بازنشستگی پیش از موعد؛ انواع، شرایط و قوانین جدید

در دنیای پرتلاطم کار و زندگی امروزی، جایی که فشارهای جسمانی، روانی و خانوادگی گاه کار را به امری طاقت‌فرسا تبدیل می‌کند، بازنشستگی پیش از موعد به عنوان یکی از موضوعات پرچالش قوانین کار و تامین اجتماعی نه تنها یک گزینه، بلکه یک ضرورت حمایتی برای بسیاری از شاغلان در بخش‌های دولتی و خصوصی به شمار می‌رود. در این مقاله از محاسبان، به بررسی بازنشستگی زودهنگام و انواع آن می‌پردازیم.

بازنشستگی پیش از موعد چیست؟

بازنشستگی پیش از موعد به وضعیتی گفته می‌شود که فرد بیمه‌شده قبل از رسیدن به سن معمول بازنشستگی یا تکمیل سابقه کامل بیمه، با رعایت شرایط تعیین‌شده توسط قانون تأمین اجتماعی، از کار کناره‌گیری کرده و مستمری بازنشستگی دریافت می‌کند. این امکان برای حمایت از افرادی است که به دلیل کارهای سخت، مشکلات جسمی یا توافق با کارفرما نمی‌توانند تا زمان بازنشستگی عادی کار کنند.

انواع بازنشستگی پیش از موعد

بازنشستگی پیش از موعد انواع مختلفی دارد. افراد به دلیل عوامل مختلفی مانند سن، سابقه حق بیمه‌ و سختی کار برای آن اقدام می‌کنند.

طبق بخشنامه ۱۰۰۰/۱۴۰۴/۱۶۶۷ جدید، بازنشستگی قبل از سن ۶۰ سالگی برای آقایان دارای قوانین و شرایط زیر است:

• حداقل ۱۰ سال سابقه کار و  ۶۰ سال سن
• ۳۰ سال سابقه کار در مشاغل عادی یا سخت و زیان‌آور با حداقل ۵۰ سال سن
• ۵۰ سال سن و ۳۰ سال سابقه بیمه‌پردازی
• ۳۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه در مشاغل عادی و در مشاغل سخت و زیان‌آور بدون شرط سنی
• ۲۵ سال سابقه متوالی پرداخت حق بیمه در مشاغل سخت و زیان‌آور بدون شرط سنی
• ۲۰ سال سابقه متوالی پرداخت حق بیمه در مشاغل سخت و زیان‌آور بدون شرط سنی

مطابق با قانون، قوانین بازنشستگی پیش از موعد برای خانم‌ها به شرح زیر است: 

• حداقل ۱۰ سال سابقه کار با ۵۵ سال سن
• حداقل ۲۰ سال سابقه پرداخت حق‌بیمه با حداقل ۴۲ سال سن
• ۳۰ سال سابقه بیمه پردازی با حداقل ۴۵ سال سن
• ۳۵ سال سابقه بیمه پردازی در مشاغل سخت‌ و زیان‌آور و عادی بدون لحاظ شرط سنی
• ۲۰ سال سابقه متوالی پرداخت حق‌بیمه در مشاغل زیان‌آور و سخت بدون لحاظ شرط سنی
• ۲۵ سال سابقه متناوب پرداخت حق‌بیمه در مشاغل زیان‌آور و سخت بدون لحاظ شرط سنی
• ۳۰ سال سابقه بیمه در مشاغل سخت و زیان‌آور یا عادی با حداقل ۴۵ سال سن

شرایط بازنشستگی پیش از موعد

طبق آخرین اصلاحات ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی، افراد برای بازنشستگی زودهنگام باید شرایط زیر داشته باشند: 

• شغل: مشاغل سخت و زیان‌ آور (مانند کار در معادن، رانندگی وسایل نقلیه سنگین) شرایط ویژه‌ای دارند.
• سابقه بیمه: حداقل ۲۰ سال سابقه پرداخت بیمه برای مشاغل سخت و زیان‌آور یا ۳۰ سال برای سایر مشاغل.
• سن: برای مردان حداقل ۵۰ سال و برای زنان حداقل ۴۵ سال (با ۳۰ سال سابقه) یا ۴۲ سال (با ۲۰ سال سابقه برای زنان).

شرایط بازنشستگی با ۱۵ سال سابقه بیمه

مطابق با ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی، افراد با حداقل ۱۵ سال سابقه بیمه می‌توانند در موارد زیر درخواست بازنشستگی دهند: 

• سن ۶۰ سال برای مردان و ۵۵ سال برای زنان، به شرط داشتن حداقل ۱۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه.
• ازکارافتادگی جزئی که توسط کمیسیون پزشکی تأمین اجتماعی تأیید شود.
• برخی مشاغل با شرایط ویژه ممکن است شامل این قانون شوند.

در این حالت، مستمری بازنشستگی بر‌اساس میانگین حقوق ۲ سال آخر محاسبه می‌شود، اما ممکن است مبلغ آن کمتر از بازنشستگی عادی باشد.

شرایط بازنشستگی با ۱۰ سال سابقه بیمه 

قوانین جدید سازمان تأمین اجتماعی برای بازنشستگی با ۱۰ سال سابقه بیمه برای مردان و زنان اعلام شده است:

• شرایط سنی ۶۰ سال برای مردان
• شرایط سنی ۵۵ سال برای زنان
• تکمیل سقف بیمه تا ده سال: تکمیل سابقه بیمه‌ای خود تا سقف ۱۰ سال از طریق پرداخت حق بیمه برای سنوات باقی‌مانده.

جدیدترین قانون بازنشستگی پیش از موعد 1404

طبق ماده واحده بخشنامه جدید، بیمه‌شدگان سازمان تأمین اجتماعی می‌توانند در صورت داشتن حداقل ۵۵ سال سن و ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه، درخواست بازنشستگی دهند. برای انجام این فرآیند، متقاضی ابتدا باید درخواست خود را به‌صورت کتبی به کارفرما ارائه و سپس آن را برای سازمان تأمین اجتماعی شعبهٔ محل کار خود ارسال کند.

با این حال در برخی شرایط خاص، محدودیت سنی تعیین‌شده در قانون بازنشستگی زودتر از موعد اجرا نمی‌شود. این شرایط شامل موارد زیر است:

• حداقل ۳۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه در هر نوع شغل
• حداقل ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه در مشاغل سخت و زیان‌آور
• ترکیبی از سابقه بیمه در مشاغل سخت و زیان‌آور و مشاغل عادی، به طوری که هر سال بیمه‌پردازی در مشاغل سخت معادل ۱.۵ سال بیمه‌پردازی در مشاغل عادی محاسبه شود.

روش‌های درخواست بازنشستگی پیش از موعد

درخواست بازنشستگی زودهنگام مطابق قوانین تأمین اجتماعی، می‌تواند به دو روش حضوری و آنلاین انجام شود. در ادامه، مراحل هر دو روش را توضیح می‌دهیم.

روش حضوری درخواست بازنشستگی پیش از موعد

برای درخواست از طریق روش حضوری باید مراحل زیر را طی کنید:

1. اعلام کتبی درخواست به کارفرما:

کارمند یا کارگر باید درخواست کتبی خود برای بازنشستگی پیش از موعد را به کارفرما ارائه دهد. این درخواست باید شامل اطلاعات شخصی (نام، کد ملی، شماره بیمه) و تاریخ مورد نظر برای بازنشستگی باشد. پیشنهاد می‌شود، این درخواست را به‌صورت رسمی و با دریافت تأیید‌یه دریافت (مانند امضا یا مهر کارفرما) ارائه کنید.

2. ثبت درخواست در اداره تأ‌مین اجتماعی:

پس از ارائه درخواست به کارفرما، کارفرما موظف است آن را به اداره تأمین‌ اجتماعی محل فعالیت کارگاه یا سازمان ارائه دهد. این کار معمولاً از طریق واحد منابع انسانی انجام می‌شود. کارمند می‌تواند شخصاً با مراجعه به شعبه تأمین اجتماعی محل، از ثبت درخواست خود اطمینان حاصل کند.

3. بررسی درخواست توسط کارفرما:

اگر کارفرما به ادامه همکاری با کارمند نیاز داشته باشد، می‌تواند ظرف ۵ روز کاری درخواست کتبی خود را برای حفظ کارمند به اداره تامین اجتماعی ارائه دهد. این درخواست باید دلایل مشخصی (مانند نیاز به تخصص کارمند) داشته باشد.

4. تشکیل کمیته بررسی:

اداره تامین اجتماعی درخواست بازنشستگی و اعتراض احتمالی کارفرما را به کمیته‌ای متشکل از مدیرکل کار و امور اجتماعی، نماینده شورای اسلامی محل کار یا نماینده قانونی کارگر و مدیرکل تأمین اجتماعی ارجاع می‌دهد. این کمیته حداکثر ظرف ۱۰ روز کاری پس از بررسی و شنیدن نظرات طرفین، تصمیم نهایی را اعلام می‌کند.

5. اعلام نتیجه:

در صورت موافقت با بازنشستگی، فرآیند اداری برای صدور حکم بازنشستگی آغاز می‌شود و در صورتی‌که دلایل کارفرما موجه تشخیص داده شود، بازنشستگی حداکثر تا ۳ ماه به تعویق می‌افتد.

روش آنلاین درخواست بازنشستگی پیش از موعد

سازمان تأ‌مین اجتماعی به‌منظور تسهیل فرآیند و کاهش نیاز به مراجعهٔ حضوری، امکان ثبت درخواست بازنشستگی پیش از موعد را از طریق سامانه خدمات غیرحضوری تأ‌مین ‌اجتماعی فراهم کرد. مراحل ثبت درخواست به‌صورت آنلاین عبارت است از:

• به وب‌سایت رسمی تأمین اجتماعی به آدرس ES.Tamin.ir مراجعه و وارد پنل کاربری خود شوید.
• در منوی اصلی سامانه، بخش «خدمات بیمه‌ای» را انتخاب کنید.
• گزینه «درخواست بازنشستگی» یا «بازنشستگی پیش از موعد» (بسته به نوع درخواست) را پیدا کنید.
• در صورت وجود شرایط خاص (مانند مشاغل سخت و زیان‌آور)، گزینه مربوطه را انتخاب کنید.
• فرم آنلاین درخواست بازنشستگی را با اطلاعات دقیق (مانند کد ملی، شماره بیمه، تاریخ شروع و پایان خدمت) تکمیل کنید.
• اطلاعات مربوط به کارفرما (نام کارگاه، کد کارگاه) و نوع درخواست (بازنشستگی پیش از موعد) را وارد کنید.
• مدارک مورد نیاز (مانند اسکن شناسنامه، کارت ملی و مدارک سوابق کاری) را در فرمت‌های مجاز بارگذاری کنید.
• پس از تکمیل فرم و بارگذاری مدارک، درخواست را ارسال و کد رهگیری خود را دریافت کنید.

مشاوره بیمه و کار

افراد برای ثبت درخواست بازنشستگی پیش از موعد با سوال‌های متعددی روبرو می‌شوند که بهترین روش دریافت مشاوره بیمه و کار از یک موسسه حسابداری معتبر است؛ شما با دریافت مشاوره از آخرین تغییرات قانون با خبر می‌شوید و برای انجام کار خود راهکار قانونی دریافت می‌کنید. 

مشاوره بیمه و کار محاسبان متشکل از خبره‌ترین، باتجربه‌ترین حسابداران، وکلا و مشاوران بیمه و قانون کار آماده ارائه مشاوره به جامعه کارگران و کارفرمایان است. مزایای دریافت مشاوره بیمه و کار موسسه محاسبان عبارت است از:

• دریافت راهکار 
• راه حل قانونی
• تصمیم‌گیری صحیح
• کاهش ریسک جرم
• اطمینان خاطر در فضای کار

جمع‌بندی

در این مقاله از محاسبان آموختیم که بازنشستگی پیش از موعد، یکی از حقوق بیمه‌شدگان تأمین اجتماعی در شرایط مختلف است. انتخاب زمان مناسب برای بازنشستگی زودهنگام بستگی به نوع شغل، سابقه بیمه، سن و جنسیت اشخاص دارد. زنان برای بازنشستگی می‌توانند با ۱۰ سال سابقه و ۵۵ سال سن و مردان با ۱۰ سال سابقه و ۶۰ سال سن درخواست بازنشستگی پیش از موعد دهند.

سوالات متداول