حسابداری صنعتی یا حسابداری بهای تمام شده چیست؟

یکی از شاخههای علم حسابداری، حسابداری صنعتی است. حسابداری بهای تمام شده در واقع وظیفه محاسبه بهای تمام شده محصولات را بر عهده دارد. از کاربردهای مهمی که حسابداری صنعتی دارد، میتوان به ارزیابی در جهت ساخت کالاها به منظور کاهش هزینهها و کنترل موجودی و تصمیمگیری دقیق در نحوه قیمتگذاری کالاها اشاره کرد.
در واقع پیشبینی و برآورد هزینههای تولید از جمله اقدامات حیاتی در عرصه تولید و پیشرفت شرکتهای تولیدی است. آنها باید در مورد کنترل هزینهها از بهای مواد اولیه خود آمار دقیقی را داشته باشند که بتوانند تسلط بیشتری در تعیین قیمت منطقی و معقولانه کالاها پیدا کرده و همچنین با ارزیابی بهای تمام شده مواد اولیه در راستای تولید، تصمیمهای معقولانه و دقیق تری بگیرند.
حسابداری صنعتی چیست؟
حسابداری صنعتی یکی از دشوارترین و در عین حال جذابترین انواع حسابداری است. حسابداری صنعتی یا حسابداری بهای تمام شده رشتهای از حسابداری مدیریت است که به تنظیم بودجه و تعیین هزینههای استاندارد، هزینههای واقعی عملیات، هزینه مراحل تولید، دوایر یا محصولات، تجزیه انحرافات و تعیین سودآوری یا مصرف وجوه اجتماعی مربوط میشود.
برای رسیدن به این هدفها، حسابها طبقهبندی، ثبت، تجزیه، تحلیل و تفسیر میشوند که ارتباط هر هزینه با مراحل تولید و توزیع کالا و خدمات مشخص شود. حسابداری صنعتی همانطور که از اسم آن هم مشخص است در ارتباط با صنعت و مؤسسات تولیدی کاربرد دارد. به همین دلیل این نوع از حسابداری بسیار مورد توجه مدیریت است.
مرور تاریخچه حسابداری صنعتی
حسابداری بهای تمام شده، قدمت زیادی ندارد. در واقع هرچقدر که صنعت و تکنولوژی پیشرفتهتر شد، نیاز به این حسابداری هم افزایش پیدا کرد. هرچقدر عرضه و تقاضا افزایش پیدا کنند، نیاز به حسابداری بهای تمام شده محصولات هم بیشتر میشود.
زمان اصلی شروع این نوع حسابداری را میتوان همزمان با انقلاب صنعتی دانست. بیشتر صنایع و کسبوکارها برای رشد و گسترش تجارت خود به وجود حسابداران صنعتی حرفهای روی آوردند. این شاخه از حسابداری که پیچیدگیهای زیادی هم دارد، بعد از گسترش تجارت اوج بیشتری هم گرفت.
آموزش حسابداری صنعتی
حسابداری صنعتی یا بهای تمام شده امروزه بازار کار پر رونقی دارد و یادگیری آن یک برگه برنده برای افرادی است که میخواهند به صورت تخصصی حسابداری را فرا بگیرند. آموزشگاه حسابداری محاسبان دوره آموزش حسابداری بهای تمام شده یا صنعتی را به صورت تخصصی برگزار میکند. این دوره به صورت حضوری و آنلاین برگزار میشود. برای شرکت در این دوره نیاز است که شما دورۀ حسابداری گذرانده باشید و حداقل یک سال سابقه کاری حسابداری داشته باشید.
آشنایی با وظایف حسابداری صنعتی
در این حسابداری باتوجه به ارتباط هزینه با تولید محصول، هزینهها طبقهبندی میشوند. همانطور که اشاره شد، مدیریت و کاهش هزینههای تولید در این حسابداری اهمیت ویژهای دارد. در این شاخه از حسابداری، جمعآوری، تجزیه و تحلیل، محاسبه بهای تمام شده کالاها و … انجام میگیرد و به همین دلیل اصطلاحاً به حسابداری بهای تمامشده هم معروف است.
به طور کلی خلاصه از مهمترین وظایف حسابدار صنعتی شامل موارد زیر است. به این معنی که تیمهای حسابداری بهای تمام شده موظف به انجام این امور هستند.
- همکاری در برنامهریزی و اجرای برنامهها و بودجههای سازمان.
- جمعآوری، طبقهبندی و گزارشدهی از اطلاعاتی که به تصمیمگیریهای مدیریتی در رابطه با راه حلها یاری کننده است.
- برنامهریزی و اجرای قوانین و ساختارهایی که علاوه بر بهبود وضعیت کنترل باعث کاهش هزینهها هم بشود.
- تعیین ارزش موجودیهای بخشهای مختلف با هدف هزینهیابی و تعیین قیمت و همچنین کنترل میزان موجودی.
- تعیین هزینههای انجام شده و به نسبت آن میزان سود به دست آمده.
برآورد دقیق هزینههای مستقیم تولید
همانطور که از عنوان پیداست، هزینههایی که مستقیماً روی ساخت کالا تأثیر میگذارند را هزینه مستقیم تولید میگویند. هزینههای مستقیم، شامل حقوق و دستمزد کارکنان، مواد اولیه و سایر هزینهها میشوند. به همین دلیل برای محاسبه قیمت تمام شده محصول باید مورد محاسبه توسط حسابداران صنعتی قرار گیرند.
برآورد دقیق هزینههای غیرمستقیم تولید
برخی هزینهها مستقیماً روی تولید محصول نقش ندارند. درواقع این نوع هزینهها در راستای تولید محصول نیستند و به صورت کلی روی کسبوکار تأثیر میگذارند. این هزینهها شامل هزینههای نگهداری از داراییهای شرکت میشود. به این موارد هزینههایی مثل مزایا، بازاریابی، تبلیغات، حقوق و دستمزد و … هم اضافه میشود. به این ترتیب محاسبه این نوع هزینهها هم جزء وظایف حسابداری صنعتی قرار میگیرد.
تجزیه و تحلیل مراکز هزینه
این نوع مراکز، شامل زیرمجموعههایی هستند که روی تولید محصول تأثیر میگذارند. بخشی از دستگاهها یا ماشینآلات تولیدی که در چرخه تولید محصول نقش دارند، مرکز هزینه محسوب میشوند. طبیعی است که با افزایش مراکز هزینه در یک بنگاه اقتصادی، کار حسابدار هم برای محاسبه بیشتر میشود. حسابدار صنعتی با بررسی و محاسبه مراکز هزینه به مدیریت برای اتخاذ تصمیمات مالی مهم کمک میکنند.
تهیه و ارائه گزارش
در هر شاخه از حسابداری که مشغول فعالیت باشید، باید اطلاعاتی را در خصوص عملکرد خود ارائه دهید. این اطلاعات در قالب گزارش به مدیران تحویل داده میشود. درواقع این کار یکی از اصلیترین وظایف هر حسابداری محسوب میشود. ارائه این گزارشات به مدیریت کسبوکار در تصمیمگیریهای مهم تجاری کمک میکند.
این گزارشات در دو نوع برون سازمانی و درون سازمانی تهیه میشوند. گزارشهای درون سازمانی برای افزایش سطح آگاهی مدیران از میزان مصرف مواد اولیه، بهای تمام شده محصول و… ارائه میشوند. گزارشهای برون سازمانی هم با هدف ارائه به سازمانهای دولتی برای آگاهی از میزان سود و زیان شرکت و قیمت تمام شده محصول انجام میگیرند.
انواع روش های حسابداری صنعتی

روشهای حسابداری صنعتی به 6 دسته تقسیم میشوند که عبارت است از:
1. هزینه یابی جذبی
کلیه هزینههای تولیدی نظیر مواد مستقیم ـ دستمزد مستقیم، سربار متغیر ساخت، سربار ثابت ساخت، در حسابداری بهای تمام شده موجودی کالای در جریان ساخت منظور میشود.
2. هزینه یابی مستقیم یا متغیر
فقط آن قسمت هزینههای ساخت به محصولات منظور میشود که مستقیماً با حجم تولید تغییر میکند. در روش هزینه یابی مستقیم، دستمزد مستقیم سربار ساخت جزء یکی از هزینههای متغیر تولیدی است. این هزینه در حساب کالای در جریان ساخت و در بهای تمام شده موجودی های آخر دوره (صورتحساب سود و زیان) منظور میشود.
3. هزینه یابی برآوردی یا تخمینی
- هزینهای که برای یک قرارداد یا تصمیم خاص پیشبینی شده است.
- مخارجی که پس از فروش ایجاد میشود.
4. هزینه یابی سفارش کار
مجموعهای از قواعد و روشهایی برای جمع آوری، تشخیص، ثبت و تخصیص هزینههای تولید و همچنین تفکیک سفارشها در فرآیند تولید از نقطه شروع تا خاتمه عملیات تولیدی است. در این روش هزینههای تولید هر سفارش به طور مجزا از سایر سفارشها جمع آوری و ثبت میشود. اسناد و مدارک مورد نیاز در این روش، برگ درخواست مواد از انبار، کارت ساعت کار، برگه ساعات کارکرد کارگران و کارت سفارش کار است.
5. هزینه یابی مراحل تولید یا مرحلهای
بعضی از مؤسسات تولیدی دیگر که تولیدات آنها برای آن که تکمیل شود مراحل مختلفی را طی میکند و محصولات آنها به صورت انبوه و یکسان تولید میشود، از روشهای هزینه یابی مرحلهای استفاده میکنند. کارخانجات نساجی، مواد شیمیایی، صنایع نفت، کفش و موارد مشابه نمونههای این نوع مؤسسات هستند.
6. هزینه یابی استاندارد
هزینه یابی استاندارد پیامد طبیعی کاربرد کنترل بودجهای است. در کنترل بودجهای نتایج واقعی عملیات یک دایره با نتایج برنامهریزی شده مقایسه میشود، در حالی که در هزینه یابی استاندارد نتایج واقعی تولید و فروش یک محصول را با نتایج برنامهریزی شده آن میسنجند. در روش هزینه یابی استاندارد، قیمت تمام شده پیشبینی و سپس عملکرد واقعی با آن مقایسه میشود و علل این مغایرت مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار میگیرد.
در مؤسسات تولیدی یا کارخانهها به علت نوع فعالیت و همچنین شکل فروش محصولات، نیاز مدیریت به اطلاعات بهای تمام شده تولیدات، بسیار دقیق و حساس است؛ زیرا در این نوع از مؤسسات به این دلیل که محصول نهایی از ترکیب مواد و هزینههای تبدیل که همان دستمزد نیروی کار مستقیم و هزینههای سربار است تولید میشود. به همین علت باید توجه خاصی به اقلام تشکیل دهنده بهای تمام شده داشته باشیم.
عدم آگاهی از بهای تمام شده کالا نه تنها بر تصمیمگیریهای مدیران در راستای تولید محصولات مشکلاتی را در پی دارد، بلکه میتواند باعث وقفه و یا توقف تولید شود. لازم به ذکر است بهای تمام شده میتواند هزینههایی باشد که به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم در ساخت و تولید کالا نقش داشته باشد. در ادامه مقاله به بررسی انواع هزینهها، طبقهبندی براساس ارتباط آنها با تولید محصول و حجم تولیدی و ضرورت تهیه گزارش در واحدهای تولیدی میپردازیم.
نکته مهم
در برخی از صنایع، تولید به شکلی است که از ترکیب دو روش هزینه یابی مرحلهای و سفارش کار استفاده میکنند. به طور مثال در صنعت هواپیماسازی، بدنه هواپیما بهصورت سفارشی تولید میشود (هزینه یابی سفارشکار)، درحالیکه قطعات آن بهصورت انبوه و مرحلهای ساخته میشوند (هزینه یابی مرحلهای). انتخاب روش مناسب هزینهیابی تأثیر مستقیمی بر دقت محاسبه بهای تمامشده، کنترل هزینهها و سودآوری دارد.
کارت سفارش چیست؟
از این کارت جهت جمعآوری هزینههای مربوط به یک سفارش استفاده میشود. در واقع جمع صورتهای هزینههای سفارش، مانده حساب کنترل کالای در جریان ساخت را تشکیل میدهد. در شرکتهای تولیدی که بر روش سفارش کار عمل میکنند. برای هر سفارش یک کارت هزینه سفارش ایجاد میشود و هزینههای صورت پذیرفته برای تکمیل سفارش را در این کارت ثبت خواهند کرد.
مفاهیم موجود در حسابداری بهای تمام شده
در حسابداری بهای تمام شده، مفاهیم متعددی وجود دارند که برای مدیریت و کنترل هزینههای تولید ضروری هستند. مهمترین مفاهیم موجود در این شاخه از حسابداری به شرح زیر عبارتند از:
۱. تولید: فرآیندی که طی آن، مواد اولیه با تغییر شکل و عبور از مراحل مختلف ساخت به کالای نهایی تبدیل میشود، اصطلاحاً میگویند تولید صورت گرفته است.
۲. مواد اولیه: یکی از ارکان اصلی تولید کالا، مواد اولیه است که به دو دسته تقسیمبندی میشود.
مواد مستقیم: اجزای اصلی از مواد مصرفی که جزء جدانشدنی کالای ساخته شده است و مستقیماً در تولید کالا نقش دارد. مانند شکر در تولید نبات
مواد غیرمستقیم: آن بخش از مواد مصرفی که برای تکمیل کالا ضروری است، اما به علت مصرف جزئی و ناچیز آن در قسمت مواد غیرمستقیم طبقهبندی میشود. مانند میخ در ساخت میز.
۳. دستمزد: در بخش تولید کالا به کارگرانی نیاز داریم که باید حقوق و دستمزد آنها پرداخت شود. هزینه نیروی انسانی در فرآیند تولید به دو بخش طبقه بندی میشود:
دستمزد مستقیم: دستمزدی که بابت انجام کاری که مستقیم در چرخه تولید کالا نقش داشته است، پرداخت میشود. مانند دستمزد کارگر خط تولید.
دستمزد غیرمستقیم: دستمزد کارگرانی که مستقیم در ساخت کالای ساخته شده نقشی ندارند، مانند حقوق نگهبان کارخانه.
۴. سایر هزینهها: کلیه هزینههایی که در جریان تولید اتفاق میافتد، ولی نمیتوانیم آنها را به طور دقیق به کالای تولیدی اختصاص دهیم، به عنوان سایر هزینهها یا هزینههای سربار شناسایی میکنیم. مانند هزینه دستمزد غیرمستقیم، مواد غیرمستقیم، هزینه بیمه، هزینه اجاره و غیره نام برد.
۵. بهای تمام شده: عوامل اصلی بهای تمام شده کالا یا خدمات عبارت است از مواد، دستمزد، سربار.
۶. کالای ساخته شده: محصولی که از چرخه تولید عبور کرده و در این فرآیند به شکل کامل ساخته شده و آماده عرضه به بازار است را کالای ساخته شده میگویند.
۷. کالای در جریان ساخت: محصولی که در چرخه تولید قرار گرفته، اما هنوز ساخت آن تکمیل نشده و در یکی از مراحل ساخت قرار دارد، را کالای در جریان ساخت میگویند.
۸. هزینه یابی: فرآیند تعیین بهای تمام شده کالای ساخته شده و موجودی کالای در جریان ساخت.
۹. دایره هزینه یابی: واحدی که مسئولیت نگهداری اسناد و مدارک مرتبط با حسابداری بهای تمام شده، تجزیه و تحلیل هزینهها و ارائه گزارشهای مدیریتی برای تصمیمگیری را به عهده دارد.
آشنایی با سایر وظایف حسابداری صنعتی
بعد از مرور مهمترین وظایف این شاخه از حسابداری، نوبت به معرفی برخی دیگر از این وظایف میرسد. آگاهی از این وظایف کمک زیادی به شناخت شما از این شغل خواهد کرد. این وظایف عبارتند از:
- نظارت بر عملکرد کارکنان حسابداری مالی
- مشاوره و راهنمایی به مدیران کسب و کار برای رسیدن به اهداف
- دادن اطلاعات لازم به حسابرس سازمان و سایر مراجع دولتی
- تهیه اطلاعات مالی برای مشاوره مدیریت
- پیشنهاد راهکارهایی برای کنترل و کاهش هزینهها
- تهیه صورتهای مالی
- استفاده از روشهای مناسب برای قیمتگذاری محصولات
اهمیت حسابداری صنعتی برای کسب و کارها
یکی از اصلیترین اهداف حسابداری صنعتی تفکیک درآمد و هزینه و محاسبات سود و زیان ناشی از آنها است و حسابداری صنعتی در جهت کاهش هزینهها به تحلیل عناصر تشکیل دهنده یک محصول میپردازد و اطلاعات دقیقی از هزینههای هر مرحله از تولید یک محصول به طور مشخص تعیین میکند. بدین ترتیب در صورتی که کالایی هنوز در خط تولید قرار نگرفته باشد، آنالیز تحلیلی خط تولید، مقایسه روند فعالیت و تمامی محاسبات حسابداری آن در قسمتهای مختلف قابل محاسبه است. در نهایت امکان گزارشگیری سود و زیان را به تفکیک هر محصول فراهم میسازد که بر استراتژی تولید، نحوه برنامهریزی و سیاستگذاری سازمان تأثیرگذار است.
حسابداری در ذات خود علم و مهارتی برای نظم و ترتیب دادن به اعداد، ارقام و دادههایی است که در ورای خود مبیّن یک وجه نقد یا ارزش فیزیکی هستند. به عبارتی دیگر، ما به این دلیل از حسابداری استفاده میکنیم که بدانیم چقدر دارایی یا سرمایه به اشکال گوناگون داریم، در یک دوره مشخص چقدر سود یا ضرر کردهایم، به چه افرادی به چه میزان بدهکار بوده و یا از چه اشخاصی به چه نحوی طلبکاریم و دهها کاربرد دیگری که در صورت فقدان اطلاعات مربوط به هر یک، ممکن است متحمل پرداختیهای سنگینی به طرق گوناگون شویم.
این گرایش از حسابداری در زمینه شرکتهای صنعتی و تولیدی کاربرد دارد. درواقع بازار کار متخصصان این حوزه کلیه کسبوکارهای تولیدی و صنعتی هستند. همانطور که میدانید، فعالیت اصلی این نوع کسبوکارها هم تولید محصولات مختلف است. وقتی محصولی تولید میشود، باید هزینهیابیهای لازم صورت گرفته و با محاسبه قیمت تمام شده به دست خریدار برسد. مسئولیت محاسبه دقیق قیمت تمام شده محصول و برآورد هزینههای شرکت، برعهده حسابداری صنعتی است. سود شرکت بستگی به قیمت تمام شده محصول دارد. به همین دلیل دقت در محاسبه این عوامل برای موفقیت کسب و کار ضروری است.
هرچقدر عوامل تأثیرگذار روی هزینه به خوبی شناسایی شوند، کار مدیریت آنها هم سادهتر میشود. در این صورت مدیریت هم میتواند استراتژیهای بهتری برای آینده شرکت اتخاذ کند. هرگونه خطا یا اشتباه در برآورد هزینهها، میتواند سودآوری شرکت را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. همین موضوع اهمیت حسابداری بهای تمام شده در کسبوکارهای صنعتی و تولیدی را نمایان میکند.
انواع هزینهها در حسابداری صنعتی
حالا که با اهمیت بررسی هزینهها در شرکتهای تولیدی آگاه شدیم، بهتر است اطلاعاتی هم در مورد انواع هزینهها داشته باشیم. همانطور که میدانید هر محصولی که تولید میشود، هزینههایی را هم به همراه دارد. در ادامه انواع این هزینهها را مورد بررسی قرار میدهیم.

هزینه مستقیم
این نوع هزینهها مستقیماً در ساخت محصول مؤثر هستند. این هزینهها، شامل دستمزد مستقیم کارکنان و مواد اولیه میشود.
هزینه غیرمستقیم
این نوع هزینهها مستقیماً روی تولید محصول نقش ندارند، اما به صورت کلی روی کسبوکار تأثیر میگذارند. از جمله این نوع هزینهها، میتوان به هزینه برق، آب، استهلاک ماشینآلات و … اشاره کرد.
هزینه ثابت
این نوع هزینهها ارتباطی با حجم و نوع تولیدات در کارخانه ندارند. هزینه استهلاک ساختمان، اجاره، بیمه و … ازجمله هزینههای ثابت هستند. درواقع میزان و حجم تولید هیچ تأثیری روی استهلاک ساختمان ندارد.
هزینه متغیر
این نوع هزینهها با میزان و حجم تولید رابطه مستقیم دارند. درواقع هرچقدر میزان تولید افزایش پیدا کند، این هزینهها هم بیشتر میشوند. برای مثال هزینه برق و استهلاک ماشینآلات ازجمله هزینههایی هستند که با تغییر حجم تولید افزایش یا کاهش مییابند.
بررسی انواع گزارشات در حسابداری صنعتی
همانطور که اشاره کردیم، یکی از وظایف اصلی و مهم حسابدار صنعتی، ارائه گزارش فعالیت به مدیریت است. مدیران از این گزارشها برای اتخاذ تصمیمات تجاری آتی بهره میبرند. گزارشی که حسابداران برای مدیران ارسال میکنند، انواع مختلفی دارند که در ادامه به بررسی آنها میپردازیم.
گزارش خرید و مصرف مواد اولیه
وقتی صحبت از تولید میشود، قطعاً وجود مواد اولیه هم اجتنابناپذیر است. در شرکتهای صنعتی و تولیدی، قیمت مواد اولیه تأثیر مستقیمی روی قیمت تمام شده محصول دارد. به همین دلیل گزارشهای خرید و میزان مصرف آنها باید به مدیران ارسال شود. در این گزارش میزان و نوع دقیق مواد اولیه باید قید شوند.
گزارش موجودی مواد اولیه
موادی که توسط شرکت خریداری میشوند را در انبار ذخیره میکنند. گزارش موجودی این مواد در انبار باید توسط حسابدار صنعتی به مدیریت ارسال شود که باتوجه به این موجودی برای سفارشهای دورههای آتی تصمیمگیری شود.
گزارش سربار تولید
این گزارش به مواد غیرمستقیم و دستمزد در روند تولید اشاره دارد. ارسال این گزارش برای مدیریت در تصمیمگیری بهینهسازی مؤثر است.
گزارش هزینه دستمزد
کارکنانی که در فرایند تولید به صورت مستقیم نقش دارند، دستمزدی را تحت عنوان دستمزد مستقیم دریافت میکنند. این هزینه باید طی گزارشی برای مدیریت ارسال شود.
گزارش قیمت تمامشده محصول
این موضوع یکی از اصلیترین وظایف حسابدار صنعتی محسوب میشود. درواقع گزارش بهای تمامشده محصول، میزان سود شرکت را نشان خواهد داد. همچنین این گزارش به مدیریت کسبوکار برای اتخاذ تصمیماتی در مورد کاهش هزینهها و افزایش سودآوری کمک میکند.
گزارش ضایعات تولید
هر محصولی که تولید میشود، ممکن است ضایعاتی را داشته باشد. دلیل به وجود آمدن این ضایعات هرچه که باشد، باید توسط حسابدار و در گزارش قید شود. از این گزارش برای کاهش هزینهها و خطای نیروی انسانی بهره گرفته میشود.
ضایعات چیست؟
در طی مراحل تولید به طور معمول مواردی مانند تبخیر، صدمه دیدن و سایر موارد مشابه ممکن است اتفاق بیفتد که باعث از بین رفتن بخشی از محصول در جریان تولید باشد که به آن ضایعات تولید میگویند و به دو دسته ضایعات عادی و غیرعادی تقسیم میشوند.
ضایعات عادی و غیرعادی چیست؟
ضایعات عادی: این ضایعات با توجه به ماهیت عملیات تولیدی ایجاد میشود و جلوگیری از وقوع آن غیرممکن است به عنوان ضایعات عادی تولید شناخته میشوند و به صورت یک هزینه جداگانه نشان داده نمیشوند و ثبت جداگانهای بابت آن صورت نمیگیرد، بلکه این ضایعات بر روی محصولات تولید شده سرشکن و تسهیم میشود.
تسهیم ضایعات عادی بر روی محصولات باید زمان ایجاد ضایعات را شناسایی
ضایعات غیرعادی: این ضایعات با توجه به دلایل متعددی همچون فقدان مهارت کارگران یا به صورت غیر عادی در تولید ایجاد میشوند که آنها را به عنوان ضایعات غیرعادی شناسایی میکنند. این ضایعات در حسابی تحت عنوان ضایعات غیرعادی شناسایی و ثبت میشود و در نهایت به سود و زیان انتقال مییابد.
مرکز هزینه چیست؟
مرکز هزینه به بخشهایی از یک سازمان گفته میشود که در آنها هزینهای صورت میگیرد. این بخشها میتوانند شامل یک کارخانه، یک واحد تولیدی، یک فروشگاه یا حتی یک مرحله خاص از فرآیند تولید باشند. مراکز هزینه معمولاً شامل زیرمجموعههایی هستند که به کنترل دقیقتر هزینهها کمک میکنند.
اطلاعات یک مرکز هزینه از کجا بدست میآید؟
منابع تأمین اطلاعات مورد نیاز برای تحلیل هزینهها عبارتند از سفارشات خرید و فاکتورهای پیشین برای کنترل هزینههای مواد اولیه و مصارف جاری، برنامه پرداخت دستمزد جهت بررسی هزینههای نیروی کار، رسیدهای نقدی و قبوض برای نظارت بر هزینههای جاری.
انواع گزارش در حسابداری بهای تمام شده
گزارشات در حسابداری به دو صورت درون سازمانی و برون سازمانی تهیه میشود، که به شرح زیر عبارتند از:
گزارشات درون سازمانی
گزارشهایی مانند گزارش مصرف مواد، موجودی، مواد اولیه انبار، خرید و بهای تمام شده کالا از جمله گزارشهای درون سازمانی است.
۱. گزارش مصرف مواد: گزارشهایی که از هزینههایی مانند مواد مستقیم، دستمزد مستقیم، و سربار ساخت که جزء عوامل اساسی تولید محصول است، تهیه و در پایان دوره به مدیران ارائه داده میشود، بسیار حائز اهمیت است. در این گزارشات علاوه بر مقدار مصرف، مواد مبلغ که در ساخت محصول به مصرف رسیده بسیار با اهمیت است.
۲. گزارش بهای تمام شده کالای ساخته شده: از جمله گزارشهای درون سازمانی که در پایان هر ماه امکان مقایسه بهای تمام شده محصولات ساخته شده هر ماه را به مدیران میدهد.
گزارش برون سازمانی
گزارشهایی مانند گزارش دارایی که در پایان ماه تهیه و به سازمانهای برون سازمانی ارائه داده میشود، گزارش برون سازمانی گفته میشود که بر اساس استانداردهای حسابداری تهیه میشود.
۱. گزارش بهای تمام شده کالای فروش رفته: این نوع گزارش در موسسات بازرگانی و تولیدی در پایان دورۀ مالی تهیه میشود. در موسسات بازرگانی کالای خریداری شده بدون تغییر شکل برای فروش ارائه داده میشود، ولی در واحدهای تولیدی با تغییر شکل مواد اولیه کالاها ساخته میشود و ملاک حسابداری بهای تمام شده در این واحدها بهای تمام شده کالای فروش رفته است. بهای تمام شده کالای فروش رفته با مبلغ فروش کالا تفاوت دارد و با توجه به روشهای قیمتگذاری مانند میانگین موزون، فایفو و لایفو تعیین میشود.
۲. گزارش سود و زیان: یکی دیگر از گزارشات برون سازمانی، گزارشات سود و زیان سازمانها است که در آخر سال مالی محاسبه میشود. مدیران با توجه به این گزارشها نسبت به تولیدات آتی خود تصمیمگیری میکنند. به این صورت که چنانچه مبلغ خالص فروش بیشتر از بهای تمام شده کالای فروش رفته باشد سازمان دارای سود و چنانچه مبلغ خالص فروش کمتر از بهای تمام شده کالای فروش رفته باشد سازمان دچار زیان میشود.
مهارتهای مورد نیاز حسابداری صنعتی
برای موفقیت در هر شغل و حرفهای، باید مهارتهای مناسب آن را هم کسب کنید. این مهارتها عبارتند از:
- تسلط کافی روی سرفصلهای دروس حسابداری
- تسلط کافی روی کار با کامپیوتر
- توانایی نوشتن رزومه کاری
- تسلط کافی روی قوانین مالیاتی
- توانایی کار با نرم افزارهای مرتبط با حسابداری
- آشنایی با قوانین بیمه و کار

نتیجهگیری
حسابداری صنعتی با آغاز دوره انقلاب صنعتی وارد علم حسابداری شد. در این شاخه از حسابداری به محاسبه هزینهها و بهای تمامشده محصول پرداخته میشود. درواقع این نوع حسابداری نقش مهمی در تعیین سودآوری شرکتهای تولیدی دارد.
برای موفقیت در این شغل، باید با روشهای مختلف هزینهیابی آشنا شوید. این روشها که شامل هزینهیابی مستقیم، جذبی، سفارش کار و … میشوند، در این مطلب مورد بررسی قرار گرفتند. همچنین یکی از وظایف اصلی حسابدار، ارائه گزارش دقیق به مدیریت است. این گزارشات در تصمیمگیریهای آتی کسبوکار تأثیر مهمی دارند. از جمله مهمترین گزارشات حسابداری، میتوان به گزارش خرید و مصرف مواد اولیه، گزارش موجودی مواد اولیه، گزارش بهای تمام شده محصول و … اشاره کرد.
موسسه محاسبان با برگزاری دورههای آموزشی ویژه حسابداری صنعتی، کلیۀ سرفصلهای مرتبط با این رشته را به حرفهجویان آموزش میدهد. شما میتوانید با شرکت در این دورهها از امتیاز معرفی به شرکتهای معتبر برای استخدام هم بهرهمند شوید. موسسه محاسبان با در اختیار داشتن مجربترین اساتید و امکانات لازم، آموزش شاخههای مختلف حسابداری را انجام میدهد.
سوالات متداول
1. حسابداری صنعتی چیست؟
یکی از شاخههای حسابداری است که به محاسبه بهای تمامشده محصولات و خدمات میپردازد.
2. کاربرد حسابداری بهای تمام شده چیست؟
در کاهش هزینهها، کنترل موجودی، قیمتگذاری محصولات، برنامهریزی بودجه و تصمیمگیریهای مدیریتی نقش کلیدی دارد. همچنین در ارزیابی سودآوری و بهبود فرآیندهای تولید کمک میکند.
3. تفاوت حسابداری بهای تمام شده با حسابداری مالی چیست؟
حسابداری مالی بیشتر به گزارشهای مالی کلی شرکت مانند ترازنامه و صورت سود و زیان میپردازد، در حالی که حسابداری بهای تمام شده بر محاسبه بهای تمامشده محصولات و تحلیل هزینههای تولید تمرکز دارد.
4. انواع هزینهها در حسابداری بهای تمام شده کدامند؟
هزینههای مستقیم (مانند مواد اولیه و دستمزد مستقیم)، هزینههای غیرمستقیم (مانند هزینههای سربار)، هزینههای ثابت (مانند اجاره و بیمه)، هزینههای متغیر (مانند برق و استهلاک ماشینآلات).
5. روشهای حسابداری صنعتی کدامند؟
هزینهیابی جذبی، هزینهیابی مستقیم یا متغیر، هزینهیابی برآوردی یا تخمینی، هزینهیابی سفارش کار، هزینهیابی مرحلهای، هزینهیابی استاندارد.
6. وظایف اصلی حسابدار صنعتی چیست؟
محاسبه بهای تمامشده محصولات، کنترل و کاهش هزینههای تولید، تهیه گزارشهای مالی برای مدیریت، برنامهریزی و بودجهبندی، تجزیه و تحلیل مراکز هزینه، قیمتگذاری محصولات.
7. گزارشهای مهم در حسابداری بهای تمام شده کدامند؟
گزارش خرید و مصرف مواد اولیه، گزارش موجودی مواد اولیه، گزارش سربار تولید، گزارش هزینه دستمزد، گزارش قیمت تمامشده محصول، گزارش ضایعات تولید.
به این مقاله چه امتیازی میدهید؟
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
میانگین امتیاز 0 از 5 (0 رای)
دیدگاهتان را بنویسید