انواع مالیات تکلیفی

مالیات تکلیفی چیست؟

در واقع مالیات تکلیفی متعلق به درآمد افراد می‌باشد. به این معنی که پرداخت آن بر عهده افراد حقیقی و حقوقی گذاشته شده است. مطابق با قانون اخذ و پرداخت مالیات مبلغ آن از درآمد افراد که توسط پرداخت کننده کم می‌شود پرداخت خواهد شد. با یک مثال ساده می توان موضوع این نوع مالیات را به خوبی روشن کرد. آن هم مبلغی است که از حقوق کارگر کسر شده اما به وسیله کارفرمابه سازمان امور مالیاتی پرداخت می‌شود.

انواع مالیات تکلیفی

1. مالیات تکلیفی اجاره

مالیات تکلیفی اجاره یکی از مهمترین انواع مالیات تکلیفی است که تقریبا اکثر شرکت‌ها با آن درگیر هستند و باید نحوه انجام تکالیف آن را بدانند. در تبصره 9 ماده 53 قانون مالیات های مستقیم آمده است:

یعنی در اینجا گفته شده که شرکت ها باید قبل از پرداخت اجاره، مالیات آن را محاسبه و کسر کنند و سپس مابقی اجاره را به موجر پرداخت کنند. یعنی اگر 1 میلیون تومان اجاره می دهند اول باید مالیات آن را کسر کنند و سپس مابقی آن را به موجر پرداخت کنند.

2. مالیات تکلیفی حقوق

مالیات بعدی که قانون گذار تکلیف اخذ آن را بر عهده مودی گذاشته، مالیات بر حقوق است که این نوع مالیات از رایجترین انواع مالیات تکلیفی است. در این نوع مالیات تکلیفی باید میزان معافیت مالیاتی که در احکام مالیاتی قانون بودجه سنواتی هر ساله تصویب می‌شود محاسبه کنید و سپس مازاد آن را به عنوان مالیات حقوق از حقوق شخص کسر کرده و در پایان ماه بعد به سازمان امور مالیاتی پرداخت کنید. این روال تحت عنوان ارسال لیست حقوق انجام می‌شود و در صورتی که مالیاتی از طرف کارفرما کسر شود، پرداخت می‌شود.

3. مالیات تکلیفی حق الوکاله

این نوع مالیات از انواع مالیات تکلیفی در مورد افرادی است که وکالت می‌کنند که البته نوع وکالت می‌تواند وکیل دادگستری باشد یا اینکه شخصی باشد که برای او وکالت نامه جهت امور مالیاتی صادر شده است.

4. مالیات تکلیفی اشخاص حقوقی خارجی

در بخشی از ماده 107 قانون مالیات های مستقیم آمده است:
پرداخت‌کنندگان وجوه مذکور در این ماده مکلفند در هر پرداخت، مالیات‌ متعلق را با توجه به مبالغی که از اول سال تا آن تاریخ پرداخت‌ کرده‌اند کسر و تا پایان ماه بعد به اداره امور مالیاتی پرداخت کنند.

5. مالیات تکلیفی مضاربه

یکی دیگر از انواع مالیات تکلیفی، مالیات تکلیفی مضاربه است. برای این نوع مالیات در قانون 102 مالیات های مستقیم احکام آن گفته شده است که به شرح زیر است:

6. مالیات تکلیفی موسسات بیمه

در تبصره 5 ماده 109 قانون مالیات های مستقیم، اخذ مالیات تکلیفی مربوط به شرکت‌های بیمه را اینگونه تشریح کرده است:

موسسات ‌بیمه ایرانی مکلف­‌اند در موقع تخصیص حق بیمه به نام بیمه‌گر اتکایی خارجی مشمول مالیات موضوع این تبصره، دو درصد (2%) آن را به عنوان مالیات بیمه‌گر اتکایی کسر نمایند و وجوه کسر شده در هر ماه را تا پایان ماه بعد به ضمیمه صورتی حاوی مشخصات بیمه‌گر اتکایی و حق بیمه متعلق به اداره امور مالیاتی مربوط ارسال و وجه مزبور را به حساب مالیاتی پرداخت نمایند.

7. مالیات تکلیفی نقل و انتقال سهام

یکی دیگر از مهمترین انواع مالیات تکلیفی، مالیات تکلیفی نقل و انتقال سهام است. در ماده 143 قانون مالیات های مستقیم در مورد نقل و انتقال سهام گفته شده که تکلیف اخذ مالیات با کسی است که سهام را انتقال می‌دهد:

ادارات ثبت یا دفاتر اسناد رسمی مکلف‌­اند در موقع ثبت تغییرات یا تنظیم سند انتقال حسب مورد گواهی پرداخت مالیات متعلق را اخذ و ضمیمه پرونده‌ مربوط به ثبت یا انتقال کنند.

8. مالیات تکلیفی پزشکان

در سال‌های اخیر سامانه‌ای با عنوان مالیات تکلیفی پزشکان توسط سازمان مالیات راه‌اندازی شده است. طبق تبصره ۶ قانون بودجه، تمامی مراکز درمانی مکلف به کسر ۱۰ درصد (10%) از حق‌العمل یا حق‌الزحمه پزشک و واریز آن به سازمان امور مالیاتی هستند.

9. مالیات تکلیفی پیمانکاری

مالیات مربوط به پیمانکاری یکی دیگر از انواع مالیات تکلیفی است که مختص قراردادهای بسته شده میان پیمانکاران و کارفرمایان می‌باشد. پیمانکار در قالب شخص حقیقی و یا حقوقی مبلغی را به عنوان حق الزحمه از کارفرما در برابر ارائه خدمات به او دریافت می‌نماید. در این میان کارفرما پیش از پرداخت حق الزحمه پیمانکار درصدی از آن را به عنوان مالیات کسر کرده و به اداره مالیات پرداخت می‌کند. بر اساس قوانین جدید در رابطه با مالیات پیمانکاری مبلغ آن برابر ۳ درصد (3%) از کل دستمزد پیمانکار می‌باشد.

نحوه محاسبه مالیات تکلیفی

محاسبه انواع مالیات تکلیفی بستگی به نوع تکلیفی که قانون گذار برای ما در نظر گرفته است متفاوت است اما عموما به این شرح است که مالیات را باید شخص یا شرکتی کسر کند که خدماتی ارائه می‌کند.

مثلا در نقل و انتقال سهام تکلیف کسر و پرداخت مالیات با شخصی است که انتقال دهنده است. یا در مورد مالیات حقوق تکلیف کسر و پرداخت مالیات با شخصی است که حقوق را پرداخت می‌کند و در مورد انواع مالیات تکلیفی دیگر هم به همین گونه است.