بایدها و نبایدهای تغییر مالکیت کارگاه

گاهاً برای برخی از ما پیش می‌آید که بخواهیم کارگاهی را از صاحب قبلی بخریم یا در کارگاهی که مالکیت آن تغییر کرده کار کنیم. در چنین شرایطی یکی از نگرانی‌های مهم این است که تغییر مالکیت کارگاه چقدر می‌تواند به ضرر ما باشد. چرا که قبل از تغییر مالکیت کارگاه، توافق‌هایی بین مدیریت و کارگران وجود داشته که ممکن است با مدیریت جدید قابل قبول نباشد و این موضوع می‌تواند باعث اختلافات جدی‌ شود.  

ماده 12 قانون کار تغییر مالکیت کارگاره

هر نوع تغییر حقوقی در مالکیت کارگاه، مثل فروش، انتقال به هر شکل، تغییر نوع تولید، ادغام با مؤسسه دیگر، ملی شدن‌ کارگاه، فوت مالک و موارد مشابه، بر قرارداد‌های کارگرانی که قراردادشان معتبر است تأثیر نمی‌گذارد. کارفرمای جدید، به جای کارفرمای سابق موظف به رعایت تعهدات و حقوق کارگران خواهد بود.

در این ماده می‌گوید اگر مالکیت کارگاه تغییر کند، بدون توجه به دلیل آن مانند فروش، تغییر نوع کارگاه، ادغام با مؤسسات دیگر، ملی شدن یا فوت مالک، مالک جدید تماماً مسئولیت‌های کارفرمای قبلی را بر عهده دارد و نمی‌تواند از تعهدات قبلی خودداری کند. اما چنانچه این اتفاق رخ دهد، کارگران می‌توانند درخواست خود را به اداره کار بدهند، که حقوق خود را از آن پیگیری کنند.

منظور از تغییر مالکیت کارگاه چیست؟

با توجه به وابستگی کارگر به کارفرما، می‌توان ادامه ماده ۱۲ قانون کار دربارهٔ تغییر مالکیت کارگاه را بهتر فهمید. در این ماده گفته شده که تا زمانی که کارگر در آن کارگاه مشغول به کار است، تغییر مالکیت کارگاه و شخص کارفرما اهمیتی ندارد. هر‌فردی که به عنوان کارفرما در آن کارگاه فعالیت کند، همچنان باید به توافقات کارفرمای قبلی متعهد باشد.

تعهدات قبلی قانون تغییر مالکیت کارگاه

منظور از تعهدات قبلی در ماده ۱۲ قانون کار، هر‌نوع تعهد مالی و غیر مالی است. مثلاً کارفرمای قبلی ممکن است با همهٔ یا برخی از کارگران برای پرداخت مزایای اختیاری مانند حق ایاب و ذهاب یا هر مورد دیگری توافق کرده باشد و این توافق تا پایان قرارداد ادامه داشته باشد. در این میان، ممکن است در طول مدت قرارداد، مالکیت کارگاه تغییر کند.

در این شرایط کارفرمای جدید نمی‌تواند مزایای کارگران را قطع کند. حتی اگر این مزایا به‌صورت غیر نقدی باشد و کارفرما به دلخواه آن‌ها را ارائه کرده باشد. مثلاً ممکن است کارفرما برای کارگران ناهار تهیه کرده باشد، با این که این موضوع در توافقات مشخص کارگران و کارفرما تعیین وضعیت شده بود، وقتی که مالکیت کارگاه تغییر کند، کارفرما و مالک جدید نمی‌توانند ناهار پرسنل را قطع کند، چون ممکن است این امر به یک عرف تبدیل شده باشد.

عرف زمانی به وجود می‌آید که یک عمل به مدت شش ماه متوالی یا سه سال به صورت غیر‌مستمر تکرار شود. یعنی اگر ناهار به کارگران هر روز و به مدت ۶ ماه داده شود، این عمل به یک عرف در کارگاه تبدیل می‌شود و مالک یا کارفرمای جدید نمی‌تواند به بهانه تغییر مالکیت، این مزایا را قطع کند.

تغییر مالکیت کارگاه قانون تامین اجتماعی

تا اینجای کار دربارهٔ تغییر مالکیت کارگاه در قانون کار صحبت کردیم، اما تأثیر این تغییرات به همینجا ختم نمی‌شود. تغییر مالکیت کارگاه بر قوانین دیگر، مانند قانون تأمین اجتماعی هم تأثیر دارد. به عنوان مثال، طبق قانون تأمین اجتماعی، اگر کارفرمای جدید طبق قوانین عمل نکند و شرایط را رعایت نکند، ممکن است در مورد بدهی‌های احتمالی، با کارفرمای قبلی مسئولیت تضامنی پیدا کند.

تعهدات در تغییر مالکیت

اگر شما به عنوان کارگر در مجموعه‌ای مشغول به کار هستید و تغییر مالکیت کارگاه، از جمله انتقال مالکیت، خرید و فروش، تغییر شغل و یا تغییر مالک مطرح است، نباید نگران انجام تعهدات توافق شده در زمان مالکیت جدید باشید. چون طبق قانون، مالک جدید مسئول ادامه اجرای تعهدات سابق است. اگر این تعهدات توسط مالک جدید اجرا نشد، شما می‌توانید با مراجعه به اداره کار، حقوق خود را پیگیری و مطالبه کنید.

اگر شما قرار است در پروسه تغییر مالکیت کارگاه به عنوان مالک جدید باشید، باید حتما مراقب باشید که تکالیف قانونی قبل از تغییر مالکیت به درستی انجام شود. همچنین باید تمام تعهدات را به خوبی بشناسید که در آینده با تعهدات ناخواسته و برخلاف میل خود مواجه نشوید.

دلایل تغییر مالکیت کارگاه

دلایل تغییر مالکیت کارگاه وابسته به شرایط اقتصادی، اجتماعی و قانونی متفاوت است.  برخی از این دلایل رایج عبارتند از:

1. فروش کارگاه: یکی از دلایل رایج تغییر مالکیت، فروش کارگاه به فرد یا شرکت دیگر است.
2. انتقال مالکیت به وراث: اگر کارفرما فوت کند، مالکیت کارگاه ممکن است به وراث یا اعضای خانواده‌اش منتقل شود.
3. ادغام یا تصاحب شرکت‌ها: گاهی اوقات کارگاه‌ها به دلیل ادغام با شرکت‌های دیگر یا تصاحب توسط شرکت‌های بزرگ‌تر، تغییر مالکیت می‌دهند.
4. تغییر نوع فعالیت یا تولید: ممکن است کارفرما تصمیم بگیرد نوع فعالیت کارگاه را تغییر دهد یا از تولید یک محصول به محصول دیگر بپردازد، که این نیازمند تغییر مالکیت یا ساختار کارگاه باشد.
5. مشکلات مالی و ورشکستگی: اگر کارگاه با مشکلات مالی یا ورشکستگی روبه‌رو شود، ممکن است مالکیت آن به فرد یا شرکت جدیدی منتقل شود.
6. ملی شدن کارگاه: در برخی موارد، کارگاه‌ها ممکن است تحت ملی شدن دولت قرار بگیرند و مالکیت آن‌ها به دولت منتقل شود.
7. توافقات شراکتی یا ادغام در بنگاه‌های بزرگ‌تر: برخی کارگاه‌ها ممکن است برای گسترش فعالیت‌های خود یا افزایش ظرفیت تولید، به شراکت با دیگر بنگاه‌ها پرداخته و این منجر به تغییر مالکیت شود.
8. تغییرات مدیریتی یا استراتژیک: ممکن است کارفرما به منظور اعمال تغییرات استراتژیک یا مدیریتی در ساختار کارگاه، مالکیت آن را منتقل کند.

این دلایل می‌توانند تحت شرایط خاص اقتصادی یا قانونی به تغییر مالکیت کارگاه منجر شوند. در هر صورت، حقوق و تعهدات کارگران طبق قوانین همچنان بر‌عهدهٔ کارفرمای جدید باقی می‌ماند.

بخشنامه ۱۲۰۸۰۹ تغییر مالکیت کارگاه

بخشنامه ۱۲۰۸۰۹ به‌عنوان یک ابزار تفسیری، روح ماده ۱۲ قانون کار را روشن‌تر کرده و بر تعهدات کارفرمایان جدید نسبت به کارگران تأکید دارد. این امر نشان‌دهندهٔ تلاش قانون‌گذار برای ایجاد محیطی پایدار و عادلانه در روابط کاری است که در آن امنیت شغلی کارگران و احترام به حقوق آن‌ها تضمین شود. 

به طور کلی در این بخشنامه، حقوق معوقه و سابقه کار کارگران را به رسمیت می‌شناسد و از طرف دیگر، مسئولیت کارفرمای جدید را در شکل‌دهی به آینده‌ای روشن و پایدار مشخص می‌کند. همچنین رای وحدت رویه شماره ۹۱۰ مرتبط با ماده ۱۲ قانون کار است و مانند بخشنامه ۱۲۰۸۰۹ به حقوق و تعهدات ناشی از قرارداد کار، در صورت تغییر وضعیت حقوقی کارفرما اشاره کرد و به طور کلی موارد بخشنامه را در خصوص موارد زیر پوشش می‌دهد:

نتیجه‌گیری

تغییر مالکیت کارگاه ممکن است چالش‌هایی ایجاد کند، اما با رعایت تعهدات قانونی و احترام به حقوق کارگران، فرصتی برای پیشرفت و هماهنگی بیشتر در محیط کار است. کارفرمای جدید باید همهٔ توافقات و عرف‌های موجود را به دقت بررسی کرده و به آن‌ها پایبند باشد. 

سوالات متداول