صورت سود و زیان چیست؟ (معرفی انواع صورت سود و زیان + تهیه گزارش)

صورت سود و زیان یکی از صورت های مالی مهم در حسابداری است که نتیجه عملکرد یک شرکت را طی یک دوره زمانی مشخص نشان می‌دهد. صورت سود و زیان با فروش شروع می‌شود و درنهایت با سود یا زیان خالص به پایان می‌رسد. پس از آنکه کلیه رویدادهای مالی مرتبط با درآمدها و هزینه‌های واحد اقتصادی ثبت شد از روی مانده حساب‌های درآمد و هزینه در دفتر کل میتوان صورت سود و زیان را تهیه نمود.

صورت سود و زیان در موسسات خدماتی تحت عناوین ((صورت درآمد و هزینه)) یا (( صورت نتایج عملیات)) نیز نامیده می‌شود. چگونگی فعالیت مالی به معنای این است که در واحد اقتصادی طی یک دوره زمانی چه فعالیت‌‌هایی منجر به کسب در آمد و چه فعالیت‌هایی منجر به وقوع هزینه گردیده است. در این سری از مقالات آموزش حسابداری به بررسی انواع صورت سود و زیان و چگونگی محاسبه و تهیه گزارش خواهیم پرداخت.

هدف از تهیه صورت سود و زیان چیست؟

 هدف از تهیه صورت سود و زیان ارائه یک گزارش از عملکرد بنگاه اقتصادی در طول دوره مالی برای استفاده کنندگان درون سازمانی  است که میزان سودآوری فعالیت‌های شرکت را در طی دوره مورد بررسی نشان‌ می‌دهد.

انواع صورت سود و زیان

1- صورت سود و زیان انباشته

صورت سود و زیان انباشته، یکی از انواع صورت حساب‌های مالی دائمی، برای نهادهای اقتصادی، حتی شرکت‌های بسیار کوچک، محسوب می‌شود. سود و زیان انباشته، صورت حسابی با ماهیت دائمی بستانکار است که پس از انجام محاسبات، می‌تواند بستانکار و یا بدهکار شود.

این نوع از حساب مالی، امکان دارد در سال کاری جاری، انجام گرفته، اما سود و زیان آن، مرتبط با سال های گذشته فعالیت اقتصادی آن نهاد باشد. بر این اساس، به آن سود و زیان انباشته می‌گویند. مانده حساب از سود و زیان انباشته هر سال کاری، بر روی هم انباشته می‌شود و با توجه به اینکه این حساب، جزو حساب های تراز نامه‌ای می‌باشد، انتقال آن به هیچ حسابی امکان پذیر نبوده و به سال مالی بعدی، منتقل می‌شود.

فرمول نحوه محاسبه صورت سود و زیان انباشته

سود انباشته = سود انباشته‌ی ابتدایی دوره + خالص سود و زیان – سود سهام نقدی – سود سهمی

2-صورت سود و زیان تلفیقی

در صورت‌ سود و زیان تلفیقی درآمدها و هزینه‌‌‌هایی که از طریق معاملات بین شرکت‌های گروه کسب شده‌اند، کسر خواهد شد. سود و زیان تلفیقی بیانگر این است که هزینه‌‌ها و درآمد‌های ناشی از معاملات بین شرکتی گروه به معنای انتقال دارایی از یک شرکت به شرکت دیگر است و بر روی دارایی‌های گروه تاثیر نمی‌گذارد.

3- صورت سود و زیان جامع

اطلاعاتی که در صورت سود و زیان جامع درج می‌شوند، عبارت‌اند از:

• سود یا زیان خالص دوره مطابق صورت سود و زیان
• تعدیلات سنواتی
• سایر درآمدها و هزینه‌های شناسایی شده به تفکیک

بخش های تشکیل دهنده صورت سود و زیان

1-عنوان:  در این بخش اطلاعات مربوط به نام موسسه، نام صورت سود وزیان و دوره زمانی در سه سطر درج می‌گردد.

نکته قابل توجه این است که تاریخ صورت سود و زیان مربوط به یک دوره زمانی خاص است و به این دلیل در ردیف تاریخ ((برای دوره زمانی منتهی به تاریخ پایان دوره مالی )) یا ((برای ماه خاص )) درج می‌شود.

2-درآمدها: در این بخش، در آمدهای دوره مالی به تفکیک نوع درآمد نوشته و سپس جمع درآمدها محاسبه و درج می گردد.

3-هزینه ها: در این بخش، هزینه‌های دوره مالی به تفکیک نوع هزینه نوشته و سپس جمع هزینه ها محاسبه و درج می‌گردد.

4–سود یا زیان خالص: در آخرین بخش صورت سود و زیان تفاوت جمع در آمدها و جمع هزینه‌ها تحت عنوان سود خالص یا زیان خالص نوشته می‌شود.

محاسبه سود و زیان خالص

منظور ازنتیجه فعالیت‌های مالی سود خالص یا زیان خالص دوره زمانی است که برابر است:

هزینه ها – درآمدها = سود (زیان) خالص

در صورتی که جمع درآمدهای واحد اقتصادی بیشتر از جمع هزینه‌های آن باشد نتیجه فعالیت مالی ((سود خالص یا سود ویژه )) خواهد بود و در صورتی که جمع هزینه‌ها بیشتر از جمع درآمدها باشد تفاوت را ((زیان خالص یا زیان ویژه )) می‌گویند.

سود خالص                                          هزینه ها         <         در آمد ها

زیان خالص                                         هزینه ها          >         در آمد ها

روش‌های تهیه گزارش صورت سود و زیان چیست؟

گزارش صورت سود و زیان به دو روش یک و دو مرحله‌ای تهیه می‌شود.

روش تهیه سود و زیان تک مرحله‌ای

این صورت به این دلیل نامگذاری شده است که تنها یک مرحله (کسر کل هزینه‌ها از کل درآمدها) برای تعیین سود خالص مورد نیاز است.

روش سود و زیان چند مرحله‌ای

در صورت سود و زیان چندمرحله‌ایی، ابتدا درآمدهای عملیاتی و سپس هزینه‌های عملیاتی در زیر آن‌ها آورده می‌شود سپس از تفاضل این دو سود یا زیان ناویژه به دست می‌آید. در مرحله بعد درآمدهای غیرعملیاتی و هزینه‌های غیرعملیاتی آورده می‌شود که نتیجه تفاضل این مرحله و مرحله قبل به سود و زیان قبل از کسر مالیات می‌رسیم.

معرفی انواع سود حسابداری

سود‌ناخالص

برای درک بهتر این که سود ناخالص در چیست، باید فرمول و نحوه محاسبه آن را بدانید.

سود ناخالص در صورت سود و زیان از کسر میزان فروش کالا از هزینه تمام شده کالا به دست می‌آید و فرمول کلی آن به شکل زیر می‌باشد:

هزینه تمام شده کالا – میزان فروش کالا = سود ناخالص 

سود عملیاتی

سود عملیاتی در حسابداری یا سود قبل از کسر مالیات، از کسر سود ناخالص از هزینه‌های اداری عمومی فروش و هزینه‌های استهلاک ساختمان و اثاثیه به دست می‌آید. فرمول سود عملیاتی به‌صورت زیر است:

سود عملیات= هزینه استهلاک – هزینه‌های هزینه های اداری عمومی فروش – سود ناخالص

سود خالص

محاسبه سود خالص با کسر مالیات از درآمدهای غیر عملیاتی (سود بانکی) بعلاوه هزینه‌های غیرعملیاتی  کسر از سود عملیاتی  به دست می‌آید . فرمول سود خالص به صورت زیر است :

سود خالص = مالیات – درآمدهای غیرعملیاتی + هزینه‌های غیرعملیاتی – سود عملیاتی

تفاوت ترازنامه و صورت سود و زیان

ترازنامه به شما نشان می‌دهد که چه مقدار دارایی دارید، چه مقدار بدهی (بدهی) دارید و چه مقدار مانده (حقوق صاحبان سهام) دارید. این صورت تصویری فوری از کل کسب‌وکار شما است. در صورت سود و زیان میزان سودآوری تجارت شما توضیح داده شده است و به شما نشان می‌دهد که در مدت زمان مشخصی چه مقدار پول به تجارت شما وارد و خارج شده است.