قرارداد کارآموزی چیست؟ انواع کاراموزی + نمونه قرارداد

کارآموزی یکی از بهترین روش‌ها برای یادگیری حرفه‌ای خاص، برای افراد فارغ‌التحصیل است که دارای تجربه کاری نیستند و به مهارت خاصی تسلط ندارند. چراکه علاوه بر یادگیری مهارتی که به آن علاقه دارند، از بیمه تأمین اجتماعی و حقوق پایه نیز برخوردار خواهند شد.

فهرست مطالب

تعریف کارآموز در قانون کار

طبق ماده ۱۱۲ قانون کار، کارآموز به دو گروه اصلی تقسیم می‌شود:

الف) افرادی که با هدف یادگیری یک مهارت خاص، ارتقاء مهارت‌های پیشین یا بازآموزی، برای مدت زمان مشخصی در مراکز کارآموزی یا آموزشگاه‌ها تحت آموزش قرار می‌گیرند.

ب) اشخاصی که در چارچوب قرارداد کارآموزی و به منظور فراگیری یک حرفه مشخص، برای دوره‌ای محدود که از سه سال تجاوز نکند، در یک کارگاه معین به کارآموزی همراه با کار مشغول می‌شوند. شرط سنی برای این دسته از کارآموزان، بین ۱۵ تا ۱۸ سال تمام است.

نکته مهم

بر‌اساس تبصره ۱ ماده ۱۱۲ قانون کار، کارآموزان مشمول بند «الف» ممکن است کارگرانی باشند که با توافق کتبی با کارفرما به مراکز کارآموزی معرفی شده‌اند؛ یا داوطلبانی باشند که شاغل نبوده و به‌صورت مستقل به مراکز آموزشی مراجعه کرده‌اند.

انواع قرارداد کارآموزی

قرارداد کارآموزی، توافقی کتبی بین کارآموز و کارفرما است که شرایط همکاری برای کسب تجربه عملی و یادگیری مهارت‌های شغلی را مشخص می‌کند. انواع کاراموزی عبارت است از:

1. قرارداد کارآموزی رایگان

یکی از سوالات رایج این است که آیا قرارداد کارآموزی می‌تواند رایگان باشد؟ در اکثر موارد قرارداد کارآموزی رایگان از نظر قانونی معتبر نیست.

برا‌ساس قانون کار، اگر کارآموز در چارچوب قرارداد توام با کار فعالیت کند، کارفرما موظف است حداقل حقوق پایه وزارت کار را به او پرداخت کند. حتی اگر کارآموز به‌صورت توافقی حاضر به کار رایگان باشد، قانون چنین توافقی را نمی‌پذیرد، زیرا هدف قانون حمایت از حقوق کارآموز است.

بیشتر بخوانید: حقوق پایه ۱۴۰۴

2. قرارداد کارآموزی بدون بیمه

از نظر قانون کار و تامین اجتماعی، بیمه نکردن کارآموز جرم است و هیچ قرارداد کارآموزی نمی‌تواند بدون بیمه تنظیم شود. طبق ماده ۳۳ قانون تامین اجتماعی، کارفرما موظف است کارآموز را مانند سایر کارکنان بیمه کرده و حق بیمه او را پرداخت کند. حتی اگر کارفرما و کارآموز توافقی مبنی بر عدم بیمه داشته باشند، این توافق از نظر قانونی باطل و غیرقابل استناد است.

بیشتر بخوانید: حق بیمه ۱۴۰۴

3. قرارداد کارآموزی بدون حقوق

بر‌اساس قانون کار، هر فرد شاغل در سازمان، موسسه و کارگاه اعم از کارگر، کارمند یا کارآموز، مشمول دریافت حداقل دستمزد مصوب وزارت کار است. این الزام شامل انواع قرارداد کار می‌شود و هیچ استثنایی در این زمینه وجود ندارد.

بنابراین، قرارداد کارآموزی بدون حقوق، از نظر قانونی فاقد اعتبار است. کارآموز، مانند سایر نیروهای کار، حق دریافت حداقل دستمزد را دارد. البته میزان حقوق کارآموز ممکن است با توجه به ساعات کاری، نوع فعالیت و توافقات مندرج در قرارداد محاسبه شود، اما در هیچ حالتی نمی‌تواند کمتر از حداقل دستمزد قانونی باشد.

بیشتر بخوانید: موظفی سال 1404

4. قرارداد کارآموزی توام با کار

این نوع قرارداد، رایج‌ترین نوع قرارداد کارآموزی است که با نوجوانان ۱۵ تا ۱۸ سال منعقد می‌شود. ساعات کاری کارآموز در این ونوع قرارداد نباید بیش از ۶ ساعت در روز باشد. کارآموزان این گروه مشمول مقررات «کار نوجوانان» در قانون کار هستند.

نکته مهم

در قرارداد کارآموزی توام با کار، کلیه شرایط مانند سن، ساعات کاری، میزان دستمزد، بیمه، مدت زمان قرارداد و… ذکر می‌شود.

5. قرارداد کارآموزی آموزشگاه ها

قرارداد کاراموزی آموزشگاه‌ها طبق ماده ۱۱۸ قانون کار، سند حقوقی است که رابطه آموزشی بین کارآموز و آموزشگاه را تنظیم می‌کند و بر تعهدات آموزشگاه برای ارائه آموزش استاندارد، تجهیزات کافی و محیط ایمن تأکید دارد.

بر‌اساس این ماده مراکز آموزشی موظفند:

وسایل و تجهیزات آموزشی کافی و مطابق با استانداردهای وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی را فراهم کنند.
حرفه مورد نظر را به صورت منظم، کامل و برنامه‌ریزی شده آموزش دهند.
امکانات لازم برای تأمین سلامت و ایمنی کارآموز در محیط را فراهم کنند.

آیا کارآموز باید بیمه شود؟

در رابطه با این سؤال، باید بگوییم که امکان انعقاد قرارداد کارآموزی بدون پرداخت بیمه کارآموزی وجود ندارد و کارفرما موظف به پرداخت حق بیمه کارآموزی است؛ در صورت عدم پرداخت بیمه، کارآموز می‌تواند به‌صورت قانونی اقدامات لازم را انجام دهد.

نکته مهم

علاوه بر حق بیمه، کارفرما ملزم به پرداخت حقوق پایه به کارآموزان است؛ چرا که کارآموزی همراه با اشتغال، رایگان نیست و بر‌اساس ساعات کاری، کارفرما باید دستمزد لازم را به کارآموز پرداخت کند.

نمونه قرارداد کارآموزی

این قرارداد شامل بندهای مشخصی است که در ادامه به آنها اشاره‌ می‌کنیم:

۱. در اولین بند این قرارداد، کارگر و کارفرما، باید همه مشخصات خود از جمله نام و نام‌خانوادگی، وضعیت تأهل و تعداد فرزندان، شماره‌شناسنامه، شماره همراه، نشانی دقیق منزل و… را ذکر کنند.

۲. در بند بعدی، نوع شغل و نام سازمان یا شرکتی که کارآموز در آنجا مهارت لازم را کسب می‌کند، نوشته خواهد شد. همچنین، تاریخ شروع به کار کارآموز نیز در قرارداد ذکر خواهد شد. لازم به ذکر است که قرارداد پس از سه ماه از تاریخ شروع به کار، به پایان می‌رسد.

۳. در بند بعدی، میزان حقوق کارآموز ذکر می‌شود. حقوق کارآموز همان حقوق پایه است و کارفرما موظف است این دستمزد را به‌صورت ماهانه پرداخت کند.

۴. پس از میزان حقوق، ساعات و روزهای کاری ذکر می‌شود.

۵. بند بعدی مربوط به تعهدات کارآموز است. در این بخش، به کلیه وظایف و تعهدات کارآموز در مدت زمان اشتغال و آموزش اشاره می‌شود.

۶. در بند بعد نیز کارفرما باید متعهد شود که کارآموز را بیمه کرده و دستمزد او را پرداخت خواهد کرد.

۷. در آخرین بند قرارداد کارآموزی نیز به سایر مسائل مثل شرایط فسخ قرارداد، جبران خسارات و… اشاره خواهد شد.

تبدیل قرارداد کارآموزی به قرارداد رسمی

در صورتی که کارآموز در مدت زمان آموزش و اشتغال، وظایف خود را به‌درستی انجام دهد و رضایت کارفرما را جلب کند، امکان تنظیم قرارداد رسمی برای او وجود دارد. بر همین اساس توصیه می‌شود، برای استخدام در شرکت یا سازمانی که در آن دوره کارآموزی را سپری می‌کنید، حتماً دوره آموزش را به‌خوبی سپری کرده و وظایف خود را به‌طور کامل انجام دهید، تا با عقد قرارداد رسمی، از کلیه حقوق و مزایای رسمی اداره کار، بهره‌مند شوید.

جمع‌بندی

قانون کار برای حفظ حقوق کارگران و کارمندان، کلیه کارفرمایان را موظف به تنظیم قرارداد کار کرده است. این قرارداد انواع مختلفی دارد و براساس شرایط و نوع شغل، یکی از انواع آن بین کارگر و کارفرما تنظیم می‌شود. قرارداد کارآموزی، به همه افراد در حال آموزش و اشتغال این امکان را می‌دهد که حق بیمه و دستمزد پایه آن‌ها محفوظ بماند. بنابراین با وجود چنین قراردادی امکان پایمال شدن حقوق کارآموزان وجود نخواهد داشت.