شماره اقتصادی چیست؟ آموزش دریافت کد اقتصادی

کد اقتصادی چیست؟ چرا باید آن را دریافت کنید و چه کاربردی دارد؟ در این مقاله صفر تا صد اینکه کد اقتصادی چیست، شیوه دریافت و مدارک و هزینه‌های لازم برای دریافت آن را بررسی می‌کنیم.

کد اقتصادی چیست؟

کد اقتصادی یا شماره اقتصادی یک شمارهٔ اختصاصی ۱۶ رقمی است و همهٔ واحدهای اقتصادی باید بابت پرداخت مالیات این شماره را دریافت کنند. این کد مانند شمارهٔ ملی برای هرکسب‌وکاری اختصاصی است و توسط سازمان امور مالیاتی تعیین می‌شود.

چه کسانی باید کد اقتصادی بگیرند؟

طبق ماده ۱۶۹ مکرر قانون ماليات‌های مستقيم كليۀ اشخاص حقیقی و حقوقی باید برای ثبت‌نام جهت دريافت كد اقتصادی اقدام کرده و براساس موارد زير برای انجام معاملات خود، صورتحساب صادر و کد اقتصادی مربوط به خود و طرف معامله را در صورت حساب‌ها، فرم‌ها و اوراق مربوط درج کنند.

به عبارتی اشخاص زیر مکلف به دریافت کد اقتصادی هستند:

1. کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی موضوع این دستورالعمل
2. در مورد اشخاص حقیقی که از لحاظ مالیاتی واحدهای شغلی متعدد و مستقلی دارند، طبق مقررات این دستورالعمل باید برای هر محل شغلی، کد اقتصادی دریافت کنند.
3. در اجرای ماده ۱۰۷ قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران برای شرکای شرکت مدنی موضوع تبصره ۳ ماده ۱۰۰ و یا مشارکت‌های موضوع تبصره ماده ۱۰۱ قانون مالیات‌های مستقیم، یک کد اقتصادی صادر می‌شود.

کسب و کارهای معاف از دریافت کد اقتصادی

مشاغل معاف از دریافت کد اقتصادی عبارتند از:

1. مشاغل فرهنگی و مذهبی مانند: حسینیه‌ها، مساجد و تکیه‌ها.
2. مشاغل فرهنگی و هنری مانند: خطاطی، نقاشی، نویسندگی و مترجمی.
3. مشاغل پیمانکاری که ارزش پیمان سالانه آن‌ها کمتر از ۵۰ میلیون ریال است.
4. مراکز آموزش عالی و اشخاصی که در زمینه مشاوره و تحقیقات فعالیت دارند.
5. اعضای هیئت علمی دانشگا‌ها.
6. نظام‌های صنفی و اتحادیه‌های مجاز.

کاربرد کد اقتصادی

تمام فعالیت‌های تجاری اشخاص حقیقی و حقوقی با شناسه اختصاصی انجام می‌شود و زمانی که کد اختصاصی خود را دریافت کنید، در موارد زیر به کارتان می‌آید:

1. تنظیم اظهارنامه عملکرد سالیانه و فصلی مالیات بر ارزش افزوده

اشخاص حقیقی و حقوقی باید سالیانه اظهارنامه عملکرد و اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده برای اداره مالیاتی کشور ارسال کنند و برای ارسال آن هم نیاز به کد اختصاصی دارند.

2. دریافت گواهی ارزش افزوده

گواهی ارزش افزوده فقط به شرکت‌هایی داده می‌شود که مراحل قانونی برای دریافت مجوزهای ضروری را دریافت کرده باشند. گواهی ارزش افزوده یک سندی است که هرکسب‌وکاری با داشتن آن می‌تواند مالیات بر ارزش افزوده کالا و خدماتی که ارائه می‌دهد را مستقیم از خریدار دریافت کند. لازمه گرفتن گواهی ارزش افزوده هم داشتن کد اقتصادی است.

3. واردات و صادرات

اگر قصد ورود به بازار واردات و صادرات دارید، طبق ماده ۲ قانون واردات و صادرات، نیاز به کارت بازرگانی دارید. پیش نیاز دریافت کارت بازرگانی هم در ابتدا دریافت شناسه اقتصادی است.

4. شرکت در مزایده و مناقصه‌ها

برای شرکت در مزایده‌ها و مناقصه‌های خصوصی و دولتی باید برای کسب‌وکارتان کد اقتصادی داشته باشید.

5. بستن قرارداد

برای بستن قرارداد، صدور و دریافت فاکتور رسمی (یعنی فاکتوری که به آن مالیات تعلق می‌گیرد) به کد اقتصادی نیاز دارید. در فرآیند حسابداری و حسابرسی شرکت‌ها اگر شرکتی کد نداشته باشد، برای آن فاکتور رسمی صادر نمی‌شود. از طرفی برای بستن تمام قراردادهای خصوصی و دولتی هم تنها با اشخاصی که شناسه اقتصادی دارند، قرارداد تنظیم می‌شود.

جرایم نداشتن کد اقتصادی 

طبق ماده ۲۰ قانون تجارت انجام هرگونه فعالیت اقتصادی بدون داشتن شماره اختصاصی برای واحد تجاری غیرقانونی است و واحد اقتصادی مربوطه پلمپ و مشمول جریمه می‌شود. اگر تازه کسب‌وکار خود را تأسیس کرده‌اید، باید نهایت تا دو ماه پس از شروع فعالیت برای دریافت آن اقدام کنید.

در خصوص دریافت نکردن و ثبت نکردن شماره اقتصادی مطابق با ماده ۱۶۹ قانون مالیات‌های مستقیم، شخص حقیقی یا حقوقی یا شخص ثالث مشمول جرایم زیر می‌شود: 

۱. عدم صدور صورت‌حساب يا عدم درج شماره اقتصادی خود و طرف معامله حسب مورد يا استفاده از شماره اقتصادی خود برای معاملات ديگران يا استفاده از شماره اقتصادی ديگران برای معاملات خود، مشمول جريمه‌ه‎ای معادل ٪۱۰ مبلغ مورد معامله‌ای است که بدون رعایت دستورالعمل‌ها انجام شده است.

۲. عدم ارائه فهرست معاملات، مشمول جريمه اي معادل %۱ مبلغ معاملاتی خواهد بود كه فهرست آن‎ها ارائه نشده است.

۳. استفاده‌کنندگان از شماره اقتصادی ديگران نسبت به ماليات بر درآمد و همچنين جرائم موضوع اين ماده با اشخاصی که شناسه اقتصادی آنان مورد استفاده قرار گرفته است، مسئوليت تضامنی نسبت به این موضوع دارند.

۴. در مواردی که خریدار از ارائه شناسه اقتصادی خودداری و فروشنده نسبت به اعلام آن به اداره دارایی اقدام کند، خريدار با توجه به مسئوليت تضامنی مشمول جريمه‌ای معادل ٪۱۰ مبلغ مورد معامله خواهد بود.

۵. عدم ارائه صورت‎حساب‌های مربوط به خریدهای اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع بندهای الف و ب ماده ۹۵ قانون ماليات‌های مستقيم در اظهارنامه عملكرد سالانه و سال بعد از آن كه مورد درخواست ماموران اداره مالیاتی قرار گيرد، مشمول جريمه‌ای معادل %۱۰ مبلغ صورت‌حساب‌های ارائه نشده است.

۶. هرگونه جعل، تقلب، معاملات غیر واقعی، سوء‌استفاده و تبانی اشخاص موضوع اين ماده از قانون در ارتباط با صدور صورت‌حساب و شماره اقتصادی خلاف مقررات بوده و ضمن مسئوليت تضامنی، مطابق با قانون مبارزه با پولشویی، قانون ارتقاء سلامت نظام اداری، مصوب مجمع تشخيص مصلحت نظام و ساير قوانين و مقررات مربوط اقدام خواهد شد.

مدارک لازم برای دریافت کد اقتصادی

برای دریافت شناسه اقتصادی ملی باید مدارک زیر را آماده کنید:

• کپی مدارک شناسایی تمام اعضای هیئت مدیره.
• کپی سند و مدارک اجاره‌نامه یا مالکیت محل فعالیت شرکت.
• کپی پروانه یا مجوز تا‌ٔسیس شرکت.
• گواهی امضاء از دفترخانه رسمی.
• کپی مدارک شرکت‌نامه، اظهارنامه، تقاضانامه.
• کپی آگهی روزنامه رسمی شرکت همراه با تغییرات آن.
• تکمیل فرم‌های ثبت‌نام و شناسایی مربوطه از اداره امور مالیاتی.
• تکمیل دفترچه مخصوص که باید از اداره مالیات دریافت کنید.

نحوه دریافت کد اقتصادی 

برای دریافت سریع شماره اقتصادی برای اشخاص حقیقی و حقوقی باید مراحل زیر را طی کنید. بعد از انجام مراحل، شماره اختصاصی توسط اداره مالیات استان یا شهرستان مورد نظر صادر می‌شود.

1. به سایت اداره مالیاتی tax.gov.ir مراجعه کنید.
2. ابتدا گزینه ثبت‌نام شماره اقتصادی و سپس روی گزینه ورود به سامانه کلیک کنید. 
3. حالا وارد صفحه پیش ثبت‌نام می‌شوید.
4. در این مرحله اطلاعاتی که سازمان اداره مالیاتی درخواست دارد را وارد کنید.
5. بعد از این مرحله نام کاربری و رمز عبور برای شخص ارسال می‌شود. (اگر در این مرحله اطلاعی مانند آدرس، کدپستی و… را اشتباه وارد کرده باشید، اطلاعات کاربری ارسال نمی‌شود.)
6. بعد از دریافت نامه سازمان امور مالیاتی، باید دوباره به سایت اداره مالیاتی مراجعه و وارد سامانه ثبت‌نام شماره اقتصادی شوید و اطلاعات را مطابق با اسناد قانونی و ثبت شده وارد کنید.
7. در صورتی که مشکلی در اطلاعات خواسته شده وجود نداشته باشد، شناسه اقتصادی برای شما ارسال می‌شود.

تكاليف دارندگان شماره اقتصادی

افرادی که شناسه اقتصادی و کارت اقتصادی دارند، چه وظایفی دارند؟ در ادامه، تکالیف استفاده از کد اقتصادی را در ۵ مورد برای اشخاص حقیقی، اشخاص حقوقی و اشخاص ثالث توضیح می‌دهیم. 

۱. استفاده از فاکتور رسمی برای معاملات

اشخاص حقوقی و حقیقی موضوع بندهای الف و ب ماده ۹۵ قانون ماليات‌های مستقيم مكلفند از تاریخ ۱۳۹۱/۱/۱ برای عرضه و فروش کالا و خدمات از صورت‌حساب فروش كالا از فرم موضوع ماده ۱۶۹ قانون ماليات‌های مستقيم استفاده کنند و در صورت‌حساب‌های صادر شده، شماره اقتصادی خود را چاپ کنند. درج شناسه اقتصادی فروشنده با استفاده از سيستم‌های نرم افزار حسابداری يا صندوق‌های فروش در صورت‎حساب فروش صادره هم مانند چاپ کردن آن است.

تبصره: اشخاص حقيقی و حقوقی موضوع اين دستورالعمل وظیفه دارند تا زمانی که برای آن‌ها شناسه اقتصادی صادر نشده، اگر شخص حقیقی هستند از شماره ملی و اگر شخص حقوقی هستند از شناسه ملی به جای شناسه اقتصادی استفاده کنند.

۲. درج شماره اقتصادی خریدار

اشخاص حقيقی و حقوقی موضوع اين دستورالعمل وظیفه دارند که هنگام خريد كالا و يا خدمات، شناسه اقتصادی خود را در صورتحساب درج کنند و به فروشنده ارائه دهند. در مواردی که خریدار از ارائه شناسه اقتصادی خودداری كند، فروشنده وظیفه دارد مشخصات خريدار و موضوع مورد معامله را ظرف مهلت يك ماه از زمان انجام معامله بـه شرح فرم نمونه زیر به اداره امور مالیاتی اعلام کند، مشمول جریمه تخلف از این بابت نخواهد بود، در غير اينصورت طرفين معامله هر دو مسئول خواهند بود.

۳. درج شماره اقتصادی فروشنده

درج شماره اقتصادی در قراردادها، اسناد و مدارک فروش، هنگام فروش كالا يا خدمات و صدور صورت‌حساب از سوی فروشنده صورت خواهد گرفت و در صورت عدم درج شناسه اقتصادی خریدار، در اجرای مفاد ماده ۱۶۹ مکرر قانون ماليات‌های مستقيم و تبصره ۲ آن، متضامناً مسئول خواهند بود.

۴. درج شماره اقتصادی در همه قراردادها، اوراق‌ها و کلیه معاملات

كليهٔ اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول اين دستور‌العمل اعم از وزارتخانه‌ها، مؤسسه‌های دولتی، بانک‌ها، شهرداری‌ها، مؤسسه‌های وابسته به دولت و شهرداری‌ها و ساير اشخاص حقيقی و حقوقی اعم از انتفاعی و غیرانتفاعی وظیفه دارند، در كليه قراردادها، اوراق و فرم‌های مورد استفاده جهت انجام معاملات خود و اعطای تسهیلات بانکی اعم از ارزی و ریالی و بيمه‌نامه و غيره نسبت به درج شماره اقتصادی طرفين معامله اقدام کنند.

۵. تكاليف اشخاص ثالث

وظایف اشخاص ثالث در ارتباط با کسانی که شماره اقتصادی دارند، به شرح زیر است:

5.1. گمرک ايران مکلف به درج شناسه اقتصادی كليه واردكنندگان، صادركنندگان، حق‌العمل‌كاران در اظهارنامه‌های گمرکی است.

5.2. ذی‌حسابی‌ها و يا مديران كل امور مالی مكلفند فهرست معاملات خود را طبق فرم نمونه عکس شماره یک و دو زیر و همچنين فهرست قراردادهای خدماتی و پیمانکاری را طبق فرم عکس سوم تا يک ماه پس از پايان هر فصل به صورت الکترونیکی از طريق پورتال سازمان و يا در محيط رايانه‌ای به اداره امور مالیاتی ذی‌ربط ارائه کنند.

5.3. بانک‌ها مكلفند شناسه اقتصادی اشخاص حقيقی و حقوقی موضوع اين دستورالعمل را در قراردادهای اعطای تسهيلات يا هر نوع معاملات بانکی اعم از ارزی يا ريالی درج کنند.

5.4. وزارت بازرگانی مكلف است در فرم های مربوط به ثبت سفارش اشخاص حقيقی و حقوقی موضوع اين دستورالعمل شماره اقتصادی آن‌ها را درج و ارائه کند.

استعلام شماره اقتصادی

برای استعلام شماره اقتصادی باید به سایت https://tax.gov.ir مراجعه کنید. سپس در بخش سایر خدمات مالیاتی، گزینه استعلام شماره اقتصادی (وجود یا عدم وجود پرونده مالیاتی) را انتخاب کنید. 

در صفحه استعلام شماره اقتصادی باید یکی از موارد: (شماره فراگیر، شماره ملی، شناسه ملی، شماره رهگیری، کد اقتصادی) را وارد کنید. سپس کد امنیتی موجود در تصویر را وارد و روی گزینه استعلام کلیک کنید. 

ابطال شماره اقتصادی

در موارد زیر کارت و شناسه اقتصادی باطل می‌شود:

• فوت اشخاص حقیقی
• در صورت اعلام اشخاص حقیقی مبنی بر خاتمه فعالیت اقتصادی
• انحلال فعالیت اقتصادی اشخاص حقوقی ثبت شده پس از اتمام عملیات تصفیه (یعنی تسویه با سازمان امور مالیاتی) و سایر اشخاص حقوقی پس از لغو مجوز
• صدور حکم مراجع قضایی مبنی بر ابطال کارت اقتصادی

دریافت مشاوره مالیاتی

در این مقاله دربارهٔ شماره اقتصادی، تعریف، کاربرد، مدارک و مراحل دریافت آن صحبت کردیم. اگر دربارهٔ مسائل مالیاتی و گرفتن شناسه اقتصادی با مشکل مواجه شدید، می‌توانید برای دریافت مشاوره مالیاتی تلفنی، آنلاین و حضوری با مشاوران مالیاتی موسسه حسابداری محاسبان اقدام کنید.

مشاوره مالیاتی محاسبان متشکل از تیمی از مشاوران مالیاتی خبره و با تجربه است که در زمینه مالیاتی می‌توانند راهنمای راه شما باشند. مزایای دریافت مشاور مالیاتی از محاسبان عبارت است از: 

1. کاهش ریسک مالیاتی 
2. جلوگیری از جرایم مالیاتی
3. تصمیم‌گیری بهتر
4. آگاهی از معافیت‌های مالیاتی
5. رشد کسب‌وکار 

جمع‌بندی

در این مقاله از محاسبان، درباره کد اقتصادی یا شماره اقتصادی به طور کامل صحبت کردیم. طبق قوانین مالیاتی هر کسب‌وکاری باید برای فعالیت به صورت رسمی کد اقتصادی دریافت کند و در تمام صورتحساب‌ها و فاکتورهای خود از کد اقتصادی استفاده کند؛ در غیر این صورت از سوی سازمان امور مالیاتی مشمول جریمه می‌شود. در صورتی که در ارتباط با این موضوع به مشکل برخورد کردید، می‌توانید از مشاوره مالیاتی محاسبان راهنمایی‌های لازم را دریافت کنید. 

سؤالات متداول