قانون ترک کار چیست؟ دلایل ترک کار و مهلت اعلام به کارفرما

یکی از لازمه‌های اصلی برای پایان دادن به یک قرارداد، این است که قوانین و مقررات مرتبط با آن رعایت شود. حتی قراردادهایی که با شرکت‌ها و موسسات مختلف امضا می‌شود، از این قاعده مستثنی نیستند. بنابراین، پس از توافق با یک شرکت برای اشتغال به کار، نمی‌توانید به طور ناگهانی و بدون هیچ مقدمه‌ای، تعهدات خود را زیر پا بگذارید و از انجام کار انصراف دهید. در ادامه این مقاله از محاسبان، موضوع قانون ترک کار را کامل برای شما توضیح می‌دهیم. 

منظور از ترک کار چیست؟

ترک کار، بر‌اساس دستورالعمل ۱۷ روابط کار، به معنای پایان قرارداد کار میان کارگر و کارفرما است. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که کارگر بدون اطلاع‌رسانی قبلی و ارائه دلیل موجه یا قانونی، به‌صورت یک‌جانبه کار خود را رها کند. به عبارت دیگر، نشان‌دهنده عدم تمایل کارگر به ادامهٔ همکاری است، بدون آنکه فرآیند قانونی لازم را طی کند یا کارفرما را در جریان بگذارد.

قانون ترک کار وزارت کار 

در قانون کار، به‌طور مستقیم به موضوع ترک کار اشاره نشده است، اما در ماده ۲۱ شرایطی برای پایان قرارداد کاری مطرح شده است. بر این اساس، قرارداد کار در مواردی مانند فوت، بازنشستگی، ازکارافتادگی کلی، یا استعفا خاتمه می‌یابد و کارگر دیگر تعهدی برای ادامه فعالیت نخواهد داشت.

از سوی دیگر، ماده ۲۵ قانون کار با وضوح می‌گوید که اگر قرارداد کاری برای مدت معین یا به‌منظور انجام کار مشخصی تنظیم شده باشد، هیچ‌یک از طرفین حق فسخ یک‌جانبه آن را ندارند. بنابراین، ترک کار از سوی کارگر بدون رعایت موازین قانونی، غیرقانونی محسوب می‌شود و ممکن است تبعاتی برای کارگر به همراه داشته باشد.

در متن ماده ۲۵ قانون کار ذکر شده است که: 

قانون ترک کار با قرارداد

مطابق با قوانین کار، ترک کار برای همهٔ کارمندان و کارگران غیر مجاز بوده و توجیه قانونی ندارد. با این‌ حال، در برخی شرایط، غیبت یک کارمند لزوماً به معنای ترک کار محسوب نمی‌شود، به‌ویژه در مواردی که فرد دارای قرارداد کاری باشد.

به‌طور کلی، اگر کارگر یا کارمندی که قرارداد رسمی دارد، پیش از اتمام مدت قرارداد قصد قطع همکاری داشته باشد، باید از طریق استعفا اقدام کند. استعفا تنها روش قانونی برای ترک کار محسوب می‌شود. در صورتی که فرد بدون اطلاع‌رسانی قبلی و بدون ارائه دلیل موجه محل کار خود را ترک کند، امکان ایجاد مشکلات جدی برای کارفرما وجود دارد. در چنین مواردی، کارفرما می‌تواند مطابق قوانین تأمین اجتماعی از کارگر شکایت کند. همچنین، حتی پس از پایان مدت قرارداد کارگر موظف است پیش از ترک کار، اطلاع‌رسانی لازم را انجام دهد که از بروز مسائل حقوقی جلوگیری شود.

قانون ترک کار بدون قرارداد

ممکن است این پرسش برای شما مطرح شود که در صورت نداشتن قرارداد مکتوب، آیا می‌توان هر زمان که خواست از کار خارج شد؟ پاسخ این است که صرف‌نظر از وجود قرارداد، هر کارگری که در یک مجموعه مشغول به کار می‌شود، تعهداتی نسبت به کارفرما دارد و مسئولیت انجام وظایفی را بر‌عهده گرفته است. برخی تصور می‌کنند که اگر قرارداد کتبی امضا نکرده باشند، می‌توانند بدون هیچ محدودیتی کار را ترک کنند. اما در واقعیت، حتی در نبود قرارداد رسمی، کارفرما می‌تواند از طریق شواهد و مدارک مختلف، از جمله سوابق پرداخت حقوق، پیام‌های رد‌ و‌ بدل شده و شهادت همکاران، رابطه کاری را اثبات کند.

دلایل ترک کار توسط کارگر 

ترک کار یک تصمیم شخصی و گاه اجتناب‌ناپذیر است که می‌تواند بسته به شرایط هر فرد، معانی و پیامدهای متفاوتی داشته باشد. برخی آن را به‌عنوان فرصتی برای رشد و پیشرفت شغلی می‌بینند، در حالی که برای برخی دیگر، نتیجهٔ شرایط اضطراری یا ناخواسته است. در ادامه، برخی از رایج‌ترین این دلایل را بررسی می‌کنیم:

عدم رضایت شغلی: نارضایتی از شرایط کاری، محتوای شغل، محیط سازمانی یا نبود فرصت‌های رشد یکی از دلایل اصلی طلاق عاطفی فرد از کار است. زمانی که فرد احساس کند در محیط کار فعلی انگیزه و رضایت کافی ندارد، برای یافتن گزینه‌های شغلی بهتر دست به کار می‌شود. 

پیشرفت حرفه‌ای: بسیاری از افراد ترک کار را راهی برای رشد حرفه‌ای خود می‌دانند. اگر فرد احساس کند که مسیر شغلی‌اش در محیط فعلی متوقف شده و امکان ارتقا و یادگیری مهارت‌های جدید وجود ندارد، ممکن است تصمیم به تغییر شغل بگیرد.

شرایط مالی نامناسب: حقوق و پاداش ناکافی، عدم افزایش حقوق مناسب در طول زمان، عدم ارائه مزایا و پاداش‌های مناسب. 

تعارضات سازمانی: اختلاف نظر با مدیران، ناسازگاری با فرهنگ سازمانی، عدم رعایت حقوق کارگران، یا محیط کاری ناسالم می‌تواند انگیزه‌ای برای خروج از شغل باشد.

فرصت‌های شغلی بهتر: در برخی موارد، فرصت‌های شغلی بهتر در سازمان‌های دیگر، فرد را جذب و ترغیب به تغییر شغل می‌کند. 

عوامل شخصی: گاهی دلایل شخصی مانند مهاجرت، تغییر شهر یا کشور، مراقبت از خانواده و کسب تحصیل و غیره می‌توانند از دلایل ترک کار باشند.

تفاوت ترک کار و خاتمه قرارداد کار

خاتمه قرارداد کار و ترک کار دو مفهوم متفاوت در روابط کاری هستند که هرکدام شرایط و پیامدهای خاص خود را دارند. خاتمه قرارداد کار به معنای پایان رسمی و قانونی همکاری میان کارگر و کارفرما است و می‌تواند به دلایلی همچون پایان مدت قرارداد، توافق دو طرفه، تغییرات سازمانی یا عدم تمدید قرارداد رخ دهد. در این حالت، فرآیند قطع همکاری مطابق با قوانین و مقررات انجام شده و هر دو طرف از حقوق و تعهدات خود آگاه هستند.

تفاوت غیبت کار و ترک کار 

تفاوت اصلی بین غیبت کار و ترک کار به قصد و مدت زمان عدم حضور کارگر در محل کار مربوط می‌شود. غیبت کار به معنای عدم حضور موقت کارگر در محل کار به دلایلی مانند بیماری، مشکلات خانوادگی یا شخصی است، در حالی که کارگر قصد فسخ قرارداد کاری خود را ندارد و معمولاً این غیبت را به کارفرما اطلاع می‌دهد. در این حالت، قرارداد کاری همچنان معتبر است و کارگر پس از رفع مشکل، به کار خود باز می‌گردد.

اما ترک کار به معنای قطع رابطه کاری به صورت یک‌جانبه توسط کارگر است، به طوری که دیگر قصد بازگشت به کار را ندارد. این عمل معمولاً با قصد فسخ قرارداد همراه است و می‌تواند به دلیل نارضایتی از شرایط کار، یافتن شغل بهتر یا دلایل شخصی دیگر باشد. اگر مدت زمان غیبت کارگر طولانی‌تر شود و نشانه‌هایی از عدم تمایل به بازگشت به کار مشاهده شود، این غیبت ممکن است به عنوان ترک کار تلقی شود. بنابراین، تفاوت اصلی بین این دو مفهوم در قصد کارگر و تداوم رابطه کاری است.

ادعای خسارت ترک کار از کارگر در چه صورت ممکن است؟

ادعای خسارت ناشی از ترک کار توسط کارگر در شرایطی ممکن است که کارفرما بتواند ترک کار را به طور قانونی اثبات کند. طبق قانون، کارفرما موظف است با ارائه مدارک معتبر مانند قرارداد کتبی، مدارک مربوط به ورود و خروج کارگر، اسناد بیمه‌ای و دیگر مستندات، ثابت کند که کارگر بدون اطلاع قبلی و بدون دلیل موجه، کار را رها کرده و به این ترتیب به کارفرما خسارت وارد کرده است. در این صورت، کارفرما می‌تواند با مراجعه به اداره کار و رفاه اجتماعی، نسبت به اقامه دعوا اقدام کند.

مرجع اصلی برای رسیدگی به این شکایت، اداره کار است. کارفرما باید مدارک لازم را ارائه دهد که فرآیند رسیدگی آغاز شود. در صورت اثبات ترک کار توسط کارگر، حکم نهایی صادر و در صورت لزوم، خسارت به کارفرما تعلق می‌گیرد. با این حال، اگر کارگر به دلایلی موقتاً غیبت کرده باشد و قصد ترک کار را نداشته باشد، اما کارفرما این غیبت را به عنوان ترک کار تلقی کند، کارگر می‌تواند علیه این ادعا از خود دفاع کرده و حتی به دلیل نقض قانون از سوی کارفرما، شکایت کند.

مهلت اعلام ترک کار به اداره کار 

مطابق قانون، هر کارمند باید قبل از ترک شرکت، استعفای خود را به صورت کتبی حداقل ۳۰ روز قبل از تاریخ ترک به مدیریت ارائه دهد. پس از گذشت این مدت، کارفرما بدون هیچ شرایطی نمی‌تواند کارمند را در سازمان حفظ کند و هرگونه اصرار و اجباری در این زمینه غیرقانونی است.

نامه ترک کار برای بازنشستگی تامین اجتماعی

زمانی که کارگر بیمه شده تامین اجتماعی درخواست بازنشستگی را به سازمان تامین اجتماعی ارائه کند، سازمان تامین اجتماعی نسبت به بررسی درخواست بیمه شده اقدام می‌کند. در صورتی که بیمه شده مشمول بازنشستگی باشد، یک نامه فیزیکی رسمی به بیمه شده در مورد استعلام تاریخ ترک کار برای بیمه ارائه می‌کند که به کارفرما تحویل دهد و مشخص شود فرد بیمه شده تا چه تاریخی مشغول به کار بوده است.

کارفرما باید به این نامه سازمان تامین اجتماعی، به صورت یک نامه رسمی پاسخ دهد. نامه را کارفرما به بیمه شده تحویل می‌دهد که فرد بیمه شده نسبت به تحویل آن به سازمان تامین اجتماعی یا بارگذاری نامه ترک کار تامین اجتماعی اقدام کند.

جمع‌بندی

در پایان این سوال که ترک کار چیست یک پاسخ ثابت ندارد و یک پدیده چند وجهی است که ریشه در عوامل متنوعی دارد. سازمان‌ها باید به این عوامل توجه داشته و با بررسی و رفع آن‌ها تا حد ممکن، به حفظ نیروی انسانی متعهد و ماهر خود کمک کنند. قانون ترک کار به صورت مستقیم تعریف نشده است و تنها در قالب مفاهیمی همچون فسخ قرارداد کاری مطرح می‌‌شود که در این زمینه، قوانین کار و تامین اجتماعی حاکم است. 

سوالات متداول