حسابداری مطالبات مشکوک الوصول
مطالعه متمرکز
مطالبات ناشی از ادعاهایی برای دریافت مبلغ ثابتی وجه نقد است و از آنجایی که وجه نقد جزء دارایی‌هاست پس مطالبات نیز جزء دارایی‌ها تلقی می‌شود. حسابداری مطالبات مشکوک الوصول به دو دسته تجاری (مطالباتی که در حین عملیات عادی و مستمر تجاری بنگاه اقتصادی ایجاد شود مانند حساب‌ها و اسناد دریافتنی) و غیر تجاری (مطالباتی که با عملیات عادی شرکت رابطه مستقیم ندارد مانند مطالبات ناشی از فروش نسیه) تقسیم می‌شود.
مطالبات مشکوک الوصول
مطالبات مشکوک الوصول از جمله حساب‌های دریافتنی است که نسبت به وصول آن‌ها در آینده مشکوک هستیم و یکی از دغدغه‌ها و مسائل مبهم مدیران و حسابداران است. معمولا به دلایلی از جمله ورشکستگی، کلاهبرداری، تقلب در معامله و اعسار طرف حساب در وصول حساب‌های دریافتنی شک و ابهام به وجود می‌آید.
در پایان هر دوره مالی حساب های دائمی و موقت را به ترتیب به دوره بعد منتقل و می‌بندید. در این زمان است که مطالبات مشکوک الوصول شناسایی می‌شود. این حساب ها اغلب میان مطالبات قابل وصول و غیر قابل وصول قرار می گیرند. نکته حائز اهمیت در خصوص این نوع مطالبات آن است که وضعیت و شرایط آن‌ها کاملا مبهم بوده و به راحتی نمی توان آن ها را تشخیص داد.
برای شناسایی این گونه مطالبات و مقدار درصد وصول شدن یا نشدن آن‌ها، از چند روش استفاده می‌کنند. اگر قابل وصول بودن تمام یا بخشی از مطالبات مشخص نباشد، معادل آن را اندوخته یا ذخیره مطالبات مشکوک الوصول و در ردیف بستانکار می‌شناسند. از آنجا که احتمال وصول مطالبات هم ضعیف است، در جهت وضع هزینه های دوره مالی، معادل همان مطالبات را جزو هزینه مطالبات مشکوک الوصول و در ردیف بدهکار قرار میدهند.
روش های شناسایی مطالبات مشکوک الوصول و ثبت آن‌ها
روش‌های مختلفی جهت شناسایی مطالبات جهت انجام حسابداری مطالبات مشکوک الوصول وجود دارند که عبارتند از:
1. روش درصدی از حساب‌های دریافتنی
در این روش ابتدا مانده حساب‌های دریافتنی دورههای پیشین انجام می‌شود و سپس براساس تجربه از مانده‌هایی که به دست آمده است؛ حساب‌های مشکوک الوصول شناسایی و در دفاتر ثبت می‌شود.
2. روش درصدی از فروش نسیه
در روش درصدی از فروش نسیه، ابتدا حساب‌های فروش نسیه در دورههای قبل را بررسی و سپس مانده فروش نسیه دورههای پیشین را حساب‌های مشکوک الوصول شناسایی و در دفاتر ثبت می‌کنیم.
3. روش تجزیه سنی حساب‌های دریافتنی
در روش تجزیه سنی حساب‌های دریافتنی، ابتدا حسابدار در پایان دوره، حساب‌های دریافتنی بنگاه اقتصادی را بر اساس تاریخ سررسید در جدولی مرتب می‌کند. سپس مطالباتی که مدت زمان کمی از تاریخ سررسیدشان گذشته و آن‌هایی که مدت کمی به تاریخ سررسیدشان مانده را با درصد کمی، حساب‌های مشکوک الوصول تشخیص داده و در دفاتر ثبت می‌کند. سپس مطالباتی که مدت زمان بیشتری از موعد سررسیدشان گذشته است را با درصد بیشتری شناسایی می‌کند.
4. روش بررسی موردی
در روش بررسی موردی، حسابدار تک تک حساب‌های دریافتنی را بررسی کرده و حساب‌های مشکوک الوصول را در دفاتر ثبت می کند. لازم به ذکر است که یادآوری شود روش بررسی موردی تنها در بنگاه‌های اقتصادی قابل اجرا است که تعداد حساب‌ها و معاملات محدود و اندک باشد.
هزینه مطالبات مشکوک الوصول
در پایان دوره مالی، بعد از بررسی حساب‌ها و شناسایی حساب‌های مشکوک الوصول، هزینه مطالبات مشکوک الوصول شناسایی می‌شود. هزینه مطالبات مشکوک الوصول همانند دیگر هزینه‌ها در دفاتر به عنوان بدهکار باید ثبت شوند. می‌توان این هزینه را در لیست ذخیره مطالبات مشکوک الوصول دوره بعد قرار داد.
هزینه حسابداری مطالبات مشکوک الوصول یک حساب سود و زیانی بشمار می‌آید. این هزینه ها لازم است در پایان سال مالی بر اساس اصل تطابق بسته و یا به حساب دائمی منتقل شوند. در واقع تنها راه نجات و یا شناسایی ذخیره مطالبات مشکوک الوصول این است که در ثبت حساب‌های دریافتنی خویش، اصل تطابق درآمد و هزینه‌ها رعایت کنیم. می دانید که در اصل تطابق درآمدها به محض وقوع و هزینه‌ها هم در همان دوره ثبت می‌شوند.
ذخیره مطالبات مشکوک الوصول دارایی است یا بدهی؟
حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول یک حساب دائمی با ماهیت بستانکار است که در پایان هر دوره مالی مانده این حساب در ترازنامه در زیر حساب‌های دریافتنی نشان داده شده و از حساب‌های دریافتنی کسر می‌شود.
نحوه ثبت ذخیره حسابداری مطالبات مشکوک الوصول
در زمان ایجاد ذخیره
| بدهی | بستانکار |
| هزینه مطالبات مشکوک الوصول | – |
| – | ذخیره مطالبات مشکوک الوصول |
در زمان سوخت شدن مطالبات
| بدهی | بستانکار |
| ذخیره مطالبات مشکوک الوصول | – |
| – | حساب‌های دریافتنی |
در زمان دریافت مطالباتی که در گذشته سوخت شده
| بدهی | بستانکار |
| حساب‌های دریافتنی | – |
| – | ذخیره مطالبات مشکوک الوصول |
| بدهی | بستانکار |
| بانک/صندوق | – |
| – | حساب‌های دریافتنی |
در پایان هر دوره مانده ذخیره تعدیل می شود اگر مانده حساب مطالبات مشکوک الوصول برای سال بعد کمتر از حد نیاز باشد در این صورت به میزان اختلاف این دو عدد با هم ثبت زیر زده می شود:
| بدهی | بستانکار |
| هزینه مطالبات مشکوک الوصول | – |
| – | ذخیره مطالبات مشکوک الوصول |
حال اگر مانده حساب مطالبات مشکوک الوصول برای سال بعد بیشتر از حد نیاز باشد در این صورت به میزان اختلاف این دو عدد با هم ثبت زیر زده می شود:
| بدهی | بستانکار |
| ذخیره مطالبات مشکوک الوصول | – |
| – | سایر درآمدها |
مالیات حساب‌های مشکوک الوصول
حساب‌های مشکوک الوصول نیز مشمول مالیات می‌شوند و طبق ماده ۱۴۸ قانون مالیات‌های مستقیم بند ۱۱ با رعایت و دارا بودن چند شرط حساب‌های مشکوک الوصول در دسته هزینه‌های مورد قبول مالیاتی قرار می‌گیرند که شامل موارد زیر می‌شود:
- حتما این حساب‌ها باید در راستای فعالیت‌های شرکت باشند.
- احتمال وصول نشدن حساب‌های مشکوک الوصول خیلی بالا باشد.
- تمامی مدارک و ثبت‌های مربوط به حساب‌های مشکوک الوصول در دفاتر بنگاه اقتصادی یادداشت شده باشد.
- ذخیره مطالبات هر طرف حساب به صورت جداگانه مشخص و در دفاتر ثبت شده باشد.
جمع بندی
حسابداری مطالبات مشکوک الوصول طبق اصل تطابق درآمد و هزینه در موسسات بررسی می‌شود. حساب‌های مشکوک الوصول بخشی از حساب‌ها و یا اسناد دریافتنی است که بعد از بررسی‌های پایان دوره نسبت به وصول و نقدشوندگی آن‌ها شک و ابهام به وجود می‌آید. روش‌های شناسایی حساب‌های مشکوک الوصول از دو دیدگاه (صورت سود و زیان و ترازنامه) و با چهار روش (درصدی از مجموع فروش (نقد ونسیه)، درصدی از فروش نسیه، درصدی از حساب‌های دریافتنی و جدول تجزیه سنی حساب‌های دریافتنی) انجام می‌گیرد.
دیدگاهتان را بنویسید