بر اینکه نوع ثبت‌نام «مشارکتی» باقی بماند. در ادامه، مراحل انجام این فرآیند به‌صورت دقیق و ساختاریافته آورده شده است: 

1. ورود به سامانه و انتخاب گزینه مشارکتی: شریک اصلی باید وارد سامانه ثبت‌نام الکترونیکی سازمان امور مالیاتی شود و از منوی مربوطه، گزینه «اظهارنامه مشارکتی» را انتخاب کند.
2. ثبت اطلاعات هویتی شرکاء: اطلاعات کامل هویتی تمامی شرکا، شامل کد ملی و مشخصات شناسنامه‌ای باید به‌طور دقیق در سامانه ثبت و ارسال شود.
3. تعیین نمایندۀ مالیاتی (شریک اصلی): شرکا باید یک نفر را از میان خود به‌عنوان نمایندۀ مالیاتی (شریک اصلی) انتخاب کنند. این فرد مسئولیت مدیریت امور مالیاتی و ارائه اطلاعات را بر عهده خواهد داشت.
4. ارائه اطلاعات بانکی: برای فعالیت مشارکتی باید یک حساب بانکی مشخص (اعم از حساب شرکتی یا شخصی) معرفی و اطلاعات آن در سامانه ثبت شود.
5. تکمیل و ارسال اظهارنامه مشارکتی: اظهارنامه مالیاتی فعالیت مشارکتی باید مطابق با دستورالعمل‌های سازمان امور مالیاتی تهیه و از طریق سامانه ارسال شود.

حذف شریک از پرونده مالیاتی

برای حذف شریک از پرونده مشارکتی مالیاتی، ابتدا باید صورت‌جلسه یا توافق‌نامه‌ای رسمی برای خروج شریک و نحوهٔ تقسیم سهام یا دارایی‌ها تنظیم شود. سپس تغییرات ایجاد شده در اساسنامه شرکت به ثبت برسد. در مرحله آخر با ارائه مدارک و مستندات لازم به سازمان امور مالیاتی، درخواست اصلاح و به‌روزرسانی پرونده مالیاتی را ثبت و پیگیری کنید.

مراحل درخواست حذف شریک در سامانه سازمان امور مالیاتی به شرح زیر است:

1. ورود به سامانه الکترونیکی سازمان امور مالیاتی: به سامانه الکترونیکی سازمان امور مالیاتی به آدرس my.tax.gov.ir مراجعه کنید و با استفاده از اطلاعات کاربری خود وارد سامانه شوید.

2. دسترسی به پرونده‌های مالیاتی: در نوار سمت راست سامانه، گزینهٔ «پرونده‌های مالیاتی» را انتخاب کرده و سپس روی «پرونده‌های درآمد» کلیک کنید.

3. انتخاب پرونده مربوطه: پرونده شرکتی که قصد حذف شریک از آن را دارید، پیدا کرده و روی گزینهٔ «جزئیات پرونده» کلیک کنید.

4. ثبت درخواست غیرفعال‌سازی: در صفحه جزئیات پرونده، گزینهٔ «درخواست غیرفعال‌سازی» را انتخاب کنید.

5. تکمیل اطلاعات درخواست: در فرم باز شده، دسته‌بندی درخواست را مشخص کرده و دلیل خروج شریک را در بخش «شرح درخواست» به‌طور دقیق وارد کنید. در صورتی که گزینهٔ «سایر موارد» را انتخاب کنید، لازم است درخواست به‌صورت مکتوب و در قالب نامه رسمی به اداره امور مالیاتی ارائه شود که ممکن است نیازمند مراجعه حضوری باشد.

6. ارسال درخواست: پس از تکمیل اطلاعات، با کلیک روی «تأیید و ادامه»، درخواست ثبت می‌شود. در نهایت، سازمان امور مالیاتی درخواست حذف شریک از پرونده مشارکتی مالیاتی را بررسی و نتیجه را اعلام می‌کند.

اظهارنامه مشارکتی 

اظهارنامه مشارکتی، سندی رسمی است که توسط سازمان امور مالیاتی ارائه می‌شود و همهٔ شرکای یک کسب‌وکار مشارکتی موظف به تکمیل و ارسال آن هستند. این اظهارنامه برای گزارش‌دهی میزان درآمد حاصل از فعالیت مشارکتی به اداره امور مالیاتی استفاده می‌شود و بر‌اساس اطلاعات درج شده در آن، میزان مالیات قابل پرداخت برای هر شریک محاسبه و تعیین می‌شود.

نحوه ارسال اظهارنامه مشارکتی

برای تشکیل پرونده مالیاتی مشارکتی، ابتدا باید یک نماینده از میان شرکا به‌عنوان شریک اصلی انتخاب شود. معمولاً شریک اصلی کسی است که بیشترین سهم‌الشرکه را دارد و مسئولیت انجام کلیۀ امور مالیاتی گروه را بر‌عهده می‌گیرد. این وظایف شامل تشکیل پرونده مالیاتی، ثبت اطلاعات شرکا و تکمیل اظهارنامه مالیاتی مشارکتی در سامانه ثبت‌نام الکترونیکی سازمان امور مالیاتی است. مراحل تنظیم و ارائه اظهارنامه مالیاتی مشارکتی به‌ شرح زیر است:

1. ثبت اطلاعات شرکا در سامانه ثبت‌نام الکترونیکی: شریک اصلی باید اطلاعات کامل همه شرکا، شامل جزئیات هویتی و میزان سهم‌الشرکه را در سامانه ثبت‌نام الکترونیکی سازمان امور مالیاتی وارد کند.
2. انتخاب گزینه اظهارنامه مشارکتی: در زمان تکمیل اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی، شریک اصلی باید گزینۀ مربوط به اظهارنامه مشارکتی را انتخاب کند. با این اقدام، اطلاعات ثبت‌شدۀ شرکا به‌صورت خودکار از سامانه استخراج و در اظهارنامه نمایش داده می‌شود.

معافیت مالیاتی زن و شوهر

در پرونده‌های مشارکتی، قانون برای زن و شوهر یک معافیت مالیاتی در نظر گرفته است. طبق تبصره ۱ ماده ۱۰۱ قانون مالیات‌های مستقیم، زن و شوهر به‌عنوان یک شریک محسوب می‌شوند و فقط یک معافیت به شوهر تعلق می‌گیرد.

به این ترتیب، اگر زوجین در یک پرونده شریک باشند، کل درآمد آن‌ها پس از کسر همین یک معافیت، مشمول مالیات به‌صورت پلکانی خواهد شد. هدف این قانون جلوگیری از استفاده هم‌زمان زن و شوهر از دو معافیت در یک پرونده است. اما اگر زن و شوهر هر کدام پروندۀ جداگانه داشته باشند، هر نفر می‌تواند به‌طور مستقل از معافیت مالیاتی خود استفاده کند.

مالیات مغازه مشارکتی

مالیات مغازه مشارکتی به مالیاتی گفته می‌شود که بر‌اساس درآمد حاصل از فعالیت‌های تجاری یک واحد اقتصادی مشترک، محاسبه و اخذ می‌شود. در این ساختار، مجموع درآمد ناشی از فروش کالاها یا ارائه خدمات توسط مغازه، مبنای محاسبۀ مالیات قرار می‌گیرد. هر یک از شرکا، متناسب با میزان سهم خود در مشارکت، مسئول پرداخت مالیات مربوطه خواهند بود. 

جمع‌بندی

در این مقاله از محاسبان یاد گرفتیم که پرونده مشارکتی مالیاتی برای اشخاص حقیقی می‌تواند به کاهش مالیات و استفاده بهینه از معافیت مالیاتی کمک کند. همچنین طبق تبصره ۱ ماده ۱۰۱ قانون مالیات‌های مستقیم، هر واحد مشارکتی می‌تواند تا سقف دو معافیت مالیاتی دریافت کند که این معافیت‌ها به‌صورت عادلانه بین شرکا تقسیم می‌شوند. با این حال، در مواردی که شرکا رابطه زوجیت دارند، تنها یکی از آن‌ها می‌تواند از این معافیت بهره‌مند شود و شریک دیگر از معافیت جداگانه محروم است.

سوالات متداول