ماده 148 قانون کار چیست؟ (بیمه اجباری کارگران)
ماده 148 قانون کار چیست؟
با توجه به رسالت قانون کار که مربوط به تعیین تعهدات و اختیارات کارگران و کارفرمایان در حیطه روابط تابع قانون کار میباشد و همچنین رسالت قانون تامین اجتماعی مبنی بر حمایت از قشر کارگران، این دو قانون ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند و در بسیاری از مواقع باعث تکمیل یکدیگر میشوند.
یکی از این موارد که در راستای تعامل بیشتر این دو قانون با چاشنی حمایت از کارگران میباشد مربوط به ماده 148 قانون کار است که در آن از الزام بیمه کردن کارگر توسط کارفرما در موارد مرتبط با قانون کار صحبت میشود و این وظیفه را به عهده کارفرما گذاشته است. در ادامه به تفسیر ماده 148 قانون کار، دستورالعملها، مزایا و جرائم عدم رعایت این ماده خواهیم پرداخت.
متن ماده 148 قانون کار
“ماده 148 قانون کار: کارفرمایانِ کارگاههای مشمول این قانون مکلفند براساس قانون تامین اجتماعی نسبت به بیمه نمودن کارگران واحد خود اقدام نمایند.”
تفسیر ماده 148 قانون کار
همانطور که از متن ماده 148 قانون کار مشخص است، در این ماده بیان میشود که تمامی کارگاههای مشمول قانون کار، وظیفه بیمه نمودن کارگران خود بر طبق این ماده را بر عهده دارند و نمیتوانند به صورت سلیقهای یا اختیاری عمل نمایند.
اما لازم به ذکر است که همانگونه که اشاره شد تنها کارگاههای مشمول قانون کار ملزم به رعایت ماده 148 قانون کار میباشند و کارگاههای خانوادگی یا دارای شرایط و آییننامه خاص استخدامی یا موازین استخدامی کشوری طبق ماده 188 قانون کار مشمول این قانون نبوده و الزامی بر رعایت ماده 148 قانون کار برای ایشان وجود ندارد.
دستورالعمل ماده 148 قانون کار
در شیوهنامه مشترک دستورالعمل ماده 148 قانون کار که با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان تامین اجتماعی تدوین شده است و در تاریخ 1402/01/27 طی بخشنامه شماره 10600 ابلاغ گردیده، موارد زیر ذکر شده است.
در فصل اول این شیوهنامه که با عنوان بررسی شکلی تدوین گردیده در بخش اول به چگونگی احراز شمول ماده 148 قانون کار پرداخته است که موارد زیر را عنوان کرده است:
- چنانچه ادلهای مبنی بر مشمولیت کارگاه طبق ماده 148 قانون کار ارائه گردد، صرفا دورهای که کارگاه مشمول قانون مذکور باشد ملاک صدور رای میباشد.
(یعنی اگر کارگاهی مدتی به صورت خانوادگی فعالیت داشته و مدتی را به واسطه ورود فردی به غیر از افراد ذکر شده در ماده 188 قانون کار با خروج از شرایط کارگاه خانوادگی فعالیت کند؛ هرگونه ادعا از جانب پرسنل آن کارگاه مبنی بر موضوعیت ماده 148 قانون کار صرفا در بازه زمانی خروج از شرایط کارگاه خانوادگی بررسی میشود.)
- چنانچه مشخص شود فرد خواهان مشمول قوانین استخدامی کشوری و یا مقررات خاص استخدامی بوده است و یا در کارگاهی مشغول به کار بوده که بصورت خانوادگی اداره میگردیده، اجرا ماده 148 قانون کار برای ایشان موضوعیت ندارد.
(یعنی اگر فردی که به استخدام سازمانی درآمده است که آیین نامه استخدامی خاص خود آن سازمان را دارد و یا جزو ارگانهای دولتی است و یا در کارگاه خانوادگی مشغول به کار باشد به این معنی که رابطه صاحب کار و پرسنل فقط از نوع درجه اول طبقه اول (همسر و فرزندان و والدین) باشد، طبق ماده 188 قانون کار از مشمولیت در قانون کار استثناء شده و نمیتواند مطالبهای مبنی بر ماده 148 قانون کار داشته باشد.)
- درصورتی که فرد مشمول مقررات خاص بیمهای مانند کارگران ساختمانی، قالیبافان، رانندگان مشاغل آزاد، بیمههای توافقی و… باشد، اجرای ماده 148 قانون کار منتفی میشود مگر آنکه با ادله بتوان رابطه کارگر و کارفرمایی را ثابت کرد.
- کارگاههایی که در برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی از قانون کار مستثنی شدهاند، نیازی به اجرای ماده 148 قانون کار ندارند.
- با توجه به ماده 79 قانون کار مبنی بر ممنوعیت بکارگیری افراد زیر 15 سال، اجرای ماده 148 قانون کار برای این افراد موضوعیت ندارد.
برای رفع مشکلات بیمهای بنگاه اقتصادی خود، از مشاوره بیمه و کار تلفنی محاسبان استفاده نمایید.
ماده 36 قانون رفاه و تامین اجتماعی
ماده 148 قانون کار در واقع در راستای ماده 36 قانون تامین اجتماعی میباشد. در ماده 36 قانون تامین اجتماعی عنوان گردیده که کارفرما مسئول بیمه کردن کارگران خود میباشد و باید حق بیمه سهم خود و سهم بیمه شده را به سازمان پرداخت کند. برای حمایت از این قانون و حمایت از قشر کارگران، ماده 148 قانون کار نیز کارفرمایان و کارگاههای مشمول این قانون را ملزم کرده است تا کارگران خود را در سازمان تامین اجتماعی بیمه نمایند.
مزیت ماده 148 قانون کار برای کارفرما
درست است که به ظاهر، ماده 148 قانون کار تمام و کمال به نفع کارگران است و باعث ایجاد مزایای زیاد از جمله خدمات درمان، سابقه بیمه، قابلیت استفاده از بیمه بیکاری و همچنین استفاده از بازنشستگی و مستمری میگردد، اما درواقع برای کارفرما نیز مزایایی هرچند پنهان به همراه دارد.
اگر در حین کار و در محیط کار برای کارگران حادثه پیش بیاید و باعث نقص عضو و یا فوت کارگر شود، چنانچه کارفرما طبق ماده 148 قانون کار عمل نکرده باشد و کارگران خود را بیمه نکرده باشد، تمامی هزینههای درمان و یا مستمری خانواده آن کارگر به صورت مادام بر عهده کارفرما بوده و علاوه بر ناراحتی روحی، متحمل هزینههای گزافی نیز خواهد بود. درصورتی که اگر به ماده 148 قانون کار و 36 تامین اجتماعی عمل نموده باشد و کارگران خود را نزد صندوق تامین اجتماعی بیمه کرده باشد، سازمان تامین اجتماعی به ازای مبالغ حق بیمه پرداختی سوابق کارگران، مسئول تامین هزینههای کارگر در هنگام حوادث کاری میباشد و این موضوع از عهده کارفرما ساقط میگردد.
پس با این توضیحات میتوان نتیجه گرفت با وجود اجبار در اجرای ماده 148 قانون کار برای کارفرمایان، این ماده قانونی به صورت پنهان مزایای بسیاری را برای کارفرمایان در خود نهفته دارد که اجرای آن برای کارفرما و کارگر بسیار حائز اهمیت میگردد.
ماده 148 قانون کار و سختی کار
در ماده 148 قانون کار صحبتی مبنی بر جدایی قانون برای کارهای مشمول سختی کار یا غیرمشمول از سختی کار، عنوان نشده است و فقط الزام رعایت این ماده برای مشمولین این قانون ذکر شده است. پس چنانچه کارگاهی مشمول قانون کار باشد و طی کارشناسی، به عنوان مشاغل سخت و زیانآور شناخته شود هم ملزم به رعایت ماده 148 قانون کار میباشد و این موضوع تاثیری بر الزام اجرای این ماده قانونی ندارد.
جریمه ماده 148 قانون کار
چنانچه کارفرما برخلاف ماده 148 قانون کار از بیمه نمودن کارگران خود امتناع ورزد، طبق ماده 183 مشمول جریمه میشود و علاوه بر پرداخت حق بیمه کارگران طبق نرخ روز بیمه تامین اجتماعی ملزم به پرداخت جریمه نقدی معادل 2 تا 10 برابر حق بیمه میباشد. ضریب این جریمه با توجه به شرایط و امکانات و مراتب جرم کارفرمای خاطی لحاظ میشود.
دادخواست ماده 148 قانون کار
چنانچه کارگری نسبت به عدم رعایت و اجرای ماده 148 قانون کار از جانب کارفرمای خود، شکایت داشته باشد با ثبت شکایت از طریق اداره کار و اثبات مشمولیت کارگاه در قانون کار و همچنین اثبات رابطه کارگر و کارفرمایی نسبت به عدم اجرای این ماده خواستار درنظرگیری سوابق خود میشود. چنانچه طی بررسی ادله و تحقیقات، کارشناسان اداره کار و همچنین کارشناس سازمان تامین اجتماعی به قطعیت در مورد اصالت ادله و رابطه کارگر و کارفرمایی تابع قانون کار برسند، کارفرما را مشمول اجرای ماده 148 قانون کار دانسته و ایشان را علاوه بر الزام به پرداخت حق بیمه سنوات کار کارگر، مشمول جریمههای سنگین نیز مینمایند.
سوالات متداول (FAQ)
ماده 148 قانون کار چیست؟
کارفرمایانِ کارگاههای مشمول این قانون مکلفند براساس قانون تامین اجتماعی نسبت به بیمه نمودن کارگران واحد خود اقدام نمایند.
جرائم عدم رعایت ماده 148 قانون کار چیست؟
1. پرداخت حق بیمه کارگران طبق نرخ روز بیمه تامین اجتماعی
2. پرداخت جریمه نقدی معادل 2 تا 10 برابر حق بیمه
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.