گاهی اوقات در اثر حوادث شغلی و یا بیماری‌های ناشی از کار، کارگران به قدری دچار سانحه یا فرسایش می‌شوند که دیگر انجام کار برای این افراد میسر نمی‌باشد. در این مواقع چنانچه کارگر در گذشته دارای سوابق بیمه اجباری یا همان بیمه مطابق با ماده 36 قانون تامین اجتماعی یا 148 قانون کار بوده باشد. در این شرایط سازمان بیمه تامین اجتماعی تشکیل کمیسیون داده و اگر آسیب وارد شده به کارگر زیاد باشد، او باید مطابق با ماده 72 قانون تامین اجتماعی تحت حمایت سازمان تامین اجتماعی قرار بگیرد.

فهرست مطالب

متن ماده 72 قانون تامین اجتماعی

میزان مستمری ماهانه از کارافتادگی کلی ناشی از کار عبارت است از یک سی‌ام مزد یا حقوق متوسط بیمه شده ضرب در سنوات‌ پرداخت حق بیمه مشروط بر اینکه این مبلغ از پنجاه درصد مزد یا حقوق متوسط ماهانه او کمتر و از صد درصد آن بیشتر نباشد. ‌در مورد بیمه‌شدگانی که دارای همسر بوده یا فرزند یا پدر و مادر تحت تکفل داشته باشند و مستمری استحقاقی آنها از شصت درصد مزد یا حقوق متوسط آنها کمتر باشد علاوه بر آن معادل ده درصد مستمری استحقاقی به عنوان کمک مشروط بر آن که جمع مستمری و کمک از 60% تجاوز نکند پرداخت خواهد شد.

تبصره 1- شوهر یا فرزند یا پدر یا مادر با شرایط زیر تحت تکفل بیمه شده محسوب می‌شوند:

1- سن شوهر از شصت سال متجاوز باشد و یا به تشخیص کمیسیون‌های پزشکی موضوع ماده 91 این قانون از کار افتاده کلی بوده و در هر دو حالت ‌به حکم این قانون مستمری دریافت ننماید و معاش او توسط زن تأمین شود.

2- فرزندان بیمه شده که حائز شرایط مذکور در بند 3 ماده 58 این قانون باشند.

3- سن پدر از شصت و سن مادر از پنجاه و پنج سال بیشتر بوده یا اینکه به تشخیص کمیسیون‌های پزشکی موضوع ماده 91 این قانون از کار افتاده‌ باشند و معاش آنها توسط بیمه شده تأمین و در هر حال به موجب این قانون مستمری دریافت ندارند.

‌تبصره 2- مزد یا حقوق متوسط ماهانه بیمه شده موضوع این ماده عبارت است از جمع کل مزد یا حقوق او که به مأخذ آن حق بیمه دریافت گردیده‌ ظرف هفتصد و بیست روز قبل از وقوع حادثه ناشی از کار یا شروع بیماری حرفه ‌ای که منجر به از کار افتادگی شده است تقسیم بروزهای کار ضرب‌ در سی.

تفسیر ماده 72 قانون تامین اجتماعی

در این ماده بیان شده است که چنانچه شخصی طبق نظر کمیسیون‌های پزشکی ماده 91 قانون تامین اجتماعی بیش از 66 درصد از توان جسمی خود را از دست داده باشد، در دسته از کار افتادگی کلی قرار می‌گیرد. در این شرایط مطابق ماده 72 قانون تامین اجتماعی، این شخص بدون در نظر گرفتن مدت پرداخت حق بیمه در سابقه خود، استحقاق دریافت مستمری از کارافتادگی کلی را خواهد داشت.

برای محاسبه مستمری از کارافتادگی مطابق با متن ماده 72 قانون تامین اجتماعی حقوق و مزایای متوسط فرد محاسبه و تقسیم بر 30 می‌شود تا متوسط حقوق یک روز فرد به دست آید. منظور از مزد یا حقوق متوسط فرد مطابق با ماده 72 قانون تامین اجتماعی جمع کلیه حقوق و مزایای دریافتی فرد در مدت 720 روز پیش از حادثه یا شروع بیماری تقسیم بر روزهای کارکرد و محاسبه 30 روز آن.

پس از آن حقوق متوسط روزانه فرد از کارافتاده در سنوات یا همان سال‌های بیمه پردازی او ضرب می‌شود تا مستمری از کارافتادگی وی محاسبه شود. نکته مهم در زمینه محاسبه حقوق مستمری از کار افتادگان در ماده 72 قانون تامین اجتماعی آنست که مستمری به دست آمده نمی‌تواند از 50% حقوق متوسط ماهانه شخص کمتر باشد؛

در این شرایط سازمان تامین اجتماعی موظف به پرداخت حداقل نیمی از حقوق متوسط ماهیانه شخص به عنوان مستمری از کار افتادگی به وی می‌باشد. در این شرایط چنانچه حقوق محاسبه شده شخص از 60% حقوق متوسط او کمتر باشد و او دارای همسر، فرزند یا پدر و مادر تحت تکفل باشد، برای ایشان نیز معادل 10% مستمری استحقاقی محاسبه فرد نیز برای او اختصاص می‌یابد.

به عنوان مثال اگر کسی که دارای 15 سال سابقه بیمه پردازی می‌باشد مطابق با ماده 72 قانون تامین اجتماعی از کارافتادگی او محرز شود، چنانچه حقوقش 6 میلیون تومان باشد، مزد یک روز آن به میزان 200 هزار تومان محسابه می‌شود که متوسط ماهانش میشه 3میلیون تومان این از 50 درصد کمتر نیست و از 100 درصد بیشتر هم نیست.

اما این که افراد ذکر شده تحت تکفل فرد باشند و مشمول ماده 72 قانون تامین اجتماعی قرار بگیرند، دارای شرایط و لازمه‌هایی می‌باشد که در تبصره 1 ماده 72 قانون تامین اجتماعی آورده شده است.

نکته مهم

1- مهم دیگر در بحث از کار افتادگی کلی آن است که اگر حادثه ناشی از کار باشد به شرایط فوق عمل می‌شود اما اگر حادثه ناشی از کار نبوده باشد شخص برای برخورداری از جمایت سازمان تامین اجتماعی می‌بایست در 10 سال آخر دارای 1 سال سابقه بیمه پردازی و در سال آخر دارای 3 ماه سابقه بیمه پردازی بوده باشد تا مشمول دریافت حمایت از سازمان تامین اجتماعی مطابق با ماده 72 قانون تامین اجتماعی قرار بگیرد.

2- در شرایطی دیگر نیز ممکن است شخص مشمول از کارافتادگی کلی و ماده 72 قانون تامین اجتماعی قرار بگیرد به آن صورت که در طی حادثه یا بیماری دیگر نتواند بیش از یک سوم درآمد خود را به دست آورد؛ در این شرایط هم می‌بایست مطابق با قانون تامین اجتماعی مستمری از کار افتادگی کلی به وی تعلق بگیرد.

البته در این مورد بحث‌ زیادی در تفسیر قانون وجود دارد. برخی معتقدند برای مثال اگر شخصی که خلبان است به واسطه حادثه‌ای دیگر نتواند خلبانی کند، باتوجه به حقوق بالای شغل سابق خود و آنکه دیگر با انجام کارهای معمولی نمی‌تواند 30% حقوق قبلی را به دست آورد، مشمول از کار افتادگی کلی می‌شود اما سازمان تامین اجتماعی بر این باور است که منظور از این قسمت قانون در مورد از کار افتادگی کلی 30% حقوق اداره کار است.

یعنی چنانچه شخصی با حقوق 100 میلیونی دچار حادثه‌ای شود که کمتر از 66% صدمه دیده است اما دیگر قادر به انجام کار سابق خود نباشد ولی بتواند با انجام کارهای عادی دیگر حقوق بیش از 30% اداره کار دریافت نماید نمی‌تواند مشمول از کار افتادگی کلی گردد.

جمع بندی

چنانچه فردی به هر دلیلی مطابق با قانون تامین اجتماعی، از کار افتاده کلی تشخیص داده شود می‌بایست مطابق با ماده 72 قانون تامین اجتماعی با او رفتار گردد و مستمری وی مطابق با همین ماده محاسبه و پرداخت شود به شرطی که دیگر موارد مندرج در ماده 72 قانون تامین اجتماعی نیز برای او رعایت و در محاسبات آن لحاظ شود.