استاندارد حسابداری شماره 35؛ مالیات بر درآمد

استاندارد حسابداری شماره 35 با عنوان “مالیات بر درآمد” توسط سازمان حسابرسی ایران برای شفاف‌سازی نحوه حسابداری و گزارشگری مالیات بر درآمد تدوین شده است. این استاندارد، راهنمایی در مورد شناخت، اندازه‌گیری، ارائه و افشای مالیات بر درآمد در صورت‌های مالی ارائه می‌دهد و به موضوعات مرتبط با مالیات‌های جاری و مالیات‌های معوق را بیان می‌کند.

استانداردهای حسابداری چیست؟

استانداردهای حسابداری شامل مجموعه‌ای از اصول، قواعد و روش‌های مصوب هستند که به‌عنوان چارچوبی برای تنظیم و اجرای حسابداری مالی عمل می‌کنند. این استانداردها روش‌های انجام کار حسابداری را تعیین کرده و قوانین حاکم بر فرآیندهای حسابداری را مشخص می‌سازند. به عبارتی دیگر، استانداردهای حسابداری به‌عنوان راهنما برای فعالیت‌های حسابداری و تهیه گزارش‌های مالی به کار می‌روند. هدف اصلی این استانداردها، افزایش شفافیت و قابلیت مقایسه گزارش‌های مالی است و از این طریق اطمینان حاصل می‌شود که اطلاعات مالی به‌طور دقیق و منصفانه ارائه شود.

خلاصه استاندارد حسابداری شماره 35

این استاندارد واحد تجاری را موظف می‌کند که تأثیرات مالیاتی ناشی از معاملات و سایر رویدادها  را به همان شیوه‌ای به حساب منظور کند که آن معاملات و رویدادها به حساب گرفته می‌شوند. بنابراین، برای معاملات و سایر رویدادهای شناسایی‌شده در صورت سود و زیان، هرگونه تأثیرات مالیاتی مربوط نیز در همان صورت سود و زیان شناسایی می‌شود.

عناصر اصلی استاندارد حسابداری شماره 35

استاندارد حسابداری شماره 35 به حسابداری مالیات بر درآمد اختصاص دارد و اهداف، اصول و الزامات مرتبط با شناسایی، اندازه‌گیری و افشای مالیات‌های جاری و معوق را تعیین می‌کند. در زیر به اجزای اصلی این استاندارد اشاره می‌شود:

۱. دامنه کاربرد

برای اهداف این استاندارد، مالیات بر درآمد شامل تمام مالیات‌های داخلی و خارجی است که بر اساس سود مشمول مالیات تعیین می‌شوند. همچنین، مالیات بر درآمد شامل مالیات‌هایی مانند مالیات‌های تکلیفی است که توسط واحد تجاری فرعی، واحد تجاری وابسته یا مشارکت خاص، در صورتی که سود به واحد گزارشگر تخصیص یابد، باید پرداخت شود. این استاندارد باید در حسابداری مالیات بر درآمد مورد استفاده قرار گیرد.

2. هدف

هدف این استاندارد تجویز نحوه حسابداری مالیات بر درآمد است. موضوع اصلی در حسابداری مالیات بر درآمد، نحوه شناسایی آثار مالیاتی جاری و آتی به دو شکل زیر است: اول، بازیافت (تسویه) آتی مبلغ دفتری دارایی‌ها و بدهی‌هایی که در صورت وضعیت مالی واحد تجاری شناسایی می‌شوند؛ و دوم، معاملات و سایر رویدادهای دوره جاری که در صورت‌های مالی شناسایی می‌شوند.

در ترکیب‌های تجاری، شناسایی دارایی‌ها و بدهی‌های مالیات انتقالی بر مبلغ سرقفلی و سود حاصل از خرید زیر قیمت تأثیرگذار است. در نهایت، شناخت دارایی‌های مالیات انتقالی ناشی از زیان‌های مالیاتی یا اعتبارهای مالیاتی استفاده‌نشده، همچنین افشای اطلاعات مربوط به مالیات بر درآمد نیز در این استاندارد مطرح شده است.

3. تعاریف استاندارد شماره 35

در این استاندارد، اصطلاحات زیر به شرح زیر تعریف شده‌اند:

1. سود حسابداری: سود یا زیان دوره قبل از کسر هزینه مالیات.

2. سود (زیان) مشمول مالیات: سود یا زیان دوره که مطابق با قوانین مالیاتی تعیین می‌شود و مبنای محاسبه مالیات بر درآمد قابل پرداخت یا قابل بازیافت است.

3. هزینه مالیات (درآمد مالیات): به مجموع مبلغی اشاره دارد که برای محاسبه سود یا زیان دوره، در ارتباط با مالیات جاری و مالیات معوق در نظر گرفته می‌شود.

4. مالیات جاری: مبلغ مالیات بر درآمد پرداختنی یا قابل بازیافت که مرتبط با سود مشمول مالیات یا زیان مالیاتی یک دوره است.

5. بدهی‌های مالیات انتقالی: این مبلغ مربوط به مالیات بر درآمد است که در آینده باید پرداخت شود و ناشی از تفاوت‌های موقتی مشمول مالیات می‌باشد.

6. دارایی‌های مالیات انتقالی: این مبلغ مالیات بر درآمد است که در آینده قابل بازیابی بوده و به موارد زیر مرتبط می‌شود:

7. تفاوت‌های موقتی: این اصطلاح به اختلافی اطلاق می‌شود که بین ارزش دفتری یک دارایی یا بدهی در صورت وضعیت مالی و مبنای مالیاتی آن وجود دارد. تفاوت‌های موقتی به دو نوع تقسیم می‌شوند:

8. مبنای مالیاتی یک دارایی یا بدهی: مبلغی که برای مقاصد مالیاتی به آن دارایی یا بدهی تخصیص داده می‌شود

9. دارایی‌های مالیات انتقالی: این مبلغ مالیات بر درآمد است که در آینده قابل بازیابی بوده و به موارد زیر مرتبط می‌شود:

10. تفاوت‌های موقتی: این اصطلاح به اختلافی اطلاق می‌شود که بین ارزش دفتری یک دارایی یا بدهی در صورت وضعیت مالی و مبنای مالیاتی آن وجود دارد. تفاوت‌های موقتی به دو نوع تقسیم می‌شوند:

11. مبنای مالیاتی یک دارایی یا بدهی: مبلغی که برای مقاصد مالیاتی به آن دارایی یا بدهی تخصیص داده می‌شود.

۴. مالیات جاری و معوق

اطلاعات مرتبط با مالیات جاری و معوق و محاسبه آن را در ادامه بیان می‌کنیم.

مالیات جاری

محاسبه مالیات جاری

برای محاسبه مالیات جاری، باید از نرخ‌های مالیاتی قانونی استفاده کرد که در تاریخ ترازنامه اعلام شده‌اند.

شناسایی مالیات جاری

مالیات جاری در همان دوره‌ای که درآمد حاصل شده است، به ثبت می‌رسد.

مالیات معوق

محاسبه مالیات معوق

برای محاسبه مالیات معوق، از نرخ‌های مالیاتی که انتظار می‌رود در آینده برای تسویه یا بازیافت دارایی‌ها و بدهی‌ها استفاده شود، بهره‌برداری می‌شود.

شناسایی مالیات معوق

این نوع مالیات باید به‌طور واضح و شفاف در صورت‌های مالی ثبت و هرگونه تغییرات مربوطه افشا شود.

۵. ارائه و افشا

اطلاعات مالی مرتبط با مالیات‌های جاری و معوق باید به‌صورت جامع و روشن در صورت‌های مالی درج شود. این اطلاعات شامل موارد زیر است:

۶. اثرات بازیافت و تسویه دارایی‌ها و بدهی‌ها

بازیافت و تسویه دارایی‌ها و بدهی‌ها به معنای بازپرداخت یا تسویه مبالغ دفتری آن‌ها است که می‌تواند تأثیر مستقیمی بر مالیات‌های آتی داشته باشد.  طبق استاندارد شماره ۳۵، در صورتی که این فرآیندها موجب تغییر در پرداخت‌های مالیاتی آتی شوند، لازم است این تغییرات به‌طور شفاف در صورت‌های مالی منعکس شود.

مثال

در این مثال، فرض می‌کنیم شرکت “ایران” در سال مالی منتهی به ۲۹ اسفند ،۱۴۰۲ سود قبل از مالیاتی برابر با ۱۵۰,۰۰۰ تومان داشته و برخی دارایی‌ها و بدهی‌های آن بر مبنای حسابداری و مالیاتی تفاوت‌هایی دارند. در این مثال، هدف محاسبه مالیات جاری و مالیات معوق این شرکت است.

محاسبه مالیات جاری

برای مثال، شرکت دارای دارایی‌های ثابتی است که هزینه استهلاک حسابداری آنها با استهلاک مالیاتی تفاوت دارد. هزینه استهلاک مالیاتی شرکت برابر با ۲۲,۰۰۰ تومان است، در حالی که هزینه استهلاک حسابداری آن ۱۵,۰۰۰ تومان ثبت شده است. بنابراین، تفاوتی معادل ۷,۰۰۰ تومان به عنوان تفاوت موقتی مشمول مالیات ایجاد می‌شود.

از سوی دیگر، شرکت برای مطالبات مشکوک‌الوصول ذخیره‌ای به مبلغ ۸,۰۰۰ تومان در حساب‌ها لحاظ کرده است. با این حال، قانون مالیاتی این ذخیره را به عنوان هزینه قابل قبول نمی‌پذیرد تا زمانی که به‌طور قطع وصول نشود. بنابراین، این مبلغ باید به سود مشمول مالیات اضافه شود. همچنین شرکت هزینه‌های تعهدی‌ای معادل ۲۵,۰۰۰ تومان ثبت کرده که هنوز پرداخت نشده و در نتیجه برای مالیات جاری قابل قبول نیست. بنابراین، این مبلغ نیز به سود مشمول مالیات اضافه می‌شود.

محاسبه مالیات معوق

برخی تفاوت‌های موقتی ناشی از اختلاف بین اصول حسابداری و قوانین مالیاتی ایجاد شده‌اند که به ایجاد مالیات معوق منجر می‌شود. این تفاوت‌ها شامل استهلاک دارایی‌ها، ذخیره مطالبات مشکوک‌الوصول و هزینه‌های تعهدی هستند. در محاسبه مالیات معوق، تفاوت موقتی مشمول مالیات دارایی‌های ثابت به مبلغ ۷,۰۰۰ تومان با نرخ ۲۵٪ محاسبه می‌شود و بدهی مالیات معوق ۱,۷۵۰ تومان ایجاد می‌کند. تفاوت موقتی کاهنده مالیات شامل مطالبات مشکوک‌الوصول و هزینه‌های تعهدی، مجموعاً ۳۳,۰۰۰ تومان است که به عنوان دارایی مالیات معوق شناسایی می‌شود. با نرخ ۲۵٪، دارایی مالیات معوق ناشی از تفاوت‌های موقتی کاهنده مالیات معادل ۸,۲۵۰ تومان خواهد بود.

گزارش در صورت‌های مالی

در صورت‌های مالی، شرکت ایران باید مالیات جاری به مبلغ ۴۴,۰۰۰ تومان، بدهی مالیات معوق به مبلغ ۱,۷۵۰ تومان، و دارایی مالیات معوق به مبلغ ۸,۲۵۰ تومان را گزارش کند. اثر خالص مالیات معوق به شکل زیر خواهد بود:

این مثال نشان می‌دهد که چگونه تعدیلات مالیاتی بر سود مشمول مالیات تأثیر می‌گذارند و مالیات معوق چگونه بر اساس تفاوت‌های موقتی به عنوان دارایی یا بدهی شناسایی می‌شود.

PDF استاندارد حسابداری 35

جمع بندی

استاندارد حسابداری شماره ۳۵ برای تضمین شفافیت و قابل اعتماد بودن گزارش مالیات بر درآمد در صورت‌های مالی تهیه شده است. به‌کارگیری صحیح این استاندارد به شرکت‌ها کمک می‌کند که اطلاعات دقیقی درباره هزینه‌های مالیاتی خود ارائه کنند و از بروز مشکلات مالیاتی در آینده پیشگیری کنند. همچنین به استفاده‌کنندگان از صورت‌های مالی امکان تحلیل دقیق‌تری از وضعیت مالیاتی شرکت را می‌دهد.

سوالات متداول