ماده 272 قانون مالیات های مستقیم

حسابرسی شرکت‌ها و فعالان اقتصادی، یکی از معیارهای سازمان امور مالیاتی برای پیشگیری از فرار مالیاتی است. اهمیت این تکلیف با ارائه اظهارنامه مالیاتی برابری می‌کند. ماده ۲۷۲ قانون مالیات‌های مستقیم شرایط و جزئیات آن را مشخص کرده است. آیا کسب و کار شما مشمول حسابرسی مالیاتی می‌شود؟ در این مقاله از محاسبان، ماده ۲۷۲ را بررسی می‌کنیم.

ماده ۲۷۲ قانون مالیات های مستقیم چیست؟

ماده ۲۷۲ قانون مالیات‌های مستقیم را به زبان ساده می‌توان اینطور تعریف کرد:
برخی گروه‌های شغلی و شرکت‌ها موظفند صورت‌های مالی حسابرسی شده توسط سازمان حسابرسی یا موسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران را همراه با اظهارنامه‌ مالیاتی اشخاص حقوقی، حداکثر تا ۳ ماه پس از  پایان مهلت انقضای ارائه اظهارنامه، به سازمان مالیاتی تحویل دهند. در صورت عدم رعایت، ۲۰٪ مالیات متعلق جریمه می‌شوند.

ماده ۲۷۲ قانون مالیاتهای مستقیم سال ۱۴۰۴

سازمان امور مالیاتی کشور مکلف است تا پایان دی‌ ماه هر سال نسبت به اعلام آن گروه یا گروه‌‌هایی از اشخاص حقیقی و حقوقی که علاوه بر شرکت‌‌های موضوع بندهای (الف) و (د) ماده واحده «قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه‌ای حسابداران ذی‌صلاح به‌ عنوان حسابدار رسمی» مصوب سال ۱۳۷۲ براساس نوع و یا حجم فعالیت آن‌ها ملزم به ارائه صورت‌‌های مالی حسابرسی شده توسط سازمان حسابرسی یا موسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران همراه با اظهارنامه مالیاتی و یا حداکثر ظرف مدت سه ‌ماه پس از مهلت انقضای ارائه اظهارنامه می‌‌باشند را از طریق مقتضی (درج در روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران و یکی از روزنامه‌ های کثیرالانتشار و یا سامانه الکترونیکی مربوط) به اطلاع این گروه از اشخاص برساند. علاوه بر آن سازمان یاد شده می‌‌تواند اشخاص حقیقی و حقوقی معینی را به صورت موردی مشمول حکم این ماده نماید، که در این‌ صورت موضوع شمول اشخاص یاد شده باید با ابلاغ کتبی تا پایان دی‌ ماه هر سال به آگاهی آنها برسد. اشخاص حقیقی و حقوقی مزبور که سال مالی آنها بعد از اعلام سازمان یاد شده آغاز می‌شود، مشمول حکم این ماده خواهند بود. در صورت ارائه نکردن گزارش حسابرسی مالی موضوع این ماده در مهلت مقرر، علاوه بر تعلق جریمه معادل بیست‌ درصد (٪۲۰) مالیات متعلق، درآمد مشمول مالیات آنها طبق مقررات این قانون از طریق رسیدگی تعیین خواهد شد.

تبصره ۱

صورت‌های مالی حسابرسی‌ شده به شرح این ماده و مطالب مذکور در گزارش‌های حسابرسی و بازرسی قانونی مربوط که در چهار‌چوب مقررات این قانون تنظیم شده باشد، می‌توانند به عنوان مبنایی معتبر برای تشخیص درآمد مشمول مالیات اشخاص یاد شده توسط ادارات مالیاتی مورد استفاده و استناد قرار گیرند.

تبصره ۲

سازمان امور مالیاتی کشور می‌تواند حسابرسی صورت‌های مالی و یا تنظیم گزارش مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی را به سازمان حسابرسی یا موسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران واگذار کند. در این صورت، پرداخت حق‌الزحمه حسابرسی مالیاتی طبق مقررات مربوط، بر‌عهده سازمان امور مالیاتی کشور است.

مشمولین ماده ۲۷۲ قانون مالیات های مستقیم

گروه‌های شغلی زیر موظف به ارسال صورت‌های مالی حسابرسی شده همراه با اظهارنامه مالیاتی خود هستند:

1. شرکت‌های موضوع بند «الف» و «د» ماده واحده «قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه‌ای حسابداران ذی‌صلاح به عنوان حسابدار رسمی»
2. اشخاص حقیقی و حقوقی بر‌اساس نوع فعالیت
3. اشخاص حقیقی و حقوقی بر‌اساس حجم فعالیت

شرکت‌های موضوع بند «الف» و «د» ماده واحده خدمات تخصصی حسابداران رسمی

شرکت‌های پذیرفته شده یا متقاضی پذیرش در بورس اوراق بهادار و شرکت‎‌ها و موسسات موضوع بند «الف» و «ب» ماده ۷ اساسنامه قانونی سازمان حسابرسی، شرکت‌های مشمول این بند هستند.

شرکت‎‌ها و موسسات موضوع بند «الف» و «ب» ماده ۷ اساسنامه قانونی سازمان حسابرسی به شرح زیر است:

• بانک‌ها، شرکت‌های بیمه، شرکت‌های دولتی و سازمان‌های انتفاعی دولتی.
• مراکز تهیه و توزیع وابسته به وزارت بازرگانی.
• بنیاد مستضعفان، بنیاد شهید، سایر نهادهای انقلاب اسلامی و مؤسسات تحت پوشش آن‌ها.
• مؤسسات و کارخانجات که مالکیت سرمایه آن‌ها به موجب قانون توسط مدیریت منتخب دولت و یا تحت پوشش دستگاه‌های اجرایی اداره می‌شوند.
• دستگاه‌های عمومی که طبق اساسنامه و قوانین مکلف به تعیین بازرس قانونی و انجام حسابرس هستند.
• شرکت‌ها، موسسات و دستگاه‌هایی که در مجموع بیش از ۵۰ درصد سرمایه آن‌ها به صورت مستقیم یا غیرمستقیم متعلق به دستگاه‌های موضوع بند «الف» فوق باشد.

اشخاص حقیقی یا حقوقی بر اساس نوع فعالیت

تمامی واحدهای تولیدی، خدماتی و بازرگانی که به فعالیت‌های زیر مشغول هستند:

• شعب و دفاتر نمایندگی شرکت‌های خارجی که در اجرای قانون اجازه ثبت شعبه یا نمایندگی شرکت‌های خارجی مصوب ۱۳۷۶، در ایران ثبت شده‌اند.
• شرکت‌های سهامی عام و شرکت‌های وابسته به آن‌ها.
• شرکت‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های وابسته به آن‌ها.
• مؤسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی و مؤسسات وابسته به آن‌ها.

اشخاص حقیقی یا حقوقی بر اساس حجم فعالیت

• شرکت‌های سهامی خاص و موسسات غیرتجاری.
• شرکت‌ها و مؤسسات تعاونی و اتحادیه آن‌ها.
• اشخاص حقیقی که مکلف به نگهداری دفاتر قانونی هستند.

حد نصاب ماده ۲۷۲ قانون مالیات های مستقیم

حد‌نصاب ماده ۲۷۲ قانون مالیات‌های مستقیم هرساله توسط سازمان امور مالیاتی کشور با توجه به نرخ تورم و شرایط اقتصادی به‌روزرسانی می‌شود. برای سال مالی ۱۴۰۴، اشخاص حقیقی و حقوقی در صورتی مشمول این ماده قانونی خواهند بود که در آخرین اظهارنامه مالیاتی خود، حداقل یکی از شرایط زیر را داشته باشند، مشمول این ماده هستند:

• درآمد ناخالص: مجموع درآمد ناخالص (شامل درآمد حاصل از فروش کالا، ارائه خدمات و سایر فعالیت‌های غیرعملیاتی) بیش از ۳۰۰ میلیارد ریال باشد.
• جمع دارایی‌ها: ارزش کل دارایی‌ها (بر‌اساس مجموع ستون بدهکار ترازنامه یا صورت وضعیت مالی) بیش از ۵۰۰ میلیارد ریال باشد.

جریمه ماده ۲۷۲ قانون مالیات های مستقیم

عدم ارائه گزارش حسابرسی در مهلت مقرر طبق ماده ۲۷۲ قانون مالیاتهای مستقیم، پیامدهای جدی به دنبال دارد که در ادامه توضیح داده شده است:

• جریمه‌ای معادل ۲۰ درصد مالیات متعلق (بر‌اساس آخرین برگ مطالبه).
• تعیین درآمد مشمول مالیات بر‌اساس رسیدگی و بررسی دفاتر و مدارک توسط مأموران مالیاتی.

بخشودگی جرایم ماده ۲۷۲

هرچند متن ماده 272 قانون مالیاتهای مستقیم به غیر‌قابل بخشش بودن جرائم اشاره‌ای ندارد، بخشودگی بر‌اساس اطلاعیه‌های سازمان امور مالیاتی با رعایت شرایط زیر امکان‌پذیر است:

• پرداخت اصل بدهی مالیاتی و جرایم غیرقابل بخشش: ابتدا بدهی اصلی تسویه شود.
• ارائه درخواست کتبی: درخواست بخشودگی باید به‌صورت مکتوب از طریق سامانه الکترونیکی یا اداره مالیاتی مربوطه ارائه شود.
• سقف بخشودگی: جرائم تا سقف ۵۰ میلیارد ریال، قابل بخشش است.

سازمان امور مالیاتی در سال‌های اخیر با هدف تشویق مودیان، در طرح‌های مشارکتی (مانند طرح‌های مالیاتی مهرماه) جرایم مالیاتی را در صورت رعایت مهلت‌های اعلام شده مشمول تخفیف کرده است. به عنوان مثال در سال ۱۴۰۳، مودیانی که تا پایان شهریورماه درخواست خود را ثبت کردند، از بخشودگی کامل جرایم تا سقف ۵۰ میلیارد ریال بهره‌مند شدند.

بخشنامه ماده ۲۷۲ قانون مالیات مستقیم

بخشنامه شماره ۲۳۰/۸۰۳۸۸/د سازمان امور مالیاتی، به موضوع انطباق صورت‌های مالی حسابرسی‌شده توسط سازمان حسابرسی یا مؤسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران با اطلاعات ثبت‌شده در سامانه جامع اطلاعات صورت‌های مالی تأکید دارد.

طبق این بخشنامه، مأموران مالیاتی موظف‌اند در جریان رسیدگی به پرونده‌های مالیاتی که شامل صورت‌های مالی حسابرسی‌شده توسط اعضای جامعه حسابداران رسمی است، اطلاعات درج شده در این صورت‌ها را با داده‌های موجود در سامانه جامع اطلاعات صورت‌های مالی (جام) تطبیق دهند. در صورت مشاهده هرگونه مغایرت بین اطلاعات سامانه جام و اظهارنامه‌های مالیاتی یا گزارش‌های حسابرسی ارائه‌شده، مأموران باید جزئیات این مغایرت‌ها را به دفتر حسابرسی مالیاتی گزارش کنند تا اقدامات لازم انجام شود.

جمع‌بندی

در این مقاله از محاسبان آموختیم که مخاطب ماده ۲۷۲ قانون مالیات های مستقیم، اشخاص حقوقی و اشخاص حقیقی گروه اول هستند که بر‌اساس نوع و حجم فعالیت خود، باید صورت‌های مالی حسابرسی شده توسط سازمان حسابرسی یا موسسات عضو جامعه حسابداران رسمی ایران را حداکثر سه ماه پس از ارسال اظهارنامه ارائه کنند. آیا شرکت شما مشمول حسابرسی مالیاتی است؟ تجربیات خود را با ما در کامنت‌ها به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول