چرخه حسابداری چیست؟

چرخه حسابداری (Accounting cycle) مراحل ارزیابی عملکرد یک بنگاه اقتصادی در طول دوره مالی از ابتدا تا پایان سال مالی است. چرخه حسابداری با هدف کاهش خطا در دوره‌های مالی، برای تهیه یک صورت مالی کامل و بدون نقص است. از آنجا که آموزش چرخه حسابداری پیوسته و کمی سخت است، ما تصمیم گرفتیم در این مقاله از سری مقالات آموزش حسابداری درباره مراحل چرخه حسابداری و ترتیب آن با شما صحبت کنیم.

چرخه حسابداری چیست؟

چرخه حسابداری، عملیاتی چند مرحله‌ای است که به منظور ارزیابی عملکرد در هر سال مالی و بررسی وضعیت مالی آن بنگاه در پایان سال مالی انجام می‌شود. هدف از چرخه حسابداری که در هر دوره مالی به صورت مستمر تکرار می‌شود، بررسی شرایط اقتصادی و ارزیابی عملکرد آن در دوره مالی گذشته است.

مراحل چرخه حسابداری چیست؟

مراحل چرخه حسابداری عبارت است از:

1. جمع آوری اطلاعات

در حسابداری به مجموعه اسناد و مدارکی که دلالت بر وقوع یک معامله و یا یک رویداد مالی مشخص دارد. اسناد و مدارک مثبته گفته می‌شود. مانند قبوض آب، برق، تلفن، فیش بانکی، فاکتور دریافت خدمات، چک، فاکتور خرید و فروش و غیره. اسناد‌ مثبته حتما نباید چاپی و دارای شکل به خصوصی باشد. بلکه شکل اسناد متنوع و ممکن است حتی دست نویس هم باشد.

بعد از وقوع هر رویداد مالی حسابداران اسناد و مدارک مربوط را جمع می‌کنند. این مدارک نشان دهنده تاریخ، مبلغ و ماهیت رویداد مالی است و به همین دلیل است که باید اسناد مثبته به صورت روشن، واضح، و معتبر باشد تا اشخاص بتوانند به عنوان مبنای کار از آن‌ها استفاده کنند.

2. تجزیه و تحلیل رویدادها

3. ثبت رویدادها در دفتر روزنامه

مرحله سوم چرخه حسابداری ثبت اسناد حسابداری در دفتر روزنامه است. دفتر روزنامه سندی پلمپ شده است که از اداره ثبت شرکت‌ها دریافت می‌شود و از اسناد قانونی هر شخص حقوقی است. دفتر روزنامه، دقیقا همانند سند حسابداری قابل استناد و دارای صلاحیت است.

4. انتقال اطلاعات از دفتر روزنامه به دفتر کل

مرحله چهارم در چرخه حسابداری، ثبت رویدادهای مالی در دفتر کل است. بعد از ثبت اسناد مالی تایید شده در دفتر روزنامه، نوبت به دفتر کل می‌رسد. مانده هر حساب در دفتر کل که به صورت ریز هر حساب در آن گنجانده شده، منتقل گردد. به زبان ساده‌تر، نقل کلیه اقلام از دفتر روزنامه به دفتر کل یا انتقال مبلغ مربوط به بدهکاری و بستانکاری در دفتر روزنامه به حساب‌های مربوطه در دفتر کل، در این مرحله انجام می‌گیرد.

5. تهیه تراز آزمایشی

یکی از ابزارهایی که حسابداران برای آزمون صحت مدارک مالی مورد استفاده قرار می‌دهند، تراز آزمایشی است. برای تهیه تراز آزمایشی رویدادهای مالی یک دوره از دفتر روزنامه به دفترکل منتقل می‌شوند. به اولین تراز آزمایشی که قبل از ثبت اقلام اصلاحی پایان سال تهیه می‌شود، تراز آزمایشی اصلاح نشده می‌گویند.

6. اصلاح حساب‌های دفتر کل

در راستای اجرای اصل تطابق هزینه‌های هر دوره مالی از درآمدهای همان دوره حسابدارها باید اطمینان حاصل نمایند که در هنگام تهیه صورت سود و زیان تمام درآمدها و هزینه‌های دوره مالی مربوطه در دفتر حسابداری ثبت شده باشند. اگر بعضی از درآمدها یا هزینه‌های آن دوره مالی در حساب‌ها درج نشده باشند، اول باید آن‌ها را شناسایی کرد و سپس به وسیله ثبت حسابداری مناسب و صحیح در دفتر روزنامه و انتقال به دفتر کل، حساب‌ها را اصلاح کرد. به عبارتی به اینگونه ثبت‌ها، ثبت‌های اصلاحی می‌گویند.

7. تهیه تراز آزمایشی اصلاح شده

پس از انجام اصلاحات و تعدیلات لازم در دفاتر، تراز آزمایشی دیگری از روی مانده حساب‌های اصلاح شده تهیه می‌شود، که به آن تراز آزمایشی اصلاح شده می‌گویند. تراز آزمایشی اصلاح شده مبنای تهیه صورت‌های مالی قرار می‌گیرد.

8. تهیه صورت‌های مالی

9. بستن حساب‌های موقت

مرحله نهم در چرخه حسابداری، بستن حساب‌های موقت است. برای بستن حساب‌های پایان سال ابتدا باید مانده همه حساب‌های موقت با یک حساب دائم بسته شود و پس از آن مانده همه حساب‌های دائمی بسته شده، به عنوان افتتاحیه به دوره مالی بعدی انتقال پیدا می‌کند.

بیشتر بخوانید: بستن حساب ها در حسابداری

10. تهیه تراز اختتامیه و بستن حساب‌های دائمی

آخرین مرحله چرخه حسابداری، تهیه تراز اختتامیه و بستن حساب‌های دائمی است. پیش از بستن حساب‌های دائمی، بایستی لیستی از آن در صورت حساب تحت عنوان ترازنامه اختتامیه تهیه شود. در بخش دیگر، بعد از بستن حساب‌های موقت، نوبت به بستن حساب‌های دائمی می‌رسد. عمده حساب‌های دائمی شامل دارایی‌ها، بدهی‌ها و سرمایه‌ها می‌باشد.

چرخه حسابداری در شرکت‌های بازرگانی، خدماتی و تولیدی

تفاوت چرخه حسابداری در شرکت‌ها، فقط در نوع فعالیت آن‌ها است. چرخه حسابداری شرکت‌های بازرگانی، خدماتی و تولیدی از جمع آوری اطلاعات، تجزیه و تحلیل رویدادها و ثبت در دفتر روزنامه آغاز می‌شود.

چرخه حسابداری در شرکت‌های بازرگانی

• تهیه صورت سود و زیان
• تهیه صورت سرمایه
• تهیه ترازنامه
• تهیه تراز اختتامیه

چرخه حسابداری در شرکت‌های خدماتی

چرخه حسابداری در شرکت‌های تولیدی

• خرید مواد اولیه
• مراحل تولید
• موجودی کالا
• بهای تمام شده کالای فروش رفته

جمع بندی

چرخه حسابداری مراحل ارزیابی عملکرد یک بنگاه اقتصادی در طول دوره مالی از ابتدا تا پایان سال مالی می‌باشد. در مراحل چرخه حسابداری به گردآوری اسناد و مدارک مثبته، تجزیه و تحلیل و ثبت رویدادهای مالی در دفاتر روزنامه و کل، تهیه ترازنامه آزمایشی، بستن حساب‌ها و موارد دیگر پرداخته می‌شود که هر یک از مراحل کامل بررسی گردید.

پیشنهاد می‌کنیم برای شروع یادگیری حسابداری به صورت کاربردی، شرکت در دوره آموزش حسابداری (سکو) موسسه محاسبان را در برنامه خود قرار دهید.