تعطیل کاری چیست و به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟

هر شخصی چه در مقام کارفرما و چه در مقام کارگر حداقل یکبار درگیر کار در روزهای تعطیل رسمی بوده است؛ چراکه نمی‌داند شیوۀ محاسبه تعطیل کاری در محاسبه حقوق و دستمزد چگونه است. از طرفی کارگر نمی‌داند که چه مزایایی دارد و از طرفی دیگر کارفرما در اکثر موارد اطلاعی از نحوهٔ محاسبه جبران خدمت تعطیل کاری پرسنل خود ندارد. محاسبان در این مقاله شما را با قوانین تعطیل کاری و محاسبهٔ تعطیل کاری پرسنل آشنا می‌کند.

قانون تعطیل کاری

به استناد مواد 62 و 63 قانون کار، روز جمعه تعطیلی هفتگی کارگران با استفاده از مزد است و همچنین علاوه بر تعطیلات رسمی کشور، روز کارگر یعنی 11 اردیبهشت هم جزء تعطیلات رسمی به حساب می‌آید. بدین ترتیب کارگران در روزهای تعطیل بدون حضور در محل کار و بدون کارکرد مزد دریافت خواهند کرد.

تعطیل کاری در قانون کار

در بسیاری از موارد اشخاص بین جمعه کاری و تعطیل کاری تفاوتی قائل نمی‌شوند و هر دو این موارد را کاملاً مشابه در نظر می‌گیرند. در صورتی که ماده مندرج در اداره کار، صراحتاً به بحث جمعه کاری طی شرایط خاص اشاره شده، اما در مورد تعطیل کاری صحبت جداگانه‌‎ای را مطرح نکرده است. پس نتیجه می‌گیریم در محاسبه جمعه کاری و تعطیل کاری قطعاً تفاوت وجود دارد.

اما در بحث جمعه کاری در قانون کار به صراحت ذکر شده که چنانچه فرد به واسطه شغل خود مجبور باشد در روز جمعه به محل کار برود، کارفرما باید یک روز دیگر را برای او تعطیل در نظر بگیرد و در عوض برای کل آن روز، 40% بیشتر از مزد ثابت روزانه به کارگر، دستمزد پرداخت کند.

مشمولان تعطیل کاری 

تعطیل‌ کاری به گروه‌هایی از کارگران و کارکنان تعلق می‌گیرد که در روزهای تعطیل رسمی (غیر از جمعه‌ها) مشغول به کار هستند. گروه‌های مشمول تعطیل‌کاری عبارتند از:

تفاوت جمعه کاری و تعطیل کاری

یکی از مشخص‌ترین تفاوت‌ها بین جمعه کاری و تعطیل کاری این مورد است که کارفرما در بحث جمعه کاری مکلف به تعطیل نمودن روز دیگری به جای جمعه برای کارگر است. اما در بحث تعطیل کاری کارفرما تکلیفی برای جایگزینی روز تعطیل کارگران خود ندارد و صرفاً همان پرداخت 40% اضافه‌تر بر مزد ثابت عادی انجام می‌شود.

یعنی چنانچه فرد در روز جمعه فقط چند ساعت در محل کار حضور پیدا کند، کارفرما باید نسبت به کل مزد ثابت روزانه 40% اضافه پرداختی را محاسبه کند. اما برای تعطیل کاری صرفاً همان ساعت کار در روز تعطیل ملاک محاسبه تعطیل کاری است.

محاسبه تعطیل کاری

در محاسبات جمعه کاری و تعطیل کاری مهم‌ترین عامل مزد ثابت محسوب می‌شود که خود شاه کلید اکثر محاسبات حقوق و دستمزد است.

کار در تعطیل رسمی، اضافه کاری تعطیل کاری محسوب می‌شود؟

کار در تعطیلات رسمی، به‌ویژه اعیاد ملی و مذهبی، مشمول دستمزد ۴۰ درصد اضافه بر مزد روزانه عادی است. به عبارت دیگر، ساعات کاری در تعطیلات رسمی همانند اضافه‌کاری محاسبه می‌شود و کارفرما موظف به پرداخت دستمزد مطابق با این قوانین است. اگرچه عنوان “تعطیل‌کاری” در قانون به‌صورت مستقیم ذکر نشده، اما در عرف حقوقی و اجرایی به این شکل شناخته می‌شود.

محاسبه تعطیل‌کاری در کارگاه‌هایی مختلف

در کارگاه‌هایی که به دلیل ساختار کاری، بیشتر از یک روز تعطیلی در هفته دارند (مانند بسیاری از شرکت‌های خصوصی و ادارات دولتی که پنج روز کاری دارند)، قوانین و نحوهٔ محاسبه تعطیل‌کاری متفاوت از کارگاه‌هایی است که شش روز در هفته فعالیت می‌کنند. این تفاوت بر اساس تبصره ۲ ماده ۶۲ قانون کار تعیین شده است.

کارگاه‌هایی با کمتر از ۶ روز کاری در هفته

کارگاه‌های با ۵ روز کاری و ۲ روز تعطیل هفتگی

کار در تعطیل هفتگی

کار در هر دو روز تعطیل هفتگی

تعطیل کاری در شیفت

مشاغلی مانند کادر درمان، صنایع بزرگ و خدمات شبانه‌روزی معمولاً به صورت شیفتی اداره می‌شوند. در این نوع مشاغل، ممکن است کارگران در روزهای تعطیل رسمی نیز به کار گرفته شوند. این مسئله همواره یکی از دغدغه‌های کارگران بوده که قواعد تعطیل‌کاری در شیفت چگونه محاسبه می‌شود و چه حقوقی به آن‌ها تعلق می‌گیرد. پیش از ورود به جزئیات تعطیل‌کاری در شیفت، لازم است مفهوم کار نوبتی را مرور کنیم.

وظایف کارفرما در تعطیل کاری

چنانچه کارفرما به هر دلیلی نیاز به خدمات کارگر در روز تعطیل رسمی داشته باشد، باید جبران خدمات وی را به ازای عدم استفاده از روز تعطیل و استراحت فراهم کند. در این شرایط، طبق قانون کار، عرف و اصول اخلاقی، محاسبه صحیح حقوق و دستمزد کارگر برای انجام کار در روزهای تعطیل یا جمعه ضروری است. اگر کارفرما از پرداخت حق کارگر به‌طور صحیح خودداری کند، کارگر می‌تواند از طریق اداره کار اقدام قانونی کرده و حقوق معوقه خود را دریافت کند.

جمع بندی

در این مقاله از محاسبان دربارهٔ اینکه تعطیل کاری چیست و به چه کسانی تعلق می‌گیرد، صحبت کردیم. همچنین مشمولان تعطیل کاری و محاسبهٔ تعطیل کاری را توضیح دادیم. موضوع‌های قانون کار در زندگی همهٔ افراد جامعه کاربرد دارد ولی آگاهی کمی نسبت به این موضوع وجود دارد. محاسبان کنار شماست که برای موضوع‌های قانون کار و بیمه از مشاوره بیمه و کار محاسبان برای رفع مشکلات خود راهنمایی دریافت کنید.

سوالات متداول