انواع استانداردهای حسابداری؛ + فایل Pdf همه استانداردها

زمانی که گزارشهای مالی شرکتتان غیرشفاف باشد، سرمایهگذاران به آن اعتماد نمیکنند. استفاده از استانداردهای حسابداری و قوانین یکپارچۀ آن، راه حل این مشکل است. این استانداردها با ارائه اصول دقیق برای ثبت و گزارش تراکنشها، سبب شفافیت و اعتمادسازی میشوند. برای بهبود گزارشهای مالی و افزایش اعتبار کسبوکارتان، یادگیری استاندارد های حسابداری به زبان ساده برای شما ضروری است. در این مقاله از محاسبان، این استانداردها را با زبان ساده و قابل فهم برای عموم آموزش میدهیم.
استانداردهای حسابداری چیست؟
به مجموعهای از اصول و قوانین جهانی که حسابداران برای تهیهٔ گزارشهای مالی از آن پیروی میکنند، استانداردهای بین المللی حسابداری یا international accounting standards میگویند. این استانداردها، توسط نهادهای نظارتی و حرفهای تدوین شدهاند و مواردی مانند شناسایی، اندازهگیری، ارائه و افشای تراکنشهای حسابداری در صورتهای مالی را پوشش میدهند که اطلاعات شفاف به سرمایهگذاران، وام دهندگان، اعتباردهندگان و ذینفعان ارائه شود.
استانداردهای حسابداری با یکپارچهسازی گزارشهای مالی و حل مسائل حسابداری، باعث افزایش کارایی کسبوکارها میشوند. حسابداران باید بر این استانداردها تسلط کامل داشته باشند که گزارشهای دقیق و استاندارد تهیه کنند.
تاریخچه استانداردهای حسابداری ایران
در سال ۱۳۷۱ سازمان حسابداری کشور با هدف ایجاد استانداردهایی که مطابق با شرایط روز کشور باشند و بتوانند یک سیستم یکپارچه ایجاد کنند، کمیتهٔ تدوین استانداردهای حسابداری را راهاندازی کرد.
طی سالهای ۱۳۷۳ و ۱۳۷۵، پیشنویسی از بیانیههای کمیتهٔ تدوین استانداردهای حسابداری برای نظرسنجی عمومی در نشریه رسمی سازمان حسابرسی انتشار یافت. در نهایت در سال ۱۳۷۸، اولین مجموعه رهنمودهای حسابداری از طرف این کمیته منتشر شد و برای ۲ سال آن را اجرا کردند. استاندارد ۱ تا ۲۲ اولین استانداردهای حسابداری ایران بودند که توسط این کمیته وضع شدند. تا سال ۱۳۹۲ تعداد این استانداردها به ۳۳ عدد رسید و در حال حاضر ۴۳ مورد استاندارد حسابداری در ایران داریم.
اهمیت استانداردهای حسابداری برای حسابداران چیست؟
با رشد صنایع مالی و سرمایهگذاری خارجی در کشور، استانداردهای حسابداری مانند یک زبان مشترک جهانی بین حسابداران عمل میکند. حسابدار حرفهای باید این استانداردها را در ایران و جهان خوب بشناسد که گزارشهای مالی دقیق و قابل اعتماد ارائه دهد.

گزارشهای مالی، ارزش واقعی یک کسبوکار را نشان میدهند و به تحلیلگران کمک میکنند که عملکرد شرکتها را مقایسه و بهترین آنها را برای سرمایهگذاری انتخاب کنند. سرمایهگذاران خارجی به این گزارشها وابسته هستند، زیرا تحلیل را برای آنها آسانتر میکند. حتی بدون سرمایهگذار خارجی، این گزارشها برای سهامداران، هیئت مدیره و دیگران اهمیت دارند، زیرا تصمیمهای بزرگ براساس آنها گرفته میشود. این استانداردها گزارشها را سادهتر و قابل مقایسهتر میکنند. حسابداران باید این استانداردها را خوب بلد باشند که اطلاعات مالی منظم و معتبری تحویل دهند.
مراحل تدوین استانداردهای حسابداری
استانداردهای حسابداری از طریق فرآیندی دقیق و ساختاریافته تدوین میشوند که گزارشهای مالی شفاف و یکپارچه ارائه کنند. در ادامه، مراحل تدوین این استانداردها به زبان ساده توضیح داده شده است:

1. تشخیص موضوع به منظور شروع فرآیند تحقیقها
در ابتدا، کمیتهٔ تدوین استانداردها که متشکل از کارشناسان خبره حسابداری است، موضوعهای پیشنهادی از سوی مدیریت تدوین استانداردها یا نهادهای مرتبط را بررسی میکند. این موضوعها معمولاً با نیازهای بازار، تغییرهای قانونی، پیشرفتهای فناوری یا مسائل گزارشگری مالی همسو است. کمیته با تحلیل دقیق این موضوعها، آنها را اولویتبندی کرده و زمینههای نیازمند استاندارد جدید یا بازنگری استانداردهای موجود را شناسایی میکند.
۲. بررسی اولیه
پس از انتخاب موضوع توسط مدیریت تدوین استانداردهای حسابداری، کارشناسان این حوزه، تحقیقهای جامعی در این زمینه آغاز میکنند. در این مرحله، استانداردهای کشورهای پیشرفته مانند آمریکا، انگلستان و کانادا بررسی میشود. همزمان قوانین و مقررات داخلی ایران و استانداردهای موجود در کشور بررسی میشوند که استانداردهای پیشنهادی با شرایط و نیازی داخل کشور سازگار باشد.
۳. اخذ تصمیم برای لازم بودن تدوین استاندارد
در این مرحله، کارشناسان و اعضای کمیته با تجزیه و تحلیل دادههای جمعآوری شده، ارزیابی میکنند که آیا تدوین یک استاندارد جدید یا بازنگری استانداردهای موجود ضرورت دارد یا خیر. در جلسههای بحث و تبادل نظر از دیدگاههای کارشناسان، حسابداران و سایر ذینفعان استفاده میکنند.
در صورتی که در جلسهها به این نتیجه برسند که تدوین استاندارد یا بازنگری ضروری است، موضوع به مراحل بعدی مانند تهیهٔ پیشنویس استاندارد انتقال داده میشود. در غیر این صورت، موضوع کنار گذاشته شده یا برای بررسیهای بیشتر به تعویق میافتد.
۴. ایجاد پیشنویس اولیه
پس از تأیید ضرورت تدوین یا بازنگری استاندارد توسط کمیته تدوین استانداردها، گروهی از کارشناسان حسابداری، تدوین پیشنویس اولیه را شروع میکنند. این گروه با مطالعه گزارشهای تحقیقاتی، استانداردهای بینالمللی (مانند IFRS و GAAP) و بررسی شرایط ایران و نیازهای داخلی، پیشنویس را تهیه میکنند. در این مرحله، جلسههای متعددی برگزار میشود که مطمئن شوند، پیشنویس اولیه با استانداردهای جهانی در یک راستا بوده و در عین حال با قوانین و مقررات داخلی ایران سازگاری دارد. این پیشنویس بهعنوان پایهای برای مراحل بعدی در نظر گرفته میشود و شامل اصول کلی و چارچوب پیشنهادی استاندارد است.
۵. تدوین پیشنویس به صورت استاندارد
در این مرحله، پیشنویس اولیه توسط کمیته تدوین استانداردها به صورت دقیق بررسی میشود. کمیته با تحلیل محتوای پیشنویس، اصلاحهای لازم را انجام میدهد که از نظر فنی، قانونی و اجرایی بهتر شود. این بررسی شامل ارزیابی سازگاری با استانداردهای بینالمللی، رفع هرگونه نقص یا ابهام در متن و امکانسنجی اجرا در محیط اقتصادی ایران است. پس از انجام اصلاح و ویرایش، پیشنویس به نسخهای منسجمتر و کاملتر تبدیل میشود و برای مرحله بعدی آن را آماده میکنند.
۶. نظر سنجی به صورت عمومی
در این مرحله، برای اطمینان از جامع و کاربردی بودن استاندارد، پیشنویس را در دسترس عموم قرار میدهند که نظرها و بازخوردهای ذینفعان از جمله حسابداران، مدیران مالی و سایر کارشناسان را جمعآوری کنند. این پیشنویس از طریق وبسایتهای رسمی، مجلههای تخصصی و سایر رسانهها منتشر میشود.
همچنین با هدف دریافت دیدگاههای تخصصی، پیشنویس را برای افراد و نهادهای صاحبنظر در زمینهٔ حسابداری ارسال میکنند. در آخر، کمیتهٔ تدوین، بازخوردها را بررسی و در صورت نیاز، ویرایشهای بیشتری در پیشنویس انجام میدهد. پس از تأیید توسط کمیته فنی، پیشنویس برای بررسی به کمیتهٔ اجرائی ارسال میشود.
۷. تصویب نهایی استاندارد
در مرحلۀ آخر، پیشنویس استاندارد به کمیتۀ اجرائی ارائه میشود. این کمیته بار دیگر متن را بررسی کرده و در صورت نیاز، اصلاحهای نهایی را انجام میدهد. پس از تأیید کمیتۀ اجرائی، استاندارد برای تصویب نهایی به مجمع عمومی سازمان انتقال داده میشود. مجمع عمومی با تحلیل و بررسی دقیق، استاندارد را تأیید میکند. پس از تأیید، استاندارد بهصورت رسمی لازمالاجرا بوده و تمام حسابداران و شرکتها موظف به رعایت آن در انجام امور مالی هستند.
لیست استانداردهای حسابداری تا سال ۱۴۰۴
در ادامه، به شما 43 استاندارد حسابداری مصوب و لازمالاجرا در ایران را معرفی میکنیم. استانداردهای ۳۸ تا ۴۱ ابتدا بهصورت پیشنویس بودند و در ابتدای سال ۱۴۰۰ تصویب شدند. استاندارد ۴۲ هم در اسفند ۱۳۹۸ منتشر شد و استاندارد ۴۳ حسابداری هم از ابتدای سال ۱۴۰۴ لازمالاجراست. بنابراین، تعداد استانداردهای حسابداری در ایران هماکنون ۴۳ استاندارد است که همگی از اهمیت بالایی برخوردار هستند.
| شماره استاندارد | عنوان استاندارد | فایل pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۱ | نحوه ارائه صورتهای مالی (تجدید نظر شده ۱۳۹۷) | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۲ | صورت جریان وجههای نقد (تجدید نظر شده ۱۳۹۷) | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۳ | درآمد عملیاتی | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۴ | ذخایر، بدهیهای احتمالی و داراییهای احتمالی – تجدیدنظر شده ۱۳۸۴ | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۵ | رویدادهای بعد از تاریخ ترازنامه تجدیدنظر شده ۱۳۸۴ | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۶ | گزارش عملکرد مالی مصوب (به صورت کنار گذاشته شده از سال ۹۸) | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۷ | حذف شد | – |
| استاندارد حسابداری شماره ۸ | حسابداری موجودی مواد و کالا | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۹ | حسابداری پیمانکاری بلندمدت | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۱۰ | حسابداری کمکهای بلاعوض دولت | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۱۱ | داراییهای ثابت مشهود (تجدید نظر شده ۱۳۸۶ و اصلاح شده براساس استانداردهای حسابداری جدید تا مهر ۱۳۸۹) | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۱۲ | افشای اطلاعات اشخاص وابسته (تجدید نظر شده ۱۳۸۶) | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۱۳ | حسابداری مخارج تأمین مالی | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۱۴ | نحوه ارائه داراییهای جاری و بدهیهای جاری (کنارگذاری از ۱۳۹۸/۱/۱) | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۱۵ | حسابداری سرمایهگذاریها | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۱۶ | آثار تغییر و تسعیر نرخ ارز (تجدیدنظرشده ۱۴۰۰) | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۱۷ | داراییهای نامشهود (تجدید نظر شده ۱۳۸۶ و اصلاح شده براساس استانداردهای حسابداری جدید تا مهر ۱۳۸۹) | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۱۸ | صورتهای مالی تفکیکی و جداگانه | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۱۹ | ترکیبهای تجاری – تجدیدنظر شده ۱۳۸۴ (کنارگذاری از ۱۴۰۰/۱/۱) | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۲۰ | سرمایهگذاری در واحدهای تجاری وابسته و مشارکتهای خاص (تجدیدنظرشده ۱۳۹۸) | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۲۱ | حسابداری اجارهها (اصلاح شده براساس استانداردهای حسابداری جدید تا مهر ۱۳۸۹) | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۲۲ | گزارشگری مالی میاندورهای (تجدیدنظرشده ۱۴۰۰) | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۲۳ | حسابداری مشارکتهای خاص (اصلاح شده براساس استانداردهای حسابداری جدید تا مهر ۱۳۸۹) (کنارگذاری از ۱۴۰۰/۱/۱) | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۲۴ | گزارشگری مالی واحدهای تجاری در مرحله قبل از بهرهبرداری | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۲۵ | گزارشگری بر حسب قسمتهای مختلف | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۲۶ | فعالیتهای کشاورزی | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۲۷ | طرحهای مزایای بازنشستگی | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۲۸ | فعالیتهاى بیمه عمومى | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۲۹ | فعالیتهای ساخت املاک (اصلاح شده براساس استانداردهای حسابداری جدید تا مهر ۱۳۸۹) | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۳۰ | سود هر سهم | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۳۱ | داراییهای غیرجاری نگهداری شده برای فروش و عملیات متوقف شده | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۳۲ | کاهش ارزش داراییها | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۳۳ | مزایای بازنشستگی کارکنان | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۳۴ | رویههای حسابداری، تغییر در برآوردهای حسابداری و اشتباهات | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۳۵ | مالیات بر درآمد | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۳۶ | ابزارهای مالی (ارائه) | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۳۷ | ابزارهای مالی (افشاء) | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۳۸ | ترکیبهای جاری (مصوب ۱۳۹۸) | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۳۹ | صورتهای مالی تلفیقی (مصوب ۱۳۹۸) | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۴۰ | مشارکتها (مصوبها ۱۳۹۸) | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۴۱ | افشای منافع در واحدهای تجاری دیگر (مصوب ۱۳۹۸) | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۴۲ | اندازهگیری ارزش منصفانه | دانلود pdf |
| استاندارد حسابداری شماره ۴۳ | درآمد عملیاتی حاصل از قرارداد با مشتریان (لازمالاجرا از ۱۴۰۴/۰۱/۰۱) | دانلود pdf |
آموزش استانداردهای حسابداری پرکاربرد در ایران
استانداردهای حسابداری در ایران چارچوبی برای گزارشهای مالی شفاف و قابل مقایسه هستند. از ۴۳ مورد استانداردهای لازمالاجرا، شمارههای ۱، ۲، ۳، ۴، ۸، ۹، ۱۱، ۱۳، ۱۵، ۱۶، ۲۲، ۳۰ و ۳۴ در دسته پرکاربردترین استانداردها قرار میگیرند. این استانداردها با IFRS همراستا هستند و بر شناسایی، اندازهگیری و افشای اطلاعات مالی تمرکز دارند. در ادامه هر استاندارد به صورت مختصر و مفید توضیح داده شده است.
استاندارد شماره ۱ : نحوه ارائه صورتهای مالی ایران
استاندارد شماره یک حسابداری ایران با عنوان «نحوه ارائه صورتهای مالی» بهعنوان مبنای ارائه صورتهای مالی با مقاصد عمومی شناخته میشود. هدف اصلی این استاندارد، ایجاد چارچوبی واحد و تضمینی برای تهیه و نمایش صورتهای مالی است که قابلیت مقایسه صورتهای مالی یک واحد تجاری با دورههای گذشته خود و همچنین با صورتهای مالی سایر واحدهای تجاری را فراهم کند.
این استاندارد، اصول کلی ارائه صورتهای مالی را تعیین کرده و دستورالعملهایی برای ساختار و حداقل اطلاعات لازم دربارهٔ محتوای آنها ارائه میدهد. در استانداردهای بینالمللی حسابداری هم در استاندارد شماره ۱ به موضوع مهم ارائه صورتهای مالی اختصاص دارد. در مجموع استانداردهای حسابداری ایران تا حد زیادی با استانداردهای بینالمللی هماهنگ است.
| استاندارد شماره ۱: نحوه ارائه صورتهای مالی | |
|---|---|
| هدف | تعیین چارچوب کلی ارائه صورتهای مالی |
| دامنه | تمام واحدهای تجاری |
| ضروریات | شامل ترازنامه، سود و زیان، تغییر حقوق صاحبان سهام، جریانهای نقدی و یادداشتها؛ قابل مقایسه با دورههای قبل. |
| نکته | همخوانی با استانداردهای IAS؛ مسئولیت تهیه با هیئت مدیره |
استاندارد شماره ۲: صورت جریانهای نقدی
استاندارد شماره ۲ با عنوان صورت جریانهای نقدی، به بررسی ورود و خروج وجه نقد در یک واحد تجاری اشاره دارد. استفادهکنندگان از صورتهای مالی با این اطلاعات، توانایی واحد تجاری در تولید وجه نقد و معادلهای آن و نیازهای واحد تجاری را ارزیابی میکنند.
این استاندارد برای تصمیمگیرندگان مالی اهمیت زیادی دارد؛ زیرا امکان تحلیل توان نقدینگی، زمانبندی جریانهای نقدی و اطمینان از ایجاد آنها را فراهم میکند. براساس دستورالعمل این استاندارد، جریانهای نقدی هر دوره باید در سه بخش عملیاتی، سرمایهگذاری و تأمین مالی طبقهبندی و گزارش شود و تصویر روشنی از گردش وجه نقد در اختیار استفادهکنندگان از صورتهای مالی قرار دهد.
| استاندارد شماره ۲: صورت جریانهای نقدی | |
|---|---|
| هدف | ارائه تصویری روشن از ورود و خروج وجه نقد برای سنجش توان واحد تجاری در ایجاد نقدینگی |
| دامنه | کلیهٔ واحدهای تجاری دارای صورتهای مالی |
| ضروریات | طبقهبندی جریانهای نقدی دوره براساس فعالیتهای عملیاتی، سرمایهگذاری و تأمین مالی |
| نکته | همخوانی با استاندارد IAS ۷ و افشای اطلاعات نقدی و معادلهای نقد |
استاندارد شماره ۳: درآمد عملیاتی
موضوع استاندارد شماره ۳ حسابداری ایران، درآمد عملیاتی حاصل از فعالیتهای اصلی و مستمر واحد تجاری است، مانند: فروش کالا، ارائه خدمات، سود سهام، سود تضمینشده و حق امتیاز.
موضوع اصلی این استاندارد، تعیین شرایط شناسایی درآمد و ارائه معیارهایی برای ارزیابی دقیق آن است. مطابق این استاندارد، درآمد عملیاتی زمانی شناسایی میشود که شواهد کافی نشان دهد که احتمال ورود منافع اقتصادی مرتبط با درآمد عملیاتی به واحد تجاری وجود دارد و میتوان مبلغ آن را به صورت مطمئن اندازهگیری کرد. رعایت این استاندارد، باعث ثبت دقیق و به موقع درآمدها در صورتهای مالی میشود و ارائه گزارشهای مالی واضح، قابل مقایسه و قابل اتکا را فراهم میکند.
| استاندارد شماره ۳: درآمدهای عملیاتی | |
|---|---|
| هدف | تعیین زمان شناسایی درآمدهای عملیاتی حاصل از واحد تجاری |
| دامنه | شامل درآمدهای حاصل از فروش، خدمات، حقالزحمه، سود سهام و حق امتیاز |
| ضروریات | شناسایی درآمد با احتمال ورود منافع اقتصادی با قابلیت اندازهگیری |
| نکته | همراستا با استاندارد بین المللی IAS ۱۸ برای ثبت دقیق و قابلمقایسه درآمدها |
استاندارد شماره ۴: ذخایر، بدهیهای احتمالی و داراییهای احتمالی
تمرکز اصلی استاندارد شماره ۴ ایران بر روی شناسایی و اندازهگیری ذخایر، بدهیهای احتمالی و داراییهای احتمالی و همچنین افشای اطلاعات کافی دربارهٔ ماهیت، زمانبندی و مقدار این اقلام در یادداشتهای توضیحی صورتهای مالی، برای تصمیمگیری بهتر کاربران است.
| استاندارد شماره ۴: ذخایر، بدهیهای احتمالی و داراییهای احتمالی | |
|---|---|
| هدف | اطمینان از شناخت و اندازهگیری ذخایر و افشای دقیق بدهیها و داراییهای احتمالی |
| دامنه | شامل تمام واحدهای تجاری با ذخایر، تعهدات و منافع مشروط |
| ضروریات | شناسایی ذخایر با وجود تعهدات فعلی و احتمال خروج منابع، افشای داراییها و بدهیهای احتمالی |
| نکته | همراستا با استاندارد بینالمللی حسابداری شماره ۳۷ (IAS 37) برای وضوح و قابلیت اتکای گزارشهای مالی |
استاندارد شماره ۸: حسابداری موجودی مواد و کالا
استاندارد شماره ۸ حسابداری ایران با عنوان «حسابداری موجودی مواد و کالا»، چارچوبی برای شناسایی، اندازهگیری و گزارشگیری موجودیها ارائه میدهد و برای تمام واحدهای تجاری که کالا تولید و نگهداری میکنند، قابلیت اجرایی دارد. در این استاندارد موجودیها براساس قیمت بهای تمام شده یا خالص ارزش فروش ارزیابی میشوند. روشهای ارزیابی موجودی کالا شامل روش FIFO، میانگین موزون و شناسایی ویژه است. در صورت کاهش ارزش موجودیها، زیان مربوطه باید شناسایی و افشا شود، روش انتخاب شده به صورت یکنواخت اجرا شود و اطلاعات قابل اتکایی از موجودی مواد و کالا ارائه دهد.
| استاندارد شماره ۸: حسابداری موجودی مواد و کالا | |
|---|---|
| هدف | ثبت و گزارش منصفانه ارزش موجودیها در صورتهای مالی |
| دامنه | شامل مواد اولیه، کالای در جریان ساخت و کالای ساخته شده |
| ضروریات | ثبت به قیمت بهای تمام شده یا خالص ارزش فروش با روش فایفو یا میانگین موزون |
| نکته | شناسایی کاهش ارزش موجودیها و انتخاب روشی یکنواخت |
استاندارد شماره ۹: حسابداری پیمان های بلند مدت
استاندارد شماره ۹، استاندارد حسابداری پیمانکاری است و به نحوهٔ شناسایی درآمد و هزینههای مرتبط با قراردادهای بلند مدت در پروژههای پیمانکاری اشاره دارد. این استاندارد دو روش اصلی درصد تکمیل کار و تکمیل کار را برای شناسایی درآمد پیشنهاد میکند.
در روش درصد تکمیل، درآمد و هزینهها مطابق با پیشرفت کار شناسایی میشوند، مشروط بر اینکه نتیجه پیمان قابل برآورد باشد. در صورتی که نتیجهٔ پیمان قابل پیشبینی نباشد، از روش هزینهای یا درصد تکمیل کار استفاده میشود که درآمد در آن تنها به اندازهٔ هزینههایی که تاکنون صرف شده، شناسایی میشود. هدف اصلی استاندارد شماره ۹ یا حسابداری پیمان های بلند مدتف شناسایی و تخصیص درآمدها و هزینههای مرتبط با پیمانهای بلندمدت در دورههای مالی مختلف است.
| استاندارد شماره ۹: حسابداری پیمان های بلند مدت | |
|---|---|
| هدف | شناسایی و گزارش دقیق درآمد و هزینههای پیمانهای بلند مدت |
| دامنه | تمام پروژهها و قراردادهای بلند مدت پیمانکاری مانند ساختمانی و عمرانی |
| ضروریات | ثبت دقیق درآمدها براساس پیشرفت کار یا هزینههای تحمیل شده |
| نکته | انتخاب روش مناسب ثبت، بستگی به قابلیت برآورد نتیجهٔ پیمان |
استاندارد شماره ۱۱: دارایی های ثابت مشهود
استاندارد شماره ۱۱ حسابداری با عنوان «داراییهای ثابت مشهود»، با هدف تعیین نحوهٔ حسابداری این داراییها تدوین شده و اطلاعات مرتبط و قابل اعتماد با سرمایهگذاری و تغییرات این داراییها در صورتهای مالی ارائه میکند.
این استاندارد برای همهٔ داراییهای ثابت مشهود به غیر از داراییهای زیستی مرتبط با فعالیتهای کشاورزی، حق امتیاز معادن و داراییهای نگهداری شده برای فروش، قابل اجرا است. مباحث اصلی در حسابداری این نوع داراییها شامل شناخت دارایی، تعیین مبلغ دفتری، شناسایی هزینهٔ استهلاک، کاهش ارزش دارایی و افشای اطلاعات مرتبط در صورتهای مالی میشود.
| استاندارد شماره ۱۱: دارایی های ثابت مشهود | |
|---|---|
| هدف | ارائه چارچوب برای شناسایی، اندازهگیری و گزارشگیری داراییهای ثابت |
| دامنه | شامل حسابداری تمام داراییهای ثابت مشهود به غیر از داراییهای زیستی، حق امتیاز معادن و… |
| ضروریات | ثبت به بهای تمام شده، محاسبه منظم استهلاک و افشای اطلاعات مالی مرتبط |
| نکته | بهروزرسانی ارزش دفتری دارایی با کاهش ارزش و استهلاک |
استاندارد شماره ۱۳: حسابداری مخارج تامین مالی
استاندارد شماره ۱۳ با عنوان «حسابداری مخارج تامین مالی» به شناسایی، اندازهگیری هزینههای مرتبط با تأمین مالی و افشای هزینههای مرتبط با تأمین وجوه برای ساخت یا تکمیل داراییهای واجد شرایط مربوط میشود. این استاندارد مشخص میکند که این مخارج به جای اینکه به عنوان هزینههای جاری ثبت شوند، باید به عنوان بخشی از بهای تمام شده دارایی سرمایهگذاری شوند.
| استاندارد شماره ۱۳: حسابداری مخارج تأمین مالی | |
|---|---|
| هدف | شناسایی و اندازهگیری مخارج تأمین مالی |
| دامنه | شامل تمام مخارج مرتبط با تأمین مالی در همهٔ واحدهای تجاری |
| ضروریات | شناسایی و تخصیص صحیح هزینهها |
| نکته | تنها مخارج مستقیم داراییهای واجد شرایط، جزء بهای تمام شده محسوب میشود |
استاندارد شماره ۱۵: حسابداری سرمایهگذاریها
استاندارد شماره ۱۵ حسابداری ایران با عنوان «حسابداری سرمایهگذاریها»، با هدف تعیین نحوهٔ شناسایی، اندازهگیری، ثبت و افشای سرمایهگذاریهای مالی مرتبط با واحدهای تجاری تدوین شده و حسابداری سرمایهگذاری در تمام واحدهای تجاری باید مطابق با قوانین این استاندارد انجام شود.
این استاندارد، نحوهٔ حسابداری سرمایهگذاری در واحدهای تجاری فرعی و وابسته را پوشش نمیدهد و تنها برای ثبت سرمایهگذاری در واحدهای تجاری اصلی کاربرد دارد، مگر در مواردی که استانداردهای حسابداری مرتبط با سرمایهگذاری در واحدهای تجاری فرعی و وابسته، شیوهٔ دیگری را در نظر گرفته باشند.
| استاندارد شماره ۱۵: حسابداری سرمایهگذاریها | |
|---|---|
| هدف | شناسایی، اندازهگیری و افشای سرمایهگذاریها |
| دامنه | تمام سرمایهگذاریهای واحدهای تجاری |
| ضروریات | ارائه اطلاعات واضح و روشن برای تصمیمگیریهای اقتصادی |
| نکته | اندازهگیری سرمایهگذاری سریعالمعامله به ارزش بازار |
استاندارد شماره ۱۶: تسعیر ارز
استاندارد شماره ۱۶ با موضوع تسعیر معاملههای ارزی و صورتهای مالی عملیات خارجی را شرح میدهد. هدف استاندارد تسعیر ارز، نشان دادن دقیق تأثیر نرخ ارز بر جریانهای نقدی و ارزش ویژه واحد تجاری بر صورتهای مالی است تا اطلاعات شفاف و قابل اتکایی برای تصمیمگیری کاربران فراهم شود.
| استاندارد شماره ۱۶: آثار تغییر در نرخ ارز | |
|---|---|
| هدف | ثبت دقیق تأثیرات نرخ ارز بر جریانهای نقدی و ارزش ویژه در صورتهای مالی |
| دامنه | تسعیر معاملات ارزی و صورتهای مالی عملیات خارجی |
| ضروریات | ارائه اطلاعات دقیق برای تصمیمگیریهای اقتصادی |
| نکته | اقلام پولی و غیرپولی باید به روش متفاوت تسعیر شوند |
استاندارد شماره ۲۲: گزارشگری مالی میان دورهای
استاندارد شماره ۲۲ با عنوان «گزارشگری مالی میان دورهای»، برای تعیین حداقل محتوای گزارشهای مالی میاندورهای و اصول شناخت و اندازهگیری در تهیهٔ صورتهای مالی کامل یا فشرده تعیین شده است. این استاندارد، گزارشهای مالی میاندورهای به موقع و قابل اتکا دربارهٔ توان کسب سود، جریانهای نقدی و شرایط مالی واحد تجاری برای استفادهکنندگان صورتهای مالی ارائه میکند.
| استاندارد شماره ۲۲: گزارشگری مالی میان دورهای | |
|---|---|
| هدف | ارائه گزارشهای مالی میاندورهای |
| دامنه | همهٔ واحدهای تجاری ارائه دهندهٔ گزارشهای مالی میان دورهای |
| ضروریات | اطلاعرسانیهای دقیق و به موقع برای تصمیمگیری |
| نکته | درج یادداشت برای افشای تغییرات مهم مانند عملیاتهای فصلی یا برآوردها |
استاندارد شماره ۳۰: سود هر سهم
استاندارد شماره ۳۰ حسابداری ایران، چارچوبی برای محاسبه و ارائه سود هر سهم تعیین میکند که مقایسه عملکرد واحدهای تجاری مختلف در یک دوره و عملکرد یک واحد در دورههای مختلف را بهبود میبخشد. تمرکز اصلی این استاندارد بر استانداردسازی مخرج کسر در محاسبه سود هر سهم است که گزارشهای مالی دقیقتر و شفافتر ارائه شود.
| استاندارد شماره ۳۰: سود هر سهم | |
|---|---|
| هدف | بهبود مقایسه عملکرد واحدهای تجاری در دورههای مختلف |
| دامنه | واحدهای تجاری با سهام عادی عمومی یا در حال عرضه |
| ضروریات | ارائه اطلاعات دقیق برای تصمیمگیری سهامداران |
| نکته | تأکید بر مخرج کسر برای ثبات رویه در گزارشهای مالی |
استاندارد شماره ۳۴: رویههای حسابداری، تغییر در برآوردهای حسابداری و اشتباهات
استاندارد شماره ۳۴ حسابداری ایران، معیارهایی را برای انتخاب و تغییر رویههای حسابداری، نحوهٔ برخورد با تغییرات در برآوردهای حسابداری و اصلاح اشتباههای دورههای گذشته مشخص میکند. استاندارد رویههای حسابداری، تغییر در برآوردهای حسابداری و اشتباهات، با هدف ارتقای مرتبط بودن، قابلیت مقایسه و قابل اتکا بودن صورتهای مالی واحد تجاری در طول زمان با سایر واحدهای تجاری است.
| استاندارد شماره ۳۴: رویههای حسابداری، تغییر در برآوردهای حسابداری و اشتباهات | |
|---|---|
| هدف | تعیین معیارهایی برای انتخاب و تغییر رویههای حسابداری، |
| دامنه | تمام واحدهای تجاری و صورتهای مالی آنها |
| ضروریات | افزایش قابلیت اعتماد و مربوط بودن صورتهای مالی |
| نکته | ثبت و افشای دقیق تغییرات و اصلاحات |
اهداف استانداردهای حسابداری
برای درک بهتر نقش و اهمیت استانداردهای حسابداری در تنظیم و ارائه گزارشهای مالی، در ادامه به مهمترین اهداف آنها اشاره میکنیم:
- یکسان سازی صورت های مالی: اصلیترین هدف استانداردها، یکسانسازی شکل ارائه صورتهای مالی در جهان حسابداری است که باید به شکلی درست و با بیشترین بازده ممکن ارائه شود.
- افشای درست اطلاعات: از اساسیترین اصول حسابداری، اصل افشا است. با تأکید بر اصل افشا، استانداردها تضمین میکنند که اطلاعات مهم و مرتبط به صورت دقیق در اختیار استفادهکنندگان صورتهای مالی قرار گیرد.
- ارائه روش های ارزش گذاری داراییها: یکی از روشهای معتبر و مناسب برای ارزشگذاری داراییها و تعیین درآمد واحد تجاری، استانداردهای لازمالاجرا در حسابداری هستند که در محاسبه مالیات، ارزیابی عملکرد و تصمیمگیریهای اقتصادی نقش مهمی دارند.
مقایسه استانداردهای مالی ایران با استانداردهای مالی بین المللی
در بسیاری از موارد، مفاهیم نظری گزارشگری مالی ایران و بینالمللی کاملاً مشابه هم هستند و تفاوتهای اندکی در آنها دیده میشود. با این حال اگر جزئیات را بررسی کنیم، تفاوتهای چشمگیری وجود دارد که میتواند تغییراتی در صورتهای مالی ایرانی و بینالمللی ایجاد کند.

چند مورد از مهم ترین تفاوت های صورت مالی تهیه شده در ایران با صورت مالی بین المللی
- تفاوت در نحوهٔ ارائه صورتهای مالی ایران و بینالمللی
- تفاوت ترازنامههای بین المللی با ترازنامههای داخلی
- تفاوت در صورت سود و زیان بینالمللی و ایرانی
- تفاوت در استاندارد حسابداری صورت سود و زیان جامع «IRFS» و ایران
چرا استانداردهای حسابداری در ایران و جهان متفاوت هستند؟
استانداردهای بین المللی برای ایجاد هماهنگی و قابلیت مقایسهپذیری در سراسر جهان تدوین شدهاند. با این حال، هر کشور بسته به شرایط اقتصادی، قوانین مالیاتی و سیاستهای مالی خود، تغییراتی در این استانداردها ایجاد میکند. در ایران نیز استانداردهای حسابداری ایران توسط «سازمان حسابرسی» تدوین و تصویب شدهاند که با نیازها و مقررات داخل کشور سازگار باشند.
استانداردهای حسابداری بین المللی (مشترک با ایران)
یک سری از استانداردهای حسابداری در جهان وجود دارد که با استانداردهای حسابداری ایران نیز اشتراک دارند. مانند:
- استاندارد ISA41 فعالیتهای کشاورزی، ۸، ۹، ۱۱، ۱۳، ۱۵، ۱۶، ۲۲، ۳۰ و ۳۴ از جمله استانداردهای مهم حسابداری هستند.
- استاندارد IFRS7 داراییهای جاری نگهداری شده برای فروش و عملیات متوقف شده
- استاندارد ISA7 صورت جریان وجوه نقد
- استاندارد ISA10 رویدادهای بعد از دورهٔ گزارشگری
- استاندارد ISA11 قراردادهای پیمانکاری
- استاندارد ISA16 اموال، ماشینآلات و تجهیزات
- استاندارد ISA18 درآمد عملیاتی
- استاندارد ISA20 حسابداری کمکهای بلاعوض دولت و افشای دولت
- استاندارد ISA21 اثرات تغییر در نرخ ارز
- استاندارد ISA26 حسابداری و گزارشگری طرحهای مزایای بازنشستگی
- استاندارد ISA27 صورتهای مالی تلفیقی و جداگانه
- استاندارد ISA28 سرمایهگذاری در واحدهای تجاری وابسته
- استاندارد ISA33 سود هر سهم
- استاندارد ISA34 گزارشگری مالی میان دورهای
- استاندارد ISA36 کاهش ارزش داراییها
- استاندارد ISA37 ذخایر، بدهیهای احتمالی و داراییهای احتمالی
- استاندارد ISA38 داراییهای نامشهود
بیشتر بخوانید: استانداردهای حسابداری بخش عمومی
جمعبندی
استانداردهای حسابداری، چارچوبی مشترک برای حسابداران و فعالان مالی فراهم میکنند که گزارشهای مالی شفاف، قابلمقایسه و قابلاتکا ارائه دهند. تسلط حسابداران بر این استانداردها، برای اطمینان از صحت اسناد مالی و تقویت اعتماد در بازارهای رقابتی ضروری محسوب میشود. شما چقدر با استانداردها آشنایی دارید؟ نظرات و دیدگاههای خود را با ما به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول
۱. استانداردهای حسابداری در ایران چندتاست؟
تا سال ۱۴۰۴، تعداد استانداردهای لازمالاجرا در ایران ۴۳ استاندارد است. این استانداردها توسط سازمان حسابرسی تدوین شده و با نیازهای کشور و استانداردهای بینالمللی (IFRS) هماهنگ هستند.
۲. استاندارد حسابداری پیمانکاری چیست؟
استاندارد شماره ۹ یا حسابداری پیمانکاری، برای نحوهٔ شناسایی درآمد و هزینههای پروژههای بلندمدت مانند پروژههای ساختمانی است.
۳. استاندارد حسابداری تسعیر ارز چه کاربردی دارد؟
استاندارد شماره ۱۶، تأثیر نوسان نرخ ارز بر معاملات ارزی و صورتهای مالی عملیات خارجی را بررسی میکند. این استاندارد با ارائه اطلاعات دقیق، تصمیمگیریهای اقتصادی را آسان میکند.
۴. آیا استانداردهای حسابداری ایران با استانداردهای بینالمللی هماهنگ هستند؟
بله، استانداردهای ایران تا حد زیادی با استانداردهای بینالمللی (IFRS) هماهنگ هستند، اما تفاوتهایی در جزئیات آنها مانند نحوهٔ ارائه ترازنامه یا صورت سود و زیان وجود دارد.
۵. استاندارد حسابداری بهای تمام شده چیست؟
استانداردهای شماره ۸ با عنوان حسابداری موجودی مواد و کالا و شماره ۱۱ با عنوان داراییهای ثابت مشهود، برای محاسبهٔ بهای تمام شده داراییها و موجودیها کاربرد دارند. این استانداردها براساس بهای تمام شده یا خالص ارزش فروش، داراییها را ارزشگذاری میکنند.
۶. چطور میتوان استانداردهای حسابداری را یاد گرفت؟
منابع آموزشی سازمان حسابرسی، دورههای آنلاین و حضوری و کتابهای تخصصی.
۷. استاندارد حسابداری حقوق و دستمزد چیست؟
در استاندارد حقوق و دستمزد یا استاندارد شماره ۳۳، دربارهٔ مزایای بازنشستگی کارکنان صحبت شده است. این استاندارد، چارچوبی برای ثبت و گزارش هزینهها و تعهدات مالی مرتبط با حقوق، دستمزد، پاداش و مزایای کارکنان مانند مرخصی و بازنشستگی تعریف میکند.
کاملا مفید😍
عالییی😍
بسیارعالی
تشکر ممنونم از مطالب
خیلی کاربردی و مفید❣️👍🏻
تشکر🌱🌷
واقعاااا آموزنده بود🤍🫠
ممنونم، عالی بود 🌹
خیلی مطالب جالب و کاربردی داشت
تشکر بابت زحمات
مطالب مفیدی بود ممنون از استاد عزیز بابت توضیحاتشون
خیلی عالی و جامع مطالب بود
ممنون
عالی بود
تشکر عالی بود
یکی از مسائل مهم کاربردی واقعا👌
#محاسبان
یعنی ما باید روی همه این استاندارد های حسابداری مسلط باشیم؟!
سلام وقتتون بخیر
اگر قصد دارید تا پیشرفت نمایید باید به مرور به این موارد مسلط شوید.
بسیاردقیق وجامع بود🙏🏻
جالب بود👏
از استاندارهای مشترک بینالمللی مان خبر نداشتیم، آموزنده و عالییییی
بسیار عالی و مفید بود 🤩
حسابداران باید همیشه با استانداردهای جدید بهروز باشند تا بتوانند امور مالی شرکتها را بهدرستی مدیریت کنند
سلام وقتتون بخیر
کاملا درسته
تشکر بابت مقاله خوبتون🙏🌺
بسیار عالی و مفید🌸🙏🏻
یک حسابدار باید قادر به ارائه یک گزارش جامع و کامل مالی بر اساس استانداردهای جهانی باشد.
بسیار عالی ممنون بابت مطالب مفید وکاربردی که دراختیارمون می گذارید.
یه مقاله بود ولی کلی مطالب ارزشمند داشت 🫶🏻💚
#محاسابان
#دوره سکو
مقاله عالیییی😍👌🏼
#محاسبان
خیلی آموزنده بود لطفا نمونه هایی از تغییرات اخیر در استاندارد های حسابداری را هم بررسی کنید.
سلام وقتتون بخیر
حتما
بسیار عالی❤️
فقط یک سوال اینکه استانداردهای جدید زمان خاصی برای طرح و تصویب شدن دارن یا خیر؟
سلام وقتتون بخیر
پس از تهیه پیشنویس یک استاندارد و بررسی موارد مندرج در آن، استاندارد به تصویب رسیده و زمان اجرای آن ابلاغ میگردد.
بسیار عالی و مفید بود❤️
متشکر از مقاله کامل ومفیدتون.
خیلی عالی بود!😊 لطفاً درباره چالشهایی که شرکتها در اجرای استانداردهای حسابداری با اونها مواجه هستند هم بنویسید!
تشکر بابت تدوین مقاله مفید واقعا مورد نیاز بود🙏🏻❤️
ممنون بابت همه ی زحماتی که جهت جمع آوری مطالب انجام دادید🌹
ممنون بابت مقاله و مطالب جامع و عالیتون🌻
بسيار عالي 👌🏻
ممنون از مطالب كامل و مفيدتون🙏🏻
عالی و کامل بود🙏🏻💖
عالی👌