حق بیمه چیست؟

اگر تا الان بیمه داشته باشید، احتمالا حق بیمه هم تا الان به گوشتان خورده است. اما آیا می‌دانید چه میزان باید بابت حق بیمه پرداخت کنید، چطور حق بیمه را محاسبه می‌کنند؟ فرقی نمی‌کند کارگر باشید یا کارفرما، اگر زمانی که بحث درباره این می‌شود که حق بیمه چیست، سردرگم می‌شوید و درباره حق و حقوق خود آگاه نیستید، این مقاله راهنمای شما است تا روند حق بیمه و محاسبه آن را یاد بگیرید.

حق بیمه چیست؟

اگر بخواهیم حق بیمه را براساس قانون تامین اجتماعی تعریف کنیم، در ماده ۲ قانون تامین اجتماعی اینطور بیان شده که: بیمه شده شخصی است که رأسا مشمول مقررات تامین اجتماعی بوده و با پرداخت مبلغ‌هایی به عنوان حق بیمه حق استفاده از مزایای مقرر در‌این قانون را دارد.

مسئولیت پرداخت حق بیمه

بر طبق ماده ۳۹ قانون تامین اجتماعی کارفرما مکلف است که حق بیمه مربوط به هرماه را حداکثر تا آخرین روز ماه بعد به سازمان پرداخت کند. همچنـین صورت مزد یا حقوق بیمه شدگان را به ترتیبی که در آیین نامه طرز تنظیم و ارسال صورت مزد که به تصویب شورای عالی سازمان خواهد رسید به سازمان تسلیم نماید.

سازمان‌ حداکثر ظرف شش ماه از تاریخ دریافت صورت مزد اسناد و مدارک کارفرما را مورد رسیدگی قرار داده و در صورت مشاهده نقص یا اختلاف یا مغایرت‌ به شرح ماده ۱۰۰ این قانون اقدام و مابه‌التفاوت را وصول ‌می‌کند. هرگاه کارفرما از ارائه اسناد و مدارک امتناع کند؛ سازمان مابه‌التفاوت حق بیمه را رأسا تعیین و مطالبه و وصول خواهد کرد.

تفسیر ماده ۳۹ قانون تامین اجتماعی

براساس ماده ۳۹ قانون تامین اجتماعی، کارفرما وظیفه دارد که لیست حقوق و بیمه کارکنان مجموعه خود را حداکثر تا آخرین روز ماه بعد به سازمان تامین اجتماعی تحویل دهد. اگر کارفرما در ارائه لیست حقوق و بیمه و پرداخت حق بیمه کوتاهی کند، به ازای هر ماه پرداخت نکردن حق بیمه بین ۲ تا ۱۰ درصد جریمه خواهد شد.

حق بیمه سهم کارفرما

طبق قانون، حق بیمه معادل ۳۰ درصد از حقوق و مزایا یک فرد است. سهم کارفرما در پرداخت حق بیمه ۲۳ درصد آن توسط کارفرما پرداخت می‌شود. ۳ درصد از آن ۲۳ درصد، متعلق به بیمه بیکاری است که در صورت دیر پرداخت کردن یا پرداخت نکردن، مشمول ۲ تا ۱۰ درصد جریمه برای هر ماه خواهد شد.

حق بیمه سهم کارگر

خوب از ۳۰ درصد حق بیمه که ۲۳ درصد آن را پرداخت می‌کند. حدود ۷ درصد آن هم سهم کارگر است که از حقوق او کسر می‌شود.

نحوه محاسبه حق بیمه

حالا که متوجه شدیم که مسئولیت حق بیمه با کیست و کارفرما و کارگر چه درصدی باید بابت آن پرداخت کنند، بیاید نحوه محاسبه حق بیمه تامین اجتماعی را یاد بگیریم. فرمول محاسبه حق بیمه به شرح زیر است:

حقوق ناخالص = (دیگر مزایای مشمول بیمه + حق تاهل در صورت مشمولیت + حق اولاد در صورت مشمولیت + حق بن و خوار‌وبار + حق مسکن + (روزهای کارکرد ×  دستمزد روزانه))

حقوق مشمول بیمه = معافیت‌های بیمه – حقوق ناخالص

حق بیمه سهم کارگر = ۷% × حقوق مشمول بیمه

حق بیمه سهم کارفرما = ۲۳% × حقوق مشمول بیمه

بررسی مزایای دریافتی در ازای پرداخت حق بیمه

کارگران و کارمندانی که از سمت محل کار بیمه می‌شوند، مزایای متعددی از سمت تامین اجتماعی شامل آن‌ها می‌شوند. برخی از این مزایا به شرح زیر است:

• دریافت حقوق در زمان بیکاری با مدت زمان مشخص(بیمه بیکاری)
• دریافت کمک هزینه ازدواج
• دریافت غرامت حقوق به ازای هر روز بستری در بیمارستان
• دریافت حقوق در زمان بازنشستگی از کار افتادگی
• دریافت کمک هزینه بارداری
• کمک هزینه‌های مربوط به خرید عینک، سمعک، ویلچر و…

این موارد تنها بخشی از خدماتی است که سازمان بیمه تامین اجتماعی در قبال حق بیمه دریافت شده از کارگران انجام می‌دهد. به این ترتیب پرداخت حق بیمه به صورت ماهانه و مستمر، باعث آسودگی خیال کارگران در مواقع ضروری و بحرانی می‌شود.

چه مواردی شامل حق بیمه می‌شوند؟

برخی از اقلام درآمدی هر شخص که بیمه تامین اجتماعی است، مشمول حق بیمه می‌شود. یکی از آن اقلام حقوق فرد است و موارد دیگر برخی از مزایای حقوق شخص است که بیمه به آن تعلق می‌گیرد. مزایایی که مشمول حق بیمه می‌شود به شرح زیر است:

• حقوق پایه
• حق مسکن
• حق بن‌وخوار‌وبار
• حق اولاد به ازای هر فرزند
• حق تاهل
• پایه سنوات
• اضافه‌کاری به ازای هر ساعت ( حقوق‌پایه)
• حق ماموریت به ازای هر روز (حقوق‌پایه)
• فوق‌العاده شب‌کاری (به ازای هر ساعت) حقوق پایه
• فوق‌العاده جمعه‌کاری (به ازای هر روز) با حقوق پایه
• فوق العاده نوبت کاری صبح و عصر (به ازای یک ماه) با حقوق‌پایه
• فوق العاده نوبت کاری صبح و عصر و شب (به ازای یک ماه) با حقوق‌پایه
• فوق العاده نوبت کاری صبح و شب یا عصر و شب (به ازای یک ماه) با حقوق‌پایه
• حق ناهار (توافقی)
• حق سرپرستی (توافقی)
• حق جذب (توافقی)
• حق مسئولیت (توافقی)
• حق ایاب‌وذهاب (توافقی)

موارد معاف از حق بیمه

خوب مواردی که از حقوق و دستمزد هر شخصی مشمول بیمه می‌شود را یاد گرفتیم. در ادامه می‌خواهیم موارد معاف از حق بیمه را یاد بگیریم:

• حداقل عیدی و پاداش برای یک سال کار
• حداکثر عیدی و پاداش برای یک سال کار
• سنوات (برای یک سال کار) با حقوق پایه
• بازخرید ایام مرخصی (به ازای هر روز مانده مرخصی) با حقوق پایه برای کارگر مجرد

خوب فکر می‌کنم تا حد نسبتا کاملی با حق بیمه و سهم بیمه کارگر و سهم بیمه کارفرما، موارد مشمول حق بیمه و موارد معاف از حق بیمه آشنا شدیم، وقت آن رسیده که ببینیم اصلا ما حق بیمه پرداخت می‌کنیم تا چه مزایایی دریافت کنیم؟

قوانین و شرایط حق بیمه

در بند الف ماده 4 قانون بیمه تامین اجتماعی به صراحت اعلام شده کلیه افرادی که دستمزد دریافت می‌کنند، مشمول قوانین تامین اجتماعی می‌شوند. به این ترتیب کارفرما باتوجه به ماده 36 قانون تامین اجتماعی، موظف به پرداخت سهم بیمه خود و کارگران است.

کلیه مبالغ بیمه باید تا آخرین روز ماه بعد به حساب سازمان تامین اجتماعی واریز شوند. برای مثال حق بیمه فروردین سال ۱۴03، باید حداکثر تا ۳۱ اردیبهشت پرداخت شود؛ در غیر این صورت به ازای هر یک ماه تاخیر، مبلغی بابت جریمه باید توسط کارفرما به بیمه پرداخت شود.

وجود هرگونه رابطه کاری بین کارفرما و کارگر، باعث دارا بودن شرایط بیمه شدن کارگر خواهد بود. به این ترتیب نیازی به شرایط خاص دیگری وجود ندارد. به این ترتیب کارگر با دارا بودن مدارک مبتنی بر اشتغال به کار در کارگاه یا شرکت، می‌تواند نسبت به پیگیری سوابق بیمه خود اقدام کند.

استفاده از بیمه تامین اجتماعی چه مزایایی دارد؟

این نوع بیمه‌ها برخلاف بیمه‌های اختیاری که توسط خود فرد پرداخت می‌شوند، مزایای بسیار بیشتری دارند. درواقع با وجود این که حق بیمه اجباری بوده و به ازای آن مبلغی از حساب کارگران کسر می‌شود، اما مزایای بسیار حیاتی و مهمی دارد. در ادامه با برخی از مهم‌ترین این مزایای آشنا می‌شوید:

• فرد بیمه‌شده می‌تواند در زمان بیکاری تا مدت مشخصی از دریافت حقوق بهره ببرد
• می‌توانند از کمک هزینه‌های ازدواج استفاده کنند
• با استفاده از بیمه درمانی، می‌توانند به ازای روزهای بستری در بیمارستان غرامت حقوق دریافت کنند
• کلیه کمک هزینه‌های مربوط به بارداری پرداخت می‌شوند
• همه کمک هزینه‌های مربوط به خرید سمعک، ویلچر، عینک و … پرداخت می‌شوند
• در زمان از کار افتادگی و بازنشستگی می‌توانند حقوق دریافت کنند

حدود اختیارات کارفرما در کسر و برداشت از حقوق و دستمزد کارکنان

با توجه به قوانین کارفرما بسته به شرایطی می‌تواند مبلغی را از حقوق کارکنان برداشت و کسر کند. در ادامه حدود اختیارات کارفرما برای کسر و برداشت از حقوق کارکنان را بررسی می‌کنیم.

• کسر حق بیمه و مالیات از حقوق کارکنان
• اگر کارگر وامی دریافت کرده باشد، کارفرما می‌تواند مبلغ آن را از حقوق‌ودستمزد کارگر برداشت کند
• کسر مبلغ اضافه از حقوق در صورت اشتباهات واریزی
• در صورت رای دادگاه، کارفرما می‌تواند حق بیمه صادر شده را برداشت کند
• در صورت استفاده از مسکن سازمانی، کارفرما اجازه کسر مبلغ اجاره بها را دارد
• کسر مبلغ اجناس خریداری شده از شرکت‌های تعاونی

نتیجه گیری

حق بیمه مفهومی است که همه کارگران و کارفرماها با آن سروکار دارند. پرداخت این سهم بیمه تامین اجتماعی اجباری بوده و برعهده کارفرما و کارگر است. به طور کلی حق بیمه شامل 30 درصد کل حقوق یک کارگر می‌شود. از این میزان 23 درصد برعهده کارفرما و تنها 7 درصد برعهده کارگر است. البته این 7 درصد هم توسط کارفرما از حساب کارگر برداشت می‌شود. اگر نیاز به مشاوره بیمه و کار دارید می توانید از متخصصین محاسبان کمک بگیرید، برای این کار کافیست با شماره 0314020 در تماس باشید.