انواع اشخاص حقوقی

یکی از مهمترین نکات برای شناخت پتانسیل‌ها و البته تکالیف افراد در قوانین مهم مانند قانون تجارت، قانون مالیات‌های مستقیم، قانون تامین اجتماعی و… بحث حقیقی یا حقوقی بودن شخص می‌باشد. در این بین در ابتدا می‌بایست تفاوت‌های هر کدام را شناخت تا بتوان تشخیص داد شخص حقیقی است یا حقوقی و پس از آن باید نسبت به تعیین تکلیف هر کدام اقدام نمود.

در این شرایط بیشترین تکالیف متوجه انواع اشخاص حقوقی می‌باشد و می‌بایست این تکالیف انجام گردند. در این بین اشخاص حقوقی خود به دسته‌های مختلف تقسیم می‌شوند که دسته‌بندی انواع اشخاص حقوقی به شرح زیر است:

اشخاص حقوقی حقوق عمومی

به موجب قانون خاص به وجود می آیند و به محض ایجاد و بدون نیاز به ثبت، دارای شخصیت حقوقی می شوند. (برای فعالیت نیازمند ثبت نیستند). این گونه اشخاص مقید به مدت زمان نیستند و فعالیت آن ها مستمر است ؛ مانند وزارتخانه ها، سازمان های دولتی ، دانشگاه ها ، نظام پزشکی و … که جزء معروف ترین اشخاص حقوقی حقوق عمومی می باشند.

اشخاص حقوقی حقوق خصوصی

با رعایت مقررات عمومی قوانین ثبتی از قبیل قانون ثبت شرکت های تجاری و آیین نامه ثبت انجمن ها و موسسات غیرتجاری به وجود می آیند. پیدایش شخصیت اشخاص حقوقی حقوق خصوصی نیازمند ثبت است و مدت فعالیت آن ها تا تاریخ انحلال می باشد. (پایان شخصیت حقوقی حقوق خصوصی، تاریخ انحلال آن است)؛ مانند انجمن های فرهنگی، جمعیت های خیریه ، احزاب سیاسی و… که هر کدام از این انواع اشخاص حقوقی حقوق عمومی و حقوق خصوصی، می‌توانند در دسته‌هایی مانند شرکت، موسسه، نهاد یا سازمان باشند که بیشتری نوع آن‌ها در دو دسته زیر جای می‌گیرند:

• شرکت‌های تجاری
• مؤسسات غیرتجاری

انواع اشخاص حقوقی شرکت‌های تجاری

آن دسته از انواع اشخاص حقوقی هستند که با هدف به دست آوردن سود برای یک فرد یا گروه تشکیل گردیده‌اند. این شرکت‌ها انواع مختلفی دارند که برخی از این انواع اشخاص حقوقی در ادامه نام برده می‌شوند:

• شرکت‌های تضامنی
• شرکت‌های با مسئولیت محدود
• شرکت‌های مختلط غیر سهامی
• شرکت‌های مختلط سهامی
• شرکت‌های نسبی
• شرکت‌های تعاونی تولید و مصرف
• شرکت‌های سهامی عام و خاص

تعریف انواع اشخاص حقوقی شرکت‌ها

2. شرکت‌های سهامی خاص

شرکت سهامی خاص، شرکت بازرگانی است که تمام سرمایه‌ی آن به طور کامل توسط مؤسسین تامین می‌شود و سرمایه‌ی آن به سهام تقسیم گردیده و مسئولیت صاحبان سهام، ‌محدود به مبلغ سهام آنهاست. در این دسته از انواع اشخاص حقوقی، تعداد سهامداران نباید از سه نفر کمتر باشد و عنوان «‌شرکت سهامی خاص»‌ باید قبل یا بعد از نام شرکت، در تمامی مدارک ذکر شود.

4. شرکت‌های تضامنی

شرکت تضامنی، شرکتی است که تحت عنوان مخصوصی برای امور تجاری بین دو یا چند نفر با مسئولیت تضامنی تشکیل می‌شود. در این بخش از انواع اشخاص حقوقی، اگر دارایی و سرمایه‌ی شرکت برای تأدیه‌ی تمام قروض کافی نباشد، هر یک از شرکاء مسئول پرداخت تمام قروض شرکت هستند و هر قراری که بین شرکاء این دسته از اشخاص حقوقی برخلاف این توافق صورت بگیرد، در مقابل اشخاص ثالث، بی اثر خواهد بود. در نام شرکت تضامنی باید عبارت «شرکت تضامنی» ‌و حداقل اسم یک نفر از شرکاء ذکر شود. به نوعی دیگر می‌توان گفت که اگر نام برخی مالکان شرکت در نام شرکت قید شده باشد، شرکت تضامنی محسوب می‌شود.

6. شرکت‌های مختلط غیر سهامی

شرکت مختلط غیر سهامی، شرکتی است که برای امور تجاری تحت عنوان مخصوصی بین یک یا چند نفر شریک ضامن و یک یا چند نفر شریک با مسئولیت محدود، بدون انتشار سهام، تشکیل می‌شود. شریک ضامن، مسئول تمامی قروضی است که ممکن است علاوه بر دارایی شرکت وجود داشته باشد. شریک با مسئولیت محدود، شخصی است که مسئولیت او فقط به میزان سرمایه‌ای است که درشرکت قرار داده است و یا می خواهد قرار دهد. در اسم این دسته از اشخاص حقوقی باید عبارت «شرکت مختلط» ‌و حداقل اسم یکی از شرکای ضامن، ذکر شود.

8. شرکت‌های تعاونی

شرکت تعاونی شرکتی است که طبق قانون تجارت جمهوری اسلامی ایران، تمام یا حداقل ۵۱% سرمایه‌ی آن به وسیله‌ی اعضا در اختیار شرکت تعاونی قرارگیرد و وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، شرکت‌های دولتی و وابسته به دولت و تحت پوشش دولت، بانک‌ها،‌ شهرداری‌ها، شوراهای اسلامی کشوری، بنیاد مستضعفان و سایر نهادهای عمومی می‌توانند طبق ماده ای از راه وام بدون بهره یا هر راه مشروع دیگر از قبیل مشارکت، مضاربه، مزارعه، ‌مساقات، اجاره، اجاره به شرط تملیک، بیع شرط، فروش اقساطی و صلح، اقدام به کمک در تأمین یا افزایش سرمایه‌ی این دسته از انواع اشخاص حقوقی یعنی شرکت‌ های تعاونی نمایند، بدون آن که عضو باشند.

نحوه ی ثبت انواع اشخاص حقوقی (شرکت‌ها)

با توجه به ایجاد سیستم جدید اینترنتی، سامانه‌ی ثبت شرکت‌ها و موسسات غیرتجاری، از این پس متقاضیان می‌توانند مراحل ثبت شرکت را به جای مراجعه‌ی حضوری به اداره‌ی کل ثبت شرکت‌ها و موسسات غیرتجاری، از طریق سامانه‌ی اینترنتی www.sherkat.ssaa.ir شروع و دنبال نمایند و در نهایت شناسه ملی مخصوص اشخاص حقوقی را دریافت کنند.

شناسه ملی

شناسه ملی مخصوص اشخاص حقوقی می‌باشد که کدی یازده رقمی است و برای تمامی شرکت‌ها در نظر گرفته شده است. این کد یک مشخصه‌ی منحصر به فرد برای اطلاعات شخص حقوقی می‌باشد و به عنوان هویت یک شرکت تنها و به طور انحصاری فقط برای یک شرکت صادر می‌شود. شناسه ملی شرکت نقش شناسنامه شرکت را ایفا می‌کند؛ بنابراین نمی‌توان دو نفر یا دو شرکت، شناسنامه‌ای یکسان داشته باشند. شناسه ملی شرکت از زمان ثبت و تولد شرکت تا زمان انحلال معتبر است. پس هر کدام از انواع اشخاص حقوقی موظف به دریافت شناسه‌ی ملی هستند و برای اشخاص حقیقی کد ملی هر شخص حکم شناسه‌ی ملی را دارد.