اظهارنامه مالیاتی چیست؟ انواع اظهارنامه و نحوه تنظیم

اوایل بهار تا تابستان، معمولاً همه از مالیات صحبت می‌کنند و موضوع روز گفتگوی بین افراد جامعه است. اظهارنامه مالیاتی، مجموعه اسناد حسابداری در ارتباط با درآمد و هزینه و سایر اطلاعات مالی است که کسب‌‎و‌کارها پس از یک سال مالی باید در اختیار دولت قرار دهند. ارسال اظهارنامه مالیاتی زمان مشخصی دارد و در صورت عدم ارسال، ممیزین مالیاتی برای تعیین مالیات پرداختی، دست به کار می‌شوند. چطور باید اظهارنامه مالیاتی تنظیم کنیم؟ انواع اظهارنامه مالیاتی چیست؟ در این مقاله از محاسبان به همهٔ سوالات پاسخ داده‌ایم.

اظهارنامه مالیاتی چیست؟

اظهارنامه مالیاتی شبیه به فرمی است که سازمان مالیات کشور آن را تنظیم کرده و در اختیار مودیان مالیاتی قرار می‌دهد. مودیان باید به صورت سالیانه درآمد و هزینه‌های خود را در آن درج کنند و در اختیار سازمان مالیات کشور قرار دهند. براساس ماده ۱۱۰ قانون مالیات‌های مستقیم، تمام اشخاص حقوقی و شرکت‌ها موظف هستند که سالیانه صورت سود و زیان، ترازنامه، میزان هزینه و درآمد‌های خود را به اداره مالیاتی اعلام کنند.

اظهارنامه مالیاتی شامل چه کسانی می شود؟

طبق ماده ۱ قانون مالیات‌های مستقیم افراد زیر مشمول پرداخت مالیات می‌شوند:

1. کلیه افرادی که به صورت حقیقی یا حقوقی مشغول فعالیت اقتصادی هستند.
2. اشخاصی که خارج از ایران اقامت دارند، اما منبع درآمدی آن‌ها در داخل ایران است.
3. اشخاصی که داخل ایران اقامت دارند و داخل یا خارج از کشور مشغول به فعالیت هستند.
4. کلیه اشخاص غیرایرانی که در ایران فعالیت می‌کنند یا از طریق فعالیت‌هایی مانند تعلیمات، واگذاری، امتیازات و… درآمد کسب می‌کنند.

انواع اظهارنامه مالیاتی

براساس سایت سازمان امور مالیاتی کشور، انواع اظهارنامه به 6 گروه دسته‌بندی می‌شود:

• اظهارنامه اجاره املاک
• اظهارنامه اشخاص حقیقی
• اظهارنامه اشخاص حقوقی
• اظهارنامه مالیات بر ارث
• اظهارنامه مالیات بر درآمد مشاغل خودرو
• اظهارنامه ارزش افزوده

مدارک لازم برای اظهارنامه مالیاتی

مدارک لازم برای ارسال اظهارنامه مالیاتی شامل موارد زیر می‌شود:

• ارائه مجوز مانند پروانه کسب و…
• اساس‌نامه شرکت، شرکت‌نامه و موضوع فعالیت شرکت
• ارائه تصویر شناسنامه و کارت ملی اعضای هیئت مدیره، شرکا و صاحبان امضاء
• صورت سود و زیان
• تصویر ترازنامه شرکت
• صورت‌حساب‌های درآمد و فروش چه داخل کشور و چه خارج از کشور
• کلیه قراردادهای شرکت با اشخاص حقیقی و حقوقی
• ارائه گردش حساب‌های شرکت
• صورتحساب مالیات‌های پرداخت شده
• شماره دفترهای قانونی و کد رهگیری آن
• مدارک پرداختی‌های بیمه
• کارت بازرگانی
• مدارک حساب‌های مالیاتی سازمان در سال‌های قبل
• کد اقتصادی، نام کاربری، رمز عبور و فرم پیش ثبت‌نام اظهارنامه مالیاتی

مهلت ارسال اظهارنامه مالیاتی

مهلت ارسال اظهارنامه مالیاتی برای اشخاص حقیقی و حقوقی تفاوت دارد. صاحبان مشاغل و کسبه که در دسته‌بندی افراد حقیقی قرار می‌گیرند، مطابق با ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم باید اظهارنامه‌های خود را تا پایان خرداد ماه آماده و برای سازمان امور مالیاتی ارسال کنند. اشخاص حقیقی و مالکان شرکت‌های بزرگ هم تا پایان تیرماه هرسال فرصت ارسال اظهارنامه مالیاتی دارند. 

اشخاص حقیقی و اشخاص حقوقی هردو باید اظهارنامه مالیاتی خود را در سایت سازمان امور مالیاتی به‌روز کنند. در ادامه جدول زمانبندی ارسال اظهارنامه مالیاتی را آورده‌ایم. سایت سازمان امور مالیاتی علاوه بر زمان تعیین شده، زمان کوتاهی را برای تمدید ارسال اظهارنامه در نظر می‌گیرد و مودیان فرصت دارند تا پایان زمان تعیین شده، اظهارنامه خود را تنظیم و ارسال کنند.

جدول زمانبندی ارسال اظهارنامه مالیاتی

نحوه تنظیم اظهارنامه مالیاتی 

نحوه تنظیم اظهارنامه مالیاتی مطابق مراحل زیر انجام می‌شود:

• پیش ثبت‌نام دریافت شماره اقتصادی و دریافت کد رهگیری
• تأیید اطلاعات پیش ثبت‌نام و دریافت اطلاعات شامل نام کاربری و رمز عبور 
• ثبت‌نام شماره اقتصادی و تأیید اطلاعات ثبت‌نام 
• دسترسی به فرم اظهارنامه الکترونیکی و تکمیل آن
• ارسال اظهارنامه و دریافت کد رهگیری 
• دریافت قبض مالیاتی 
• پرداخت قبض مالیاتی و پرداخت اینترنتی آن 

همه این مراحل تنها از طریق سایت سامانه مودیان به صورت اینترنتی انجام می‌شود و روند ارسال اظهارنامه را سریع و شفاف‌تر کرده است. 

نحوه پیش ثبت نام در سامانه اظهارنامه مالیاتی

برای پیش ثبت‌نام در سامانه اظهارنامه مالیاتی باید مراحل زیر را طی کنید:

1. پیش ثبت‌نام
2. تأیید شماره تلفن همراه 
3. ثبت و تأیید اطلاعات مالک اصلی 
4. ثبت اطلاعات پایه و شرکا 
5. تأیید نهایی توسط مودی مالیاتی
6. ارسال اطلاعات کاربری ثبت‌نام 
7. ثبت‌نام و تکمیل اطلاعات 
8. تأیید نهایی مودی
9. استفاده از خدمات الکترونیکی

نحوه ثبت نام اظهارنامه مالیاتی

ثبت نام اظهارنامه مالیاتی بیش از ده سال است که اینترنتی و بدون نیاز به مراجعه حضوری قابل انجام است. در ادامه پنج مرحله ثبت نام اظهارنامه مالیاتی را توضیح می‌دهیم.

مرحله اول: مرحله پیش ثبت‌نام

در مرحله پیش ثبت‌نام اظهارنامه نیاز به کد اقتصادی دارید. اطلاعات پایه‌ای شرکت ثبت شده و پس از تأیید، شماره موبایل ثبت شده در سیستم و تأییدیه پستی را به همراه کدپستی ۱۰ رقمی در سیستم وارد کنید.

مرحله دوم: صحت سنجی اطلاعات

در مرحله صحبت سنجی باید بخشی از اطلاعات ثبت شده در مرحله قبلی را آزمایش و استعلام و پس از تأیید صحت اطلاعات، وارد مرحله سوم شوید. در صورتی که اطلاعات وارد شده صحیح نباشد، با یک پیام به شماره تلفن ثبت شده اطلاع می‌دهند. 

مرحله سوم: ایجاد و ارسال اطلاعات کاربری

در صورتی که اداره سازمان امور مالیاتی اطلاعات وارد شده در مرحله پیش ثبت‌نام را تأیید کند، برای مودی، نام کاربری و رمز عبور صادر می‌شود. 

مرحله چهارم: ثبت نام الکترونیک 

پس از دریافت نام کاربری و رمز عبور وارد سامانه مودیان شوید و اطلاعات کسب‌وکار و شرکت خود را در آن ثبت کنید. در این مرحله سازمان امور مالیاتی اطلاعات وارد شده شرکت‌ را بررسی می‌کند و آن را با پرونده‌های فیزیکی تطبیق می‌دهد و در صورتی مغایرتی بین اطلاعات وارد شده و فیزیکی باشد، آن را به مودی اطلاع خواهد داد. در صورتی که اطلاعات شما مورد تأیید سازمان امور مالیاتی باشد، وارد وضعیت 45 با عنوان ارسال اظهارنامه الکترونیکی می‌شوید. 

جریمه عدم ارسال اظهارنامه مالیاتی

اگر به سازمان اداره مالیاتی، اظهارنامه مالیاتی ارسال نکنید، باید معادل ۳۰ درصد از مبلغ مالیات پرداخت نشده جریمه پرداخت کنید. در نظر داشته باشید که اگر مجموعه شما مشمول پرداخت مالیات نمی‌شود یا در یک سال اخیر فعالیت اقتصادی نداشته‌اید، باز هم موظف هستید که اظهارنامه مالیاتی مجموعه خود را حتی سفید به سازمان امور مالیاتی ارائه کنید تا به دلیل عدم ارائه جریمه نشوید.

سوالات متداول