انواع مجوزهای شغلی و مالیات هرکدام

اخذ مجوزهای شغلی یکی از اولین و مهم‌ترین مراحلی است که هر فرد برای شروع فعالیت اقتصادی خود باید پشت سر بگذارد. داشتن مجوز شغلی به معنای تأیید قانونی فعالیت اشخاص از سوی نهادهای مربوطه است که به افراد یا شرکت‌ها اجازه می‌دهند به طور قانونی در یک زمینهٔ خاص فعالیت کنند. در ادامه این مقاله از محاسبان، انواع مجوزهای شغلی را بررسی می‌کنیم. 

مجوز کسب و کار چیست؟

مجوز کسب‌وکار، اجازه‌ای قانونی است که برای راه‌اندازی و ادامهٔ فعالیت یک کسب‌وکار یا حرفه خاص به فرد متقاضی اعطا می‌شود. این مجوز می‌تواند موقت یا دائم باشد و بر‌اساس قوانین و مقررات نظام صنفی، اخذ آن برای شروع هر فعالیت اقتصادی ضروری است. طبق ماده ۱۲ قانون نظام صنفی، همهٔ افراد قبل از راه‌اندازی کسب‌وکار خود ملزم به دریافت پروانه فعالیت هستند.

انواع مجوزهای شغلی

مجوزهای شغلی را می‌توان به دسته‌بندی‌های زیر تقسیم کرد. این مجوزها هرکدام بسته به نوع فعالیت، مقررات و شرایط دریافت خاص خود را دارند. 

1. پروانه کسب

تأسیس هر نوع محل کسب و اشتغال به فعالیت‌های فنی، مستلزم دریافت پروانه قانونی مربوط به آن است. پروانه کسب مجوزی است که بر اساس مقررات قانون نظام صنفی، به منظور راه‌اندازی و ادامه فعالیت تجاری یا حرفه‌ای، به اشخاص و برای مکان یا وسیله‌ای مشخص اعطا می‌شود. از سوی دیگر، پروانه اشتغال، گواهینامه‌ای است که مهارت فرد را در انجام کارهای فنی تایید کرده و توسط مراجع ذی‌صلاح صادر می‌شود، بدون دریافت صلاحیت و پروانه از اتحادیه صنفی مربوطه، هرگونه فعالیت کسب‌وکار و حرفه‌ای غیرقانونی محسوب می‌شود. مرجع صدور پروانه کسب، اتحادیه‌های صنفی یا دستگاه‌های تعیین‌شده در تبصره بند م ماده ۳۰ قانون نظام صنفی است.

2. ایمنی و بهداشت

بسته به نوع شغل، ممکن است به مجوزهای خاص بهداشتی و ایمنی نیاز داشته باشید. مجوزهای ایمنی و بهداشت از سوی وزارت بهداشت یا نهادهای دولتی مرتبط صادر می‌شود. مجوز بهداشت محیط برای مشاغلی مانند رستوران‌ها، داروخانه‌ها، کارگاه‌های تولید مواد غذایی، یا مجوز HSE برای مشاغل و دیگر مشاغل حساس به بهداشت ضروری است.

3. مجوزهای شغلی سازمان نظام مهندسی

این مجوزها گواهی‌هایی هستند که توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان صادر می‌شوند و نشان‌دهنده صلاحیت فنی و حرفه‌ای افراد در حوزه‌های مختلف مهندسی ساختمان هستند. این مجوزها برای فعالیت‌هایی مانند طراحی، نظارت، اجرا و مشاوره فنی در پروژه‌های ساختمانی ضروری هستند. مجوزهای مهندسی (در پایه‌های ۳، ۲ و ۱) برای رشته‌های عمران، معماری، برق، مکانیک، نقشه‌برداری و شهرسازی صادر می‌شود.

بر اساس ماده ۹۵ قانون مالیات‌های مستقیم، صاحبان مشاغل از لحاظ تشخیص درآمد مشمول مالیات به سه گروه الف، ب، ج تقسیم می‌شوند. کلیه مهندسان مکلفند تا پایان تیرماه هر سال صورت خلاصه وضعیت درآمد و هزینه و حساب سود و زیان خود را طبق ضوابط و نمونه‌های تعیین شده از طرف سازمان امور مالیاتی در قالب اظهارنامه مالیاتی تکمیل و در موعد مقرر با پرداخت مالیات متعلقه برای اشخاص حقیقی دارای پروانه اشتغال فردی به نرخ مذکور در ماده ۱۳۱ قانون مالیات‌های مستقیم به صورت پلکانی و برای اشخاص حقوقی به نرخ ماده ۱۰۵ قانون مالیات‌های مستقیم تسلیم و رسید آن را دریافت کنند.

مالیات فعالیت‌های مهندسی، به نوع شخصیت حقیقی یا حقوقی بودن و درآمد سالانه بستگی دارد: مهندسان حقیقی دارای پروانه اشتغال فردی مشمول مالیات بر درآمد مطابق ماده ۹۳ قانون مالیات‌های مستقیم و به نرخ پلکانی بین ۱۵ تا ۲۵ درصد بر اساس میزان درآمد محاسبه می‌شود و برای شرکت‌های مهندسی طبق ماده ۱۰۵ قانون مالیات‌های مستقیم به نرخ ۲۵٪ محاسبه می‌شود.

4. مجوزهای شغلی پروانه نظام پزشکی

پروانه نظام پزشکی مجوزی است که توسط سازمان نظام پزشکی صادر می‌شود و به دارنده آن اجازه می‌دهد به طور قانونی در زمینهٔ پزشکی و سلامت فعالیت کند. این پروانه برای پزشکان، دندانپزشکان، داروسازان، پرستاران و سایر متخصصان فعال در حوزهٔ سلامت ضروری است.

افرادی که پروانه نظام پزشکی دارند و در حیطه‌های مختلف پزشکی فعالیت می‌کنند، از نظر مالیاتی باید مطابق با قوانین مالیاتی کشور عمل کنند. مالیات در این حوزه معمولاً به چند بخش اصلی تقسیم می‌شود:

مالیات بر درآمد: پزشکان و دیگر متخصصان بهداشتی باید درآمدهای خود را اعلام کرده و مالیات بر درآمد خود را پرداخت کنند. میزان مالیات بر اساس درآمد سالیانه شخص تعیین می‌شود. برای پزشکان و دیگر متخصصان این حوزه، مالیات به صورت پلکانی و بر اساس میزان درآمد خواهد بود. مالیات‌های مرتبط با حقوق و دستمزد: در صورتی که پزشک، به عنوان کارمند در مراکز درمانی فعالیت کنند، کارفرما موظف است مالیات بر حقوق و دستمزد آن‌ها را از حقوق ماهانه کسر کرده و به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند.

5. مجوز‌ کسب و کارهای آنلاین

کسب و کارهای آنلاین هم نیاز به مجوزهای خاصی دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد. 

• اینماد: نماد اعتماد الکترونیکی توسط مرکز توسعه تجارت الکترونیکی صادر می‌شود و به کاربران اطمینان می‌دهد که این وب‌سایت، مطابق با قوانین جمهوری اسلامی ایران فعالیت می‌کند.
• مجوز فعالیت از سازمان‌های مرتبط: مانند مجوز وزارت صنعت، معدن و تجارت، مجوز وزارت بهداشت (برای فروش محصولات بهداشتی و غذایی)، مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (برای فروش محصولات فرهنگی) و …

یکی از پرتکرارترین سوالاتی که اکثر اشخاص آن را مطرح می‌کنند این است که آیا کسب و کارهای اینترنتی مشمول مالیات هستند؟ با گسترش فناوری و ظهور تعداد زیادی از کسب‌وکارهای آنلاین در پلتفرم‌های مختلف، سازمان امور مالیاتی کشور قانونی را وضع کرده است که بر اساس آن، تمامی صاحبان این مشاغل موظف‌اند حداکثر تا ۴ ماه پس از شروع فعالیت در فضای مجازی، نسبت به تشکیل پرونده مالیاتی اقدام کنند.

طبق ماده ۱ قانون مالیات‌های مستقیم، هر فردی که در داخل یا خارج از ایران درآمدی کسب کند، باید پس از طی مراحل مربوطه، مالیات درآمد خود را پرداخت نماید. مالیات بر کسب‌وکارهای اینترنتی نیز نوعی از مالیات مستقیم محسوب می‌شود.

6. مجوزهای شغلی صادرات و واردات

اخذ مجوزهای قانونی یکی از مراحل مهم در فرآیند ترخیص کالا از گمرک محسوب می‌شود. این مجوزها برای فعالیت‌های مرتبط با صادرات، واردات، و تجارت بین‌المللی توسط سازمان‌های ذیصلاح صادر می‌شوند. و تضمین کننده تجارت بین المللی مطابق با قوانین و مقررات گمرکی و تجاری است. اخذ این مجوزها شامل ثبت شرکت در سازمان‌های تجاری، ارائه مدارک مربوط به کالاها و پرداخت مالیات و تعرفه‌های گمرکی آن است. این مجوزها برای فعالیت‌های مرتبط با صادرات، واردات، و تجارت بین‌المللی صادر می‌شوند.

کارت بازرگانی

کارت بازرگانی یکی از اصلی‌ترین مجوزهای مورد نیاز برای فعالیت در حوزه صادرات و واردات است. این کارت توسط اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی صادر شده و به افراد حقیقی و حقوقی اجازه واردات و صادرات کالا را می‌دهد.  مالیات کارت بازرگانی برای اشخاص حقیقی به صورت پلکانی و مطابق ماده ۱۳۱ قانون مالیات‌های مستقیم و برای اشخاص حقوقی مطابق ماده ۱۰۵ قانون مالیات‌های مستقیم به نرخ ۲۵٪ محاسبه می‌شود. واحدهای تولیدی که دارای پروانه بهره‌برداری هستند از مالیات علی الحساب معاف هستند.

گواهی استاندارد: از الزامات اساسی برای ترخیص برخی کالاها از گمرک است. این گواهی تأیید می‌کند که کالا از نظر کیفیت، ایمنی و استانداردهای تعریف‌شده مطابقت دارد. بدون دریافت این تاییدیه، امکان ورود و ترخیص کالاهای مشمول استاندارد وجود نخواهد داشت. 

سامانه دریافت مجوز واردات و صادرات یکی از بخش‌های کلیدی در فرآیند تجارت بین‌الملل است که شامل اخذ مجوزهای قانونی گمرکی، کارت بازرگانی و گواهی استاندارد می‌شود. این موارد نقش مهمی در تسهیل مبادلات تجاری، جلوگیری از قاچاق کالا و کاهش فرارهای مالیاتی دارند.

سامانه گمرکی EPL به معنای لیست عدل‌بندی و با هدف تسریع فرآیندهای گمرکی راه‌اندازی شد. این سامانه امکان مدیریت و بررسی اسناد گمرکی را به‌صورت الکترونیکی فراهم می‌کند. علاوه بر آن، برای واردات و صادرات، دریافت مجوز از سامانه CSCs ضروری است. این سامانه به مدیریت فرآیندهای تأیید و اعتبارسنجی مجوزهای تجاری کمک کرده و نقش مهمی در ایجاد نظم و انسجام در تجارت خارجی ایفا می‌کند.

مجوز تاسیس شرکت تجاری

برای راه‌اندازی شرکت‌های فعال در حوزه بازرگانی ضروری است.

مجوز ثبت برند تجاری

برای حفاظت از نام و نشان تجاری و انجام فعالیت‌های تجاری ضروری است.

7. مجوزهای شغلی صنعتی

مجوزهای صنعتی به کسب و کارهایی تعلق دارند که در زمینهٔ تولید، فرآوری یا استخراج مواد اولیه فعالیت می‌کنند. این نوع مجوز به دلیل تأثیراتی که بر روی محیط زیست و سلامت عمومی دارد، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مجوز تأسیس این کسب و کار برای تأسیس و راه‌اندازی واحدهای تولیدی از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت صادر می‌شود. به عنوان مثال، کارخانه‌های تولید مواد شیمیایی نیاز به مجوز دارند که روی فعالیت آن‌ها نظارت شود و  فعالیت‌های آن‌ها با استانداردهای زیست‌محیطی و ایمنی مطابقت داشته باشد. 

مجوز بهره‌برداری

یکی از مجوزهای ضروری برای واحدهای صنعتی و تولیدی است که پس از دریافت مجوز تأسیس و راه‌اندازی کامل خط تولید، از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت صادر می‌شود. این مجوز به صاحبان کسب‌وکار اجازه می‌دهد که فعالیت تولیدی خود را به‌طور رسمی آغاز کنند.

دارندگان این مجوز از امتیازات متعددی بهره‌مند می‌شوند، از جمله:

معافیت‌های مالیاتی (برای واحدهای جدید، توسعه و انتقال، فعالیت‌های هنری، واردات ماشین‌آلات و مواد اولیه صادراتی)، دریافت تسهیلات و حمایت‌های دولتی، ثبت برند و اخذ علامت استاندارد برای محصولات مشمول، امکان شرکت در مناقصات و نمایشگاه‌های داخلی و خارجی.

بر‌اساس ماده ۱۳۲ قانون مالیات‌های مستقیم، درآمد ابرازی ناشی از فعالیت‌های تولیدی و معدنی اشخاص حقوقی غیردولتی که دارای مجوز بهره‌برداری باشند، از تاریخ شروع فعالیت یا بهره‌برداری و استخراج به مدت ۵ سال و در مناطق کمتر توسعه‌یافته به مدت ۱۰ سال با نرخ صفر مشمول مالیات می‌شوند.

8. مجوزهای شغلی فناوری و دیجیتال

با گسترش فناوری، فعالیت‌های دیجیتال نیازمند مجوزهای خاص خود هستند.

• مجوز فعالیت کسب‌وکار اینترنتی: این مجوز از سوی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای و مرکز توسعه تجارت الکترونیکی  با نماد اعتماد الکترونیکی “اینماد” صادر می‌شود.
• مجوز نشر دیجیتال:  مجوز نشر دیجیتال برای تولید و انتشار محتوای دیجیتال از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صادر می‌شود.
• مجوز تأسیس شرکت فناوری اطلاعات: برای راه‌اندازی شرکت‌های IT و استارتاپ‌های فناوری مورد نیاز است.

بدهی مالیاتی مجوزهای شغلی

بر اساس ماده ۱۸۶ قانون مالیات‌های مستقیم، برای تمدید مجوز کسب و کار یا پروانه کسب، همچنین صدور یا تجدید یا تمدید کارت بازرگانی برای کلیه اشخاص حقوقی و حقیقی از طرف مراجع صدور پروانه و صلاحیت‌دار منوط به ارائه گواهی مالیاتی از سازمان امور مالیاتی مبنی بر پرداخت یا ترتیب پرداخت بدهی مالیاتی قطعی شده است و در صورت عدم رعایت، مسئولان این امر نسبت به پرداخت مالیات‌های گفته شده با مودی مسئولیت تضامنی دارد.   

سازمان‌های مرتبط با مجوزهای شغلی

در فرآیند دریافت مجوزهای شغلی، آشنایی با منابع و نهادهای معتبر و معتبر بسیار حائز اهمیت است. هر‌کدام از این منابع به‌طور خاص می‌توانند به شما در تسریع روند دریافت مجوزها، مشاوره تخصصی، و ارائه اطلاعات دقیق کمک کنند. در ادامه این منابع را معرفی کرده‌ایم:

جمع‌بندی

در نهایت، انتخاب نوع مجوز بستگی به نوع فعالیت شغلی دارد. سامانه‌های آنلاین مانند mojavez.ir روند دریافت مجوز را آسان‌تر کرده‌اند. آگاهی از الزامات قانونی برای راه‌اندازی کسب‌وکار به کارآفرینان کمک می‌کند که فعالیت خود را بدون مشکل آغاز کنند. با درک صحیح از این مجوزها و مراحل مربوط به آن‌ها، می‌توانید با اطمینان بیشتری کسب و کار خود را راه‌اندازی کرده و اقدامات لازم برای موفقیت آن را انجام دهید.

سوالات متداول