مرخصی زایمان | شرایط و مدارک دریافت مرخصی زایمان

یکی از موضوع‌های مهم و پرطرفدار در زمینهٔ آموزش حقوق و دستمزد، موضوع مرخصی است. به دنیا آمدن فرزند یکی از شادترین و ارزشمندترین لحظاتی است که هر مادری تجربه می‌کند. با این حال، بسیاری از مادران شاغل ممکن است از قوانین و شرایط مرخصی زایمان آگاهی کافی نداشته باشند. بنابراین، اطلاع از این قوانین و شرایط برای تمامی زنان شاغل امری ضروری است. مرخصی زایمان یکی از انواع مرخصی‌های قانونی است که مادران شاغل می‌توانند از آن بهره‌مند شوند. این مرخصی به عنوان یک راهکار مهم، آرامش روانی را برای مادران شاغل فراهم می‌کند که آن‌ها بتوانند بدون دغدغه‌های شغلی، از لحظه‌های اولیه تولد فرزندشان بهره‌مند شوند.

مرخصی زایمان

مرخصی زایمان یکی از حقوق قانونی است که به زنان شاغل تعلق می‌گیرد و به آن‌ها این امکان را می‌دهد که پس از زایمان به مدت معین از کار خود مرخصی بگیرند و از نوزاد خود مراقبت کنند. این مرخصی معمولاً به مدت ۹ ماه در نظر گرفته می‌شود و در طول این مدت، حقوق، عیدی، سنوات و سایر مزایا به مادران تعلق می‌گیرد.

مرخصی زایمان در ایران به‌عنوان “ایام تعلیق از کار” شناخته می‌شود، یعنی در این دوران، کارمند خانم بدون نگرانی از دست دادن شغل خود، می‌تواند به مرخصی برود و پس از پایان دوره، به همان شرایط و وضعیت شغلی خود بازگردد.

قوانین مرخصی زایمان

قوانین مرخصی زایمان در ایران تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی و قوانین کار، به شرح زیر است:

۱. ماده ۶۷ قانون مرخصی زایمان تأمین اجتماعی

زنان شاغل که طی یک سال قبل از زایمان خود حداقل ۶۰ روز حق بیمه پرداخت کرده باشند، می‌توانند از کمک‌هزینه بارداری برخوردار شوند. این کمک‌هزینه به شرط عدم اشتغال به کار پس از زایمان پرداخت می‌شود.

۲. ماده ۶۸ قانون مرخصی زایمان تأمین اجتماعی

اگر زن بیمه‌شده حداقل ۶۰ روز حق بیمه در یک سال قبل از زایمان پرداخت کرده باشد، می‌تواند از کمک‌هزینه‌های مربوط به معاینه و معالجه‌های قبل، حین و بعد از زایمان بهره‌مند شود.

۳. ماده ۷۶ قانون کار

در صورتی که پزشک تأمین اجتماعی تشخیص دهد که نوع کار برای کارگر باردار خطرناک است، کارفرما موظف است که پایان دوره بارداری کارگر، شغلی سبک‌تر و ایمن‌تر برای او در نظر بگیرد. همچنین، حقوق کارگران باید به همان میزان سابق و بدون کسر پرداخت شود.

• حقوق کارگران ۱۴۰۴

۴. ماده ۲۲ آیین‌نامه مرخصی استعلاجی

زنانی که از مرخصی بدون حقوق استفاده می‌کنند، حق استفاده از مرخصی زایمان تأمین اجتماعی را نخواهند داشت. به عبارت دیگر، برای دریافت مرخصی زایمان باید در زمان درخواست مرخصی، بیمه‌پرداز فعال باشند و از مرخصی بدون حقوق استفاده نکنند.

مدت زمان مرخصی زایمان چقدر است؟

مدت زمان مرخصی زایمان در ایران برای مادرانی که یک قلو زایمان می‌کنند، ۹ ماه است، اما برای مادرانی که دوقلو یا بیشتر به دنیا می‌آورند، این مدت زمان به ۱۲ ماه افزایش می‌یابد. طبق قوانین جدید، از سال ۱۳۹۲ مرخصی زایمان به ۹ ماه افزایش یافته و این مدت زمان برای تمام زنان شاغل باردار در همه ارگان‌ها و سازمان‌ها باید رعایت شود. همچنین، مادران می‌توانند ۲ ماه از این مرخصی را در ماه‌های پایانی بارداری استفاده کنند.

شرایط مرخصی زایمان و مدارک مورد نیاز

برای استفاده از مرخصی زایمان و دریافت حقوق از سازمان تأمین اجتماعی، زنان باردار باید شرایط خاصی را رعایت کنند و مدارک معینی را ارائه دهند. شرایط استفاده از این مرخصی عبارتند از:

مدارک مورد نیاز برای دریافت این مرخصی و کمک هزینهٔ بارداری شامل:

برای دریافت کمک هزینه بارداری، این هزینه برابر با دو سوم آخرین دستمزد مادر است که براساس میانگین سه ماه آخر حقوق که حق بیمه از آن کسر شده است، محاسبه می‌شود.

منظور از مرخصی استعلاجی قبل از زایمان چیست؟

منظور از مرخصی استعلاجی قبل از زایمان، مرخصی است که مادر باردار به دلیل مشکلات یا بیماری‌های دوران بارداری، با تأیید پزشک معالج خود می‌تواند استفاده کند. این مرخصی تأثیری بر مرخصی زایمان نخواهد داشت و مدت زمان آن از مرخصی زایمان کسر نمی‌شود. اگر مرخصی استعلاجی کمتر از ۱۵ روز باشد، تنها تأیید پزشک معالج کافی است. اما اگر این مرخصی بین ۱۵ تا ۶۰ روز باشد، باید تأیید پزشک معتمد سازمان تأمین اجتماعی ارائه شود و در صورت بیشتر بودن از ۶۰ روز، نیاز به تأیید شورای پزشکی تأمین اجتماعی است. این مرخصی برای مادرانی که نیاز به استراحت قبل از زایمان دارند، به‌عنوان سابقه بیمه‌شده محسوب می‌شود و حقوق آن هم توسط تأمین اجتماعی پرداخت می‌شود.

چه زمانی برای مرخصی زایمان اقدام کنیم؟

برای اقدام به مرخصی زایمان، باید زمان مناسبی را انتخاب کنید که بسته به شرایط مختلف می‌تواند متفاوت باشد. معمولاً این مرخصی از زمان تولد نوزاد آغاز می‌شود، اما اگر مادر باردار نیاز به استراحت در ماه‌های آخر بارداری داشته باشد، می‌تواند از دو راه اقدام کند:

بنابراین، برای دریافت این مرخصی باید قبل از زایمان از پزشک متخصص گواهی دریافت کرده و پس از تولد نوزاد، با مدارک شناسایی و گواهی پزشک به شعبه تأمین اجتماعی مراجعه کنید. اگر تمایل به شروع مرخصی از دو ماه آخر بارداری دارید، باید ابتدا از پزشک معالج‌ نامه استراحت بگیرید.

زمان پرداخت کمک هزینه بارداری

کمک هزینه بارداری به صورت ماهانه و به‌طور منظم از سوی سازمان تأمین اجتماعی به مادران باردار پرداخت می‌شود. این مبلغ جایگزین حقوق و دستمزد دوران مرخصی زایمان است و در طول مدت استراحت پزشکی به بیمه‌شده تعلق می‌گیرد.

کمک هزینه بارداری زنان خانه‌دار

غرامت دستمزد ایام بارداری یا زایمان تنها در بیمه اجباری تأمین اجتماعی قابل استفاده است. به عبارت دیگر، بیمه‌های اختیاری مانند بیمه زنان خانه‌دار از جمله پوشش‌های مربوط به مرخصی زایمان برخوردار نیستند. برای دریافت پوشش کامل هزینه‌های زایمان، پیشنهاد می‌شود از بیمه تکمیلی و پوشش‌های مرتبط با زایمان استفاده کنید.

میزان حقوق مرخصی زایمان

بر اساس ماده ۵۹ قانون تأمین اجتماعی، زنان شاغل که در یک سال قبل از زایمان خود حداقل ۶۰ روز حق بیمه پرداخت کرده باشند، می‌توانند در طول مرخصی بارداری خود، مبلغی معادل ۲.۳ حقوق ماهیانه خود را به عنوان کمک‌هزینهٔ بارداری از تأمین اجتماعی دریافت کنند.

میزان حقوق مرخصی زایمان طبق فرمول زیر محاسبه می‌شود:

برای محاسبه دقیق‌تر میزان حقوق مرخصی زایمان، ابتدا باید متوسط دستمزد روزانه در سه ماه آخر کار محاسبه شود. این دستمزد شامل حقوق پایه، حق مسکن، حق اولاد و سایر مزایای ماهیانه است. سپس دو سوم از این مقدار به عنوان مبلغ قابل پرداخت به فرد در ایام مرخصی زایمان در نظر گرفته می‌شود.

درخواست مرخصی زایمان و کمک هزینه بارداری

برای ثبت درخواست مرخصی زایمان و کمک هزینه بارداری از طریق سامانه خدمات اینترنتی تأمین اجتماعی، مراحل زیر را باید دنبال کنید:

مراحل ثبت درخواست مرخصی زایمان

مراحل درخواست کمک هزینه بارداری

بررسی وضعیت بازگشت به کار بعد از اتمام دوره مرخصی زایمان

بیشتر خانم‌های شاغل بعد از بارداری، نگران از دست دادن جایگاه شغلی خود هستند. شاید گمان می‌کنند بعد از زایمان و استفاده از مرخصی، احتمال اخراج آن‌ها افزایش پیدا می‌کند، اما باید بدانید که قانون برای رفع این دغدغه راهکاری در نظر گرفته است.

طبق قانون، قرارداد کار در دوران مرخصی زایمان به حالت تعلیق در می‌آید. به این معنا که پس از پایان دوره مرخصی، سازمان موظف است کارمند را به جایگاه شغلی قبلی خود بازگرداند. اغلب سازمان‌ها و مجموعه‌های اقتصادی از این قانون پیروی می‌کنند و به همین دلیل مشکلاتی در اجرای آن وجود ندارد. با این حال، اگر سازمانی در طول این مرخصی اقدام به اخراج کارمند خود کند یا از پذیرش مجدد وی خودداری کند، فرد می‌تواند با ارائه مدارک لازم شکایت خود را به سازمان کار اعلام کند.

مرخصی دوران شیردهی زنان شاغل

طبق ماده ۷۸ قانون کار، مادران شیرده می‌توانند تا پایان دو سالگی کودک خود، پس از هر سه ساعت کار، یک ساعت مرخصی گرفته و به فرزند خود شیر دهند. این مرخصی جزء ساعات کاری محسوب می‌شود و تأثیر منفی بر حقوق یا زمان مرخصی زایمان ندارد. همچنین، مادرانی که محل نگهداری نوزادشان به محل کار نزدیک است، می‌توانند این مرخصی یک ساعته را در سه نوبت در روز استفاده کنند، مشروط به این که مجموع زمان مرخصی در هر روز بیشتر از یک ساعت نشود. اگر این مرخصی‌ها استفاده نشوند، نمی‌توانند جمع شده یا هزینه‌ای برای آن دریافت کرد. مدت زمان این مرخصی برای مادرانی که فرزند دوقلو دارند، ۲ ساعت است.

مرخصی زایمان در خصوص آقایان!

محاسبان؛ مشاور شما در خصوص رفع ابهامات انواع مرخصی

ممکن است شما در مورد شرایط و قوانین مرخصی زایمان یا سایر انواع مرخصی‌ها ابهاماتی داشته باشید. نداشتن اطلاعات دقیق در این زمینه ممکن است منجر به مشکلاتی در آینده شود. به همین دلیل توصیه می‌شود برای رفع هر گونه سوال، با متخصصان و مشاوران این حوزه مشورت کنید. موسسه حسابداری محاسبان، یکی از معتبرترین مراکز مشاوره در زمینه‌های مختلف از جمله حسابداری، قانون کار، انواع مرخصی‌ها، قوانین مالیاتی و … است. تیم متخصص و با تجربه محاسبان آماده است که به شما در حل مسائل حقوقی و حسابداری کمک کند. برای دریافت مشاوره تخصصی و اطلاعات بیشتر، می‌توانید به صفحه مشاوره بیمه و کار مراجعه کنید.

کلام پایانی

مرخصی زایمان یکی از مهم‌ترین حقوقی است که قانون برای زنان شاغل در نظر گرفته است. برای استفاده از این مرخصی، فرد باید حداقل ۶۰ روز سابقه پرداخت بیمه داشته باشد. در این مدت، کارفرما موظف است جایگاه شغلی فرد را حفظ کرده و پس از اتمام مرخصی، او را به همان موقعیت شغلی بازگرداند. همچنین، حقوق، مزایا و سنوات فرد در طول این مرخصی باید به‌طور کامل توسط سازمان بیمه تأمین اجتماعی پرداخت شود. از سوی دیگر، زنان شاغل این امکان را دارند که پیش از زایمان از مرخصی استعلاجی استفاده کنند. در نهایت، مرخصی زایمان از زمان تولد نوزاد آغاز می‌شود و ۹ ماه ادامه می‌یابد، به این ترتیب مادران می‌توانند بدون دغدغه‌های شغلی، از این دوران حساس و شیرین زندگی خود لذت ببرند.

سوالات متداول