چک الکترونیک نوع جدیدی از چک‌ها است که سرعت، دقت و امنیت بیشتری در عملکرد و نقد شوندگی نسبت به چک‌های کاغذی دارد. تمامی قوانین چک‌های الکترونیک با چک‌های کاغذی یکسان است. این نوع چک تماماً به شکل الکترونیک و اینترنتی و از طریق سامانه چکاد بانک مرکزی با استفاده از امضای دیجیتال انجام می‌گیرد. سامانه چکاد امکان مدیریت و نظارت آنلاین مبادلات چک را برای بانک مرکزی فراهم می‌کند. در این مقاله قصد داریم به توضیح مقررات نحوه درخواست و صدور چک، امضا الکترونیک و ثبت و تایید چک بپردازیم. با ما همراه باشید.

فهرست مطالب

چک الکترونیکی چیست؟

چک الکترونیکی موجودیتی شبیه به چک کاغذی دارد و تمامی قوانین چک کاغذی در مورد آن صدق می‌کند. چک دیجیتال، در واقع نسخه الکترونیکی چک کاغذی است که در آن اطلاعات مربوط به چک ثبت و با امضای الکترونیکی اعتبار می‌یابد. در این خصوص سامانه چکاد با هدف ایجاد بستر امن بین بانکی جهت ارائه چک الکترونیک و برطرف نمودن مشکلات چک فیزیکی ایجاد شده است.

مزایای چک الکترونیک

حذف نسخه فیزیکی چک و کاهش خطر جعل
جایگزین شدن امضای الکترونیکی با امضا خیس و حذف مغایرات مرتبط با امضای خیس
ارائه خدمات غیرحضوری از جمله درخواست صدور چک، تحویل برخط و درخواست تعیین وضعیت چک
عدم محدودیت تعداد برگ چک
صرفه‌جویی در مصرف کاغذ
حذف مراحل زمان‌گیر مثل جابه‌جایی
کارمزد و هزینه عملیاتی پایین‌تر
سرعت بالا فرآیند صدور و پرداخت چک
مطلع شدن صاحب چک پس از پرداخت وجه
کاهش جرائم بانکی

پیش نیاز استفاده از خدمات سامانه چکاد

نصب و فعالسازی برنامه هامون جهت ثبت امضای الکترونیکی
فعالسازی همراه بانک
داشتن حساب جاری با امکان صدور چک

بیشتر بخوانید: چک امانی چیست

امنیت چک الکترونیک

چک دیجیتال بدون تردید خیلی امن‌تر از چک کاغذی است زیرا در آن امکان تغییر و یا منکر شدن صدور آن وجود ندارد. بانک مرکزی بستری ایجاد کرده تا کاربران از طریق امضای دیجیتال، احراز هویت شوند. در چک‌های کاغذی احتمال خط خوردگی یا اشتباه وجود دارد و در صورت اشتباه نیاز به ابطال یا پشت نویسی چک است اما چک دیجیتال دیگر این مشکلات را نخواهد داشت.

همچنین سامانه چکاد و کد نهاب امنیت چک‌های الکترونیکی را بیش از پیش تضمین می‌کنند. چکاد سامانه مرکزی چک الکترونیک است و نهاب هم سامانه‌ای‌ حاوی اطلاعات هویتی مشتریان بانکی است که با اختصاص دادن شماره شناسایی ویژه برای هر کاربر بانکی، امکان احراز هویت آسان و سریع افراد در شبکه بانکی را فراهم می‌کند.

خدمات سامانه چک های الکترونیکی

یکی از هائز اهمیت‌ترین خدمات این سامانه این است که کاربر با فعال‌سازی خدمات چک الکترونیکی و با معرفی گواهی امضا دیجیتال، می‌تواند درخواست دسته چک کند. راه دسترسی و استفاده از سامانه چکاد، اینترنت بانک‌ها، موبایل بانک‌ها و نرم افزارهای مخصوص شعب است. به واسطه این درگاه‌ها ارتباط میان سیستم متمرکز بانک‌ها و سامانه چک‌های الکترونیکی شکل می‌گیرد.

پس از فعالسازی در منوی مربوطه در همراه بانک، خدمات مربوط به چک الکترونیک شامل صدور دسته چک، صدور چک، امکان وصول درون بانکی و بین بانکی چک، مشاهده دسته چک صادر شده، مشاهده چک‌های دریافتی، انتقال چک، ضمانت چک، مسدود سازی چک، ابطال چک و نقد کردن چک بدون مراجعه به شعب قابل انجام خواهد بود.

مراحل درخواست و صدور چک الکترونیک

اولین مرحله ایجاد اسناد تجاری من جمله چک، مرحله صدور آن است. در ادامه به نحوه درخواست و صدور چک می‌پردازیم.

افتتاح حساب جاری
نصب و فعال‌سازی اینترنت و همراه بانک
نصب و فعال‌سازی اپلیکیشن امضا دیجیتال (هامون)
درخواست دسته چک الکترونیکی
صدور چک الکترونیک

نحوه استفاده از خدمات چک الکترونیک

نصب و فعال سازی نرم افزار هامون
فعال سازی خدمت چک الکترونیک
ثبت درخواست دسته چک الکترونیک
دریافت و فعال سازی دسته چک الکترونیک
گزارش اطلاعات چک های الکترونیک تخصیصی
ثبت صدور چک الکترونیک
تایید/عدم تایید دریافت چک الکترونیک
انتقال/عودت چک الکترونیک
وصول/صدور گواهینامه عدم پرداخت چک الکترونیک
واگذاری چک های الکترونیک
اصالح واگذاری چک های الکترونیک
لغو واگذاری چک های الکترونیک
گزارش چک های واگذار شده کاغذی/الکترونیک
گزارش چک های موجود در سامانه چک الکترونیک
دریافت گواهینامه عدم پرداخت چک الکترونیک
استعلام اقلام چک الکترونیک

نحوه ثبت چک الکترونیکی

پس از دریافت دسته چک الکترونیکی، مشتری با مراجعه به درگاه‌های غیرحضوری (اینترنت بانک یا همراه بانک) میتواند نسبت به صدور چک الکترونیکی اقدام نماید. به این منظور مشتری باید اطلاعاتی مانند مبلغ، تاریخ سر رسید، بابت گیرنده/ گیرندگان و سایر اقلام مورد نیاز را ثبت نماید.

پس از ثبت اقلام چک، نیاز به اخذ امضا الکترونیکی شخص صادر کننده و ارسال مجموعه داده پیام به زیر ساخت‌های مرتبط در بانک مرکزی می‌باشد؛ بدیهی است پس از امضا توسط شخص صادر کننده، چک صادر شده تلقی گردیده و امکان بازگشت از آن وجود ندارد؛ بدین ترتیب لازم است پیش از اتمام فرآیند امضای الکترونیکی و نهایی سازی صدور چک الکترونیکی، دقت و ملاحظات لازم در خصوص تمامی موارد مربوطه، از جمله اقلام اطلاعاتی چک، صورت گیرد.

با هدف جلوگیری از بروز هرگونه اشتباه توسط کاربر صادرکننده در زمان درج مشخصات گیرنده/ گیرندگان چک، تمامی اطلاعات مرتبط با فرد/افراد یاد شده می‌بایست از طریق خدمت برخط سامانه نهاب (استعلام حرف ابتدایی نام و خانوادگی آن شخص بر اساس ورود کد شناسایی وی) که در زیرساخت صیاد مهیا گردیده است، استعلام گردد.

امضا الکترونیکی

امضا الکترونیکی هویت ارسال کننده پیام و امضا کننده آن را شناسایی کند. وجود این امضا تضمین می‌کند که محتوای پیام یا سند ارسالی در مسیر انتقال بدون تغییر باقی مانده و غیر قابل انکار است. امضای الکترونیکی توسط مراکز صدور گواهی امضای الکترونیکی صادر شده و در اختیار متقاضی آن قرار میگیرد.

جمع بندی

چک الکترونیکی با مزایایی نظیر امنیت و سرعت بالا، کاهش خطر جعل، حذف نیاز به ارسال نسخه فیزیکی و کمک به حفظ محیط زیست به عنوان یک روش پرداختی امن شناخته شده است. سامانه چکاد که توسط بانک مرکزی ایجاد شده است، بستر امنی را برای صدور، ثبت، تأیید و نقد کردن چک‌های الکترونیکی به وجود آورده است.