جریان نقدی (Cash Flow) چیست؟ انواع جریان نقدی + فایل اکسل

یکی از مهم‌ترین شاخص‌هایی که می‌تواند سلامت مالی یک شرکت را به‌خوبی نشان دهد، جریان نقدی است. Cash Flow به‌عنوان معیاری برای سنجش ورود و خروج پول نقد در یک بازه زمانی معین، ابزاری حیاتی برای مدیران، سرمایه‌گذاران و تحلیل‌گران مالی به حساب می‌آید. این شاخص نه تنها وضعیت جاری شرکت را نمایان می‌کند، بلکه می‌تواند به پیش‌بینی نیازهای مالی آینده و ارزیابی توانایی شرکت در پرداخت بدهی‌ها و تأمین هزینه‌ها کمک کند. از این رو، درک صحیح از مفهوم جریان نقدی و اهمیت آن، برای هر کسب‌وکاری ضروری است.

فهرست مطالب

جریان نقدی

جریان نقدی (Cash Flow) به مجموع وجه نقد و معادل آن گفته می‌شود که در یک دوره زمانی مشخص به شرکت وارد یا از آن خارج می‌شود. جریان نقدی مثبت نشان‌دهنده ورود بیشتر وجه نقد به نسبت خروجی آن است، که به این معنی است که کسب‌وکار برای ادامه فعالیت‌ها و پرداخت هزینه‌ها، نقدینگی کافی دارد. در این حالت، دارایی‌های نقدی شرکت در حال افزایش است.

در مقابل، جریان نقدی منفی زمانی رخ می‌دهد که خروجی پول بیشتر از ورودی آن باشد. این شرایط به معنای هزینه‌کرد بیشتر از درآمد است و ممکن است نیاز به دریافت وام یا قرض برای تامین منابع مالی باشد.

انواع جریان نقدی

جریان نقدی (Cash Flow) معمولاً به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود:

جریان نقدی عملیاتی (Operating Cash Flow)
جریان نقدی سرمایه‌گذاری (Investing Cash Flow)
جریان نقدی تأمین مالی (Financing Cash Flow)

1. جریان نقدی عملیاتی

این نوع Cash Flow نشان‌دهنده پول نقدی است که از فعالیت‌های اصلی و روزمره شرکت به دست می‌آید. فعالیت‌هایی مثل فروش محصولات، ارائه خدمات و پرداخت هزینه‌های عملیاتی (مانند پرداخت دستمزد کارکنان و هزینه‌های مرتبط). جریان نقدی عملیاتی می‌تواند به‌طور مستقیم نشان دهد که آیا شرکت قادر است هزینه‌های خود را از درآمد عملیاتی پوشش دهد یا خیر.

2. جریان نقدی سرمایه‌گذاری

این نوع Cash Flow مربوط به خرید یا فروش دارایی‌های بلندمدت مانند تجهیزات، املاک و مستغلات و سرمایه‌گذاری‌ها است. به عنوان مثال، خرید یا فروش یک کارخانه یا سرمایه‌گذاری در شرکت‌های دیگر بخشی از جریان نقدی سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود.

3. جریان نقدی تامین مالی

این Cash Flow شامل فعالیت‌های مربوط به تأمین مالی شرکت است، مانند دریافت وام‌ها، انتشار سهام، بازپرداخت وام‌ها و پرداخت سود سهام به سهامداران. جریان نقدی مثبت در این بخش معمولاً به این معنا است که شرکت از منابع خارجی برای تأمین مالی فعالیت‌های خود استفاده کرده است.

اهمیت جریان نقدی

Cash Flow کمک می‌کند که شرکت‌ها توانایی خود در پرداخت هزینه‌ها و بدهی‌ها را مدیریت کنند. داشتن جریان نقدی مثبت و مستمر، به شرکت این امکان را می‌دهد که فعالیت‌های روزمره خود را بدون نگرانی از کمبود منابع مالی انجام دهد.

تحلیل جریان نقدی به سرمایه‌گذاران و مدیران نشان می‌دهد که آیا شرکت در وضعیت مناسبی از لحاظ مالی قرار دارد یا خیر. اگر شرکت جریان نقدی مثبتی داشته باشد، معمولاً نشان‌دهندۀ پایداری و توانایی آن برای پرداخت بدهی‌ها و سرمایه‌گذاری برای رشد بیشتر است. با تحلیل Cash Flow می‌توان پیش‌بینی کرد که آیا شرکت در آینده نیاز به منابع مالی اضافی خواهد داشت یا خیر. این اطلاعات به مدیران کمک می‌کند که بهتر برای آینده برنامه‌ریزی کنند و تصمیمات استراتژیک بگیرند.

نحوه محاسبه جریان نقدی

محاسبه جریان نقدی یک فرآیند حیاتی برای ارزیابی وضعیت مالی شرکت است. همان‌طور که اشاره شد، Cash Flow به معنای مجموع وجوه نقد ورودی و خروجی در طول یک دوره مالی معین است. برای محاسبه جریان نقدی، معمولاً از دو روش اصلی استفاده می‌شود؛ روش مستقیم و روش غیرمستقیم. در ادامه هر دو روش و گام‌های لازم برای محاسبه آن‌ها توضیح داده شده است.

روش مستقیم

در روش مستقیم، جریان‌های نقدی ورودی و خروجی به‌صورت جزئی از روی تراکنش‌های واقعی نقدی ثبت‌شده محاسبه می‌شوند. مراحل محاسبه به این صورت است.

مراحل محاسبه

جمع کردن تمام دریافتی‌های نقدی شامل دریافت‌های نقدی از فروش محصولات یا ارائه خدمات، بهره‌های دریافتی، سودهای سرمایه‌گذاری و هرگونه دیگر جریان نقدی ورودی است.
جمع کردن تمام پرداخت‌های نقدی شامل پرداخت‌های نقدی برای هزینه‌های عملیاتی مانند حقوق و دستمزد کارکنان، خرید مواد اولیه، پرداخت به فروشندگان، مالیات و بهره‌های پرداختی است.

روش غیرمستقیم

روش غیرمستقیم پرکاربردترین روش برای محاسبه جریان نقدی است، به‌ویژه برای فعالیت‌های عملیاتی. این روش از سود خالص شرکت که در صورت سود و زیان گزارش شده شروع می‌کند و سپس تعدیلاتی برای اقلام غیرنقدی و تغییرات در حساب‌های جاری اعمال می‌شود.

مراحل محاسبه

شروع با سود خالص، محاسبه از سود خالص گزارش‌شده شرکت آغاز می‌شود.
اضافه کردن هزینه‌های غیرنقدی اقلامی مانند استهلاک و کاهش ارزش که در صورت سود و زیان وجود دارند ولی تاثیری در جریان نقدی ندارند، باید به سود خالص اضافه شوند. این اقلام نقدی نیستند، اما در محاسبات سود خالص لحاظ می‌شوند.
تعدیل تغییرات در دارایی‌ها و بدهی‌های جاری، تغییرات در حساب‌هایی مانند موجودی کالا، حساب‌های دریافتنی و پرداختنی نشان‌دهنده جریان‌های نقدی ورودی و خروجی هستند و باید تنظیم شوند:
- افزایش موجودی کالا (Cash Flow را کاهش می‌دهد).
- کاهش حساب‌های دریافتنی (Cash Flow را افزایش می‌دهد).
- افزایش حساب‌های پرداختنی (Cash Flow را افزایش می‌دهد).

تفاوت بین صورت جریان نقدی مستقیم و غیرمستقیم چیست؟

تفاوت اصلی بین صورت جریان نقدی مستقیم و غیرمستقیم در نحوه محاسبه و گزارش جریان‌های نقدی است. در هر دو روش، هدف نهایی ارائه تصویر دقیقی از جریان‌های نقدی ورودی و خروجی شرکت است، اما فرآیندهای محاسبه و تعدیلات آن‌ها متفاوت است.

در روش مستقیم، جریان‌های نقدی ورودی و خروجی مستقیماً از تراکنش‌های واقعی نقدی ثبت می‌شوند. به عبارت دیگر، تمام مبالغ نقدی که از فروش محصولات یا خدمات، دریافت سود و بهره، پرداخت دستمزد و هزینه‌های عملیاتی و غیره به‌طور جداگانه محاسبه می‌شود. در این صورت، جریان نقدی به‌طور کامل طبق داده‌های واقعی پول نقد ورودی و خروجی محاسبه می‌شود و نیاز به تعدیلات یا تغییرات از سود عملیاتی ندارد.

جریان نقدی ورودی: شامل تمام دریافتی‌های نقدی از فعالیت‌های تجاری، مانند فروش محصولات یا خدمات.
جریان نقدی خروجی: شامل تمام پرداخت‌های نقدی برای هزینه‌های عملیاتی مانند خرید مواد اولیه، پرداخت حقوق و دستمزد، مالیات و سایر هزینه‌ها.

در روش غیرمستقیم، Cash Flow از سود خالص گزارش‌شده در صورت سود و زیان شروع می‌شود. سپس تعدیلاتی برای موارد غیرنقدی مانند استهلاک، کاهش ارزش دارایی‌ها، تغییرات در دارایی‌ها و بدهی‌های جاری اعمال می‌شود. این روش برای بیشتر شرکت‌ها ساده‌تر است چرا که تنها نیاز به تغییرات در حساب‌های مالی موجود دارد و از اطلاعات عمومی سود عملیاتی استفاده می‌کند.

تعدیل سود عملیاتی: در این روش، برای تبدیل سود عملیاتی به جریان نقدی عملیاتی، مواردی که موجب افزایش سود ولی تأثیری بر Cash Flow ندارند، مثل استهلاک یا ذخیره بدهی‌های مشکوک‌الوصول به سود عملیاتی اضافه می‌شود.
کسر هزینه‌های غیرنقدی: اقلامی مانند استهلاک، کاهش ارزش دارایی‌ها، تغییرات در حساب‌های جاری و غیره که در محاسبه سود لحاظ می‌شوند ولی به‌طور واقعی نقدینگی ایجاد نمی‌کنند، از سود عملیاتی کسر می‌شوند.

فرمول جریان نقدینگی

فرمول محاسبه جریان نقدینگی به دو روش مستقیم و غیرمستقیم عبارت است از:

فرمول روش مستقیم

جریان نقدی خالص = مجموع دریافتی‌های نقدی − مجموع پرداخت‌های نقدی

فرمول روش غیرمستقیم

جریان نقدی خالص = سود خالص + استهلاک و کاهش ارزش + تغییرات در حساب‌های جاری

جریان نقدی ورودی و خروجی

جریان نقدی ورودی شامل تمام وجوه نقدی است که به شرکت وارد می‌شود. به عنوان مثال، پول حاصل از فروش محصولات یا خدمات، بهره‌ای که از سپرده‌های بانکی به دست آمده و همچنین درآمدی که از فروش دارایی‌های شرکت به دست می‌آید، جزء جریان‌های نقدی ورودی محسوب می‌شوند. در مقابل، جریان نقدی خروجی شامل تمام وجوه نقدی است که از شرکت خارج می‌شود. به عنوان نمونه، مبالغی که برای خرید مواد اولیه، پرداخت حقوق و دستمزد کارکنان، هزینه‌های انرژی و قبوض مختلف، و همچنین بازپرداخت بهره وام‌های دریافتی صرف می‌شود، از عناصر جریان‌‌های نقدی خروجی به شمار می‌روند.

جریان نقدینگی پروژه

جریان‌ نقدینگی پروژه به معنای ورود و خروج وجوه نقدی در طول دوره اجرای یک پروژه است. این جریان شامل تمام منابع مالی وارد شده به پروژه، مانند سرمایه‌گذاری‌ها، وام‌ها و درآمدهای حاصل از فروش یا خدمات مرتبط با پروژه، و همچنین وجوهی است که برای هزینه‌های پروژه صرف می‌شود، مانند خرید تجهیزات، هزینه‌های اجرایی، حقوق کارکنان و سایر هزینه‌های عملیاتی. تحلیل جریان‌ نقدینگی پروژه به مدیران کمک می‌کند که از نقدینگی کافی برای پوشش هزینه‌ها اطمینان حاصل کنند و با برنامه‌ریزی مناسب، از بروز کمبود مالی یا تأخیر در تکمیل پروژه جلوگیری کنند.

کاربردهای جریان نقدی

Cash Flow به عنوان یک ابزار کلیدی در مدیریت مالی و استراتژیک شرکت‌ها، کاربردهای زیادی دارد که به بهبود عملکرد مالی و برنامه‌ریزی بلندمدت کمک می‌کند. در ادامه مهم‌ترین کاربردهای آن را توضیح می‌دهیم.

تعیین توانایی پرداخت بدهی‌ها: Cash Flow در ارزیابی اینکه آیا شرکت‌ها توانایی پرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت خود را دارند یا خیر، کاربرد دارد. این اطلاعات برای جلوگیری از بروز مشکلات نقدینگی و بحران‌های مالی حیاتی است.
تحلیل تأثیر رویدادهای مالی: این جریان اثرات رویدادهای مختلف مانند فروش دارایی‌ها، دریافت وام یا افزایش سرمایه را بر وضعیت مالی شرکت مشخص می‌کند و به مدیران در درک پیامد این رویدادها کمک می‌کند.
برنامه‌ریزی مالی آینده: با تجزیه و تحلیل جریان‌های نقدی گذشته، شرکت‌ها می‌توانند پیش‌بینی‌هایی برای جریان‌های نقدی آتی داشته باشند و برنامه‌ریزی‌های دقیق‌تری برای تأمین مالی پروژه‌ها و پرداخت هزینه‌ها انجام دهند.
کاهش هزینه‌های غیرضروری: نظارت دقیق بر Cash Flow به شناسایی هزینه‌های اضافی یا غیرضروری کمک می‌کند و امکان کاهش این هزینه‌ها را فراهم می‌آورد.
دریافت بدهی‌های معوق: این جریان به شناسایی بدهی‌های معوق و ایجاد استراتژی‌هایی برای وصول آن‌ها کمک می‌کند. این امر موجب بهبود نقدینگی و کاهش فشار مالی خواهد شد.
تمدید مهلت پرداخت بدهی‌ها: در مواقع نیاز، این جریان به شرکت‌ها زمان بیشتری برای تسویه بدهی‌ها می‌دهد و در عین حال از مشکلات نقدینگی جلوگیری کنند.
شناسایی کسری بودجه: با بررسی Cash Flow، می‌توان کسری بودجه را شناسایی کرده و برنامه‌های لازم برای جبران آن را تدوین کرد که از بروز بحران مالی جلوگیری شود.
مدت زمان تبدیل دارایی‌ها به وجه نقد: Cash Flow نشان می‌دهد، چه مدت طول می‌کشد که دارایی‌های شرکت به وجه نقد تبدیل شوند، اطلاعاتی که برای مدیریت دارایی‌ها و بهینه‌سازی منابع مالی ضروری است.

مراحل تدوین جریان نقدی

جریان نقدینگی یک شرکت براساس مراحل زیر تدوین می‌شود که به شرح زیر است:

جمع‌آوری اطلاعات: گردآوری داده‌های مالی معمولاً یک سال، گزارش‌های مدیریت و اسناد مرتبط با جریان نقدینگی.

تهیه جدول جریان نقدینگی: تفکیک جریان‌های نقدی به سه بخش: عملیاتی، سرمایه‌گذاری و تأمین مالی، همراه با جمع‌بندی ورودی‌ها و خروجی‌ها.

تحلیل کش فلو: بررسی نسبت ورودی و خروجی، تحلیل تأثیر عوامل محیطی مانند بازار و سیاست‌های مالی.

ارزیابی و بهبود: ارزیابی تأثیر جریان نقدینگی بر عملکرد شرکت و تدوین راهکارهای بهینه‌سازی مانند کاهش هزینه‌ها، افزایش فروش و بهبود مدیریت مالی.

این فرآیند به تصمیم‌گیری بهتر و بهبود وضعیت نقدینگی کمک می‌کند.

نمونه اکسل جریان نقدینگی

در لینک زیر نمونه کش فلو قرار داده شده است. با تغییر اعداد، می‌توانید نمودار جریان نقدینگی خود را داشته باشید.

دانلود اکسل جریان نقدی

دانلود

جمع بندی

در نتیجه، جریان نقدی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شاخص‌های مالی، نقشی اساسی در ارزیابی سلامت مالی یک کسب‌وکار دارد. این مفهوم به شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران کمک می‌کند که توانایی شرکت در مدیریت وجوه نقدی خود، پرداخت بدهی‌ها و سرمایه‌گذاری‌های آینده را به‌دقت بررسی کنند. تحلیل دقیق جریان‌های نقدی ورودی و خروجی، به مدیران این امکان را می‌دهد که برنامه‌ریزی بهتری برای تأمین مالی، مدیریت هزینه‌ها و توسعه کسب‌وکار داشته باشند.

سوالات متداول

1. جریان نقدی چیست؟

جریان نقدی (Cash Flow) به مجموع پول نقد ورودی و خروجی یک شرکت یا سازمان در یک دوره معین اطلاق می‌شود.

2. مبنای تهیه صورت جریان نقدی چیست؟

بر مبنای حسابداری نقدی تهیه می‌شود. یعنی اینکه فقط در زمانی که وجه نقد رد و بدل می‌شود، باید در صورت جریان وجوه نقد منعکس شود.

3. تفاوت جریان نقدی و سود خالص چیست؟

جریان نقدینگی نشان دهنده ورود و خروج وجه نقد به کسب و کار در حالی که سود خالص از تفاوت بین درآمد و هزینه پس از کسر بدهی ها و مالیات بدست می‌آید و نشان دهنده سلامت اقتصادی و موقعیت مالی شرکت است.