مالیات بر ارث چیست؟ نحوه محاسبه مالیات بر ارث + معافیت ها
مطالعه متمرکز
همه خانواده‌ها دیر یا زود با مساله ارث و میراث سروکار خواهند داشت. نحوه پرداخت و محاسبه مالیات بر ارث همیشه یکی از سوالات رایج است که افراد دوست دارند درباره آن بیشتر بدانند. با توجه به اهمیت این موضوع تصمیم گرفتیم تا موضوع مالیات بر ارث را به زبان ساده توضیح دهیم.
مالیات بر ارث چیست؟
مالیات بر ارث به دارایی‌ها و بدهی‌ها متوفی تعلق می‌گیرد. این نوع مالیات در دسته مالیاتهای مستقیم قرار می‌گیرد. درواقع دولت بر اساس قانون این مالیات را به صورت مستقیم از وراث اخذ می‌کند.
هر گاه شخصی که دارای ورثه است، فوت می‌کند، وراث یا نماینده قانونی او باید اقدامات مربوط به انحصار وراثت را به صورت قانونی پیگیری کنند. این وراث باید تا یک سال بعد از تاریخ فوت، اظهارنامه مالیات بر ارث را پر کرده و به سازمان امور مالیاتی تسلیم کنند. برای این کار باید به سازمان مالیاتی محل سکونت متوفی مراجعه و فرم‌های مربوطه را اخذ نمایند. این فرم‌ها یا اظهارنامه‌ها، شامل اطلاعات هویتی، اموال و دارائی‌ها، وراث حین فوت، بدهی‌ها، واجبات مالی، هزینه‌های کفن و دفن و… می‌شوند.
برای ساده‌تر شدن فرآیند مالیات بر ارث، بهتر است وراث قبل از به پایان رسیدن موعد مقرر، نسبت به ارائه لیست اموال و دارائی‌های متوفی اقدام کنند. این لیست در کنار سایر مدارک مربوط به شورای حل اختلاف، میزان سهم‌الارث هر کدام از وارثین را به صورت دقیق مشخص خواهد کرد. این سهم‌الارث بر اساس گواهی انحصار وراثت تعیین خواهد شد. درواقع گواهی انحصار وراثت، شامل اسامی وراث، تعداد وراث و میزان سهم‌الارث هر کدام از آنها می‌شود.
طبقه بندی وراث در ماده 18 قانون مالیات های مستقیم
بر اساس ماده ۱۸ قانون مالیات های مستقیم و ماده ۸۶۲ قانون مدنی وراث به سه دسته طبقه‌بندی می‌شوند. این طبقه‌بندی برای تعیین میزان سهم‌الارث هر کدام از وراث صورت گرفته است. قانون مدنی نزدیکی به متوفی را در ارث ملاک قرار داده است. یعنی هر طبقه‌ای که نسبت نزدیک‌تری با متوفی داشته بر طبقه دورتر مقدم است. در طبقه‌بندی ارث، وراث طبقه بعد وقتی ارث می‌برند که از وراث طبقه قبل کسی نباشد. به طور کلی وراث سه دسته هستند:
- طبقه اول: پدر، مادر، شوهر، زن، فرزند، فرزند فرزند
- طبقه دوم: برادر، اجداد، خواهر، فرزندان هر یک از آنها
- طبقه سوم: عمه، عمو، خاله، دایی، فرزندان هر یک از آنها
مالیات بر ارث در قانون مالیات های مستقیم
در قانون مالیات های مستقیم اشاره به این دارد که در نتیجه فوت شخص اعم از فوت واقعی یا فرضی انتقال می یابد با نرخ‌های مشخص شده مشمول مالیات خواهد شد و وراث قبل از انتقال این اموال باید مالیات پرداخت کنند، منظور از فوت فرضی این است که اگر شخصی چندین سال مفقود شود و خبری از شخص نباشد طبق قانون، گواهی فوت با نظر و رای دادگاه صادر می‌شود.
کدام اموال مشمول مالیات بر ارث می‌شوند؟
طبق ماده ۱۷ قانون مالیاتهای مستقیم، اموالی که در اثر فوت به وراث انتقال پیدا می‌کنند، مشمول مالیات می‌شوند.
اموال و دارائی‌هایی که مشمول مالیات می‌شوند به شرح زیر هستند:
- کلیه سپرده‌های بانکی، اوراق بهادار، اوراق مشارکت و تمامی سودهای متعلق به آنها
- تمامی وسیله‌های نقلیه زمینی، دریایی، هوایی و موتوری
- کلیه املاک و مستغلات
- اموال و دارایی‌های متعلق به متوفی که در خارج از کشور قرار دارد.
چه اموالی معاف از مالیات بر ارث هستند؟
طبق قانون مالیاتهای مستقیم، برخی از اموال متوفی که به وراث منتقل می‌شود، دارای معافیت مالیاتی هستند. این اموال عبارتند از:
- به موجب بند ۳ ماده ۲۶ قانون مالیاتهای مستقیم، کلیه اموالی که برای نهادها یا سازمان‌ها، مورد نذر، وقف یا حبس قرار بگیرند، معاف از مالیات هستند.
- بر اساس بند ۱ ماده ۲۶ قانون مالیاتهای مستقیم، کلیه مبالغ مربوط به وظیفه، بازنشستگی، مزایای پایان خدمت، بازخرید خدمت، مرخصی استحقاقی، بیمه اجتماعی و … معاف از مالیات بر ارث هستند.
- کلیه دارائی‌ها و اثاث موجود در منزل متوفی، طبق بند ۴ ماده ۲۶ قانون مالیاتهای مستقیم، معاف از مالیات خواهند بود.
نرخ مالیات بر ارث ۱۴۰۳
نرخ مالیات بر ارث یکی از مواردی است که افراد دوست دارند براساس آخرین قوانین از آن اطلاع داشته باشند. به همین منظور ما در ادامه قصد داریم تا نرخ مالیات بر ارث ۱۴۰۳ را در ادامه با یک جدول برای شما توضیح دادیم تا براساس آن بتوانید نرخ مالیات بر ارث خود را محاسبه کنید.
مالیات بر ارث چقدر است؟
همانطور که در تعریف مالیات بر ارث بیان کردیم، مالیات بر ارث به دارایی‌ها و بدهی‌های متوفی تعلق می‌گیرد. یعنی به عبارتی نمی‌توان مبلغ مشخصی برای آن تعیین کرد، چون برای شخصی با توجه به میزان دارایی و اموال ش محاسبه می‌شود. همچنین تعداد وراث، نوع و میزان دارایی هم برای هر شخص متفاوت است.
نحوه محاسبه مالیات بر ارث
همانطور که اشاره کردیم، میزان مالیاتی که به هر طبقه از وراث تعلق می‌گیرد، متفاوت از دیگری است. این میزان و نرخ‌های مربوط به آن، طبق تقسیم‌بندی وراث در قانون مالیاتهای مستقیم انجام می‌شود. این نرخ‌ها که طبق ماده 20 قانون مالیات برای طبقه اول در نظر گرفته شده‌اند به شرح زیر هستند:
- 5 درصد مالیات تا مبلغ 50 میلیون ریال
- 15 درصد مالیات تا مبلف 200 میلیون ریال نسبت به مازاد بر 50 میلیون ریال
- 25 درصد مالیات تا مبلغ 500 میلیون ریال نسبت به مازاد 200 میلیون ریال
- 35 درصد مالیات نسبت به مازاد 500 میلیون ریال
البته مبلغ 30 میلیون ریال از سهم‌الارث وراث این طبقه به عنوان معافیت کسر محسوب می‌شود. مابقی سهم با توجه به نرخ‌های اعلام شده مشمول مالیات بر ارث می‌شوند.
مثال محاسبه مالیات بر ارث
در صورتی که متوفی دارای سه نفر ورثه از طبقه اول باشند و فقط ماترک وی منحصر به یک فقره موجودی بانکی به مبلغ ۲،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰ ریال باشد، نرخ مالیاتی آن به شرح زیر است که برای نمونه جهت وراث طبقه دوم، سوم و تبعه خارجی هم مورد محاسبه قرار می‌گیرد: ( وراث اظهارنامه مالیاتی برای اداره مالیات ارسال نکرده‌اند)
سپرده بانکی از بانک مربوطه استعلام می‌شود و با توجه به پاسخ بانک میزان موجودی متوفی در زمان استعلام اعلام و چنانچه سودی به آن تعلق گرفته باشد، در جمع موجودی متوفی منظور می‌شود. بانک مبلغ موجودی را به مبلغ دو میلیارد و سود متعلقه را ۵۰،۰۰۰،۰۰۰ ریال اعلام می‌کند. محاسبه به شرح زیر است:
۲،۰۵۰،۰۰۰،۰۰۰= ۲،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰ + ۵۰،۰۰۰،۰۰۰
مالیات تعلق گرفته به وراث طبقه اول ۶۱،۵۰۰،۰۰۰= ٪۳ * ۲،۰۵۰،۰۰۰،۰۰۰
مالیات تعلق گرفته به وراث طبقه دوم ۱۲۳،۰۰۰،۰۰۰= ٪۶ * ۲،۰۵۰،۰۰۰،۰۰۰
مالیات تعلق گرفته با وراث طبقه سوم ۲۴۶،۰۰۰،۰۰۰= ٪۱۲ * ۲،۰۵۰،۰۰۰،۰۰۰
مالیات تعلق گرفته به وراث تبعه خارجی ۶۱،۵۰۰،۰۰۰= ٪۳ * ۲،۰۵۰،۰۰۰،۰۰
مراحل اخذ گواهی مالیات بر ارث
تا اینجا با مفهوم مالیات بر ارث و چگونگی محاسبه آن آشنا شدید. حالا نوبت به بررسی گواهی مالیات بر ارث می‌رسد. این گواهی که باید توسط وراث تهیه شود، مراحلی دارد که عبارتند از:
- صدور دستور رئیس گروه مالیاتی و فرم 18 و ثبت آن در دفتر که توسط دبیرخانه انجام می‌شود
- ارسال اظهارنامه به دفتر مرکزی ارث که توسط اداره امور مالیاتی انجام می‌گیرد
- اجرای حصر وراثت و تقاضای صدور فرم 19 توسط وراث
- صدور مجدد دستور توسط رئیس گروه مالیاتی و ثبت آن در دفتر دبیرخانه
- تهیه و تنظیم گزارش ارزیابی ماترک متوفی که توسط کارشناس ارشد مالیاتی انجام می‌گیرد
- تائید گزارش تهیه شده تبه وسیله کارشناس ارشد امور مالیاتی توسط مدیر گروه مالیاتی
- وصول مالیات در صورت مشمول وراثت بودن وراث
- تنظیم و تکمیل اظهارنامه گواهی مالیات بر ارث
- صادر شدن گواهی فرم 19
- تسلیم کردن اظهارنامه مالیاتی به سازمان امور مالیاتی
- تصاویر و مدارک مربوط به فوت متوفی
- کلیه اسناد و مدارک بدهی‌ها و دارائی‌های متوفی
- ارائه آخرین و معتبرترین وصیت‌نامه متوفی
بررسی نحوه رسیدگی به اظهارنامه‌های مالیات بر ارث
بعد از تهیه، تنظیم و ارسال اظهارنامه توسط وراث به سازمان امور مالیاتی کشور، این اظهارنامه توسط کارشناسان مربوطه مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرد. این سازمان کلیه دارایی‌ها و اموال متوفی را به نرخ روز و پس از کسر دیون و واجبات مالی و … به وراث ابلاغ می‌کنند. به این ترتیب هر کدام از وراث نسبت به سهم‌الارث خود آگاهی پیدا کرده و باید نسبت به پرداخت آن اقدام کنند.
بدیهی است که اگر مالیات بر ارث توسط وراث پرداخت نشود، نقل و انتقال هر نوع دارایی به صورت رسمی ممنوع خواهد بود. در واقع تهیه و تنظیم هرگونه سند رسمی در گرو پرداخت مالیات ارث است. به بیان دیگر دولت برای رسیدن به اهداف خود در مورد تحقق دریافت مالیات از این نوع ضمانت قوی استفاده می‌کند.
مالیات بر ارث چگونه پرداخت می‌شود؟
یکی از شرط‌های تقسیم ارث و دریافت آن، پرداخت مبلغ مالیات ارث به سازمان امور مالیاتی است. اگر این پرداخت صورت نگیرد، هیچکدام از وراث نمی‌توانند اموال و دارائی‌های متوفی را تصاحب کنند. به همین دلیل موضوع پرداخت مالیات ارث از اهمیت بالایی برخوردار است.
برای پرداخت این نوع مالیات، ابتدا باید لیستی از اموال و دارائی‌های متوفی توسط وراث تهیه و به سازمان امور مالیاتی تسلیم شود. همچنین وراث باید اظهارنامه‌های مالیاتی مربوط به خود را پر کرده و به اداره امور مالیاتی تسلیم کنند. اداره امور مالیاتی کلیه اطلاعات مربوط به متوفی و وراث را مورد بررسی قرار می‌دهد و گواهی پرداخت مالیات را صادر می‌کند.
تکالیف اشخاص ثالث در ارتباط با مالیات بر ارث
اشخاص ثالث در ارتباط با مالیات بر ارث به دو دسته ماموران کنسولی ایران در خارج از کشور و اشخاص موضوع ماده ۳۴ قانون مالیاتهای مستقیم تقسیم‌بندی می‌شوند که در ادامه وظایف هرکدام را به تفکیک بیان می‌کنیم.
ماموران کنسولی ایران در خارج از کشور
مطابق با ماده ۳۳ قانون مالیاتهای مستقیم، ماموران کنسولی ایران در خارج از کشور وظیفه دارند ظرف سه ماه از تاریخ اطلاع از وقوع فوت اتباع ایرانی مراتب را ضمن ارسال کلیه اطلاعات در مورد ماترک آنان اعم از منقول یا غیرمنقول واقع در کشور محل ماموریت خود، با تعیین مشخصات و ارزش آنها، از طریق وزارت امور خارجه به وزارت امور اقتصادی و دارایی اعلام کنند.
اشخاص موضوع ماده ۳۴ قانون مالیاتهای مستقیم
مطابق ماده ۳۴ قانون مالیات مستقیم، اشخاص زیر مجاز نیستند قبل از اخذ گواهی پرداخت مالیات مربوط موضوع قانون مالیاتهای مستقیم، اموال و دارایی‌های متوفی را به وراث یا موصی‌له واگذار کنند یا به نام آنها ثبت و یا معاملاتی راجع به اموال و دارایی‌های مزبور انجام دهند:
- بانکها و سایر موسسات مالی و اعتباری، شرکت‌ها، موسساتُ نهادهای عمومی غیردولتی و سایر اشخاص حقوقی دولتی و غیردولتی که وجوه نقد یا سفته یا جواهر یا هر نوع مال دیگر از متوفی را نزد خود نگه دارند.
- ادارات ثبت اسناد و املاک موقعی که مال غیرمنقول را به اسم وراث یا موصی‌له ثبت می‌کنند.
- دفاتر اسناد رسمی موقعی که می‌خواهند تقسیم‌نامه یا هر نوع معامله وراث راجع به اموال و دارایی‌های متوفی را ثبت کنند.
- شرکت‌هایی که متوفی در آنها مالک سهام یا سهم‌الشرکه است.
- شرکت‌های کارگزاری، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سایر نهادهای مالی
- صندوق‌های دادگستری و صندوق‌های ادارات ثبت اسناد و املاک کشور
اشخاصی که در بندهای بالا نام بردیم (به استثنای ادارات ثبت اسناد و املاک و صندوق‌های ادارات ثبت و وزارت‌خانه‌ها و موسسات دولتی و دستگاه‌هایی که بودجه آنها به وسیله دولت تامین می‌شود و بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی دارای مجوز معافیت از طرف حضرت امام خمینی و مقام معظم رهبری) در صورت تخلف علاوه بر اینکه تا معادل ارزش مال مشمول وراث نسبت به پرداخت مالیات و جرایم متعلق مسئولیت تضامنی دارند، مشمول جریمه‌ای به میزان دو برابر مالیات متعلق هم خواهند بود. در مورد بانکها، شرکت‌ها و موسسات دولتی، متخلف و شرکا و معاونان وی در تخلف نیز مسئولیت تضامنی دارند.
جرایم مالیات بر ارث
مطابق ماده ۹ آیین‌نامه اجرایی موضوع تبصره ۲ ماده ۲۶ قانون مالیات های مستقیم، عدم ارسال اظهارنامه مالیاتی موضوع ماده ۲۶ قانون مالیاتهای مستقیم یا ارسال اظهارنامه خارج از موعد مقرر، موجب تعلق جریمه ماده ۱۹۲ قانون مالیات مستقیم نخواهد بود.
دریافت مشاوره مالیات بر ارث
با توجه به پیچیدگی‌های مالیات بر ارث، پیشنهاد ما به شما؛ دریافت خدمات مشاوره مالیاتی در این زمینه است. موسسه محاسبان با کادری از اساتید مجرب و کاربلد، شما را در امر انحصار وراثت و پرداخت مالیات ارث یاری می‌کنند. موسسه محاسبان آماده همکاری و ارائه خدمات تخصصی به مودیان، وراث در خصوص مالیات و دعاوی مربوط به آن است. برای دریافت نوبت مشاوره مالیاتی می توانید با شماره ۰۳۱۴۰۲۰ تماس بگیرید.
دریافت مشاوره مالیات بر ارث
جمع بندی
مالیات بر ارث یکی از انواع مالیاتهای مستقیم است که باید وراث آن را پرداخت کنند. طبق قانون کلیه وراث باید در مهلت قانونی، یعنی تا یک سال بعد از فوت متوفی، اقدام به ارائه اظهارنامه مالیاتی کنند. در غیر این صورت هر گونه نقل و انتقال دارایی‌های متوفی به وراث به مشکل برمی‌خورد. به همین دلیل باید تمامی مراحل قانونی مربوط به پرداخت مالیات ارث را در زمان تعیین شده انجام دهید.
سوالات متداول
1. مالیات بر ارث چیست؟
این نوع مالیات به ارث و ترکه متوفی تعلق می‌گیرد. پر واضح است که مالیات ارث بعد از فوت متوفی معنی و مفهوم پیدا می‌کند.
2. مالیات بر ارث چگونه پرداخت می‌شود؟
یکی از شرط‌های تقسیم ارث و دریافت آن، پرداخت مبلغ مالیات ارث به سازمان امور مالیاتی است. اگر این پرداخت صورت نگیرد، هیچکدام از وراث نمی‌توانند اموال و دارائی‌های متوفی را تصاحب کنند. به همین دلیل موضوع پرداخت مالیات ارث از اهمیت بالایی برخوردار است.
3. برای پرداخت مالیات بر ارث کجا مراجعه کنیم؟
از طریق سامانه الکترونیک ارسال اظهارنامه مالیات بر ارث
4. زمان پرداخت مالیات بر ارث؟
تا یک سال بعد از تاریخ فوت شخص باید اظهارنامه مالیاتی تکمیل شود.
5. نحوه پرداخت مالیات بر ارث چگونه است؟
1. ورود به سامانه اظهارنامه الکترونیک ارث با نام کاربری و کلمه عبور دریافت شده از سامانه الکترونیکی سازمان امور مالیاتی
2. ورود به محتوای اظهارنامه فرم 26 یا 34
3. درج اطلاعات درخواستی و ثبت آن در هر مرحله
4. تایید نهایی اطلاعات
5. دریافت کد رهگیری
6. چاپ اطلاعات اظهارنامه
6. اگر مالیات بر ارث پرداخت نشود چه می‌شود؟
اگر مالیات بر ارث پرداخت نشود، نقل و انتقال هر نوع دارایی به صورت رسمی ممنوع خواهد بود.
دیدگاهتان را بنویسید
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
سلام پدرم سال ۹۸ فوت شده الان بعد ۵سال بخوام برم دنبال مالیات بر ارث مشکل نداره؟
سلام وقتتون بخیر
نه در نهایت باید بابت این موضوع مراجعه نمایید.
تشکیل پرونده و اظهارنامه قبل از بک‌سال از تاریخ فوت انجام شده ولی مبلغ مالیات پرداخت نشده است. باید مبلغ بروز محاسبه شود؟
سلام وقتتون بخیر
مبلغ اصلی به همراه جریمه تاخیر باید پرداخت شود.
ما همه مدارک رو به اداره مالیات دادیم ولی از اداره بورس استعلام جوابش نمیاد ولی استعلام بانکها رو آوردم آیا این امکان وجود داره برای گرفتن پول از بانک همون که جواب داده رو فعلا مالیات پرداخت کرد وگرفت تا بعد از بورس هم جواب داد جدا محاسبه بشه یا باید تمام جوابها بیاد وکلا باهم ازاد بشه؟
سلام
جواب همه استعلام ها باید برسد تا مراحل تشخیص مالیات بر ارث انجام شود.