انواع صورت حساب‌های مالی در حسابداری + (آموزش تهیه)
مطالعه متمرکز
همه شرکت‌ها یا بنگاه‌های اقتصادی به نوعی فعالیت‌های مالی خاصی را انجام می‌دهند. این فعالیت‌ها باید توسط حسابدار به تفکیک و با جزئیات درج و ثبت شوند. اطلاعات این فعالیت‌ها در قالب صورت های مالی ثبت می‌شوند. به این ترتیب در صورت های مالی اطلاعات ارزشمندی از عملکرد مالی شرکت وجود دارد. با این حال تهیه صورت های مالی چگونه انجام می‌گیرد؟ اطلاعات موجود در صورت‌های مالی چه کاربردی دارد؟ در این مطلب به معرفی انواع صورت‌های مالی و اهمیت آنها می‌پردازیم.
منظور از صورت مالی چیست؟
قبل از آشنایی با شیوه‌های تهیه صورت های مالی، بهتر است ابتدا با این مفهوم بیشتر آشنا شوید. به طور خلاصه، فعالیت‌های سرمایه‌گذاری و تامین مالی مجموعه اقتصادی را صورت مالی می‌گویند. این صورت‌ها حاوی اطلاعات بسیار مهم و ارزشمندی برای سرمایه‌گذاران و ذی‌نفعان هستند.
در صورت‌های مالی اطلاعات بسیار مهمی وجود دارند که مبنای آنها به این ترتیب هستند:
- خلاصه فعالیت‌های بنگاه اقتصادی در یک بازه زمانی معین
- امکان پیش‌بینی آینده مالی و مقایسه با سایر شرکت‌ها
- دارای استانداردهای مشخص و اصولی
بررسی ضرورت تهیه صورت های مالی
اطلاعات درج شده در این صورت‌ها به سرمایه‌گذاران و مشتریان شرکت در مورد وضعیت مالی و منعطف بودن واحد تجاری را نشان می‌دهد. به بیان ساده تهیه صورت های مالی، این امکان را برای سهامداران و مشتریان فراهم می‌کند تا تصمیمات راحت‌تری بگیرند. درواقع صورت‌های مالی به ما نشان می‌دهند پولی که در مجموعه تزریق شده چگونه خرج می‌شود.
بررسی ماهیت دارایی‌ها
یکی از مباحث مهم در تهیه حساب‌ها یا صورت‌های مالی، دارایی‌ها هستند. دارایی به هرآنچه که یک فرد یا مجموعه مالکیت آن را در اختیار دارد گفته می‌شود. برای مثال اتومبیل، ماشین‌آلات، دستگاه‌ها و … دارایی محسوب می‌شوند. برای یک حسابدار، آگاهی از ماهیت دارایی از اهمیت بالایی برخوردار است. دارایی‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- دارایی ثابت: به دارایی‌هایی گفته می‌شود که بیش از یک سال عمر دارند. این دارایی‌ها مستهلک می‌شوند. برای مثال ماشین آلات، ساختمان و …
- دارایی متغیر: به دارایی‌هایی گفته می‌شود که کمتر از یک سال عمر دارند. برای مثال خودکار، کاغذ، جوهر و ….
البته تقسیم‌بندی دیگری در تهیه صورت های مالی برای دارایی‌ها وجود دارد و آن هم میزان قدرت نقدشوندگی دارایی است. از این نظر دارایی‌ها به دو دسته جاری و بلندمدت تقسیم می‌شوند. دارایی‌های جاری جزو حساب‌های دریافتنی هستند، مثل اوراق بهادار، چک و … . دارایی‌های بلندمدت به صورت نقد نیستند، اما وجود آنها برای شرکت ضروری است و دچار استهلاک هم می‌شوند، مثل ماشین‌آلات، ساختمان و … .
بررسی ماهیت هزینه‌ها
مفهوم مهم دیگری که به عنوان حسابدار باید با آن آشنا شوید، هزینه است. اکثر ما در زندگی روزمره با این مفهوم سروکار داریم. هزینه در اصطلاح عامه به معنای خرج کردن است. درواقع هرآنچه که در قبال کسب منفعت خرج می‌کنیم، هزینه محسوب می‌شود؛ برای مثال هزینه خرید لوازم خانگی، هزینه قبض آب، هزینه بنزین و … .
هزینه‌ها با توجه به ماهیت سه دسته هستند؛ عملیاتی، غیرعملیاتی، بهای تمام شده. در ادامه با این 3 نوع هزینه بیشتر آشنا خواهید شد.
هزینه عملیاتی
به هزینه‌هایی گفته می‌شود که به صورت مستقیم مجموعه اقتصادی متحمل می‌شوند. این هزینه‌ها به صورت مستمر باعث رونق فعالیت اقتصادی می‌شوند و تکرارشونده هستند. آشنایی با ماهیت هزینه عملیاتی در تهیه صورت های مالی از اهمیت بالایی برخوردار است.
هزینه غیرعملیاتی
به هزینه‌هایی گفته می‌شود که به صورت مستمر نیستند. درواقع این هزینه‌ها ارتباطی با فعالیت‌های مستمر مجموعه اقتصادی ندارند.
هزینه بهای تمام شده
این هزینه که به سرمایه‌ای هم معروف است به ایجاد سود در آینده گفته می‌شود. این هزینه‌ها صرف خرید دارایی‌های ثابت می‌شوند. عمر مفید این دارایی‌ها باید بیش از یک سال باشد. از این دست هزینه‌ها، می‌توان به خرید ماشین‌آلات، خرید کارخانه، خرید ساختمان و … اشاره کرد.
بررسی ماهیت بدهی‌ها
بدهی مفهوم مهم دیگری است که در آموزش حسابداری ببینید. به طور کلی به دیون واحد اقتصادی در بازه زمانی مشخص، بدهی گفته می‌شود. برای مثال اسناد پرداختنی، وام پرداختنی و … نوعی بدهی محسوب می‌شوند. درواقع تمامی حساب‌های پرداختنی بدهی نامیده می‌شوند.
بررسی ماهیت درآمدها
درآمد مفهومی است که همه ما کم و بیش با آن آشنا هستیم. وقتی فرد یا بنگاه اقتصادی در قبال فعالیتی که انجام می‌دهد، مبلغی را دریافت کند، درآمد کسب کرده است. برای مثال کارگری که فعالیت مشخصی را انجام می‌دهد و از کارفرما پول دریافت می‌کند. درآمدها هم از نظر ماهیت به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- درآمد عملیاتی: به درآمدهایی گفته می‌شوند که به صورت مستمر توسط فرد یا بنگاه اقتصادی ایجاد می‌شوند و باید در تهیه صورت های مالی لحاظ شوند. برای مثال کلیه درآمدهای روزانه فروشگاه اینترنتی
- درآمد غیرعملیاتی: به درآمدهای فرعی که در کنار درآمد اصلی ایجاد می‌شوند، درآمد غیرعملیاتی می‌گویند.
بررسی ماهیت سرمایه
سرمایه هم یکی از مهم‌ترین مباحثی است که در حسابداری به آن پرداخته می‌شود. البته تعریف سرمایه در حسابداری با تعریف عادی از سرمایه کاملا متفاوت است. در حسابداری به مابه التفاوت دارایی و بدهی، سرمایه گفته می‌شود. همچنین میزان یا مبلغ آورده صاحبان سهام به کسب و کار هم نوعی سرمایه و جزو بدهی‌ها محسوب می‌شود.
4 دسته صورت مالی که باید با آنها آشنا شوید
به طور کلی صورت‌های مالی دارای اجزای مختلفی هستند که هر کدام مشخصات متفاوتی دارند. برای تهیه صورت های مالی، باید با این 4 جزء اصلی آشنا باشید. در ادامه به معرفی کامل آنها خواهیم پرداخت.
1. ترازنامه
یکی از مهم‌ترین محتویات صورت های مالی هر مجموعه اقتصادی محسوب می‌شود. ترازنامه در واقع رابطه بین دارایی‌ها، حقوق صاحبان سرمایه و بدهی‌ها در یک بازه زمانی مشخص را نشان می‌دهد. به بیان دیگر ترازنامه ساختار مالی و واحد تجاری را به رخ می‌کشد. تمام این اطلاعات در قالب گزارشی به نام ترازنامه ارائه می‌شوند. همانطور که اشاره کردیم، اجزای ترازنامه، عبارتند از دارایی، بدهی و حقوق صاحبان سهام (دارایی‌ها = بدهی‌ها + حقوق صاحبان سهام).
در ترازنامه دارایی‌ها را در قالب دارایی ثابت و جاری در سمت راست ثبت می‌کنند. به این ترتیب باید بدهی‌ها هم در سمت چپ ترازنامه ثبت شوند. در سمت چپ ترازنامه عناصری قرار می‌گیرند که تحت کنترل مجموعه اقتصادی هستند. این موردی است که در تهیه صورت های مالی باید به آن توجه شود. در طرف راست ترازنامه یا معادله هم منابع مالی ذکر می‌شوند. بدهکاران با وجود اسناد پرداختنی و چک، باعث افزایش دارایی شرکت می‌شوند. همچنین بدهی‌ها هم در ترازنامه ثبت می‌شوند.
به طور کلی شرکت همواره به سرمایه‌گذاران و سهامداران بدهکار است. به همین دلیل آنها را در قسمت چپ ثبت می‌کنند. در ترازنامه باید اقلام زیر وجود داشته باشند:
- سرمایه گذاری
- دارایی ثابت مشهود و غیرمشهود
- وجوه نقد
- حساب یا اسناد پرداختنی
- حساب یا اسناد دریافتنی
- موجودی مواد و کالا
- ذخیره مالیات
- بدهی بلندمدت
2. صورت سود و زیان
یکی از مهم‌ترین اجزای تهیه صورت های مالی است که هزینه‌ها و درآمدهای کلی شرکت در یک دوره مالی مشخص را نشان می‌دهد. درواقع صورت سود و زیان عملکرد شرکت را در دوره مالی مدنظر ارائه می‌دهد. این صورت وضعیت، بیانگر تصمیمات و استراتژی‌های مالی مدیران مجموعه است. با تهیه صورت سود و زیان، می‌توان تصمیمات مالی بهتری برای آینده اتخاذ کرد. صورت سود و زیان هم باید حاوی اقلام زیر باشد:
- هزینه های عملیاتی
- درآمدهای عملیاتی
- سایر درآمدها و هزینه‌های غیرعملیاتی
- معادله حسابداری
- مالیات بر درآمد
- سود یا زیان خالص
- صورت سود و زیان جامع
- سود و زیان فعالیت‌های اقتصادی
3. صورت جریان وجوه نقد
همانطور که از عنوانش پیداست، حاوی اطلاعات مفیدی در خصوص ایجاد و صرف وجوه نقد در بنگاه اقتصادی است. در صورت جریان وجوه نقد، افزایش یا کاهش میزان وجه نقد ناشی از معاملات ثبت می‌شود. در این صورت وضعیت هم وجود اقلام زیر ضروری است:
- مالیات بر درآمد
- فعالیت عملیاتی
- مراحل تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی
- بازده سرمایه‌گذاری
- تجزیه و تحلیل و تهیه صورت های مالی
4. صورت سود و زیان جامع
تاکید صورت سود و زیان بر هزینه‌های عملیاتی و درآمدهای مجموعه اقتصادی است. حالا منظور از صورت سود و زیان جامع چیست؟ یکی از موارد مهمی که در تهیه صورت های مالی باید به آن توجه داشته باشید، صورت سود و زیان جامع است. در این صورت وضعیت، کلیه درآمدها و هزینه‌های عملیاتی به تفکیک عناصر تشکیل دهنده به صاحبان سرمایه ارائه می‌شوند. در گزارش صورت سود و زیان، کلیه اقلام مهم برای حقوق صاحبان سهام نمایش داده می‌شود؛ البته به غیر از آورده و ستانده صاحبان سرمایه.
منظور از دوره مالی چیست؟
در حسابداری به بازه زمانی که عملیات محاسبات، بسته شدن و تنظیم دفاتر مالی اتفاق میفتد، دوره مالی می‌گویند. اساسا دوره مالی شامل یک سال شمسی می‌شود، اما باتوجه به تعریف فعالیت اقتصادی هر کسب و کار، ممکن است متفاوت باشد. برای مثال دوره مالی در شرکت‌های پیمانکاری، معمولا 6 یا 18 ماهه است. همچنین در شرکت‌های کشتی‌سازی این دوره تا 3 سال متغیر است.
چند نکته مهم در مورد تهیه صورت های مالی
برای این که به بهترین نحو صورت‌های مالی را تنظیم کنید، باید نکاتی را در این خصوص بدانید. این نکات را در ادامه بررسی می‌کنیم:
- اطلاعاتی که در صورت‌های مالی درج می‌شوند باید مختصر و مفید باشند.
- در تنظیم صورت های مالی باید دقت شود که خوش بینی یا بد بینی بیش از حد وجود نداشته باشد
- ارزیابی تاثیر صورت‌های مالی به اثر آن روی تصمیمات مالی بستگی دارد
- این نکته را به یاد داشته باشید که تهیه صورت های مالی به تنهایی بیانگر وضعیت مالی مجموعه نیست
صورت‌های مالی با چه محدودیت‌هایی مواجه هستند؟
یکی از اساسی‌ترین محدودیت‌های صورت‌های مالی، نادیده گرفتن نرخ تورم است. دلیل این امر تهیه صورت های مالی بر اساس اصل بهای تمام شده یا سرمایه‌ای تاریخی است. درج یادداشت‌های توضیحی در صورت‌های مالی هم یکی دیگر از محدودیت‌ها محسوب می‌شود. این یادداشت‌ها باید در همه گزارش‌های سالانه وجود داشته باشند.
چرا شرکت‌ها به دنبال تهیه صورت های مالی هستند؟
همانطور که اشاره کردیم، صورت‌های مالی به 4 جزء ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت وجوه نقد و صورت سود و زیان جامع تقسیم می‌شوند. همه اطلاعاتی که در این صورت‌های مالی درج می‌شوند، برای تحلیل بنیادی شرکت‌ها توسط سهامداران اهمیت دارند. درواقع سرمایه‌گذاران به دنبال سرمایه‌گذاری در شرکت مناسب هستند تا به سود مورد نظر دست پیدا کنند.
از طرف دیگر مدیران شرکت هم به دنبال دریافت اطلاعات مالی، برای اتخاذ تصمیمات مناسب‌تر هستند. به همین دلیل صورت‌های مالی منافع مشترک مدیران و سرمایه‌گذاران را فراهم می‌کند. در صورت‌های مالی اطلاعات انواع فعالیت‌ها به صورت دقیق مشخص شده است. این اطلاعات در بررسی دقیق وضعیت مالی شرکت بسیار مفید هستند.
آموزش تهیه صورت های مالی در موسسه محاسبان
یادگیری صورت‌های مالی، اساس و پایه علم حسابداری محسوب می‌شود. به همین دلیل آموزش آن حساسیت‌های بالایی را می‌طلبد. موسسات زیادی اقدام به آموزش حسابداری و سرفصل‌های آن می‌کنند، اما تعداد موسسات معتبر و باتجربه اندک است.
موسسه محاسبان یکی از معدود موسسات حسابداری معتبری است که سابقه و تجربه بالایی در این زمینه دارد. در این آموزشگاه همه سرفصل‌های حسابداری، ازجمله صورت‌های مالی با بهره‌گیری از بهترین و زبده‌ترین اساتید تدریس می‌شوند.
نتیجه گیری
تهیه صورت های مالی برای همه شرکت‌ها و مجموعه‌های اقتصادی از اهمیت بالایی برخوردار است. صورت‌های مالی که به 4 جزء ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت سود و زیان جامع و صورت وجوه جریان نقد تقسیم می‌شوند، اطلاعات بسیار مفیدی را از وضعیت مالی شرکت ارائه می‌دهند. این اطلاعات برای سرمایه‌گذاران و مدیران شرکت بسیار حائز اهمیت است. مدیران با بهره‌گیری از این اطلاعات مهم، اقدام به اخذ تصمیمات جدید می‌کنند. از طرف دیگر سهامداران و سرمایه‌گذاران با توجه به اطلاعات این صورت‌های مالی، اقدام به خرید سهام و سرمایه‌گذاری می‌کنند.
دیدگاهتان را بنویسید