رسیدگی و دادرسی اداره کار

در سال‌های اخیر شاهد رشد چشمگیر و بسیار زیاد پرونده‌های اداره کار بوده‌ایم. به‌صورتی که در ۱ سال گذشته تقریباً شکایات اداره کار با رشدی در حدود ۱۲۰۰% مواجه شده است. برای بررسی دلایل این مورد می‌توان به گسترش اینترنت و شبکه‌های مجازی و نقش آن‌ها در آگاهی جامعه کارگری اشاره کرد؛ که باعث شده‌اند این قشر بسیار بیش از پیش از قوانین و حقوق و مزایا خود مطلع شده و به دنبال بازپس‌گیری حق خود باشند.

البته در این بین معمولاً با مقاومت کارفرمایان روبرو می‌شوند و مجبور به اقدام از طریق رسیدگی و دادرسی اداره کار می‌‌شوند. البته باید دقت داشت که در مواقعی ممکن است کارفرما به دنبال پایمال شدن حق خود توسط کارگر، به اداره کار مراجعه کند.

فرآیند رسیدگی و دادرسی اداره کار

چنانچه قصد ثبت شکایت در اداره کار را داشته باشید، باید اول نکاتی را در این مورد بدانید که در ادامه با مشکل مواجه نشوید که البته مهم‌ترین آن‌ها به آیین‌نامه رسیدگی و دادرسی اداره کار باز می‌گردد.

در ابتدا شخص شاکی باید جهت شناسایی در سامانه جامع روابط کار احراز هویت کند که برای این منظور می‌تواند از دو طریق حضوری در دفاتر پیشخوان و یا غیرحضوری از ۴ طریق احراز هویت از طریق پنجره خدمات دولت هوشمند، احراز هویت از طریق درگاه دان، احراز هویت از طریق درگاه آی تی ساز و  احراز هویت از طریق درگاه بانک رفاه اقدام کرد.

به محض احراز هویت، پیامکی از جانب اداره کار ارسال می‌شود که در آن یک نام کاربری و رمز عبور ارسال شده است که برای ورود به سامانه جامع روابط کار می‌توان از آن استفاده کرد. پس از احراز هویت باید با مراجعه به سایت https://prkar.mcls.gov.ir/Login، نام کاربری و رمز عبور را وارد کنید که رسماً وارد مراحل رسیدگی و دادرسی اداره کار شوید. در این مرحله باید با کلیک بر روی قسمت پنجره واحد خدمات و پس از آن گزینهٔ کارپوشه وارد مراحل ثبت شکایت و ادامه رسیدگی و دادرسی کار می‌شویم.

در پنجره جدید باید روی گزینهٔ تمام ورودی‌های من کلیک کنید که قسمت شکایت برای ما نشان داده شده و پس از تکمیل قسمت اطلاعات هویتی خوانده و خواهان و مدت زمان کار، شکایت شما ثبت شود. پس از ثبت شکایت، درخواست مورد بررسی قرار گرفته و در صورت نیاز به اصلاح، پیامکی ارسال می‌شود که درخواست شکایت نیاز به اصلاح دارد. اما چنانچه درخواست رسیدگی و دادرسی اداره کار بدون نیاز به اصلاح مجدد مورد تأیید قرار بگیرد، وارد مرحله بعد رسیدگی و دادرسی کار می‌شویم که برای این منظور هیأت تشخیص حل اختلافی تشکیل می‌شود. در مرحله ثبت شکایت، ذکر چند نکته خالی از لطف نیست.

برای معرفی نماینده در جریان رسیدگی و دادرسی اداره کار چند نکته باید مورد توجه قرار گیرد: اول آنکه نماینده باید برای اداره کار به طریق گفته شده در بالا احراز هویت انجام دهد.

مورد دوم آنکه طرف شکایت باید همراه با نماینده خود با حضور در یک دفتر اسناد رسمی، نمایندگی اداره کار کتبی به ایشان داده تا پس از بارگذاری در سامانه رسیدگی و دادرسی کار، نماینده حق حضور به جای فرد را داشته باشد. لازم به ذکر است برگه نمایندگی باید توسط نماینده در دبیرخانه اداره کار شماره شود.

مورد بعد آنکه نباید انتظار مدت زمان کمی را برای مشخص شدن زمان هیأت تشخیص داشت، چرا‌که به دلیل افزایش حجم شکایات، در حال حاضر معمولاً مدت زمان بیشتری بین ثبت شکایت تا زمان برگزاری جلسه اول وقفه می‌افتد.

چنانچه پرونده به واحد بازرسی ارجاع شود، طرفین باید در روز تعیین شده که به ایشان اطلاع داده می‌شود نزد بازرس اداره کار رفته و دلایل، اظهارات و مستندات خود را مطرح کنند و پس از آن بازرس باید در مورد آن پرونده اظهار نظر کند که پس از آن صدور رای انجام شود. رای در همان قسمت کارپوشه قابل ملاحظه خواهد بود.

عدم حضور در جلسات اداره کار

لازم به ذکر است مطابق با آیین‌نامه رسیدگی و دادرسی کار، عدم حضور خواهان، خوانده یا نمایندگان آنان در جلسه مانع از رسیدگی و صدور رأی نخواهد بود، اما در صورتی که خواهان در جلسه رسیدگی حضور نیابد و مرجع رسیدگی بدون اخذ توضیح از خواهان نتواند در ماهیت دعوا رای صادر کند، قرار ابطال دادخواست صادر می‌کند. همچنین مرجع رسیدگی کننده می‌تواند در صورت عدم حضور هر یک از طرفین فقط برای یک نوبت جلسه رسیدگی و دادرسی اداره کار را تجدید کند.

پس از صدور و انشاء رای در سایت اداره کار، طرفین می‌توانند به مدت ۱۵ روز از تاریخ ابلاغ نسبت به رای اعتراض کنند. در غیر اینصورت رای از جانب ایشان پذیرفته شده است. اما چنانچه رای مورد اعتراض یکی از طرفین باشد، رسیدگی و دادرسی کار به مرحله تجدید نظر ارجاع می‌شود.

چنانچه طرفین در جریان هیئأت تشخیص و تجدید نظر رسیدگی و دادرسی اداره کار باز هم به نتیجه دلخواه نرسیده باشند و البته محق باشند، می‌توانند در مدت 3 ماه پس از صدور رأی با ثبت شکایت و اعتراض در دیوان عدالت اداری، جریان رسیدگی به پرونده خود را ادامه دهند.

عدم حضور کارفرما در جلسه اداره کار

اگر کارفرما در جلسه رسیدگی اداره کار حاضر نشود یا با وجود شرکت در جلسه، مشکل حل نشود، شکایت کارگر وارد مرحله بعدی می‌شود. در این صورت، دو هفته پس از جلسه سازش، جلسه تشخیص و رسیدگی به شکایت برگزار می‌شود. 

این جلسه آخرین مرحله رسیدگی در اداره کار است. در این مرحله، طرفین باید برای آخرین بار مدارک و دلایل خود را ارائه دهند. کارشناسان، پس از بررسی‌های نهایی، رأی قطعی خود را صادر می‌کنند.

اگر با وجود سپری‌شدن تمام این مراحل شکایت از کارفرما، باز هم کارفرما حقوق معوقه کارگر را پرداخت نکند، اداره کار از روش‌های دیگری استفاده می‌کند. در این حالت اداره کار با صدور‌ نامه اجرایی، کارگر را برای پیگیری حقوق خود به دادگاه ارجاع می‌دهد. پس از مراجعه به شعبه قضایی، دادگاه معمولاً مهلتی ۱۰ روزه به کارفرما می‌دهد که مطالبات کارگر را تسویه کند.

چنانچه کارفرما همچنان از پرداخت حقوق امتناع کند، دادگاه با مسدود کردن حساب‌های بانکی یا توقیف اموال وی، حق کارگر را وصول می‌کند. بنابراین، بی‌توجهی کارفرما به جلسات اداره کار نه‌تنها مشکل را حل نمی‌کند، بلکه مسیر قانونی را به مرحله‌ای می‌رساند که نهایتاً به زیان او تمام خواهد شد. 

عدم حضور کارگر در جلسه اداره کار

غیبت کارگر در اداره کار و ماده ۵۸ آیین دادرسی کار

بر‌اساس ماده ۵۸ آیین دادرسی کار، عدم حضور خواهان (کارگر) یا خوانده (کارفرما) مانع از رسیدگی و صدور رای نمی‌شود. اما اگر شکایت کارگر نیاز به توضیحات تکمیلی داشته باشد و او در جلسه رسیدگی حاضر نشود، مرجع مربوطه امکان صدور رای ندارد و ناگزیر دادخواست را باطل می‌کند. در این شرایط، صرفاً توضیحات کارفرما برای اتخاذ تصمیم کافی نیست.

چنانچه یکی از طرفین قادر به حضور در جلسه نباشد، می‌تواند نماینده‌ای همراه با مدارک و مستندات خود به هیأت ارائه دهد. اما در صورت عدم ارائه مدارک و غیبت کارگر، دادخواست وی رد می‌شود. با این حال، ابطال دادخواست مانع از طرح مجدد شکایت توسط کارگر نمی‌شود.

دادنامه اداره کار چیست؟

بعد از گرفتن رای اداره کار چه باید کرد؟

یکی از پرسش‌های رایجی که کارگران پس از طی مراحل شکایت در هیأت تشخیص و هیأت حل اختلاف اداره کار مطرح می‌کنند، این است که پس از دریافت رای، چه اقداماتی باید انجام داد؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت اگر پس از صدور رأی، کارفرما یا محکوم‌علیه از اجرای آن خودداری کند، محکوم‌له (فردی که رای به نفع او صادر شده) باید برای اجرای حکم، مراحل قانونی را طی کند که بتواند حقوق قانونی خود را مطالبه کند.

مهم‌ترین اقدامات اجرایی پس از دریافت رای اداره کار عبارتند از:

• ثبت درخواست اجرای حکم در سامانه جامع روابط کار به نشانی prkar.mcls.gov.ir و سپس، ثبت درخواست اجرای رای. 
• ارجاع پرونده به اجرای احکام دادگستری: بر اساس ماده ۱۶۶ قانون کار، “آرای قطعی صادره از مراجع حل اختلاف، لازم‌الاجرا بوده و به وسیله اجرای احکام دادگستری به مورد اجرا گذارده خواهد شد.”
• اجرای رای از طریق دادگاه‌های دادگستری: مطابق ماده ۱ آیین‌نامه طرز اجرای آرای قطعی هیأت‌های تشخیص و حل اختلاف، تمامی آرای قطعی این هیأت‌ها از طریق دادگاه‌های دادگستری اجرا می‌شوند.

ویرایش دادخواست اداره کار

گاهی پس از ثبت دادخواست، شاکی متوجه می‌شود که عناوین یا خواسته‌های درج‌شده ناقص یا نادرست هستند و نیاز به اصلاح دارند. در این شرایط، امکان افزایش، کاهش یا تغییر خواسته از طریق سامانه جامع روابط کار فراهم است. همچنین، در صورت انصراف از شکایت، شاکی می‌تواند با تکمیل فرم انصراف در سامانه جامع روابط کار، دادخواست خود را از جریان رسیدگی خارج کند.

نکات طلایی در زمینه رسیدگی و دادرسی اداره کار

۱. در هیئت‌های رسیدگی و دادرسی اداره کار اهمیت مدارک به شرح زیر است:

اقرار: در صحبت‌های مطرح شده بین طرفین بیشترین درجه اعتبار مرتبط با اقرار طرفین است. یعنی چنانچه یکی از طرفین صحبتی را مطرح کند و به ضرر خود شخص باشد، طرف مقابل می‌تواند از این موضوع بهره برده و اقرار وی را به هیأت متذکر شود.

اسناد: پس از اقرار بیشترین اهمیت دربارهٔ بحث اسناد است که باید اسناد قابل قبول بوده و از نظر اصالت سنجی مورد تأیید واقع شوند.

امارات: امارات به معنای دلایل، نشانه‌ها و علامت‌هایی است که طرفین می‌توانند در طی رسیدگی و دادرسی کار به آن‌ها اشاره کرده و از آن‌ها استفاده و نتیجه‌گیری کنند. این مورد کمترین اتکا را نسب به دو مورد قبلی دارد. پس بهتر است بیشترین تمرکز بر موارد الف و ب قرار گیرد.

۲. چنانچه شما دارای مستندات کافی نیستید و به زمان بیشتری نیاز داشته باشید، ممکن است بخت با شما یار بوده و مواردی همچون برگه نمایندگی اشتباه طرف مقابل یا عدم حضور هریک از اعضاء هیأت پیش بیاید. در این صورت شما می‌توانید تشکیل هیأت را فاقد وجاهت دانسته و درخواست برگزاری جلسه جایگزین دیگری را دهید.

۳. بهتر است مدت زمان زیادی پیش از زمان برگزاری جلسه هیأت، اطلاعات خود را بارگذاری نکنید که سیاست دفاعیه شما در هیأت از دید طرف مقابل مخفی بماند.

۴. یک لایحه خوب از واجبات دفاعیه و پیروزی در هیئت‌های رسیدگی و دادرسی کار است، اما فراموش نکنید که مورد اول اتکا مربوط به اقرار طرفین است. پس باید بسیار در صحبت‌های خود دقت کنید.

جمع بندی

دریافت حق و حقوق مرتبط با قانون کار را می‌توان از طریق اداره کار اقدام کرد که برای این منظور مراحلی را باید سپری کرد که در متن اصلی بیان شدند. اما باید توجه کنید که برای گذراندن یک هیأت رسیدگی و دادرسی اداره کار موفق بهتر است پرونده خود را به شخصی بسپارید که نسبت به قوانین کار اشراف درست داشته و بتواند از شما دفاع کاملی را انجام دهد. در این صورت به نتیجه رسیدن پرونده شما به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌یابد.

همچنین با توجه به توضیحات ذکر شده و افزایش قابل ملاحظه تعداد پرونده‌های اداره کار، شما نیز می‌توانید با گذراندن دوره‌های مربوطه همچون دوره آموزش حقوق و دستمزد (بادیگارد) موسسه محاسبان در بحث رسیدگی و دادرسی کار مهارت پیدا کرده و بتوانید به افراد در این زمینه کمک کنید.

سوالات متداول