مرخصی بدون حقوق در قانون کار، مدت زمان و شرایط استفاده از آن

همه کارمندان و کارگران در طی سال، میتوانند علاوه بر مرخصی استحقاقی، استعلاجی، ساعتی و… به نوع دیگری از مرخصی، یعنی مرخصی بدون حقوق نیز دسترسی داشته باشند. این نوع مرخصی در قانون کار دارای شرایط خاص خود است. همانطور که از نامش پیداست، هیچ دستمزد و مزایایی به شخص تعلق نمیگیرد. همچنین حق بیمه نیز به او تعلق نخواهد گرفت. در ادامه مطلب، این موضوع را به صورت کامل بررسی میکنیم.
مرخصی بدون حقوق چیست؟
مرخصی بدون حقوق یکی از مرخصیهای تعریف شده در قانون کار برای کارگران است. در این مرخصی کارگر میتواند بدون دریافت حقوق از محل کار خود، درخواست مرخصی داشته باشد و با موافقت کارفرما از آن استفاده کند. در زمان استفاده از این نوع مرخصی، قرارداد کاری بین کارگر و کارفرما به حالت تعلیق در میآید تا زمانی که کارگر به محل کار خود باز گردد.
این نوع مرخصی میتواند به دلایل مختلفی نظیر تحصیل یا مهاجرت موقت یا همراهی با همسر برای ماموریت کاری و… باشد و کارگر یا کارمند میتواند حتی در صورت موافقت کارفرما تا ۲ سال زمان آن را تمدید کند.
در ماده ۱۶ قانون کار هم این مرخصی به شرح زیر بیان شده است:
قرارداد کارگرانی که مطابق این قانون از مرخصی تحصیلی یا دیگر مرخصیهای بدون حقوق یا مزد استفاده میکنند، در طول مرخصی و به مدت دو سال به حالت تعلیق در میآید.
انواع مرخصی

در قانون کار، کارگران و کارمندان میتوانند بر اساس شرایط خود، از انواع مختلف مرخصی در طی سال استفاده کنند. در ادامه به سه نوع اصلی مرخصی اشارهکردهایم.
مرخصی استحقاقی
مرخصی استحقاقی یکی از اصلیترین انواع مرخصی است. زمان این مرخصی یک ماه در طی سال بوده و کارگر یا کارمند میتواند از آن بهصورت یکجا یا بهمرور زمان و در طی سال، استفاده کند. در این نوع مرخصی، حقوق و مزایا به طور کامل به شخص تعلق خواهد گرفت.
مرخصی استعلاجی
کارگران و کارمندان، در زمان مشکلات مهمی مثل بیماری یا فوت بستگان درجهیک، میتوانند از مرخصی استعلاجی خود استفاده کنند. برای استفاده از مرخصی استعلاجی، ارائه مدارک معتبر به محل کار ضروری است. این نوع مرخصی نیز در صورت تایید، شامل دستمزد خواهد شد.
مرخصی بدون حقوق
علاوه بر دو مورد ذکر شده، مرخصی بدون حقوق نیز از دیگر انواع مرخصی است. این نوع مرخصی، با توافق بین کارگر و کارفرما اتفاق میافتد و در مدت زمانی که شخص در مرخصی به سر میبرد، قرارداد کاری او بهحالت تعلیق درمیآید. به همین دلیل هیچ حقوق، مزایا و حق بیمهای به او تعلق نخواهد گرفت.
مدت زمان مرخصی بدون حقوق

مدت زمان و دفعات استفاده از از این مرخصی، کاملاً به توافق کارگر و کارفرما بستگی دارد. در واقع بر اساس ماده 72 قانون کار، کارگر و کارفرما باید در رابطه با مدت زمان مرخصی بدون حقوق، شرایط بازگشت به کار و سایر شرایط آن بهصورت کتبی توافقات خود را درج کنند. البته قانون کار (ماده 16) این نوع مرخصی را مطابق با مدت زمان تحصیل، 2 سال درنظر گرفته است.
اما بهطور کلی، کارفرما میتواند توافق نکند و همچنین شرایط کلی آن، به توافق طرفین بستگی دارد. به همین دلیل امکان ترک کار بدون توافق کتبی و هماهنگی با کارفرما وجود نخواهد داشت. لازم به ذکر است، برای زنان شاغلی که بهدلیل نوع شغل همسر خود ناچار به ترک کار بهصورت موقت هستند، نهایتاً 6 سال مرخصی بدون حقوق درنظر گرفته شده است؛ همچنین افراد محصل نیز میتوانند تا 4 سال از این مرخصی استفاده کنند.
شرایط اخذ مرخصی بدون حقوق
برای اخذ این نوع مرخصی باید سه شرط اصلی را در نظر بگیرید و توجه داشته باشید که اصلیترین شرط استفاده از مرخص بدون حقوق رضایت کارفرما است. یعنی تنها زمانی که کارفرما ادله شما را برای مرخصی بدون حقوق تایید کند، میتوانید از آن استفاده کنید. لازم به ذکر است که امکان استفاده از این نوع مرخصی برای کارمندان رسمی وجود دارد و به کارمندان آزمایشی تعلق نمیگیرد. در ادامه با شرایط اصلی اخذ این مرخصی آشنا شوید.
- استفاده کامل از مرخصی استحقاقی در طول سال
- ارائه دلایل قانعکننده (با ارائه مدارک معتبر) برای اثبات نیاز واقعی به مرخصی
- دریافت رضایت کتبی کارفرما یا مسئول مربوطه برای استفاده از مرخصی
- قصد ادامه تحصیل نیروی کار با ارائه مدارک معتبر
- عدم بهبود بیماری صعبالعلاج با وجود استفاده از 4 ماه مرخصی استعلاجی
- اتمام مرخصی استحقاقی و وجود شرایطی خاص که نشاندهنده نیاز نیروی کار به مرخصی است
- ترک کار بهصورت موقتی بهدلیل همراهی همسر در مأموریت کاری
شرایط بیمه و سابقه کاری در مرخصی بدون حقوق
در طی مرخصی بدون دستمزد، هیچ دستمزد و مزایایی از جمله حق بیمه به شخص تعلق نمیگیرد. به همین دلیل نیروی کاری که قصد استفاده از از این مرخصی را دارد، میتواند برای سوابق بیمه خود، حق بیمه را بهصورت شخصی به اداره بیمه پرداخت کند. لازم به ذکر است که مدت زمانی که نیروی کار در مرخصی بدون حقوق به سر میبرد، جزء سوابق کاری او در نظر گرفته نمیشود. سابقه کاری پس از ورود مجدد شخص به محل کار محاسبه خواهد شد. به همین دلیل اگر نیروی کار در مدت زمان مرخصی بدون دستمزد، حق بیمه خود را بهصورت شخصی به سازمان بیمه پرداخت کند، در مدت زمان بازنشستگی او اختلالی ایجاد نخواهد شد.
بیشتر بخوانید: مشاهده سوابق بیمه تامین اجتماعی
بازگشت به کار پس از اتمام مرخصی بدون حقوق
یکی از اصلیترین نکات مربوط به این مرخصی، امکان بازگشت به محل کار پس از اتمام مرخصی است. در واقع مرخصی بدون دستمزد، یکی از شرایطی است که قرارداد کاری را بهحالت تعلیق درمیآورد. به همین دلیل پس از اتمام مدت زمان آن، بر اساس ماده 16 قانون کار، شخص میتواند مجدداً کار خود را آغاز کند و کارفرما نیز باید پذیرای کارگر یا کارمند در سازمان یا شرکت باشد. در صورتی که نیروی کار زودتر از اتمام مدت زمان مرخصی بدون دستمزد، قصد بازگشت به محل کار را داشته باشد، باید با ارائه درخواست و در صورت توافق کارفرما به محل کار بازگردد.
تعلیق قرارداد کاری در مرخصی بدون حقوق
همانطور که گفتیم طی مرخصی بدون حقوق، قرارداد کاری در حالت تعلیق قرار میگیرد و به هیچعنوان فسخ نخواهد شد. بنابراین در زمان اتمام مرخصی کارفرما موظف به پذیرش مجدد نیروی کار و کارگر نیز موظف به حضور در محل کار است. در صورتی که کارگر قصد ادامه همکاری را نداشته باشد، باید نامه استعفا خود را به محل کار ارائه دهد و در صورت توافق کارفرما با نامهٔ استعفا امکان ترک کار وجود خواهد داشت. اگر نیروی کار بدون اطلاع و ارائه نامهٔ استعفا در محل کار حضور پیدا نکند، کارفرما میتواند بر اساس قوانین کاری از او شکایت کند.
جمع بندی
در این مطلب بهطور کامل به بررسی شرایط مرخصی بدون حقوق و نحوه بازگشت به کار پس از اتمام مرخصی، پرداختیم. با توجه به نکات ذکر شده، رضایت کارفرما و ارائه دلایل کافی، از اصلیترین شرایط استفاده از مرخصی بدون دستمزد به شمار میروند.
سوالات متداول
۱. آیا مرخصی بدون حقوق بیمه دارد؟
خیر، مگر اینکه خود شخص اقدام به پرداخت بیمه کند.
۲. سقف مرخصی بدون حقوق چقدر است؟
طبق قانون کار به مدت دوسال البته با شرط توافق کارگر و کارفرما.
دیدگاهتان را بنویسید