شرکتهای مشمول حسابرسی

شرکتهای مشمول حسابرسی به دسته‌‌ای از شرکت‌ها و واحدهای اقتصادی گفته می‌شود که بر اساس مقررات، ملزم به انجام حسابرسی سالانه و ارائه گزارش‌های مالی حسابرسی‌شده هستند. این الزام می‌تواند به دلیل اندازه، ساختار یا نوع فعالیت آن‌ها باشد که بر اقتصاد و منافع عمومی تأثیرگذار است. 

اخیراً، سازمان امور مالیاتی با وضع یک قانون جدید اعلام کرده است که تمامی شرکت‌ها و واحدهای خدماتی، اقتصادی و تولیدی، موظفند کلیهٔ صورت‌های مالی حسابرسی‌شده خود را که توسط سازمان حسابرسی یا مؤسسات حسابداری معتبر تهیه شده‌اند، به همراه اظهارنامه مالیاتی به اداره مالیات ارائه کنند. در غیر این صورت، اگر این اسناد در زمان تعیین‌شده ارائه نشود، جریمه‌ای معادل ۲۰ درصد از کل مالیات برای واحد مربوطه در نظر گرفته خواهد شد.

در این مقاله به بررسی اهداف این قانون جدید، انواع شرکتهای مشمول حسابرسی و شرایط اجرایی آن در سال مالی ۱۴۰۳ می‌پردازیم.

حسابرسی و انواع آن

حسابرسی فرآیندی است که طی آن صورت‌های مالی و عملیات مالی یک سازمان توسط افراد مستقل و متخصص (حسابرسان) بررسی و ارزیابی می‌شود که صحت و دقت اطلاعات مالی و انطباق آن‌ها با استانداردهای حسابداری و مقررات قانونی تأیید شود. هدف از حسابرسی، اطمینان از شفافیت و صحت گزارش‌های مالی، جلوگیری از سوءاستفاده‌ها و اشتباهات احتمالی و افزایش اعتماد ذی‌نفعان، سهامداران و نهادهای نظارتی به عملکرد مالی سازمان است.

حسابرسی انواع مختلفی دارد که هر کدام اهداف و روش‌های خاصی را دنبال می‌کنند:

• حسابرسی صورت‌های مالی: رایج‌ترین نوع حسابرسی که توسط حسابرسان مستقل انجام می‌شود و به بررسی و تأیید صحت گزارش‌های مالی مانند ترازنامه و صورت سود و زیان می‌پردازد که اعتماد سرمایه‌گذاران و ذی‌نفعان را از دقت اطلاعات مالی جلب کند. 
• حسابرسی داخلی: توسط واحد حسابرسی داخلی شرکت برای ارزیابی سیستم‌ها و کنترل‌های داخلی و اطمینان از رعایت مقررات انجام می‌شود. این نوع حسابرسی نقش مهمی در کاهش ریسک‌ها و بهبود کارایی سازمان دارد.
• حسابرسی عملیاتی: این نوع حسابرسی کارایی و اثربخشی فعالیت‌های شرکت را ارزیابی می‌کند که از استفاده بهینهٔ منابع و بهبود فرآیندها و کاهش هزینه‌ها مطمئن شوند.

شرکتهای مشمول حسابرسی در سال 1403

با توجه به قوانین و مقررات مالیاتی ایران، کلیهٔ اشخاص حقوقی شامل شرکت‌های سهامی خاص، مؤسسات انتفاعی غیرتجاری، اتحادیه‌ها، شرکت‌های خصوصی و تعاونی‌ها جزء شرکتهای مشمول حسابرسی هستند. همچنین اشخاص حقیقی در صورتی که فعالیت تجاری دارند و به شرایط خاصی رسیده باشند، ملزم به نگهداری دفاتر قانونی و پرداخت مالیات خواهند بود.

طبق ماده ۲ آیین‌نامه اجرایی ماده ۲۷۲، گروه‌های زیر ملزم به استفاده از حسابرسان رسمی و ارائه گزارش حسابرسی برای تأیید صورت‌های مالی و تطابق با مقررات مالیاتی هستند:

1. شرکت‌های پذیرفته‌شده یا متقاضی پذیرش در بورس و شرکت‌های وابسته و تابعه آن‌ها
2. شرکت‌های سهامی عام و شرکت‌های تابعه آن‌ها
3. شرکت‌های موضوع بندهای “الف” و “ب” ماده ۷ اساسنامه سازمان حسابرسی
4. شعب و دفاتر نمایندگی شرکت‌های خارجی ثبت شده در ایران
5. مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی و شرکت‌ها و سازمان‌های تابعه آن‌ها
6. سایر اشخاص حقیقی و حقوقی شامل شرکت‌های سهامی خاص، مؤسسه‌های انتفاعی غیرتجاری، شرکت‌ها و مؤسسه‌های تعاونی، اتحادیه‌ها و اشخاص حقیقی که مشمول نگهداری دفاتر قانونی هستند و آخرین اظهارنامه آن‌ها نشان‌دهنده درآمد یا دارایی بالا (فروش یا خدمات بیش از ۵ میلیارد ریال و یا دارایی بیش از ۸ میلیارد ریال) باشد، مشمول حسابرسی خواهند بود.

معافیت‌ها

مبلغ فروش مشمول حسابرسی سال 1403

در سال ۱۴۰۳، سقف مشمولیت حسابرسی برای اشخاص و شرکت‌ها به گونه‌ای تعیین شده است که اگر مجموع فروش و درآمد خدمات (چه عملیاتی و چه غیرعملیاتی) آن‌ها بیش از ۵ میلیارد تومان و ارزش دارایی‌های آن‌ها بیش از ۸ میلیارد تومان باشد، این افراد و شرکت‌ها ملزم به حسابرسی خواهند بود.

موضوع‌های اصلی مورد بررسی حسابرس

موضوعات مورد بررسی حسابرس به طور کلی شامل چندین جنبهٔ حیاتی است که در فرایند حسابرسی باید به دقت ارزیابی شود. این موضوع‌ها عبارتند از:

حسابرسی فرآیندی حیاتی است که از طریق آن می‌توان به درستی یا نادرستی گزارش‌های مالی پی برد. این فرآیند به‌عنوان ابزاری برای شفاف‌سازی وضعیت مالی شرکت‌ها و اطمینان از رعایت اصول حسابداری و قوانین مالی عمل می‌کند. حسابرس به عنوان یک فرد بی‌طرف و مستقل، قادر است هرگونه خطا یا تخلف را شناسایی و گزارش کند و همچنین اطمینان حاصل کند که اطلاعات مالی به درستی و به طور شفاف ارائه می‌شوند.

جمع بندی

تمامی اشخاص حقوقی، از جمله شرکت‌های سهامی خاص، مؤسسات غیردولتی و نهادهای عمومی، شعب و دفاتر نمایندگی شرکت‌های خارجی و افراد حقیقی که معیارهای خاصی مانند حجم فروش و دارایی‌های مشخص را برآورده می‌کنند، در دسته‌بندی شرکتهای مشمول حسابرسی هستند. الزام به حسابرسی در سال ۱۴۰۳، به‌وضوح بر شفافیت مالی و کاهش تخلفات تأکید دارد. رعایت این قوانین نه‌تنها به بهبود نظارت مالی کمک می‌کند، بلکه به شرکت‌ها در کسب اعتبار بیشتر و کاهش ریسک‌های مالیاتی یاری می‌رساند.

سوالات متداول